Seligman Martin, Rosenhan David, Walker. Psychopatologia, rozdział 1
Syndrom jerozolimski – dotknięci tą chorobą wierzyli, że są postaciami z Biblii lub mają z nimi kontakt, zespół objawów rozpoczyna się często rytualnym oczyszczeniem, ubieraniem się w białe szaty i uznaniem się za jakąś znaną postać ze Starego lub Nowego Testamentu, 2/3 stanowią Żydzi, 1/3 chrześcijanie, niektórzy mają cele polityczne a inni religijne
1999 – główny lekarz USA opublikował autorytatywny raport o chorobach psychicznych
* 20% Amerykanów każdego roku cierpi na przynajmniej jeden rodzaj zaburzeń psychicznych, a 1/3 tych problemów utrzymuje się dłużej niż rok
* 6% wykazuje zaburzenia związane z uzależnieniem
* 5% do 9% dzieci w wieku od 9 do 17 lat ma „poważne problemy emocjonalne”, a na drugim końcu linii życia człowieka aż 20% dorosłych powyżej 55 lat cierpi na zaburzenia psychiczne
* bezpośrednie koszty tych zaburzeń związane z leczeniem i rehabilitacją wynosiły w 1996 100miliardów dolarów, mimo że większości tych zaburzeń się nie leczy, koszty pośrednie związane ze spadkiem wydajności w pracy i w szkole stanowiły dalsze 80 mld
* zaburzenia psychiczne są na 2 miejscu jako utrata niesprawności i śmierci
Psychopatologia jako nauka spotyka cztery problemy:
Biologiczny i psychologiczny poziom analizy
Do lat 90. XX wieku panowały w psychologii dwie wielkie tradycje, f-cjonujące na różnych poziomach analizy:
1. Charakter biologiczny i medyczny – wg jej podstawowych założeń zjawiska psychopatologiczne są chorobą ciała i można je leczyć przez oddziaływanie na organizm, zwolennicy tej tradycji interesują się genami, hormonami, neuronami i chemizmem mózgu, jej przedstawicielami są przeważnie naukowcy z uczelni medycznych, zajmujący się przede wszystkim „psychiatrią biologiczną”
2. Charakter psychologiczny – wg jej podstawowych założeń zjawiska psychopatologiczne są spowodowane przez niewłaściwe nawyki i zaburzenia życia psychicznego i można je leczyć, zmieniając zachowanie, emocje i myśli, psychologowie kliniczni badają i leczą automatyczne myśli, nieadaptacyjne, nieuświadomione konflikty i negatywne stany emocjonalne, próbują zrozumieć konflikty interpersonalne i pracują z pacjentami nad problemami odpowiedzialności i kontroli, aspekty, którym poświęcają szczególną uwagę, zależą od ich specjalności
Badania na obu poziomach zwykle przeprowadzane są osobno, a deklaracje współpracy pozostają na ogół gołosłowne. Teraz postęp techniczny sprawił, że mur pomiędzy dwoma poziomami analizy zaczął się kruszyć. PK i psychologowie biologiczni zaczęli ze sobą współpracować, ujawniając tajemnicze szczegóły wpływów ciała na umysł i umysłu na ciało.
Wyjaśnienia przyczyn można podzielić na dwie kategorie: interpretację oddolną i odgórna. Każda dostarcza dowodów dla jednego rodzaju wyjaśnienia
Interpretacja oddolna – stan biologiczny jest powodem stanu psychicznego
Interpretacja odgórna – stan psychiczny jest źródłem zmiany stanu biologicznego
Nauka i praktyka
Najważniejszym celem działalności praktyka jest pomoc terapeutyczna konkretnej osobie, która zgłasza się z problemem. Terapeuta sięga najpierw do swojego bogatego zasobu wiedzy o pacjencie, jego zainteresowaniach i przyjaźniach, dzieciństwie, mocnych stronach i słabościach itd.
Pierwszym celem naukowca jest badanie przyczyn i metod leczenia wielu podobnych osób z podobnymi problemami. Klinicysta sięga najpierw do bogatego zasoby teorii i dowodów umożliwiających rozpoznanie choroby. Szuka w literaturze naukowej podobnych przypadków i udokumentowanych terapii.
Rozwój
Nowo powstała dziedzina wiedzy nazywa się psychopatologią rozwojową. Zdrowie i zaburzenia psychiczne zmieniają się w cyklu życia, a jego poszczególne okresy wiążą się ze zwiększoną podatnością na różne zaburzenia. PR bada, co jest stałe, a co się zmienia w ciągu życia, jak zmieniają się geny i ich ekspresja, gdy człowiek staje się coraz starszy i ma kontakt z różnymi środowiskami
W zależności od stadium rozwoju zmienia się również wrażliwość na różnego rodzaju problemu psychiczne:
* na każdym etapie rozwoju napotykamy różne wymagania wynikające z oczekiwań, jakie stawia przed nami świat społeczny
* zmiany rozwojowe zachodzące w mózgu w ciągu życia, krytycznym okresem dla wybuchu wielu zaburzeń jest wiek młodzieńczy
* rozwojowi podatności sprzyjają też sumujące się efekty doświadczenia, dzięki niemu i wskazówkom rodziców większość dzieci stopniowo nabiera pewności sobie i samokontroli, w tym samym czasie stopniowo zmniejszają się irracjonalne dziecięce lęki przed naturalnymi zjawiskami, w wieku młodzieńczym w miejsce obaw może pojawić się niepokój o własną pozycję społeczną, tę drogę rozwoju może zakłócić traumatyczne doświadczenie, po przeżyciu traumy normalne dziecięce lęki mogą się nasilić do pełnoobjawowej fobii.
