KREDYT GOTÓWKOWY.doc

KREDYT: termin ten wywodzi się od łacińskiego słowa „credo”, co oznacza wierzę, ufam. W sensie ekonomicznych kredyt polega na odstąpieniu przez jedną ze stron (wierzyciela) drugiej stronie (dłużnikowi) określonej wartości w pieniądzu lub w towarze w zamian za obietnicę zwrotu w ustalonym terminie równowartości, łącznie z wynagrodzeniem za jej udzielenie, czyli odsetkami.

We współczesnej gospodarce kredyty są ważnym źródłem finansowania działalności gospodarczej. W ustabilizowanej gospodarce rynkowej, gdzie istnieje sprawny system oceny, ryzyka związanego z planowanym przez firmę przedsięwzięciem, pożyczkobiorcy mogą liczyć na otrzymanie około połowy środków finansowych potrzebnych do realizacji przedsięwzięcia. 

Udzielanie kredytów i pożyczek to postawa działalności banków, bez których nie mogą one egzystować i zarabiać. Z ekonomicznego punktu widzenia kredyt i pożyczka są tym samym. Pod względem prawnym obie instytucje jednak się różnią.

Umowa pożyczki uregulowana jest w kodeksie cywilnym (art. 720-724). Umowa kredytowa jest umową nie nazwaną (nie uregulowaną przepisami kodeksu cywilnego).

Umowę kredytową wyróżniają trzy cechy charakterystyczne. Jest ona umową:

1.       konsensualną- co oznacza że dochodzi do skutku już w chwili podpisania przez strony, a nie dopiero w momencie wydania środków pieniężnych.

2.       dwustronnie zobowiązująca- bank zobowiązuje się oddać określoną kwotę środków pieniężnych do dyspozycji kredytobiorcy, kredytobiorca zaś – zwróci tę kwotę.

3.       odpłatną- ponieważ bank pobiera od kredytu prowizję, a od kredytu wykorzystanego – również odsetki.

Prawne postawy umowy kredytowej określono w 2 rozdziale Prawa Bankowego. Na pożyczkobiorcę przenoszona jest własność określonej ilości pieniędzy, kredytobiorca zaś może jedynie dysponować w sposób określony umową określającą sumę pieniądza bezgotówkowego. Kredyt jest zawsze odpłatny, pożyczka natomiast może być nieodpłatna. Przez umowę kredytową bank zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach zawartych w umowie, do zwrotu wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w terminie spłaty oraz zapłaty prowizji od kredytu.

Kredyt pełni trzy podstawowe funkcje:

1.       emisyjną

2.       dochodową

3.       stymulacyjną

W odniesieniu do pojedynczego kredytobiorcy kredyt pełni funkcje dochodową i rozliczeniową. Powiększa on siłę nabywczą kredytobiorcy, co stwarza dla niego nowe możliwości nabywcze, a więc zwiększa jego udział w produkcie narodowym.

Dla całej gospodarki podkreśla się funkcję emisyjną i dochodową kredytu. Funkcja redystrybucyjna kredytu powoduje czasowe przesunięci siły nabywczej pieniądza. Oznacza to przemieszczanie i możliwości nabycia odpowiedniej części produktu społecznego przez podmiot kredytowany. Funkcja emisyjna kredytu określana jest jako funkcja powszechna. Każde udzielenie kredytu zwiększa ilość pieniądza w obiegu a każda spłata – zmniejsza.

W całej gospodarce jest nadwyżka kredytów udzielonych nad spłaconymi. Oznacza to kreowanie nowych wartości pieniężnych, a więc pełnienie przez kredyt funkcji dochodowej.

