zeszyty metodyczne 8.pdf

Osoby z ograniczeniem sprawnoÊci na rynku pracy

Redakcja naukowa serii:

Anna Izabela Brzeziƒska

Tom 1

Anna Izabela Brzeziƒska

i Konrad Piotrowski

AktywnoÊç zawodowa osób

z ograniczeniem sprawnoÊci:

wyznaczniki spo∏eczno-demograficzne

i osobowoÊciowe

Tom 5

Rados∏aw Kaczan, Karolina Smoczyƒska

i Iwona Bàbiak

Jaka pomoc i dla kogo?

Wsparcie indywidualne

i instytucjonalne a aktywizacja

zawodowa osób z ograniczeniem

sprawnoÊci

Tom 2

Anna Izabela Brzeziƒska

i Konrad Piotrowski

Wyznaczniki satysfakcji

z wykonywanej pracy osób

z ograniczeniem sprawnoÊci:

kompetencje i relacje

Tom 6

Dorota Wiszejko-Wierzbicka

Od samoakceptacji do aktywnoÊci?

Postawy wobec w∏asnej

niepe∏nosprawnoÊci a aktywnoÊç

zawodowa

Tom 3

Anna Izabela Brzeziƒska

i Rados∏aw Kaczan

Wychowanie do samodzielnoÊci:

kluczowy czynnik sukcesu zawodowego

osób z ograniczeniem sprawnoÊci

Tom 7

Wojciech ¸ukowski

i Dorota Wiszejko-Wierzbicka

Wizerunek aktywnoÊci zawodowej

osób z ograniczeniem sprawnoÊci.

Perspektywa biograficzna

Tom 4

Rados∏aw Kaczan i Kamil Sijko

Psychospo∏eczne skutki transformacji

ustrojowej a radzenie sobie osób

z ograniczeniem sprawnoÊci

na rynku pracy

Tom 8

Anna Ma∏gorzata Chodynicka,

Piotr Rycielski

Inni czy podobni?

Charakterystyka osób

z ograniczeniem sprawnoÊci

Wojciech ¸ukowski

Dorota Wiszejko-Wierzbicka

Wizerunek aktywnoÊci zawodowej

osób z ograniczeniem sprawnoÊci.

Perspektywa biograficzna

Seria

Osoby z ograniczeniem sprawnoÊci na rynku pracy

tom 7

Warszawa 2008

Wojciech ¸ukowski i Dorota Wiszejko-Wierzbicka – Wizerunek aktywnoÊci zawodowej osób

z ograniczeniem sprawnoÊci. Perspektywa biograficzna

Warszawa 2008

Wszelkie prawa zastrze˝one. Kopiowanie w ca∏oÊci lub we fragmentach

jakàkolwiek technikà bez pisemnej zgody wydawcy zabronione.

Recenzenci:

prof. dr hab. El˝bieta Hornowska , Instytut Psychologii Uniwersytetu

im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

dr Krzysztof Puchalski , Instytut Medycyny Pracy im. prof. Jerzego Nofera w ¸odzi

Redaktor prowadzàcy: Andrzej ¸ab´dzki

Korekta j´zykowa: Maria Laskowska

Korekta: Agnieszka Kiliƒska

Redakcja techniczna: Ma∏gorzata Chmielewska

Sk∏ad, ∏amanie, przygotowanie do druku: Mater

Projekt ok∏adki: Pawe∏ Roso∏ek

Publikacja powsta∏a w ramach projektu

finansowanego przez Europejski Fundusz

Spo∏eczny i Szko∏´ Wy˝szà Psychologii

Spo∏ecznej w Warszawie nr WUE/0041/IV/05

pt: Psychospo∏eczne uwarunkowania aktywnoÊci

zawodowej osób niepe∏nosprawnych

Serie wydawnicze przygotowane w ramach projektu pod redakcjà prof. dr hab. Anny

Izabeli Brzeziƒskiej – kierownika projektu:

Seria I Osoby niepe∏nosprawne

Seria II Przeciw wykluczaniu z rynku pracy

Seria III Osoby z ograniczeniem sprawnoÊci na rynku pracy

Wszystkie publikacje dost´pne pod adresem: www.swps.edu.pl/new_www/efs/

ISBN 978-83-89281-63-0

Wydanie I

Wydawca:

Wydawnictwo Szko∏y Wy˝szej Psychologii Spo∏ecznej „Academica”

ul. Chodakowska 19/31

03-815 Warszawa

tel. (+ 48 22) 870 62 24

e-mail: academica@swps.edu.pl

Spis treÊci

Wst´p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1. Kontekst ontologiczny: Co to znaczy byç osobà z ograniczonà sprawnoÊcià?

