199811_zespol_tourettea.pdf

Cig dalszy ze strony 12

KOSMOLOGIA

Cybergotowanie

Poniewaý s wygodne, wi«kszoæ ludzi

uýywa kuchenek mikrofalowych Ð

mimo ýe frytki z nich s gumiaste,

ziemniaki pozostaj w ærodku zmroýone,

a jajka (nie prbujcie

sprawdza!) eksploduj.

Wszystko to jednak

moýe si« zmieni dzi«ki

opracowanym przez

Ashima K. Datt«

i doktoranta Hua

Zhanga z Cornell

University nowym

matematycznym

i komputerowym

modelom przewidujcym,

jak produkty ýywnoæciowe

rozmaitych kszta¸tw

i konsystencji si«

nagrzewaj. Datta ma

nadziej«, ýe modele po-

mog producentom

opracowa lepsze ãmikrofalwkoweÓ dania Ð

jak na razie 90% z wprowadzanych corocznie

na rynek okazuje si« zupe¸nie nieudana.

Wszechæwiat

do gry nogami

Nowe obserwacje kosmologiczne

potwierdzaj teori« inflacji

DANE QMAP

M a¸ýeÄstwo astronomw, An-

DANE Z COBE

gelica de Oliveira-Costa i Max

Tegmark, pracowa¸o do p-

nej nocy, analizujc wyniki w¸asnych

obserwacji kosmicznego mikrofalowe-

go promieniowania t¸a. Nast«pnego ran-

ka ten m¸ody dwuosobowy zesp¸ mia¸

zaprezentowa na wyk¸adzie wyniki

badaÄ dotyczcych najwaýniejszego nie

rozwizanego problemu w kosmologii:

kszta¸tu Wszechæwiata. Z ich poprzed-

nich badaÄ, przeprowadzonych w la-

tach 1993Ð1995 za pomoc teleskopu

w Saskatoon w Kanadzie, wynika¸o, ýe

Wszechæwiat jest p¸aski. Po raz pierw-

szy obserwacje potwierdzi¸y to istniej-

ce od dawna wærd kosmologw prze-

konanie. B¸«dy pomiaru nie pozwala¸y

jednak przyj tego stwierdzenia bez za-

strzeýeÄ. W 1996 roku zesp¸ QMAP (de

Oliveira-Costa, Tegmark i ich pi«ciu ko-

legw z Institute for Advanced Study

w Princeton i University of Pennsylva-

nia) przeprowadzi¸ wi«c obserwacje za

pomoc instrumentw wyniesionych

w gondoli balonu na wysokoæ 30 km

nad Teksasem i Nowym Meksykiem.

Kiedy ostatecznie opracowali dane Ð

w noc poprzedzajc ich og¸oszenie

w maju br. przez Fermi National Acce-

lerator Laboratory Ð sytuacja wyglda-

¸a kiepsko. Wyniki z Saskatoon i z ob-

serwacji balonowych kompletnie si«

rýni¸y.

Na szcz«æcie Oliveira-Costa zoriento-

wa¸a si«, ýe Tegmark niechccy wydru-

kowa¸ map« do gry nogami. Po napra-

wieniu b¸«du wyniki obu obserwacji

pasowa¸y do siebie doskonale. ãMo-

ment, w ktrym zda¸em sobie spraw«,

ýe przekr«ciliæmy map«, by¸ najbardziej

podniecajcy w moim ýyciu naukowym.

Wtedy dotar¸o do mnie, ýe wyniki z Sa-

skatoon by¸y poprawne. Wszechæwiat

jest p¸askiÓ Ð mwi Tegmark.

Dzi«ki balonowi QMAP odkryto

znacznie drobniejsze szczeg¸y w roz-

k¸adzie promieniowania, niý by¸o to

moýliwe przed oæmioma laty za pomo-

c satelity Cosmic Microwave Background

Explorer ( COBE ). W niektrych kierun-

kach promieniowanie jest nieco s¸absze

[ niebieskie na ilustracji powyýej ], a w in-

nych silniejsze [ czerwone ]. Czerwona pr«-

ga przechodzca przez ærodek przed-

stawia Drog« Mleczn, ktrej promienio-

PROMIENIOWANIE kosmicznego t¸a

zmierzone ponownie

z wi«ksz rozdzielczoæci ujawni¸o

drobniejsze szczeg¸y.

Leczenie grulicy

Zabjcze wielooporne (niewraýliwe

na wiele rýnych antybiotykw) szczepy

Mycobacterium tuberculosis pojawi¸y si«

w g¸wnej mierze z powodu niew¸aæciwego

standardowego leczenia tej choroby.

Pacjent musi przez 60 dni zaýywa

dawk« lekw, a nast«pnie przez cztery

kolejne miesice przyjmowa je

dwa razy w tygodniu. Wielu chorych

po prostu nie koÄczy terapii. Obecnie

jednak FDA zatwierdzi¸a nowy lek,

rifapentine, ktry powinien u¸atwi

leczenie. Chorzy na grulic« musz

zaýywa go tylko raz w tygodniu

podczas czterech ostatnich miesi«cy

rekonwalescencji. Preparat ten, ktry

wkrtce stanie si« dost«pny na rynku

pod nazw Priftin, jest pierwszym

zatwierdzonym od 25 lat lekiem

przeciw grulicy.

wanie mikrofalowe dominuje nad sy-

gna¸em kosmicznym. Aby ten obszar

omin, QMAP skoncentrowa¸ si« na

czystym kawa¸ku nieba otaczajcym

Gwiazd« Polarn.

Kiedy fluktuacje jasnoæci powi«kszy-

my 100 tys. razy, jasne plamy ¸atwo do-

strzec. Odpowiadaj skupiskom mate-

rii istniejcym mniej wi«cej 300 tys. lat

po Wielkim Wybuchu. Ich pozorne roz-

miary zaleý od geometrii Wszechæwia-

ta i w konsekwencji od g«stoæci materii

i energii kosmicznej.

Wraz z innymi obserwacjami, w tym

odleg¸ych supernowych, wyniki QMAP

potwierdzaj popularn teori« inflacji

Ð t« jej wersj«, w ktrej Wszechæwiat

w jednej trzeciej jest wype¸niony mate-

ri (zarwno zwyczajn, jak i ciemn),

a w dwch trzecich ãkwintesencjÓ Ð

dziwn form energii, prawdopodob-

nie nieroz¸cznie zwizan z pust

przestrzeni. Mimo entuzjazmu Teg-

marka powyýsze wnioski nie s jednak

ostateczne. Astronomowie wciý ocze-

kuj na wyniki obserwacji z dwch

satelitw, ktre maj zosta wystrze-

lone: Prbnika Anizotropii Promieniowa-

nia Mikrofalowego (Microwave Anisotro-

py Probe) i Plancka . Tymczasem inne

grupy wypuszczaj balony lub dokonuj

obserwacji z powierzchni Ziemi. Wszy-

scy maj nadziej«, ýe wykaý popraw-

noæ teorii inflacji bd teý j obal. ãTo

tak jak w filmach o Indiana Jonesie.

Kaýdy szuka æwi«tego GraalaÓ Ð mwi

Paul Steinhardt z Pennsylvania State

University.

Zesp¸ TouretteÕa

Schorzenie Ð ktre wywo¸uje

mimowolne ruchy (zwane tikami)

i wypowiedzi Ð jest najprawdopodobniej

przekazywane w rodzinach, ale

pojawia si« tylko u niewielkiego odsetka

tych dzieci, ktre dziedzicz jedn

kopi« odpowiedzialnego za nie genu.

Naukowcy sdz dziæ, ýe odkryli

przyczyn« wystpienia tej choroby

u dzieci. Jest ni zakaýenie paciorkowcem.

Harvey Singer wraz ze wsp¸pracownikami

z Johns Hopkins University poszukiwali

skierowanych przeciw neuronom

przeciwcia¸ Ð ktre mog by produkowane

przez organizm w odpowiedzi na infekcje

bakteryjne, i atakujcych tkanki mzgowe

Ð u 41 pacjentw z zespo¸em TouretteÕa

i u 39 osb z grupy kontrolnej. Naukowcy

odkryli, ýe chorzy maj wyýszy poziom

tych przeciwcia¸ w okolicy mzgu

zwizanej z regulacj ruchw. Wyniki te

mog pewnego dnia przyczyni si«

do powstania nowych metod

zapobiegania i leczenia tej choroby.

Cig dalszy na stronie 16

George Musser

14 å WIAT N AUKI Listopad 1998

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: