WIERSZE NORWID.pdf

Autor: Cyprian Kamil Norwid

Tytuł: Wybór wierszy

Forma: liryka

Czas powstania : Promethidion - Paryż 1851; Poezje - Lipsk 1863

Najwybitniejsze dzieła stworzył Norwid w latach 1847-1883, kiedy wielcy romantycy kończyli już kariery literackie,

a w literaturze francuskiej pojawiły się już zrywające z romantycznym subiektywizmem tendencje parnasistowskie

(T.Gautier) i symbolistyczne (Ch. Baudelaire, P. Verlaine), a w Polsce krystalizował się pozytywizm i realizm

krytyczny . Mimo pewnych podobieństw, twórczości Norwida nie da się podporządkować żadnej z tych tendencji.

Norwid nie akceptował szlacheckich zachowań i treści prezentowanych z sentymentu za minioną świetnością. W

swojej twórczości zmierzał do odnowienia narodowej literatury, do : zrobienia skrętu koniecznego w poezji polskiej .

W rezultacie wzbogacił literaturę romantyczną o nowe, nieznane starszym romantykom wartości. Poezja jego łączy w

sobie pierwiastki klasyczne i romantyczne, te pochodzące z północy – polskie, z tymi z południa – grecko-rzymskie.

Co ciekawe, Norwid umiał także łączyć pozornie nie pasujące do siebie elementy światopoglądu: pogańskie z

chrześcijańskimi.

Etapy twórczości:

Cyprian Kamil Norwid urodził się w 1821 roku we wsi Laskowo-Głuchy. Wcześnie osierocony (w 1825 zmarła jego

matka, w 1835 ojciec) migruje do Warszawy, gdzie jednocześnie uczy się i pracuje.

Pierwsze publikowane utwory ukazują się w 1840 roku ( Mój ostatni sonet ). Po wyjeździe za granicę w 1846 zostaje

aresztowany i uwięziony w Berlinie za powiązania z powstaniem w Polsce. Od tego czasu zaczął chorować na

postępującą głuchotę. Życie na emigracji pełne było niepowodzeń zarówno miłosnych (Maria Kalergis) jak i

finansowych. W 1853 roku Norwid emigruje aż do Ameryki, w Nowym Jorku spędzając rok 1854. Po powrocie do

Europy bardzo dużo pisze, jednak większość z tych utworów miało ujrzeć światło dzienne dopiero po jego śmierci.

Postępująca choroba, brak środków do życia, oraz niespełnione nadzieje zaprowadziły Norwida w 1877 roku do

przytułku św. Kazimierza we Francji. Tam zmarł, a pochowano go w zbiorowym grobie na cmentarzu Montmorency.

Dopiero kilka lat później poezje Norwida i inne jego utwory po części odnalazł i rozpropagował Zenon Przesmycki -

Miriam.

Norwid różnił się od innych romantyków poruszaniem ponadczasowych, uniwersalnych tematów. Nawet historię

Polski i problem walki o niepodległość ujmował w kategoriach ogólnoludzkich. W poezji Norwida bardzo

charakterystycznych i ważnych jest sześć motywów.

Pierwszym z nich jest kult ludzi wielkich, wybitnych jednostek i ich miejsca w społeczeństwie. Za przykład może

służyć wiersz pt . Bema pamięci żałobny rapsod . Utwór pełen powagi i dostojeństwa, którego bohaterem jest generał

Józef Bem - patriota polski, uczestnik walk na Węgrzech i w Wiedniu, zmarły w 1850 roku w Syrii.. Czytając utwór

Norwida stajemy się uczestnikami poetyckiego misterium pogrzebowego. Pierwsza warstwa utworu to opis pogrzebu

skonstruowanego na wzór pochówku dawnych wodzów słowiańskich. Opis wypełniony jest symboliką. Namioty

wojsk, topory, chorągiew nasuwają na myśl dawne zwycięstwa Polaków pod Wiedniem, odwagę narodu polskiego,

wielkie dokonania. Daje to znakomite tło dla żołnierskiej sławy Bema, który przedstawiony został jako dziedzic

wielkości swoich przodków. Ta sława, wielkość podąża w ślad za bohaterem. Schodzi w czeluście, do grobów,

wkracza do uśpionych miast, do ludzi, którzy stracili już wiarę w wolność i pozostają bierni – budzi ich do czynu

bijąc w bramy. Pochód przestał być już tylko pogrzebem. Stał się marszem ludzi natchnionych wielkością generała,

bojowników o wolność i sprawiedliwość.

Podsumowaniem myśli utworu może być teza, iż prawdziwa i słuszna idea nie umiera nigdy, lecz budzi narody,

niweczy gnuśność, zwiększa szeregi bohaterów.

