WST.doc

dr Norbert Gill

dyżury:

poniedziałek 12.00-13.00, środa 16.30-17.30

tel. 8292218

Podręczniki

Jacek Sobczak „Podstawy wiedzy o państwie i prawie”

Janusz Romul „Wstęp do nauki o państwie i prawie – zarys wykładów”

A.Redelbach „Wstęp do prawoznawstwa”

Konstytucja RP

Regulamin Sejmu i Senatu

Zagadnienia egzaminacyjne

PRAWO

1.     wstęp do nauki o państwie i prawie

2.     definicja prawa

3.     norma prawna (budowa, schematy budowy normy prawnej)

4.     przepisy prawne (budowa)

5.     porównanie norm i przepisów prawnych

6.     typy norm i przepisów prawnych

7.     stosunki prawne

8.     zasady prawa

9.     drogi dochodzenia do prawdy

10. domniemania (skróty na drodze do prawdy)

11. systemy prawa

12. wykładnia prawa

13. działalność prawotwórcza

14. dyscypliny prawa

15. prawo oraz inne systemy normatywne regulujące zachowania człowieka (normy moralne, obyczajowe)

PAŃSTWO

1.     definicja państwa

2.     geneza państwa

3.     funkcja państwa

4.     forma państwa (forma rządu, struktura terytorialna, reżim, zmiana formy państwa)

5.     społeczeństwo, naród, cywilizacja, patriotyzm

6.     demokracja (koncepcje, typy)

7.     władza (koncepcja, środki, teoria krążenia elit)

8.     administracja

9.     biurokracja (Max Weber)

10. partie i systemy partyjne

Wstęp do nauki o państwie i prawie to dyscyplina interdyscyplinarna – różne nauki oddają jej część swoich elementów m.in.:

historia państwa i prawa

teoria państwa i prawa

Wstęp do nauki o państwie i prawie

historia myśli politycznej

- teoria państwa i prawa – zajmuje się budowaniem pewnych abstrakcyjnych konstrukcji o charakterze idealnym;

- historia państwa i prawa – zajmuje się tymi instytucjami, które już nie obowiązują, wyciąga wnioski by uniknąć błędów w przyszłości;

- historia myśli politycznej – koncepcje historyczne i współczesne (współczesność to reakcja na rewolucję francuską)

- dogmatyka prawa (dot. prawa obowiązującego w danym momencie i w danym państwie) – prowadzi badania prawno-porównawcze.

Metody analizy w nauce o państwie i prawie:

• egzegetyczna – badanie znaczenia językowego danych słów
• podejście polityczne – formułowanie celów, które chcemy zrealizować oraz drogi osiągnięcia celu (powinniśmy być świadomi skutków)
• podejście systemowe – metoda analizy systemowej

wejście                                          wyjście

SYSTEM

                            gdy system nam nie odpowiada to chcemy go rozbić

• podejście socjologiczne (w zakresie społeczeństwa)
• podejście psychologiczne (projekcja psychologiczna)
• podejście prawno-porównawcze
• podejście prawno-historyczne

Termin prawo jest pojęciem wieloznacznym, wokół którego toczą się spory dotyczące fenomenu  i funkcji jaki on wypełnia. Postawy zajmowane wobec zjawiska prawa dadzą się sprowadzić do dwóch podstawowych szkół:

• • szkoła prawno-naturalna – głównym założeniem tego kierunku jest przekonanie, iż poza normami prawa formułowanymi przez właściwe organy państwa są inne normy i reguły wyższego rzędu, istniejące niezależnie od woli ludzkiej , z którymi prawo stanowione w państwie winno być zgodne. Te nadrzędne normy to prawo natury (naturalne).
  • szkoła prawno-pozytywna – opiera się na założeniu, iż prawem jest zespół wypowiedzi o oczekiwanym przez państwo zachowaniu adresatów tych wypowiedzi. Zbiór uregulowań stworzonych przez władzę państwową jest jedynym wyznacznikiem zasad postępowania.

Prawo jest zespołem norm postępowania, z tym jednak, że na straży przestrzegania norm prawnych stoi państwo ustanawiające te normy.

Normy i przepisy prawne oraz relacje, które zachodzą między tymi pojęciami.

Norma prawna – jest regułą postępowania człowieka. Wyznacza ona powinny sposób zachowania człowieka, jakiego wymaga od niego ustawodawca.

Norma prawna jest szczególnym rodzajem normy postępowania. Norma postępowania to wypowiedź, która określonym osobom lub zespołom osób (adresatom normy) wskazuje jak powinny się zachowywać w określonych  okolicznościach.

Przepis prawny – jest wyrażeniem językowym, zdaniokształtnym, spójnym i gramatycznym, zawartym w tekście aktu prawnego.

Relacje pomiędzy normą a przepisem prawnym:

• pojęcie normy i przepisu są równoznaczne
• norma jest pojęciem odrębnym od przepisu prawnego
• przepis jako pojęcie wyłączne
• norma jako reguła postępowania wysłowiona z treści przepisu prawnego
• norma jako znaczenie przepisu prawnego

norma = przepis – koncepcję tę należy odrzucić – norma to reguła, a przepis to wyrażenie językowe. Zdarza się, że słowa te używane są zamiennie, co nie jest właściwe – wynika to jedynie z maniery językowej.

przepis jako pojęcie wyłączne – w języku prawnym występuje jedynie pojęcie przepisu. Akty prawne sporządzane są w języku prawnym. Nie istnieje w nim pojęcie normy (takie pojęcie występuje jedynie w języku prawniczym, czyli tym którym posługują się prawnicy).

norma jako pojęcie wyłączne – teoria wyrosła na gruncie koncepcji praw natury (odrzucamy prawo państwowe gdy jest niezgodne z naszymi normami). Dzisiaj nie można zostawać wiernym tej koncepcji, gdyż państwo szanuje prawa natury (np. odbywanie zastępczej służby wojskowej) oraz stosuje sankcje.

norma prawna jest regułą, którą wysławiamy z treści przepisu

norma jako znaczenie przepisu – to uproszczenie wcześniej opisanego twierdzenia, że norma jest regułą wysłowioną z przepisów. Bardzo trudno jest wysłowić normę z jednego tylko przepisu.

Budowa normy prawnej

Norma prawna składa się z trzech części:

• hipotezy
• dyspozycji
• sankcji

Hipoteza normy prawnej to ta jej część, która odpowiada na pytanie o zakres jej zastosowania. Innymi słowy z hipotezy normy prawnej dowiadujemy się w jakich okolicznościach znajduje ona zastosowanie i jakiego podmiotu dotyczy. Wskazuje jej adresata oraz okoliczności w jakich adresat ma zachować się w sposób wskazany w dyspozycji.

              Elementy o charakterze podmiotowym:

Ê          wiek

Ê          stan majątkowy

Ê          motyw działania

Ê          stan zdrowia

              Elementy o charakterze przedmiotowym:

Ê          okoliczności zastosowania normy

Dyspozycja normy prawnej jest tą częścią normy prawnej, która mówi nam jaki jest powinny sposób postępowania, którego domaga się w prawodawstwo, jeżeli zajdą okoliczności wskazane w hipotezie i dotyczy to kręgu...