Zaburzenia nastroju.doc

KLASYFIKACJA ZABURZEŃ NASTROJU

DSM-IV dzieli zaburzenia nastroju (znane również jako zaburzenia afektywne) na zaburzenia depresyjne, manię i zaburzenia dwubiegunowe. W depresji dużej (jednobiegunowej) człowiek odczuwa jedynie symptomy depresyjne (np. poczucie smutku, beznadziei, bierność, zaburzenia snu i odżywiania). W zaburzeniu dwubiegunowym (maniakalno-depresyjnym) jednostka przeżywa zarówno stany depresji, jak i manii. Depresja napadowa trwa nie dłużej niż 2 lata i ma wyraźny początek, który wyróżnia ją od poprzedniego nie zaburzonego funkcjonowania. Zaburzenie dystymiczne stanowi chroniczną depresję, w której jednostka pogrążona jest przez przynajmniej 2 lata, w ciągu których nie nastąpił powrót do normalnego funkcjonowania na dłużej niż 2 miesiące. Depresja chroniczna jest rzadziej spotykana niż depresja epizodyczna. Depresja chroniczna i dodatkowo depresja epizodyczna = depresja podwójna.
DSM-IV depresja „z melancholią” i „bez melancholii”. „Cechy melancholijne” obejmują utratę przyjemności czerpanej z różnego rodzaju aktywności, odrętwienie lub ogólną utratę reakcji na przyjemne sytuacje zwłaszcza we wczesnej porze dnia, wczesne przebudzenia, letarg, spadek wagi ciała oraz poczucie winy. Ze stanem depresji mel. wiążą się także przebudzenia wczesnym rankiem, poczucie winy i myśli samobójcze.
Rozróżnienie na te 2 stany depresji pociąga za sobą różne podejście terapeutyczne. Depr. dwub. charakteryzuje się pojawiającymi naprzemiennie okresami manii i okresami depresji i prawdopodobnie w dużym stopniu uwarunkowana jest genetycznie. DSM-IV rozróżnia 2 rodzaje zaburzeń dwub. w zależności od tego, czy pojawiają się w nich właściwe okresy maniakalne, czy też mają one jedynie charakter „hipomaniakalny”.

DEPRESJA I ZABURZENIA DEPRESYJNE

·         Najbardziej rozpowszechnione zaburzenie psychiczne.

·         Znacznie częściej dotyczy nastolatków.

·         Prawie każdy cierpiał na depresję, przynajmniej w łagodnej formie.

Oznaki i symptomy depresji

4 grupy objawów:

·         zaburzenia nastroju

·         zaburzenia myślenia

·         zaburzenia poznawcze

·         zaburzenia fizyczne

Lenore Radloff z Centrm Badań Epidemiologicznych Narodowego Instytutu Zdrowia Psychicznego – powszechnie stosowany inwentarz symptomów depresyjnych. Każde z pytań opisuje jeden z symptomów depresji i podaje jego intensywność w skali 0-3. Badany zakreśla.

Ludzie najgorzej czują się rano, w ciągu dnia nastrój nieco się poprawia. Często pojawia się niepokój. Powszechny brak gratyfikacji i czerpania radości z życia. Utrata zainteresowania początkowo dotyczy kilku zajęć.

Zaburzenia poznawcze

·         negatywny obraz własnej osoby

·         przekonany jest, że poniósł klęskę

·         czuje się kimś gorszym, nieodpowiednim lub niekompetentnym

·         oskarża się i czuje winny spowodowania kłopotów, które na niego spadają

·         pesymistycznie patrzy w przyszłość

Negatywne przekonania mogą przekładać się na katastrofalne w skutkach relacje międzyludzkie.

Zaburzenia motywacji

Spore problemy ze wstawaniem rano z łóżka, chodzeniem do pracy, realizacją pewnych projektów, a nawet z oddawaniem się rozrywce.

·         podejście ambiwalentne

·         lęk przed popełnieniem błędu może wręcz paraliżować

·         brak inicjatywy (w skrajnej formie „paraliż woli”)

·         w silnych stanach spowolnienie psychoruchowe

Objawy fizyczne

·         utrata apetytu

·         spadek wagi ciała (w umiarkowanej i silnej)

·         wzrost wagi ciała (w stanach łagodnych)

·         zaburzenia snu, problemy z zasypianiem

Traci zainteresowanie seksem, doświadcza problemów z erekcją lub brakiem podniecenia.
Symptomy somatyczne

·         ciało pochłania ich uwagę, a wszelkie bóle są przyczyną podwyższonego niepokoju

·         bardziej podatni na zachorowania

Depresja jest często pierwszą oznaką chorób zakaźnych, nowotworowych i schorzeń serca.

Podatność i powszechność występowania depresji

1/20 Amerykanów – stan silnej depresji.

1/7 – szanse na to, że przynajmniej raz w życiu przeżyjecie epizod depresyjny o nasileniu pozwalającym na jego zdiagnozowanie.

Każdy jest podatny na depresję. Ogromny wzrost przypadków depresji na przestrzeni ostatnich 50 lat. WHO – w roku 2020 stanie się drugą najważniejszą przyczyną niepełnosprawności na świecie!

Dlaczego wśród młodych amerykanów zapanowała epidemia depresji – spekulacje

Upowszechniły się podstawy indywidualistyczne i najważniejsze stało się poczucie własnego „ja”, a jednocześnie osłabło poczucie „my”, czyli przywiązanie do szerszych struktur, które łagodzą skutki depresji, do Boga, narodu, wspólnoty, rodziny. Podkreślały poczucie własnej wartości. Wychowywanie dzieci tak, by zawsze były pogodne i cieszyły się wysokim poczuciem własnej wartości.

Zbyt odległy cel lub niedostateczny poziom umiejętności, by go osiągnąć, stanowi źródło bezradności i depresji. Zakładając, że dzieci powinny za wszelką cenę unikać uczuć negatywnych, uczymy je braku wytrwałości. Odsuwanie od siebie poczucia winy w jakiś sposób ochrania poczucie naszej wartości, ale stanowi jednocześnie najlepszą drogę do wyuczonej bezradności i bierności.

Młodsi członkowie rodziny są podatniejsi na depresję niż starsi. Dla niemalże wszystkich grup wiekowych późniejszy rok urodzenia oznacza większe i wcześniejsze ryzyko wystąpienia klinicznego stanu depresyjnego.

Amisze zamieszkujący hrabstwo Lancaster w stanie Pensylwania. Ryzyko wystąpienia – od 1/5 do 1/10 prawdopodobieństwa pojawienia się depresji jednobiegunowej u sąsiadujących z nimi Amerykanów reprezentujących kulturę nowoczesną. Procent przypadków depresji dwub. jest równy częstotliwości występowania u nowoczesnych Amerykanów.

Różnice wiekowe

·         Zwiększyła się ogólna liczba przypadków depresji u ludzi młodych.

·         Obniżył się wiek pierwszego jej wystąpienia.

Depresja anaklityczna. Stipz – jeśli dzieci w wieku 6-8miesięcy oddzielono na dłuższy czas od matek, popadały w stany apatii, zobojętnienia, traciły na wadze, wzrastała u nich podatność na choroby wieku dziecięcego, a nawet następował zgon. Powrót matki lub zastąpienie jej innym stałym opiekunem przeciwdziałał skutkom.

·         U dzieci tyle samo symptomów depr. co u dorosłych.

·         Dzieci doświadczają najczęściej poczucia straty w momencie rozwodu i separacji rodziców, jak również podczas poprzedzającego te sytuacje wzburzenia.

·         Cierpiące na depresję nastolatki mają takie same objawy, jakie obserwuje się u dorosłych. Często obserwuje się, zwłaszcza u chłopców, postawy negatywistyczne, a nawet antyspołeczne.

·         Częste oznaki: Niepokój ruchowy, zrzędliwość, agresja i silne pragnienie ucieczki z domu, dąsanie się, niechęć do współpracy w zakresie obowiązków domowych, kłopoty szkolne, wreszcie nadużywanie alkoholu i narkotyków.

W podeszłym wieku poczucie bezradności wynikające z pogorszenia sprawności fizycznej i , czasami, ograniczenia zdolności umysłowej. Częstość występowania depresji wśród starszych ludzi jest o wiele niższa niż u młodszych.

Różnice płciowe

U kobiet 2x częściej. Wiele hipotez:

·         kobiety w społeczeństwach zachodnich są bardziej skłonne przyznać, że doświadczają stanów depresyjnych

·         brak odporności na depresję u kobiet można wiązać ze zmianami hormonalnymi i podatnością uwarunkowaną genetycznie

·         kobiety posiadające gen warunkujący depresję doświadczają depresji, a mężczyźni noszący ten sam gen wpadają w alkoholizm

·         jeśli depresja wiąże się z bezradnością, to skoro kobiety przyswajają ją szybciej niż mężczyźni, właśnie u nich częściej będziemy zauważać stany depresyjne

·         kobiety roztrząsają wszelkie złe momenty w ich życiu

·         dieta odchudzająca uruchamia cykl niepowodzeń i bezsilności. Do skutków ubocznych  długotrwałego niedożywienia należy depresja. Zatem tak czy inaczej, osiągnięcie smukłej sylwetki prowadzi do zwiększenia podatności na depresję. W krajach, gdzie ideałem nie jest szczupła sylwetka, nie odnotowuje się przypadków zaburzeń odżywiania. W kulturach tych depresja niemalże w takim samym stopniu dotyczy kobiet i mężczyzn.

Różnice rasowe i społeczno-ekonomiczne

National Comorbidity Study – częstotliwość występowania zaburzeń nastroju u czarnych jest o 1/3 niższa niż u białych i Latynosów. Nie odnotowuje się znacznych różnic w występowaniu depresji związanych z klasą społeczną lub stopniem zubożenia. Istnieją podobieństwa w występowaniu depresji u czarnych, Latynosów, białych oraz biednych i bogatych.

Znaczenie wydarzeń życiowych

Większość przypadków depresji poprzedza nagła strata, a jeśli nie jest ona rzeczywista, to przynajmniej poczucie, że utraciło się coś wartościowego. Rola, jaką odgrywają nieprzyjemne sytuacje życiowe, jest zaskakująco mała, jeśli uwzględni się inne predyspozycje. Przeżycie wcześniej epizodu depresyjnego lepiej niż cokolwiek innego świadczy o skłonności do zapadania na depresję (predyspozycje genetyczne). Niemniej niektóre z wydarzeń mogą dodatkowo warunkować stany depresyjne – należą do nich: strata bliskiej osoby, choroba fizyczna lub gwałt (w dzieciństwie molestowanie seksualne). Śmierć matki w wieku zanim dziecko osiągnie 11lat może być czynnikiem warunkującym jego depresję w wieku dorosłym.

Harris – 4 czynniki odpornościowe, które zapobiegają depresji. Odporna kobieta (1) pozostaje w intymnym związku z małżonkiem lub partnerem (2) jest zatrudniona na część lub cały etat poza domem, albo (3) ma mniej niż troje dzieci, które jeszcze się nie usamodzielniły, albo (4) jest silnie zaangażowana w ruch religijny. Wspólnym elementem tych 4 czynników jest pewność siebie i poczucie zasadności.

Problem psychiczny, a nie problem obiektywnych negatywnych wydarzeń życiowych.

Przebieg depresji

Zwykle z czasem ulega rozproszeniu. Po początkowym ataku, który w ¾ przypadków następuje nagle, depresja o umiarkowanym nasilaniu utrzymuje się przeciętnie ~3miesięcy. Bardzo głębokie epizody trwają średnio ~6miesięcy. Początkowo depresja stopniowo się nasila, w końcu osiąga krańcowy poziom, ale następnie chory zaczyna powracać do stanu sprzed ataku.

Terapeuci powinni podsycać nadzieję. Im stabilniejszy stan zdrowia psychicznego pacjenta przed epizodem, tym mniejsze prawdop. ponownego wystąpienia depresji. Osoby, które przeżyły stan najgłębszej depresji, będą się rozwijały wg drugiego wzoru: wyzdrowienie połączone z powrotem objawów depresji.