Kolejnym wątkiem poezji jest człowiek , jego sytuacja w świecie, zależność od historii, cywilizacji i natury. Są to też

rozważania o konflikcie, jaki istnieje miedzy jednostką a światem. Coś ty Atenom zrobił Sokratesie... to utwór w

którym podmiot liryczny pyta sześciu ludzi wielkich, co uczynili swojemu społeczeństwu, że nie dane im jest

doświadczyć spokojnego grobu, że po śmierci przenoszono ich ciała, dyskutowano o ich dzieła, szukano wartości lub

absurdu. Taki los spotkał Sokratesa, Dantego, Kolumba, Camonensa, Kościuszkę, Napoleona. Ich przypadek staje się

materiałem do rozważań. W konkluzji podmiot liryczny sugeruje, że człowiek wielki nie zazna spokoju i nie będzie

zwykłym człowiekiem dla swoich współczesnych, najwyżej mitem dla potomnych. Z tego utworu pochodzi słynny

cytat: bo glina w glinę wtapia się bez przerwy, Gdy sprzeczne ciała zbija się aż ćwiekiem. Ów cytat wyraża całą

koncepcję utworu: glina – to przeciętni ludzie, którzy łatwo się wzajemnie rozumieją. Ciała sprzeczne to

społeczeństwo ze swoją glinianą konstrukcją i wybitna jednostka – inny materiał. Porozumienie między nimi wydaje

1 z 2

się niemal niemożliwe, lecz następuje wcześniej czy później. Pytanie o to czym są dzieje ludzkości i jak je należy

rozumieć to następny ważny wątek twórczości Norwida. Przeszłość daje definicję historii w specyficznym,

norwidowskim rozumieniu. Jest ona materiałem trwałym w przeciwieństwie do człowieka, który porusza się i

przemija. Przeszłość – to dziś, tylko cokolwiek dalej, miejsce w którym człowiek już był, a ono trwa dalej.

Koncepcja i postulaty dotyczące artysty, sztuki i poezji, zawarł Norwid w Promethidionie – traktacie dydaktycznym,

podejmującym zagadnienia estetyki i literacką dyskusję o sztuce.

Sztuka to zasadniczy czynnik narodowego i społecznego odrodzenia. Ażeby jednak sztuka mogła spełniać to zadanie,

konieczny jest jej głęboki związek z fundamentem materialnego i zarazem duchowego bytu społeczności i narodu, to

znaczy z kulturą ludową. Trwałe i głębokie związanie z ludowością gwarantuje sztuce prawdziwość oraz stanowi o

jej odrębności i oryginalności. Z drugiej strony też podnosząc to, co partykularne, własne i rodzime do wysokiego

ideału, nadaje im sztuka charakter narodowy, uniwersalny i włącza je do duchowego dorobku ludzkości. Norwidowe

rozumienie sztuki zdaje się być próbą zbliżenia dwu sfer: idealnej i utylitarnej, sztuki i życia.

Jednym z piękniejszych utworów o miłości , kolejnym wielkim motywie twórczości Cypriana Norwida – jest wiersz

Jak... (zbiór Vade-mecum ) Zbudowany jest z niedopowiedzeń. Po urwanym celowo tytule – porównaniu: jak...

następują kolejne strofy, odwołując się do całej gamy zmysłów odbiorcy. Są to wizje: czyjeś fiołkowe oczy, woń

akacji w pogodny poranek, kwiaty rzucone na białe klawisze fortepianu. I wreszcie następuje opis postaci ideału.

Przez subtelne przywoływanie elementów ciała: oczy, włosy, postać, dotyk, woń, poznajemy tę romantyczną postać.

Rozmowa z nią to tylko półsłówka i niedopowiedzenie, bez szczerych wyznań. Czekamy aż podmiot liryczny powie

kocham, lecz on kończy: lecz nie rzeknę nic. Miłość okazuje się zbyt silnym uczuciem, by znaleźć dla niej

odpowiednie słowa. Nie jest łatwa ani radosna, przynosi smutek i rozczarowanie. Jednocześnie jest tak bezcenna, że

nie da się jej z niczym porównać.

Nowatorstwo i oryginalność widoczna jest w każdym z wierszy Norwida. Nawet na tle romantycznym jest to poezja

inna, dziwna, utrudniona, mimo to ma specyficzny urok; doniosłe jest znaczenie każdego wersu oraz niespotykana

siła metafory. Kluczowymi składnikami norwidowskiej poetyki były neologizmy i wprowadzanie własnego

znaczenia słów np. dopokąd /zarazem dokąd i po co/. Częste są też wymowne przemilczenia i niedopowiedzenia.

Pusty wers, wielokropek – także mają swoje znaczenie. Poezja ta bogata jest w liczne scenki, które poeta relacjonuje i

które stają się przedmiotem dyskusji, w których roi się od ironii, paraboli, aluzji i kontrastów. Poezja Cypriana

Kamila Norwida jest zbiorem poszukiwań moralnych, walką ze złem, a jej adresatem jest człowiek myślący i

aktywny.

2 z 2

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: