Psych. społeczna - Mika Staś.doc

(657 KB) Pobierz

PSYCHOLOGIA SPOŁECZNA

WYKŁAD I

wykład z dnia 24.10.99 r.

Psychologia społeczna zajmuje się badaniem oddziaływań społecznych albo wywieraniem wpływów międzyludzkich; bada interakcje międzyludzkie i podstawy psychologiczne; bada zachowania społeczne; jest to dyscyplina zajmująca się badaniem zachowań ludzkich w sytuacjach społecznych.

Sytuacja społeczna jest to sytuacja, w której bezpośrednio lub pośrednio występują inni ludzie. Zawsze jesteśmy w jakiejś sytuacji społecznej.

1. Sytuacje społeczne, w których inni ludzie występują bezpośrednio:

a) wymiar liczbowy (wymiar, w którym ważna jest liczba osób występująca w tych sytuacjach):

- diada > para: jest to pierwsza sytuacja społ. (lecz jest to fikcja)

- grupa bezpośrednia – grupa do 20 osób, człowiek jest w grupie „twarzą w twarz”

- tłum – zbiorowość

b) wymiar zorganizowany – drugi wymiar, w którym ważny jest stopień zinstytucjonalizowania

2. Sytuacje pośrednie, w których mamy do czynienia z rzeczami materialnymi i niematerialnymi

Psychologia społeczna zajmuje właściwie wszystkie działy psychologii jak również socjologię, pedagogikę, ekonomię.

PSYCHOLOGIA TŁUMU (G.Lemont i Tardé)

1) teza, że człowiek zachowuje się inaczej w tłumie

2) teza o zaraźliwości – tłum jest opętany jedną ideą, jedną emocją; ta jedna emocja i idea rozchodzą się w tłumie jak zaraza

3) teza o przywódcy – trzeba powtarzać w sposób uporczywy tę jedną ideę (slogan, hasło)

· teza o modzie: moda rozchodzi się w tempie geometrycznym: jedna pani > dwie panie > cztery panie > … > k pań)

· mody są inspirowane przez warstwy wyżej stojące, potem schodzą niżej (Warszawa > Pcim)

dysonas – sprzeczność między parą poglądów

SPOSOBY DOCHODZENIA DO PRAWDY NAUKOWEJ

- techniki (Mach 5)

- metody, jako ogólniejsze sposoby dochodzenia do celu

Metody, z którymi mamy do czynienia możemy ułożyć na continuum kontrolowalności, czyli stopień w jakim badacz kontroluje badane zjawisko.

I met. to „surve” (ang.) – sondaż ankietowy. Choynowski tłumaczył surve jako lustracja. Surve – chodzi tu o zadawanie pytań o.b., bardziej chodzi o wywiad. Allport prowadził badania na temat unkonformistycznych zachowań: na skrzyżowaniu obserwował w nocy ilu kierowców przejeżdża na czerwonym świetle, kiedy z drugiej strony nic nie jedzie oraz ilu kierowców przejeżdża skrzyżowanie przy żółtym świetle.

N kier.

Inny przykład: ilu ludzi z przychodzących na mszę przychodzi wcześniej, przed samym rozpoczęciem, ilu w połowie czy na końcu.

światła

czerwone żółte zielone

II. met. to studium w terenie – wprowadzenie swoich ludzi w pewne grupy (szpieg), który obserwuje zachowania jej członków.

III. met. to eksperyment naturalny – badacz wie, że się coś wydarzy, ale nie ma na to żadnego wpływu i tylko to obserwuje

IV. met. to eksperyment w terenie – badanie nie wiedzą, że są badani, a rzecz ma miejsce w warunkach naturalnych; tutaj jednak badacz ma kontrolę nad tym co bada > zm. zależna i niezależna, także zm. pośrednicząca (wpływająca na większość zmiennych np. wiek, płeć)

Lippitt i White badali wywieranie wpływu na ludzi: studenci psychologii zostali nauczeni trzech stylów kierowania: demokratyczny, autokratyczny i leserystyczny. Badano grupy osób młodych, którzy przyszli bawić się do klubu. Mieli budować zamki, okręty pod kierownictwem wyuczonych studentów. Pod względem ilościowym najlepsze było kierowanie autokratyczne, jakościowym – demokratyczne. Autokratyczny sposób kierowania prowadzi do podwyższonej agresji wewnętrznej i zewnętrznej grupy. Gdy kierownik autokratyczny wychodził z pomieszczenia ludzie przestawali pracować, gdy wychodził demokratyczny – pracowali nadal wszyscy. Te badania zapoczątkowały badania nad kierowaniem i kierownikami. Inne badanie miało wykazać jak wpływa współdecydowanie w wielkich firmach ubezpieczeniowych – pozwalano ludziom decydować w „głupstwach” np. o której ma być przerwa na śniadanie – to motywowało ludzi. Wyniki badań pokazuję jednak, że czasem należy być autokratą.

V. met. to eksperyment laboratoryjny – psych. społ. teraz bazuje przeważnie na tego typu eksperymentach, ponieważ są one najbardziej kontrolowane

Badanie Bartleta polegało na tym, by zobaczyć jak w trakcie przekazywania sobie informacji ona się zmienia (zabawa w głuchy telefon). Bartlet wziął indiańską historię „O walce duchów”. osoba czytała historię (miała możliwość zapisania) i miała opowiedzieć ją kolejnej osobie, a ta kolejnej itd. Okazało się, że historia ta bardzo się zmieniła. Ważna tu jest tez zmiana tytułu („Walka ludzi”) oraz sprawa akulturacji, czyli wprowadzanie swoich kulturowych treści do opowiadania np. canoo – łódka, zabitemu Indianinowi coś czarnego wychodziło z ust – wychodziła dusza.

WYKŁAD II - POSTAWY

wykład z dnia 21.11.99 r.

Wokół nas istnieje mnóstwo spraw, do których jesteśmy w jakiś sposób ustosunkowani. Może to być ustosunkowanie pozytywne i negatywne. Z tego wynikają nasze zachowania. Psychologowie potrzebowali konstruktu teoretycznego, który by stawiał sprawę ustosunkowania w sposób bardziej głęboki; interesowało ich także jak zmienić postawy kształtowane przez ustosunkowanie.

Postawa (z ang. atitude) związana jest też z nastawieniem, postawą ciała. Termin postawa (XIX w.) wprowadził Florian Znaniecki (socjolog) i Thomas (ang.) robiąc badania oparte na emigracji chłopów z dawnej Galicji, zaboru pruskiego, ruskiego. Chłopi polscy wnosili jakieś wartości a badacze chcieli określić ich stosunek do określonych wartości, dlatego wprowadzili ten termin. Rozpoczęło to cały szereg badań nad naszymi postawami.

Postawa musi mieć jakiś obiekt, przedmiot (bo musimy ją mieć do czegoś). przedmiot ten może być nieistniejący, abstrakcyjny. Jeśli mamy postawę do przedmiotu, to coś o nim wiemy, na co składają się:

1) procesy poznawcze (spostrzeganie itp.)

2) procesy emocjonalne

3) procesy motywacyjne

zachowanie

pr. pozn.

przedmiot

pr. emocj.

pr. motyw.

Jeżeli emocje są pozytywne, to mamy tendencje do zbliżania się do przedmiotu. Unikanie lub agresja będą wskaźnikiem negatywnej postawy.

Postawa więc, jest to względnie trwała struktura lub dyspozycja procesów poznawczych, emocjonalnych, motywacyjnych, w których zawiera się ustosunkowanie do określonego przedmiotu.

Stefan Nowak: kiedy patrzymy na te trzy elementy, to można wnioskować, że niektórzy ludzie mają ułomne postawy np. jeśli o przedmiocie postawy nic nie wie a odczuwa duże emocje. Czasami bowiem te struktury są niepełne.

Postawy mają wiele wymiarów, lecz najważniejsze z nich są dwa:

I WYMIAR dotyczy znaku emocji – każda emocja posiada znak, który jest esencją ustosunkowania do przedmiotu i esencją typu emocji. Są trzy znaki + (pozytywny), 0 (obojętny), - (negatywny). Zero oznacza, że nie ma się żadnej postawy do danego przedmiotu; jest związane z tym, że nie wiem co sądzić o danym obiekcie mimo rozważenia wszystkich za i przeciw. Wg St. Nowaka nie ma postaw o tym znaku. I wymiar to wymiar, gdzie emocje i ustosunkowanie wyrażają się w znaku postawy.

II WYMIAR dotyczy siły postawy – pozytywnej, neutralnej, negatywnej

SIŁA

postawa bardzo postawa neutralna postawa bardzo

pozytywna negatywna

TECHNIKI (METODY) BADANIA POSTAW:

1. socjometria – zadawanie pytania „z kim coś być chciał robić?”

2. wypowiedzi, z których można wnioskować o postawie np. zadawanie pytań otwartych – ta technika służy, by zadawać pytania, co do których są już skategoryzowane odpowiedzi, np. ankieta, gdzie badany zakreśla odpowiedzi

3. pomiar emocji – np. pomiar krążenia i oddychania, reakcja skórno-galwaniczna

4. projekcja – wykorzystanie takich technik, jak do pomiaru osobowości (dajemy bodziec, a człowiek dokonuje jego rzutowania, projekcji)

Mamy tendencje, by pamiętać lepiej to, co jest zgodne z naszymi postawami, a nie pamiętać tego, co jest niezgodne.

Dla większości psychologów społecznych najważniejsza technika to skale do pomiaru postaw.

etnocentryzm – przypisywanie pozytywnych cech własnej grupie etnicznej

autorytaryzm – osobowość i zbiór postaw

autokratyzm – sposób kierowania, rodzaj władzy

Na osobowość autorytarną składają się konglomerat postaw społecznych i politycznych np. etnocentryzm, lęk.

ZMIANY POSTAW

Wychodząc z postawy 0 przez wytworzenie emocji bądź czyjś wpływ zmieniamy postawę na + lub – m.in. poprzez reklamę. Łatwiej jest zmienić postawę z pozytywnej na negatywną niż odwrotnie - nie tyle zmienia się znak postawy ile jej siła. Łatwiej też zmienić postawy dla nas marginalne, niezinternalizowane, mniej ważne. Natomiast postawy zinternalizowane, które są częścią naszej osobowości, naszego „ja” i są mocno w nas zakorzenione bardzo trudno zmienić. Łatwiej zmienić siłę niż znak postawy np. pracocholik – osłabienie jego stosunku do pracy, lecz bez zmiany pozytywnej postawy.

kanał postawa

nadawca przekaz odbiorca - 0 +

kontekst

To wszystko dzieje się w szerokim kontekście społecznym, gdzie nadawca i odbiorca są elementami jakiejś grupy. Ostateczny wynik, czy nasz proces perswazyjny odniesie skutek zależy od wielu czynników, z których każdy ma jeszcze swoje cechy.

WYKŁAD III

Wskaźnikiem naszej aktywności życiowej jest przynależność do różnych grup. Mają one ogromny wpływ na nasze postawy, zachowania. [Psychologowie mają silne rozwiniętą potrzebę władzy.]

N – liczba grup