psychologiczne zabawy z młodzierzą.pdf

gólne znaczenie dla dzieci najmłodszych. Ideali

zują one swoje domy rodzinne, nie potrafią

obiektywnie spojrzeć na zło, jakie często w nich

tkwi. Skala problemu zmniejsza się wraz z wie

kiem dziecka i czasem pobytu w placówce. Dość

powszechna jest niechęć starszych dzieci do

domu rodzinnego, często np. rezygnują z moż

liwości wyjazdu do rodziców i zostają na okres

świąt czy wakacji w domu dziecka.

Pogląd, że rodziny naturalne wychowanków

domu dziecka to złe rodziny nie w pełni jest

prawdziwy. Większość z nich może mieć pozy

tywny wpływ na dzieci przebywające w placów

ce, tworząc im „zaplecze" psychiczne i perspek

tywę powrotu do domu.

logicznych, które uławiają jej poznanie i zwer

balizowanie swoich cech, postaw i potrzeb oraz

porównanie ich z właściwościami innych. Nie

które zabawy mogą być wykorzystywane na

młodzieżowych spotkaniach towarzyskich, np.

na imicniach i prywatkach. Nie wamagają one

omawiania i podsumowywania, gdyż to, co

najważniejsze dokonuje się w psychice młodego

człowieka. Na zajęciach grupowych można jed

nak poprzedzać je wstępem teoretycznym, aby

przybliżyć uczestnikom cel zabawy oraz wyjaś

nić zachodzące zjawiska społeczne. Jeśli uczest

nicy pragną wyjaśnień lub dyskusji, staram się

im to umożlwić.

Oto przykłady ćwiczeń-zabaw psychologicz

nych prowadzonych przeze mnie z grupami

uczniów ostatnich klas szkół podstawowych oraz

szkół średnich.

PSYCHOLOGICZNE

ZABAWY I

Z MŁODZIEŻĄ

Poznajmy się

Uczestnicy spotkań siedzą w kręgu na rów

nym poziomie (wszyscy na krzesłach lub wszys

cy na podłodze). Nie ma znaczenia czy znają się,

czy też nie.

Proszę, aby każdy rozejrzał się po sali i wy

brał sobie jeden spośród znajdujących się w niej

przedmiotów. Nie mówi, jakiego dokonał wybo

ru. Gdy już wszyscy są gotowi, podaję instruk

cję: każdy przedstawia się tak, jakby był wy

branym przedmiotem, podając na początku swo

je imię. Aby ułatwić młodzieży wypowiedzi,

zaczynam zabawę. Mówię np.: mam na imię

Ewa, jestem paprotką (jeśli paprotka jest w sali).

Lubią mieć stale miejsce, wymagam, by o mnie

dbano. Gdy jestem zaniedbywana, usycham i nie

sprawiam radości swoim widokiem. Jeśli o mnie

dbają, moje liście chronią innych od złych

wpływów (jonizacja powietrza) itp. Jeśli grupa

liczy nie więcej niż 12-15 osób, zabawa przebie

ga sprawnie i dostarcza wiele radości. Skłania

uczestników do „spojrzenia na siebie" oraz daje

poczucie bezpieczeństwa dzięki mówieniu o so

bie w sposób pośredni. Uczestnicy prowadzo

nych przeze mnie zabaw stwierdzali często, że

po raz pierwszy mówili o swoich cechach uświa

damiając sobie wiele pozytywów i zależności

własnych zachowań od otoczenia. Pomogło im

to zweryfikować swoje postawy wobec rówieś

ników i rodziny. Nie sądzili, że wpływ na

spostrzeganie świata zależy od relacji z innymi

ludźmi. Dowiedzieli się też, że koleżanki i kole

dzy uzależniają swoje zachowanie od ich postaw

i zachowań. Była to dla uczestników cenna

informacja, pozwalająca na zmiany sposobu

bycia.

EWA KOSIŃSKA

^•^^^ wielu dzieci i młodych ludzi do

strzegam potrzebę kontaktu z drugim człowie

kiem, a jednocześnie izolowanie się i samotność.

Z rozmów wynika, że niektórzy ludzie nie

potrafią nawiązywać pozytywnych kontaktów

towarzyskich, boją się odrzucenia i kompromita

cji.

Pracując na co dzień z młodzieżą sprawiającą

trudności wychowawcze oraz spotykając się

z dziewczętami i chłopcami w wieku 14—19 lat

na obozach opracowałam szereg ćwiczeń, które

pozwalają im odnaleźć swoje miejsce wśród

rówieśników, lepiej poznać siebie i innych.