Dla kogo ryzyko nawrotów i powrotu depresji jest największe? Współwystępowanie zaburzeń osobowych w ogromnym stopniu zwiększa ryzyko nawrotu. Pesymizm. Fakt bycia kobietą, niewstąpienie w związek małżeński i przeżycie kilku epizodów depresyjnych – zwłaszcza w krótkim okresie czasu – wszystko to zwiększa prawdop., że nastąpi powrót stanów dep. Okresem największego ryzyka jest pierwsze 6miesięcy po wyjściu z dep.

U niektórych osób można zauważyć chroniczną depresję lub zaburzenia dystymiczne. ~10% pacjentów nigdy nie wyzdrowieje i pozostanie w stanie depresji chronicznej. Terapie mają na celu albo skrócenie trwającego epizodu, albo oddalenie ponownego ataku depresji.

TEORIE ZABURZEŃ DEPRESYJNYCH

Nadal nie jesteśmy w stanie wskazać tej, która w sposób wyczerpujący określa istotę depresji i metody leczenia. Depresja jest wynikiem współdziałania różnych czynników – zarówno psychicznych, jak i biologicznych.

Biologiczne ujęcie depresji

Predyspozycje genetyczne, zmiany na poziomie neuroprzekaźników i systemów hormonalnych oraz umiejscowienie zmian w konkretnych obszarach mózgu.

Genetyka a depresja jednobiegunowa

Krewni pierwszego stopnia pacjentów cierpiących na dep. są 2-5x bardziej podatni na wystąpienie niż ogół społeczeństwa. Badania prowadzone nad bliźniętami i dziećmi adoptowanymi wskazują na istnienie podstaw genetycznych. Element genetyczny depresji jednob. jest dość słaby lub umiarkowany, depresja dwub. jest silniej przez niego uwarunkowana. Istnienie zaburzenia dwub. u jednego członka rodziny zwiększa ryzyko wystąpienia obu zaburzeń – jedno i dwub. – u jego krewnych.

Neuroprzekaźniki a zaburzenia depresyjne

Zmiany w strukturach mózgu i gospodarce chemicznej organizmu. Depresja pojawia się z pewną częstotliwością w następstwie naturalnych zmian fizjologicznych zachodzących w organizmie kobiet po urodzeniu dziecka, w okresie menopauzy i tuż przed menstruacją.

Neurochemiczne podstawy depresji

Dep. może być skutkiem ograniczonej dostępności norepinefryny i serotoniny. Badaczom udało się zlokalizować w mózgu neurony wykorzystujące te substancje. Wysoka koncentracja tych neuronów występuje w układzie limbicznym, który reguluje zachowania emocjonalne i dzięki temu może odgrywać istotną rolę w zjawisku depresji.

Hipoteza mówiąca, że depresja jest zaburzeniem motywacji, wywołanym chemicznymi nieprawidłowościami systemów mózgu zawierających kategorie przekaźników noszących nazwę monoamin (lub amin biogenicznych). Konkretne monoaminy, których dotyczy ta teoria, to norepinefryna (NE), dopamina (DA) i serotonina (5-HT, nazwa chemiczna: 5-hydroksy-trypamina).

Robert Post (1992) zawuważył, iż występowanie następnego epizodu jest coraz bardziej prawdop.; wg niego dzieje się tak dlatego, że coraz łatwiej dochodzi do „rozregulowania” odpowiednich układów neuroprz. Teoria neuroprz. doprowadziły do opracowania nowych metod farmakologicznego leczenia dep.

Hormony a depresja

Wielu twierdzi, że 10-15% cierpiących na dep. to przypadki niezdiagnozowanej niedoczynności tego – tarczyca.

Jądra mężczyzn produkują niewystarczające iloci testosteronu. Zastrzyki lub plastry naskórne z testo. niwelują efekt dep.

Kobiety doznają epizodów dep. tuż przed menstruacją, po urodzeniu dziecka i w okresie menopauzy. Spadek poziomu estrogenu. Rola tych hormonów może polegać na regulacji dostępności serotoniny w mózgu.

Skoordynowany uklad hierarchiczny nosi nazwę osi podwzgórzowo-przysadkowo-nadnerczowej (hypothalamic-pituitary-adrenal – HPA)

U osób cierpiących na dep., zwłaszcza ciężką, zauważono ogromny wzrost poziomu kortyzolu we krwii i płynie mózgowo-rdz. Zwiększając dopływ glukozy do krwiobiegu, co umożliwia podjęcie działań obronnych, jednocześnie ogranicza wiele ważnych procesów, takich jak gojenie ran lub eliminacja zarazków przez system immunologiczny. Przedłużające się wydzielanie kortyzolu jest ponadto zabójcze dla komórek mózgowych, zwłaszcza w obrębie hipokampa, elementu układu limbicznego odpowiedzialnego również za pamięć długotrwałą.

Hipokampy osób depresyjnych były ~10% mniejsze. Nadzwyczaj wysokie stężenie hormonu przysadkowego powodującego wydzielanie kortyzolu, hormonu adrenokortykotropowego (adrenocorticosteroid hormone – ACTH). Podandto pacjenci depresyjni wykazali także wysoki poziom hormonu uwalniającego kortykotropinę (corticotropin releaing hormone – CRH) przez podwzgórze, które uwalnia ACTH.

Obszaru mózgu a depresja

Niektóre teorie podkreślają znaczenie pewnych obszarów kory mózgowej. Mózgi pacjentów dep. mogą posiadać defekty strukturalne. Badacze postawili hipotezę, że istnieje bliska, choć nie do końca rozpoznana zależność pomiędzy zaburzeniem nastroju i chorobą Parkinsona. Również wskazanie na wspólne uwarunkowania neurologiczne.

Techniki wykorzystujące pole magnetyczne w celu wyłączenie na krótką chwilę konkretnych obszarów mózgu dostarczają dodatkowych dowodów istnienia anatomicznych podstaw dep. Zabieg znany jako przezczaszkowa stymulacja magnetyczna (transcranial magnetic stimulation – TMS)

Psychologiczne podejście do depresji

Podejście psychologiczne obejmuje zarówno teorie psychodynamiczne, jak i poznawcze. Ujęcie psychodynamiczne opiera się na nieświadomej motywacji i konflikcie i o wiele trudniej je potwierdzić i sprawdzić. Dep. powoduje gniew wobec własnego „ja”, uzależnienie poczucia własnej wartości od innych oraz bezradność w osiąganiu celu.

Kognitywna teoria depresji Aarona T. Becka

Do powstania dep. przyczyniają się 2 mechanizmy: triada poznawcza i błędy logicznego myślenia.

·         Triada poznawcza – składają się na nią negatywne myśli na temat własnego „ja”, bieżących doświadczeń oraz przyszłości.

·         Błędy logicznego myślenia – cierpiący na de popełnia w myśleniu 5 błędów:

a.       Arbitralne wnioskowanie odnosi się do wyciągania wniosków na podstawie niewielkiej liczby przesłanek lub pomimo ich braku.

b.       Abstrakcja selektywna charakteryzuje się skupieniem na nieistotnym szczególe, przy jednoczesnym pominięciu ważniejszych aspektów danej sytuacji.

c.        Nadmierne uogólnianie odnosi się do wyciągania ogólnych wniosków dotyczących braku wartości, zdolności lub działania na podstawie jednego faktu.

d.       Wyolbrzymianie i pomniejszanie to poważne błędy oceny, w których małe negatywne wydarzenia są wyolbrzymiane, a pozytywne pomniejszane.

e.        Personalizacja polega na braniu na siebie odpowiedzialności za negatywne wydarzenia na świecie.

Wyuczona bezradność, poczucie beznadziejności i depresja

Następnymi poznawczymi teoriami dep. są model wyuczonej bezradności i model poczucia beznadziejności. Model w.b. ma charakter poznawczy, ponieważ zakłada, że podstawową przyczyną dep. jest oczekiwanie: jednostka oczekuje, że spotkają ją nieprzyjemne doświadczenia i że nie będzie mogła nic zrobić, aby temu zapobiec. Prognoza, że przyszłe zachowania będą daremne, jest przyczyną 2 typów bezradności:

·         powoduje deficyt reakcji poprzez ograniczenie motywacji do działania

·         utrudnia dostrzeżenie zależności pomiędzy działaniem a jego wynikami

...