2. Przebieg „kariery dewianta” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3. Co obecnie oznacza integracja? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4. Dlaczego perspektywa biograficzna? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

5. Trajektorie ˝ycia i kariery zawodowej osób z ograniczeniem sprawnoÊci . .

6. ˚ycie i aktywnoÊç zawodowa osób z ograniczeniem sprawnoÊci:

analiza biograficzna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6.1. Trajektoria wznoszàca si´ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6.2. Trajektoria zablokowana . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6.3. Trajektoria opadajàca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6.4. Trajektoria naprzemienna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

7. Podsumowanie i wnioski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Literatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Aneks: Podstawowe dane na temat projektu . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Wst´p

AktywnoÊç zawodowa we wspó∏czesnym Êwiecie, okreÊlonym przez globali-

zacj´, zalew informacji oraz migracje, w którym wszystko ma „krótki czas przy-

datnoÊci”, pojmowana jest inaczej, ani˝eli chocia˝by kilkanaÊcie, a na pewno kil-

kadziesiàt lat temu. WÊród najwa˝niejszych zmian wymienia si´ mi´dzy innymi

mniej istotne przejÊcie z teorii mówiàcych o wyborze zawodu do teorii skoncen-

trowanych na projektowaniu karier. Procesy karier sà powtarzalne i odwracalne;

pojawia si´ zró˝nicowanie Êcie˝ek i procesów przechodzenia z edukacji na rynek

pracy, gdzie granice sà coraz bardziej umowne (raczej mentalne ni˝ geograficz-

ne). Jak pisze Augustyn Baƒka (2007, s. 35): „Zmiana ta odzwierciedla przecho-

dzenie od karier realizowanych w strukturach biurokratycznych w kierunku ka-

rier opartych na indywidualistycznie postrzeganych Êcie˝kach rozwoju oraz

karier, których granice organizacyjne ulegajà rozmyciu” (Baƒka, tam˝e).

Konsekwencjà tych zmian jest odejÊcie od „tradycyjnie” pojmowanych Êcie˝ek

kariery, wytyczonych z góry i przewidywalnych (przynajmniej w stopniu, jaki

wiàzany jest z karierà w ramach okreÊlonego zawodu) na rzecz indywidualnie

projektowanych trajektorii rozwoju, obejmujàcych ca∏e ˝ycie. Taki sposób ujmo-

wania aktywnoÊci zawodowej sk∏ania do szerszych refleksji na temat ró˝nych

aspektów ju˝ nie tylko wykszta∏cenia czy przygotowania zawodowego jednost-

ki, ale jej socjalizacji i poczucia odpowiedzialnoÊci za w∏asny rozwój. W rozwa-

˝aniach psychologicznych na temat ˝ycia i rozwoju cz∏owieka odchodzi si´ obec-

nie od deterministycznego modelu linearnego, w którym rozwój okreÊlony jest

wy∏àcznie przez czynniki zewn´trzne: czas i „zadania rozwojowe” (por: Havi-

ghurst, 1948), czy presj´ wywieranà przez otoczenie spo∏eczne (por: Ericsson,

1959). Cz∏owiek coraz cz´Êciej postrzegany jest jako twórca w∏asnego ˝ycia. Sa-

modzielnie konstruuje w∏asnà biografi´, formu∏ujàc indywidualne projekty i ce-

le (za: Grob, Krings, Bangerter, 2001). W konsekwencji jest odpowiedzialny za

wybór takiego a nie innego „projektu ˝ycia” spoÊród wielu dost´pnych mo˝liwo-

Êci. On sam, a nie „Êlepy los”, obarczany jest za ewentualne niepowodzenia. Za-

danie, jakie stawia sobie obecnie jednostka, polega na obraniu odpowiedniego

kursu w ˝yciu i podejmowaniu wysi∏ku utrzymania go. Aby do tego dosz∏o, mu-

si wiedzieç, jaki kurs obraç i spoÊród jakich opcji mo˝e, czy chce wybieraç. Staje

si´ wi´c nie tylko „architektem” w∏asnej biografii, ale tak˝e osobà zarzàdzajàcà

w∏asnym ˝yciem. W sposób Êwiadomy wybiera cele, ustala zadania i jest odpo-

wiedzialny za ich realizacj´, ponoszàc równoczeÊnie ryzyko niepowodzeƒ.

Jak w tym kontekÊcie traktowaç niepe∏nosprawnoÊç? Zapewne przez wielu

nie jest ona uwzgl´dniana w projekcie w∏asnego ˝ycia, a jej pojawienie si´ mo˝e

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: