Agresja społeczna – przemoc w rodzinie
Pojęcie przemocy domowej
Przemoc domowa zachodzi, kiedy członek rodziny, mąż, żona lub partner próbuje zdominować fizycznie lub psychicznie drugiego partnera, dzieci, rodziców, dziadków, teściów, etc., używając przewagi fizycznej, gróźb, szantażu, w celu zranienia moralnie lub fizycznie.
Przemoc w rodzinie to zamierzone i wykorzystujące przewagę sił działanie przeciw członkowi rodziny, naruszające prawa i dobra osobiste, powodujące cierpienie i szkody.
Przemoc domowa charakteryzuje się tym, że:
Jest intencjonalna.
Przemoc jest zamierzonym działaniem człowieka i ma na celu kontrolowanie i podporządkowanie ofiary.
Siły są nierównomierne.
W relacji jedna ze stron ma przewagę nad drugą. Ofiara jest słabsza, a sprawca silniejszy.
Narusza prawa i dobra osobiste.
Sprawca wykorzystuje przewagę siły narusza podstawowe prawa ofiary (np. prawo do nietykalności fizycznej, godności, szacunku itd.).
Powoduje cierpienie i ból.
Sprawca naraża zdrowie i życie ofiary na poważne szkody. Doświadczanie bólu i cierpienia sprawia, że ofiara ma mniejszą zdolność do samoobrony.
Według Ustawy z dnia 29 lipca 2005 r.o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie[2] przemoc domowa to wszelkie incydenty gróźb, przemocy lub nękania (psychologicznego, fizycznego, seksualnego, ekonomicznego lub emocjonalnego) między osobami dorosłymi, którzy żyją w związku partnerskim lub są członkami tej samej rodziny, niezależnie od płci i orientacji seksualnej. (Dz. U. z 2005 r. Nr 180, poz. 1493)
Przemoc jest różnie definiowana i klasyfikowana.
Na początek przytoczę to zjawisko według słownika socjologicznego: „jeden z głównych, obok groźnych, środków przymusu, polega na użyciu siły fizycznej, przez jednostkę czy grupę, często wbrew obowiązującemu prawu, w celu zmuszenia jakieś osoby czy członków grupy do określonego zachowania czy tez uniemożliwienia podjęcia działań lub do zaprzestania wykonywania czynności już rozpoczętej; także bezprawne narzucanie władzy”.
W inny sposób zjawisko przemocy w rodzinie widzą l. Popek i E. Urbanowicz. Ich zdaniem „pojecie przemocy w rodzinie obejmuje wszelkie odmiany złego traktowania tych członków rodziny, którzy nie są w stanie skutecznie się bronić”.
A. Olubuński pisze: „zwykle akt przemocy jest rozumiany jako zjawisko negatywne, chociaż można dokonać rozgraniczenia przemoc na: akty prawnie uzasadnione i społecznie akceptowane (np. w walce z przestępczością, w organizacjach militarnych w celu przywrócenia dyscypliny itp.) oraz akty społeczne nie akceptowane
(np. znęcanie się nad członkami najbliższej rodziny lub innym człowiekiem)”.
Termin przemoc jest często utożsamiany z agresją fizyczną lub z zadawaniem fizycznego cierpienia innej osobie. Jest on powszechnie spostrzegany jako „akt godzący w osobistą wolność jednostki, zmuszanie jej do zachowań nie zgodnych z jej wolą”. Podobnie kary fizyczne są zaliczane do kategorii zachowań polegających na stosowaniu przemocy.
K. Piekarska uznaje przemoc za „akt przeprowadzony z intencją zadania cierpienia innej osobie” , natomiast H. Schneider uważa, że „przemoc jest ukierunkowanym, bezpośrednim, fizycznym, psychicznym i społecznym szkodzeniem, którego bezprawność podlega ocenie społecznej, stosownie do cech sprawcy, ofiary i społecznych instancji kontroli”.
Nieco inaczej postrzegana jest przemoc w zakresie zjawisk określanych jako przymus. Jest on definiowany zwykle jako „stan, w którym jednostka wykonująca dane czynności zachowuje się w określony narzucony jej sposób, nieraz wbrew swojej woli”.
Formy przemocy w rodzinie
PRZEMOC FIZYCZNA - popychanie, odpychanie, obezwładnianie, przytrzymywanie, policzkowanie, szczypanie, kopanie, duszenie, bicie otwartą ręką i pięściami, bicie przedmiotami, ciskanie w kogoś przedmiotami, parzenie, polewanie substancjami żrącymi, użycie broni, porzucanie w niebezpiecznej okolicy, nieudzielanie koniecznej pomocy, itp.
PRZEMOC PSYCHICZNA - wyśmiewanie poglądów, religii, pochodzenia, narzucanie własnych poglądów, karanie przez odmowę uczuć, zainteresowania, szacunku, stała krytyka, wmawianie choroby psychicznej, izolacja społeczna (kontrolowanie i ograniczanie kontaktów z innymi osobami), domaganie się posłuszeństwa, ograniczanie snu i pożywienia, degradacja werbalna (wyzywanie, poniżanie, upokarzanie, zawstydzanie),stosowanie gróźb, itp.
PRZEMOC SEKSUALNA - wymuszanie pożycia seksualnego, wymuszanie nieakceptowanych pieszczot i praktyk seksualnych, wymuszanie seksu z osobami trzecimi, sadystyczne formy współżycia seksualnego, demonstrowanie zazdrości, krytyka zachowań seksualnych kobiety, itp.
PRZEMOC EKONOMICZNA - odbieranie zarobionych pieniędzy, uniemożliwianie podjęcia pracy zarobkowej, nie zaspakajanie podstawowych, materialnych potrzeb rodziny, itp.
Anna-Helena1