Terapia z wyboru
Wyzwaniem, przed którym stoją psychologowie jest opracowanie terapii z wyboru dla poszczególnych zaburzeń. Mamy już teraz rzetelną nozologię, czyli system klasyfikacji, potrafimy już skutecznie leczyć 14 typów zaburzeń. W wielu zaburzeniach powszechną praktyką kliniczną stało się podawanie leków równocześnie z psychoterapią.
Niektóre stany odbiegające od normy szybko się zmieniają pod wpływem psychoterapii lub leków, inne zaś mocno się opierają. Przykłady zaburzeń leczonych z dużą skutecznością:
- lęk paniczny (psychoterapia, farmakologicznie nie)
- dysfunkcje seksualne
- nastroje ( p+f)
- depresja
Przykłady niepodawania się leczeniu:
- diety odchudzające
- alkoholizm
- dziecięce urazy
Obecnie potrafimy wiarygodniej ocenić działanie terapii.Autorytatywnym sposobem oceny skuteczności terapii są badania wyników, które przeprowadza się w dwóch odmianach:
- badania skuteczności, w których sprawdza się w kontrolowanych warunkach laboratoryjnych
- badania efektywności, w których sprawdza się terapię w praktyce
Podejście do nienormalności
Animizm – przekonanie, ze wszystko ma „duszę”, przyczyny animistyczne często przypisywano zaburzeniem psychicznym, najpopularniejszym z wyjaśnień było opętanie człowieka przez złe duchy, które kierują jego zachowaniem,
ß
Niektórzy Grecy i rzymianie przypisywali nienormalność zjawiskom fizycznym. Wierzyli, ze histerię powoduje wędrująca macica, która wywołuje dolegliwości w miejscu, w którym się znajduje. Leczenie miało polegać na przeniesieniu jej z powrotem we właściwe miejsce. Galen podważył ten pogląd, uważając, że histerię powodują zaburzenia czynności narządu płciowego.
Animalizm – wiara polegała na przekonaniu o istnieniu wyraźnych podobieństw pomiędzy zwierzętami a szaleńcami, którzy nie potrafią nad sobą panować i dlatego potrzebują ścisłego nadzoru, są zdolni do przemocy
Fran Anton Mesmer uważał, że wiele chorób powstaje wskutek zatrzymania przepływu niewidzialnego i niewyczuwalnego prądu, który nazwał najpierw „uniwersalnym fluidem magnetycznym”, a później magnetyzmem zwierzęcym, twierdził. Że istnieje fizyczny fluid magnetyczny, którego nierównomierne rozłożenie w organizmie powoduje choroby
hipnotyzm głównym przedstawicielem był Jean-martin Charcot, który próbował odróżnić drgawki histeryczne od występujących w epilepsji,
Josef Breuer – wiedeński internista, wywoływał hipnozę, pod której wpływem pacjentki ujawniały swoje emocje, przeżycia, bolesne doświadczenia doświadczając przy tym głębokiego katharsis, budząc się z transu czuły się znacznie lepiej, współpracować z nim zaczął Z.Freud, który zauważył, że podobne działanie
terapeutyczne można uzyskać bez hipnozy, odkrycie to umożliwiło opracowanie teorii i metody zwanej psychoanalizą
początek ery nowoczesnej psychologii datuje się od utworzenia pierwszego szpitala psychiatrycznego (1656?) przy czym traktowano tych ludzi jak zwierzęta, pod koniec XVIII zaatakowano ów pogląd, pierwszym szpitalem, który zdjął pacjentom łańcuchy był Szpital św. Bonifacego we Florencji w 1774
Niemożność dokładnego zdefiniowania nienormalność nie oznacza, że samo zjawisko nie istnieje lub, że nie można go rozpoznać. Oceniając zachowanie jako nienormalne, wymienia się różne elementy, które stanowią o tym, że można je w ten sposób ocenić:
· cierpienie – ważny jest kontekst w jakim wystepuje
· nieprzystosowanie – im większa szkodliwość dysfunkcji tym bardziej oczywista jest nienormalność
· irracjonalność
· nieprzewidywalność i brak kontroli – zachowanie można ocenić jako niekontrolowane jeśli, nagle osoba łamie przyjęte reguły zachowania i gdy nie wiemy co powoduje to
· rzadkość i niekonwencjonalność
· dyskomfort obserwatora
· naruszenie norm
Co najmniej jeden z tych elementów musi być obecny, aby można było mówić o nienormalności. Żaden jednak z elementów nie musi występować w każdym przypadku i prawie nigdy nie występują wszystkie naraz
Nienormalność rozpoznajemy, określając, czy zachowanie, myślenie lub osoba ma w sobie „rodzinne podobieństwo” do jaskrawych przykładów zachowania, myślenia i osób, które uważamy za nienormalne. Nienormalność ocenia się sprawdzając zgodność pomiędzy cechami danej osoby a 7 elementami.
Ocena nienormalności ma charakter społeczny. Oceny społeczne zmieniają się w czasie i mogą być łatwo nadużywane.
Ważne jest kto wydaje opinię: osoby, których zachowanie budzi zastrzeżenia czy obserwatorzy tych zachowań. Osoby działające będą mniej skłonne do osądzania własnych zachowań jako nienormalne z trzech powodów:
1. mają więcej informacji niż obserwatorzy
2. zaburzenia psychiczne nie trwają bez przerwy, przechodzą i ustępują raczej
3. zazwyczaj widzimy siebie w lepszym świetle, niż widza nas obserwatorzy
Anna-Helena1