ZASADY FUNKCJONOWANIA KREDYTU:

·         celowość (w umowie kredytowej musi być precyzyjnie określony przedmiot kredytowania. Ułatwia to sprawdzenie prawidłowości wykorzystania kredytu, czyli sprawdzenie czy wykorzystano go na cele wcześniej określone w umowie . wykorzystanie kredytu niezgodnie z przeznaczeniem może być powodem do wypowiedzenia umowy kredytowej, albo żądania spłaty części lub całości przed terminem płatności określonych w umowie)

·         terminowość (umowa kredytowa dokładnie określa kwoty i terminy spłat kolejnych rat kredytu)

·         oprocentowanie (korzystanie z kredytu, kredytobiorca powinien uiścić cenę, tj. oprocentowanie, prowizję oraz inne koszty)

Bank kontroluje sytuację prawną, finansową i ekonomiczną kredytobiorcy. Umowa kredytowa nakłada na kredytobiorców obowiązek składania informacji, sprawozdań i dokumentów niezbędnych do oceny sytuacji kredytobiorcy. W razie pogorszenia wyników czy utraty zdolności kredytowej przez kredytobiorcę bank może wypowiedzieć umowę, ustalić wcześniejszy termin spłaty lub wzmocnić zabezpieczenia. W umowie powinny być podane warunki i terminy jej wypowiedzenia oraz okoliczności powodujące natychmiastową wymagalność kredytu.
 

KLASYFIKACJA KREDYTÓW

W polskim systemie bankowym stosuje się wiele kredytów, klasyfikowanych według różnych kryteriów:

·         przedmiotu kredytowania

·         okresu kredytowania

·         formy kredytu

·         sposobu zabezpieczenia kredytu

·         waluty kredytu

Według przedmiotu kredytowania rozróżnia się trzy typy kredytów:

·         obrotowe

·         inwestycyjne

·         konsumpcyjne

Biorąc za podstawę podziału okres kredytowania wyróżnia się kredyty:

·         Krótkoterminowe – na okres do jednego roku

·         Średnioterminowe- udzielane na okres 3 lub 5 lat

·         Długoterminowe- udzielane na okres powyżej 3 lub 5 lat

Przyjmując za kryterium formę udzielania kredytu:

·         Kredyty udzielane w rachunku bieżącym

·         Kredyty udzielane w rachunku pożyczkowym

Według prawnej formy zabezpieczenia kredyty dzieli się na:

·         Lombardowe

·         Hipoteczne

·         Inne

Zależnie od waluty, w jakiej udziela się kredytu, wyróżnia się

·         Kredyty złotowe

·         Kredyty walutowe

Przedstawiona klasyfikacja kredytów obejmuje typowe rodzaje kredytów. Nie każdy bank udziela wszystkich rodzajów kredytów.

KREDYT KONSORCJALNY

Specyficznym rodzajem kredytów bankowych są kredyty udzielane w ramach konsorcjum bankowego, w które angażuje swoje środki wiele banków. Takie umowy kredytowe zawierane są wtedy, gdy kredytobiorca stara się o duży kredyt.

Konieczność angażowania się większej ilości banków w udzielanie kredytów wynika z:

·         niemożności udzielania kredytu przez bank na podstawnie przepisów przeciwdziałających nadmiernej koncentracji kredytów dla jednego klienta lub grupy powiązanych ze sobą organizacyjnie lub kapitałowo pomiotów ( najwyżej 10% funduszy własnych może być zaangażowanych w jedną umowę kredytową)

·         chęci zmniejszenia ryzyka kredytowego przez rozłożenie go na kilka banków

·         restrukturyzacji kredytów udzielonych temu samemu kredytobiorcy przez uczestników konsorcjum ( wszystkie udzielone wcześniej kredyty przez banki wchodzące w skład konsorcjum traktowane są jako jeden kredyt udzielony przez konsorcjum ).

Cechą umowy kredytowej konsorcjalnej jest występowanie w niej wielu stron:

·         kredytobiorcy

·         gwaranta – banku, który zabezpiecza spłatę kredytu, czyli zobowiązuje się do zapłaty należnych kwot w wypadku niewywiązania się kredytobiorcy z zobowiązań ( dlatego najczęściej bank gwarant przyjmuje od klienta zabezpieczenie spłaty zaciągniętego kredytu )

·         banków samofinansujących, które angażują swoje środki finansowe

·         banku aranżującego – jednego z banków finansujących, który organizuje konsorcjum, negocjuje warunki umowy oraz formalnie ją przygotowuje

·         agenta – jednego z banków finansujących wyznaczonego do obowiązków techniczno-administracyjnych, czyli zbierania i przekazywania dokumentów, wpłat, wypłat, informowania pozostałych uczestników umowy o przebiegu transakcji itp.

Banki partycypujące w umowie kredytowej określają, oprócz ogólnej kwoty kredytu, także maksymalne kwoty, w jakich angażują się poszczególne banki w finansowanie umowy. Każda spłata zasila banki proporcjonalnie do ich udziałów w ogólnej kwocie kredytu. Wszystkie banki uczestniczące w umowie mają jednak prawa i obowiązki.
Ponadto w umowie kredytowej zawartej w ramach konsorcjum występują elementy charakterystyczne dla zwykłej umowy kredytowej.
 

KREDYT KONSUMPCYJNY

Cechą odróżniającą kredyty konsumpcyjne od innych rodzajów kredytów jest ich konsumpcyjny charakter i osoba kredytobiorcy. Kredyty konsumpcyjne są przeznaczone dla osób fizycznych na ratalny zakup towarów i usług konsumpcyjnych przez ludność, a także na sfinansowanie potrzeb związanych z budownictwem mieszkaniowym. Kredyty udzielane są w formie gotówkowej i bezgotówkowej. Bank analizuje stan majątkowy kredytobiorcy, ryzyko związane z udzieleniem kredytu oraz zabezpieczenie. Przy ocenie zdolności kredytowej należy określić stałość miejsca pracy na tle zmian strukturalnych zachodzących w kraju, sytuację rodzinną oraz obciążenia budżetu domowego i inne zobowiązania. Głównym warunkiem udzielenia kredytu jest pisemne ustanowienie zabezpieczenia spłaty kredytu.
 

Polskie banki udzielają krótko- i średnioterminowych kredytów konsumpcyjnych:

·         gotówkowych- gdy kredytobiorca otrzymuje gotówkę bezpośrednio lub za pośrednictwem swego rachunku bankowego

·         bezgotówkowych- które są przekazywane określonemu sprzedawcy na opłacenia zakupywanych przez kredytobiorcę towarów.

Ze względu na warunki spłaty rozróżnia się:

·         kredyty spłacane jednorazowo

·         kredyty spłacane ratami

Kredyty gotówkowe są zazwyczaj wyżej oprocentowane, a kredytobiorca najczęściej nie deklaruje przeznaczenia kredytu. Banki domagają się pewniejszego zabezpieczenia zwrotności kredytu. Wypłata kredytu gotówkowego następuje bezpośrednio po podpisaniu umowy bez obowiązku przelania go na rachunek bankowy kredytobiorcy. Bank potrąca z wypłacanego kredytu prowizję a odsetki pobiera ratalnie, łącznie z ratami spłaty kredytu.

Banki oferują także kredytową obsługę sprzedaży ratalnej artykułów trwałego użytku. Kredyty ratalne są udzielane na sfinansowanie zakupu towarów u tych sprzedawców, z którymi bank zawarł odpowiednią umowę.

Zabezpieczeniem zwrotności kredytu może być przewłaszczenie przedmiotu, na który udziela się kredytu.

Szczególnym rodzajem kredytów konsumpcyjnych są kredyty i pożyczki studenckie. Mogą z nich korzystać osoby które rozpoczęły studia przed ukończeniem 25 roku życia. Pierwszeństwo mają studenci o niskich dochodach w rodzinie lub studiujących na preferowanych kierunkach. Są one udzielane na okres nie dłuższy niż okres studiów, przy czym nie może on przekroczyć łącznie 6 lat; wypłacane są w ratach miesięcznych nie dłużej niż 10 miesięcy w roku. Spłata kredytu studenckiego rozpoczyna się nie później niż po upływie roku po skończeniu studiów i trwa nie dłużej niż dwukrotność okresu, na jaki zastał udzielony. Kredyty studenckie mogą być częściowo lub w całości umorzone, a podstawą umorzenia może być trudna sytuacja życiowa lub dobre wyniki ukończenia studiów. W przypadku niezaliczenia przez kredytobiorcę kolejnego roku bank jest obowiązany zaprzestać wypłacania kredytu.

KREDYTY HIPOTECZNE

Kredyt hipoteczny to rodzaj kredytu, który ze względu na długi okres kredytowania jest zabezpieczany hipoteką. Banki chętnie udzielają kredytów, choć jest to dla nich dość ryzykowna forma zarabiania pieniędzy, a dla nas - użytkowników jeszcze droga forma nabywania nieruchomości. Kredyty na zakup mieszkania lub domu udzielane są na długi okres i w związku z tym, najbardziej efektywnym zabezpieczeniem jest hipoteka.

Kredyty hipoteczne udzielane są najczęściej na zakup mieszkania bądź domu od osoby prywatnej lub developera albo budowę domu lub mieszkania, jednak banki mogą ich udzielić także na remont, modernizację, rozbudowę lub przebudowa domu jednorodzinnego czy mieszkania. Bank, udzielając kredytu hipotecznego, daje także możliwość refinansowania kosztów poniesionych wcześniej na jeden z wyżej wymienionych celów lub spłatę kredytu zaciągniętego w innym banku na jeden z wyżej wymienionych celów. W większości banków kredyty hipoteczne dostępne są w złotówkach, dolarach amerykańskich i europejskiej walucie. Spotykane są także kredyty we frankach szwajcarskich. Okres kredytowania wynosi zazwyczaj do 25 lat. Tu jednak banki często zastrzegają sobie, że dłuży okres kredytowania jest dostępny wyłącznie w złotówkach, natomiast kredyty indeksowane dolarem lub euro musimy spłacić wcześniej.

Kredytobiorcą może być każda osoba fizyczna, uzyskująca dochody pozwalające na spłatę kredytu. Kredytobiorca powinien mieć także uregulowany stosunek do służby wojskowej, w przeciwnym wypadku potrzebne będzie dodatkowe zabezpieczenie w formie poręczenia osoby trzeciej.

Do kredytu mogą przystąpić także osoby nie spokrewnione ze sobą. Nie każdy Współkredytobiorca musi osiągać dochody i nie wszyscy Współkredytobiorcy muszą być właścicielami kredytowanej nieruchomości.

W praktyce klient musi spełniać bardzo rygorystyczne warunki: zarobki kredytobiorcy powinny być wysokie, natomiast rachunki, które płaci jak najniższe. Na poczet rachunków wchodzą comiesięczne opłaty za czynsz, samochód, wydatki na jedzenie, ubranie, a także raty innych pożyczek.

KREDYT W RACHUNKU BIEŻĄCYM

W rachunku bieżącym mogą być udzielane kredyty krótkoterminowe na działalność eksploatacyjną i tylko wówczas, gdy osoba ubiegająca się o kredyt ma rachunek bieżący w danym banku. Kredyt ten umożliwia kredytobiorcy zadłużenie się w rachunku bieżącym do wysokości przyznanego kredytu, dzięki czemu posiadacz rachunku bieżącego może dysponować nie tylko środkami zgromadzonymi na tym rachunku, ale również może wystawiać zlecenia płatnicze przekraczające stan posiadanych środków do wysokości przyznanego limitu kredytowego. Kredyt w rachunku bieżącym charakteryzuje się dużym ryzykiem, dlatego banki udzielają go jedynie długoletnim, solidnym i wiarygodnym w ich opinii klientom. W ramach kredytów w rachunku bieżącym rozróżnia się: kredyt otwarty ( in blanco ) i kredyt kasowy   ( płatniczy ).
Kredyt otwarty jest udzielany na okres 1-1,5 roku, a bank uruchamiając go zobowiązuje się do zapłaty w ramach gotówki, czeków gotówkowych zwykłych, potwierdzonych, poleceń przelewu, akredytyw, w których bank jest wskazany do domicyliat, czyli osoba, u której dokument ma być płatny. W ramach kredytu otwartego, jeżeli jest to określone w umowie, banki mogą wykupywać również weksle trasowane, jeżeli bank jest wskazany na nich jako domicyliat. Za wszystkie wymienione dokumenty bank płaci do wysokości udzielonego w umowie limitu. Kredyt otwarty jest kredytem odnawialnym, tzn. po spłacie może być udzielony ponownie.
Kredyt kasowy upoważnia kredytobiorcę do pobrania z rachunku bieżącego kwoty przekraczającej pokrycie na tym rachunku. Kredyt jest udzielany w razie chwilowego braku gotówki w kasie, na okres od kilku do kilkunastu dni, i spłacany z najbliższych wpływów na rachunek bieżący kredytobiorcy. Kredyt płatniczy jest nieodnawialny, gdyż jego spłata nie powoduje możliwości ponownego wykorzystania. Oprócz wymienionych kredytów w rachunku bieżącym realizacja pozostałych następuje przez rachunek kredytowy.
 

KREDYTY W RACHUNKU POŻYCZKOWYM

Kredyty w rachunku pożyczkowym uruchamiane są przez otwarcie dla kredytobiorcy specjalnego rachunku, na którym bank ewidencjonuje każdą wpłatę i spłatę kredytu. Kredytobiorca może mieć kilka rachunków kredytowych w zależności od liczby kredytów, z których korzysta, ponieważ każda z nich jest ewidencjonowano na oddzielnym rachunku. Kredyty w rachunku kredytowym są krótko- lub średnioterminowe i mogą zostać udzielane jako:

·         kredyt docelowy – przeznaczone na finansowanie jednej określonej transakcji, będąc kredytem nieodnawialnym

·         kredyt na pokrycie wymagalnych zobowiązań – udzielany na okres kilku miesięcy w razie krótkotrwałych trudności płatniczych wywołanych przejściowym wzrostem stanu zobowiązań, zakłóceniami w sprzedaży itp. nie powinien być kredytem odnawialnym

·         kredyt kasowy – udzielany w związku z chwilowym brakiem gotówki w kasie

·         kredyt sezonowy – na finansowanie potrzeb z związku z przesunięciem wpływów i nakładów eksploatacyjnych spowodowanych specyfiką produktu lub świadczonych usług, np. kredyt na skup płodów rolnych, udzielany na okres do dwóch lat i nieodnawialny

·         linie kredytowe – stanowiące kredyt finansujący wiele transakcji, których przedmiotem są sukcesywne i powtarzalne dostawy towarów czy świadczone na rzecz kredytobiorcy usługi, do wysokości określonego w umowie limitu kredytowego. Linia kredytowa jest udzielana bez określenia w umowie obowiązujących terminów i kwot wykorzystania kredytu w postaci transz i może mieć ona charakter kredytu odnawialnego, bądź nieodnawialnego.

Inną formą kredytów są kredyty wekslowe. Wśród nich można wyróżnić kredyty dyskontowe i akceptacyjne.
Kredyt dyskontowy jest udzielany w formie wykupu ( dyskonta ) weksli przez bank przed terminem ich płatności. Bank przyjmując weksel do dyskonta udziela kredytobiorcy kredytu, który jest spłacany nie przez kredytobiorcę, ale przez głównego dłużnika wekslowego. Dopiero jeżeli główny dłużnik wekslowy weksli nie wykupi, bank domaga się spłaty kredytu przez osobę, która złożyła weksel do dyskonta (kredytobiorcę). Zgodnie z umową, bank może udzielić kredytu dyskontowego w odniesieniu do każdego złożonego do dyskonta weksla lub w postaci linii dyskontowej, określając górną granicę linii dyskontowej, do wysokości którego będą przyjmowane w określonym w umowie okresie weksla do dyskonta.

Kredyt akceptacyjny występuje w doraźnych transakcjach lub w postaci linii kredytu akceptacyjnego, będącego limitem kredytowym przyznanym kredytobiorcy. Może on być udzielony jako kredyt odnawialny gdyż po każdym wykupieniu weksla kredyt odnawia się do pierwotnej wysokości może więc być wykorzystywany wielokrotnie. Przy kredycie nieodnawialnym każdy wykupiony weksel zmniejsza wysokość przyznanego kredytu. Bank akceptując weksel jest zobowiązany do jego wykupienia w terminie płatności niezależnie od tego czy wystawca dostarczy na czas odpowiednie środki.

KREDYT LOMBARDOWY

Udzielany jest pod zastaw papierów wartościowych, towarów, przedmiotów wartościowych i należności (np. z tytułu ubezpieczeń). Cechą tego krótkoterminowego kredytu jest posiadanie przez bank przedmiotu zastawu, a kredyt jest udzielany nie do pełnej jego wartości. Najczęściej się go udziela pod zastaw papierów wartościowych, których fizyczne przechowywanie nie nastręcza bankom trudności.

KREDYT KONSOLIDACYJNY

Kredyt konsolidacyjny to propozycja dla tych, którzy co miesiąc spłacają kilka kredytów i ich miesięczne zobowiązania z tego tytułu są dość znaczne. Kredyt konsolidacyjny, jak sama nazwa wskazuje, umożliwia skonsolidowanie wszystkich długów i zamiast spłacania kilku rat. np. w kilku bankach - spłacamy jedną ratę w jednym banku.

Największą jednak zaletą kredytu konsolidacyjnego jest to, że w praktyce może okazać się, że jedna miesięczna rata jest niższa, a przy znacznych sumach pożyczek znacząco niższa, niż suma rat wszystkich wspomnianych, zwykle bardzo drogich pożyczek. Dzięki temu można szybciej i "mniej boleśnie" finansowo spłacić wszystkie swoje zobowiązania kredytowe.

Procedura przyznania takiego kredytu w zasadzie nie różni się od tej, obowiązującej przy kredytach hipotecznych. Bank sprawdza dochody oraz zdolność kredytową klienta, a bankowy rzeczoznawca dokonuje wyceny zabezpieczenia. Decyzja o przyznaniu bądź nie zapada najczęściej w ciągu kilku tygodni, natomiast samo rozpatrzenie wniosku w niektórych z banków jest bezpłatne.

Kredytem konsolidacyjnym można spłacać wszystkie swoje zobowiązania: kredyt mieszkaniowy, samochodowy, konsumpcyjny (zakup pralki, lodówki, sprzęt RTV), a także spłatę debetu na koncie osobistym lub zadłużenie karty kredytowej, pożyczkę od znajomych lub z zakładu pracy. Podstawowym warunkiem jest posiadanie na własność domu lub mieszkania - ich hipoteka będzie zabezpieczeniem dla banku udzielającego kredytu konsolidacyjnego. Zabezpieczeniem może być także hipoteka osoby trzeciej. Banki proponują także inne zabezpieczenia, np. ubezpieczenia kredytów, ale tylko jako zabezpieczenie dodatkowe.

Oprocentowanie kredytów konsolidacyjnych jest najczęściej zmienne. Banki udzielają ich w złotówkach, dolarach, euro lub frankach szwajcarskich. Możliwa jest także zmiana waluty (przewalutowanie), ale to zwykle kosztuje (w niektórych bankach bezpłatne jest tylko pierwsze przewalutowanie). Spłata kredytu konsolidacyjnego może odbywać się w ratach malejących lub rosnących, w zależności od możliwości i wyboru klienta. W niektórych bankach, w uzasadnionych przypadkach, spłata - jednej lub kilku rat w ciągu roku - może zostać zawieszona, możliwa jest również (bez dodatkowych opłat) wcześniejsza spłata całości zobowiązania.

Banki uniwersalne przeprowadzają różne operacje kredytowe przystosowane do potrzeb klientów. Przebieg tych operacji, czyli tryb udzielania, wykorzystania i spłaty kredytów, jest związany z rodzajem kredytu. Szczegółowe rozwiązania mogą się różnic w poszczególnych bankach co znajduje odbicie w ich regulaminach kredytowania. Dla niektórych form kredytowania mogą być wydawane odrębne regulaminy lub tzw. Ogólne warunki kredytowania dotyczące specjalnych operacji np. kredytów dewizowych. Banki mogą wydawać także instrukcje kredytowe które ustalają procedury postępowania pracowników przy ocenie wniosków kredytowych działanie komitetów kredytowych, przesłanki negocjowania, obowiązujące warunki umów kredytowych itp. Często instrukcje wskazują tylko ogólne zasady, pozostawiając pracownikom wybór sposobu ich realizacji. Konieczność zamieszczania w instrukcjach względnie obowiązujących wskazówek wynika z decentralizacji decyzji, gdyż pracownik jest upoważniony do podejmowania ich w granicach dopuszczalnego ryzyka, uzasadnionego interesu banku.

PRZYGOTOWANIA DO WZIĘCIA KREDYTU

Zaciągnięcie kredy...