Myślę, że ćwiczenia te mogą przydać się wy

chowawcom w placówkach opiekuńczo-

wychowawczych oraz szkołach. Młodzież bar

dzo chętnie uczestniczy w zabawach psycho

Gdybym był zwierzęciem, to jakim?

Przypinam szpilkami lub przyklejam w różnych

częściach sali kartki z nazwami zwierząt: lew, kot

domowy, ptak, mysz, pies, wiewiórka. Następnie

proszę uczestników, aby je przeczytali i stanęli pod

zapisem nazwy tego zwierzęcia, którym chcieliby

być. Nie dopuszczam do wyboru innych zwierząt

poza podanymi. Jedna osoba zapisuje cechy

danego zwierzęcia podawane przez członków

grupy. Każdy uczestnik zabawy wybiera spośród

wszystkich spisanych cech jedną, którą najbardziej

chciałby mieć. Rozdaję następnie kartki samoprzy

lepne, na których każde z dzieci zapisuje drukowa

nymi literami nazwę zwierzęcia i wybraną cechę,

a następnie umieszcza ją w widocznym miejscu.

Chwilę chodzą po sali zapoznając się ze swoimi

wyborami. Mogą zadawać pytania i rozmawiać na

ten temat Następnie siadają w kręgu i rozmawiają

o dokonanych wyborach, wyjaśniają, dlaczego

chciałyby posiadać określoną cechę, co mogłyby

dzięki niej w życiu osiągnąć itp. W żadnej

prowadzonej przeze mnie grupie nie zdarzyło się,

aby ktoś nie chciał na ten temat rozmawiać.

Gdy wszyscy usiądą w kręgu, zadaję pytanie:

czego dowiedzieliście się z tej zabawy? Jest to

okazja do dyskusji i wyjaśnień, jakich zwykle

domagają się uczestnicy. Najczęściej podnoszo

ny jest problem sposobów na życie bez wcielania

się w określone zwierzę. Największą popularno

ścią cieszy się lew i jego moc fizyczna. Głównie

chłopcy mają kompleks słabości fizycznej, mó

wią, że jeśli nie okażą innym swojej siły, to będą

atakowani przez nieformalne grupy osiedlowe.

Wszyscy chcieliby być silni i niebezpieczni jak

lew. Dałoby to im poczucie niezależności i bez

pieczeństwa. Większość chłopców boi się sil

niejszych od siebie i ten strach powoduje czasem

ich agresywne i niewłaściwe zachowanie. Twier

dzą, że takie „szpanowanie" trzyma na dystans

wszystkich szkolnych „trudnych". Dziewczęta

natomiast najczęściej wybierają ptaka i jego

wolność. Chciałyby być niezależne, decydować

0 tym co i kiedy mają robić. Chciałyby jak ptaki

wznosić się wysoko i obserwować zmagania

ludzi z codziennymi problemami. Takie wyob

rażenia staram się sprowadzić, w sposób delikat

ny, do realiów życia i wskazać, że moc, siła

1 wolność dostępne są ludziom.

wcze, bliskich kontaktów z drugim człowiekiem,

dowartościowania, spokoju, pracy. Umieszczam

je w widocznym miejscu sali. Wyjaśniam po kolei

czego określona potrzeba dotyczy, a uczestnicy

zastanawiają się, która z potrzeb jest dla nich

najważniejsza, co daje zaspokojenie wybranej

potrzeby i jakie warunki zewnętrzne muszą być

spełnione, aby została ona zaspokojona. Na tę

część ćwiczenia przeznaczam 15 minut, później

uczestnicy siadają w kręgu trzymając przed sobą

kartki z wybraną potrzebą oraz przedstawiają

wszystkim ustalone w grupach wnioski. Staram

się sprowokować dyskusję na temat sposobów

realizowania potrzeb, dostrzegania i akceptowa

nia potrzeb innych ludzi. Młodzież bardzo chętnie

rozmawia na te tematy. Ma możliwość zweryfiko

wania swojego podejścia do własnych i cudzych

form zachowania. Najczęściej przez uczestników

zabaw wybierana jest potrzeba bliskiego kontaktu

z drugim człowiekiem. Młodzi ludzie czują się

bardzo samotni, rzadko mają okazję do szczerych

rozmów na nurtujące ich tematy. Dlatego wiele

czasu przeznaczam na dyskusję. Uczestnicy na

kartkach zapisują tematy lub pytania albo zgłasza

ją je „na żywo", bądź podczas spotkania grupo

wego. W tej części zabawy podaję godziny,

w których można ze mną indywidualnie porozma

wiać. Najczęściej poruszane tematy dotyczą

przyjaźni dziewcząt i chłopców, rodzących się

uczuć oraz konfliktów z rodzicami i rodzeństwem.

Baloniki

Aby poznać pewne obszary własnego ja,

trzeba uświadomić sobie sytuacje, które poma

gają lub przeszkadzają w osiąganiu dobrego

samopoczucia. Nie zahacza to o psychoanalizę

i jest bezpieczne dla każdej grupy młodzieżowej.

Przeprowadzane ćwiczenia zabawowe dostar

czają informacji, a jednocześnie wprowadzają

w stan smutku czy melancholii.

Dla każdego uczestnika przygotowuję wcześ

niej kartki papieru formatu A-4 oraz kredki.

Proszę, aby każdy narysował 10 baloników

przyczepionych do dowolnego przedmiotu (np.

kosza, drąga, trzymane w ręku itp.). Wszystkie

baloniki muszą być pomalowane. Młodzież

— bez względu na wiek—bardzo chętnie wykonu

je to zadanie (zwłaszcza kolorowanie baloni

ków) świetnie się przy tym bawiąc. Druga część

ćwiczenia nastręcza pewne trudności, wynikają

ce z zewnętrznych barier. Proszę, aby każdy

wpisał w swoje baloniki te sytuacje i osoby, które

wywołują lęk i te, które powodują radość. Prze

waga jednych nad drugimi nie może przekraczać

dwóch baloników, np. w co najmniej trzech

Najważniejsza potrzeba

Po zabawach wprowadzających, integrują

cych grupę przedstawiam młodzieży najważniej

sze w życiu człowieka potrzeby: bezpieczeńst

wa, miłości, akceptacji, przynależności, pozna

muszą być wpisane sytuacje wywołujące lęk lub

inne nieprzyjemne odczucia. Uczestnicy podpisują

kartki pseudonimem nieznanym nikomu w grupie.

Wszyscy siadają w kręgu i posyłają innym kartki

do przeczytania. Każdy wybiera sobie i zatrzymuje

jedną kartę. Następnie siadają parami wg wyboru

(w parach następują zmiany, gdyż wybiera każdy

każdego) i rozmawiają na temat lęków i szczęś

liwych chwil. Po 5 minutach następuje zmiana par,

uczestnicy rozmawiają z tymi, którzy ich wybrali.

Następnie grupa zbiera się w kręgu i wspólnie

podsumowuje ćwiczenie wskazując, co sprawiało

trudność, czego nowego się dowiedzieli, o czym

chcieliby porozmawiać. Uczestnicy wszystkich

prowadzonych przeze mnie zabaw twierdzili, że

były one dla nich miłe, że poznali się lepiej

i przekonali, że można z rówieśnikami szczerze

rozmawiać na osobiste tematy, że inni mają podob

ne obawy i radości i można sobie wzajemnie

pomóc w przezwyciężaniu lęków.

przez gesty, dotyk, fizyczną bliskość. Młodzież

często boi się tych oznak sympatii, a jednocześ

nie ich oczekuje. Poprzez tę zabawę można

wykazać, że bliskość drugiej osoby nie zawiera

ładunku negatywnego i w wielu sytuacjach

społecznych jest naturalną reakcją.

Rozkładam na podłodze arkusz szarego pako

wego papieru, który symbolizuje tratwę. Uczest

nicy próbują się uratować z tonącego okrętu

wskakując na tratwę. Dbają, aby wszyscy się na

niej zmieścili. Na arkuszu może stanąć 12 osób,

jeśli więc grupa liczy ich więcej, zabawę prze

prowadzam w podgrupach. Po zakończeniu za

wsze ją omawiam. Okazuje się bowiem, że

młodzi ludzie często utożsamiają dotyk z reak

cjami erotycznymi i boją się (zwłaszcza dziew

częta) bliskości rówieśnika płci przeciwnej.

W tej zabawie nie zwracają uwagi na swoją

płciowość; tempo zabawy wyklucza snucie przy

puszczeń i wyobrażeń, wszyscy są równorzęd

nymi partnerami. Pozornie nieciekawa zabawa

wnosi w życie uczestników wiele cennych,

nowych informacji.

Jak ja cię widzę

Młodzież bardzo chętnie słucha informacji o so

bie, lecz nieczęsto ma ku temu okazję, podobnie jak

do mówienia innym jak ich ocenia. W prostej

zabawie, która nie daje ocen wprost, a dostarcza

wielu informacji, młodzież uczy się dostrzegać

dobre cechy w drugim człowieku i mówić mu o tym.

Jeden z uczestników zabawy wychodzi z sali,

a pozostali ustalają, o kim spośród siebie będą

mówić. Gdy osoba nieobecna podczas tej narady

powraca, otrzymuje ode mnie instrukcję: Twoim

zadaniem jest odgadnąć, o kim będziemy mówić.

Wolno ci zadawać pytania każdemu po kolei, ale

tylko zaczynające się od sformułowania „co by

było, gdyby ta osoba była...". Odgadujący pyta np.

co by było, gdyby ta osoba była serwetą na stole?

Zapytany, widząc, że wybrana osoba ma bluzkę

w kwiatki, może odpowiedzieć: to byłaby kolorową

serwetą. Oczywiście odpowiedzi dotyczą też cech

charakteru, np. można odpowiedzieć: to byłaby

serweta bardzo wrażliwa na punkcie swojej czysto

ści lub byłaby serwetą niczym się nie przejmującą.

Czasem, kiedy każdy usłyszy o sobie szereg

informacji, omawiam w grupie przebieg zabawy,

oczekiwania i spostrzeżenia uczestników. Oka

zuje się, że po raz pierwszy dowiedzieli się, jak

są spostrzegani przez rówieśników. Twierdzą, że

pomaga im to w analizie, a nawet zmianie

swojego zachowania; są zdziwieni, że ich reak

cje są przez innych rozumiane niezgodnie z in

tencjami, jakie im przyświecały.

Liczę na twoją przyjaźń

Ta zabawa uczy komunikowania się i wer

balizowania pewnych nastawień, postaw, opinii,

spostrzeżeń własnych i cudzych. Dostarcza

uczestnikom okazji do werbalizowania swojej

potrzeby kontaktu z rówieśnikami w relacjach

przyjaźni i otwartego mówienia o tym.

Młodzież siedzi w kręgu, ja trzymam maskot

kę (najlepiej puchatą). Informuję, że duża mas

kotka będzie do nich mówiła, a każdy musi jej

odpowiadać. Na przykład, rzucam maskotkę do

wybranej osoby i mówię: Aniu, liczę na twoją

przyjaźń. Ania chyta maskotkę, wypowiada imię

osoby, od której dostała komunikat i tekst:

Krysiu, chcę ci powiedzieć... Kończy zdanie

według własnego uznania. Zastrzegam na po

czątku zabawy, że nie można używać komunika

tów dotyczących ubioru i włosów. Nie można

mówić: chcę ci powiedzieć, że masz ładną

spódnicę itp. To zastrzeżenie jest konieczne,

gdyż początkowo młodzież od szczerych odczuć

ucieka w tanie banalne określenia. Po zabawie

daję uczestnikom czas około 15 minut na swobo

dne komunikowanie się bez pośrednictwa mas

kotki. Proponuję przerwę w zajęciach na od

poczynek, podczas której młodzież ma moż

liwość kontynuowania komunikatów budują

cych więzi przyjaźni. W każdej prowadzonej

przeze mnie grupie czas na indywidualne kon

takty sprzyjał szczerym rozmowom i burzył

opory przed kontaktami z rówieśnikami.

Tratwa ratunkowa

Wzajemne pozytywne relacje są wzmacniane

WjTumerze

tX/ty

AKTUALNE PROBLEMY OPIEI

»j' KAZIMIERZ KRZYSZTOFEK

Międzypokoleniowy przekaz kultury w epoce

ekspansji mediów

"DOŚWIADCZENIA I PROPOZYCJE METODYCZNE

Między ideałem a rzeczywistością wychowawczą

Rozmowa z dr Anną Radziwiłł (J. Raczkowska)

TERESA UMER

Szkoła jest grą zespołową

1 3

HALINA WINNICKA

O dzieciach zdolnych

1 5

\ĘĘ

WALDEMAR KOZŁOWSKI

Wychowawcze aspekty kształcenia

obywatelskiego

«j7

•.<••'; Każdy może być rzecznikiem swoich praw (K.S.)

~r ; BOGUSŁAW DZIEDZIC

'j „Ukryty program" w internacie

• WŁADYSŁAW GRĄDZKI

Sukcesy i niepowodzenia

jako problem pedagogiczny

Rodzina w życiu wychowanków domu dziecka

• EWA KOSIŃSKA •

Psychologiczne zabawy z młodzieżą

• EWA KANTOWICZ

Działalność polskiego Komitetu UNICEF

t| GUS o placówkach opieki (T. Fudała)

PORADNICTWO PSYCHOLOGICZNO-PEDAGOGICZNE

• M. LASOK, J. SZYDŁOWSKA-BARTOSIK, D. SACHA

Praca poradni w terenie

Z TRADYCJI

• TERESA BACH-OLASIK

System wychowawczy Marceliny Darowskiej

KSZTAŁCENIE I DOSKONALENIE ZAWODOWE

• DOROTA PAPIS, URSZULA STRZELCZYK-RADUU

Czynności zawodowe nauczycieli w świetle badań

•i ELŻBIETA GOMUŁKA

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: