O istocie człowieka. Szkice z psychologii egzystencjalnej - Rollo May.txt

Rollo May
	O ISTOCIE CZOWIEKA
	Szkice z psychologii egzystencjalnej

W serii PsychologiaDom Wydawniczy REBISwyda ju nastpujce tytuy:
	Roio May
	KarenHorney
	Neurotyczna osobowo naszych czaswNerwica a rozwj czowiekaNasze wewntrzne konflikty
	Roio MayMio i wolaOdwaga tworzenia
	O ISTOCIECZOWIEKA
	SZKICE Z PSYCHOLOGII EGZYSTENCJALNEJ
	FrancoisJ.
Paul-CayallierWizualizacja
	Demitri F.
Papolos, Janice Papolos
	Przezwyciy depresj
	PrzeoyliMariusz Mory, Zdzisaw Wiese
	Erich FrommKryzyspsychoanalizy
	W przygotowaniu:
	Erich FrommRewolucja nadziei
	Dom Wydawniczy REBISPozna 1995.

Tytu oryginauThe Discovery ofBeing.
Writings in Existentw,l Psychologa
	Copyright1983 by Roio MayAli rights reserved
	Copyright for the Polish edition byREBIS Publishing House Ltd.
,Pozna 1995Copyright for the cover illustration byEwa Nemoudry
	Opracowanie graficzneLucyna Talejko-Kwiatkowska
	iW
	^"ss-^
	Wydanie IISBN 83-7120-182-6
	Dom Wydawniczy REBISul.
migrodzka 41/49, 60-171 Poznatel.
67-47-08, teL/fiuc 67-37-74
	Dla Laury,towarzyszki bada
	- DRUK l OPRAWA
	Zakady Graficzne w Gdasku' fax (058) 32-58-43
	^(a0K- im[^g BWP?

WPROWADZENIE
	Wspczenie przyszo nam stawi czoo dziwnemuparadoksowi.
Nigdy wczeniej nie docierao do nasprzez radio, telewizj i satelity tyle bitw i strzpwinformacji, a zarazem nigdy przedtem nie mielimy takmao wewntrznej pewnoci co do wasnej istoty.
Wrazze wzrostemobiektywnej prawdy zanikopoczucie subiektywnej pewnoci.
Fantastycznie rozwinita potgatechniczna wymkna si spod naszej kontroli.
Kadypostp wtechnologiioznacza pojawienie si nowychsposobw unicestwiania.
Potwierdziy si wic proroczesowa Nietzschego: "yjemy w czasie zatomizowanegochaosu [.
] okropnej zjawy [.
]Narodw Zjednoczonych[.
] a pogo za szczciem nigdy nie bdzie wiksza,bowiem musi ono zosta uchwycone pomidzy dniemdzisiejszym i jutrzejszym, gdy pojutrze czaswszelkiej pogoni moe dobiec ostatecznego koca".
	Dowiadczajc tego, oraz rozpaczliwie poszukujcznaczenia w yciu, czowiek wspczesny dokonujewyborw osabiajcych jegowiadomo bycia przezapati, zastj psychicznylub hedonizm.
Niektrzy,szczeglnie ludzie modzi,wybieraj ucieczk od wasnego istnienia przez samobjstwo.
Ich liczba roniecigle w sposb alarmujcy.
	Nic wic dziwnego, e ludzie drczeni pytaniem,czy ycie wogle ma jakikolwiek sens, zwrcili si do.

terapeutw.
Niestety, sama terapia jest bardziej wyrazem rozdarcia naszych czasw ni przedsiwziciem mogcym temu zaradzi.
Czsto takie osobyposzukujuwolnienia od uczucia otaczajcej je pustkilub, siedzc w gabinecie, zrzucaj ciar swego istnienia na terapeut.
Moe to prowadzi tylko dopogrenia siw rozpaczy, rozpamitywania urazwi w kocu wybuchnie autodestrukcj.
Dlategohistoria nieustannie wskazuje, e indywidualna potrzebawolnoci wczeniej czy pniej musi zosta zaspokojona.
	Wierz, e tylkopoprzez odkrycie i afirmacj istnieniaw nas samych stanie si moliwyjaki rodzajwewntrznej pewnoci.
W opozycji do nurtw psychologii,ktre poprzestaj na teoriach uwarunkowa, mechanizmw behawioralnych i reakcji instynktownych, twierdz, e musimy pj gbiej i odkryosob, istnienie, ktrego wszystko to dotyczy.
	Toprawda, e wnaszej kulturze mwienie o istnieniu wywouje pewne zakopotanie.
Moe jest tozbyt obnaajce,zbyt osobiste, zbyt gbokie?
Ukrywajcbycie, tracimy wszystkoto, co najbardziej cenimy w yciu.
Dzieje si tak,gdy sens bycia zwizanyjest z najgbszymi i najbardziej fundamentalnymipytaniami pytaniami dotyczcymi mioci, lku,niepokoju, troski, mierci.
	Pisma zebrane w tej ksice wyrosy z mojej pasjiodnajdywaniabycia w innych osobach i we mniesamym.
Zawsze sprowadza si to doposzukiwaniacelw i wartoci.
To tak, jak z dowiadczeniem lku:
	jeli kto go nie odczu, niedowiadczy rwniewolnoci.
Lk wskazuje, ewartociniezalenie odtego jak niejasne istniejw osobie.
Bezwartocipozostaaby tylko jaowabeznadzieja.
Poniewa stoimy obecnie wobec najpowaniejszej groby whistorii
	ludzkiegotrwaniapoprzez kontrast z moliwocinaszego unicestwieniawidz wyraniej moliwocibycia.
Pojedynczy czowiek niezmienniebowiem pozostaje stworzeniem, ktre moesi dziwi, moezosta oczarowane przez pikn sonat, moe zestawia symbole, by tworzy poezj radujc naszeserca;stworzeniem, ktre ogldajc wschd soca,odczuwa podziw i wznioso.
	Wszystko tocharakteryzuje jednostkowe bycie,a ono rodzi problemy, ktrym powiconebd nastpne strony tej ksiki.

CZʌ PIERWSZA
	ZASADY.

I. PODSTAWY PSYCHOTERAPII
	Mimo i prdy egzystencjalne byy bardzo znaczcew europejskiej psychiatrii i psychoanalizie ju oddwudziestu lat, to w Ameryce pozostaway do 1960roku praktycznie nieznane.
Od tego czasu niektrzysympatycytego ruchu zaczli wyraa obawy, emog onesta si "zbyt"popularne w niektrychdziedzinach.
Uspokajali si, cytujc sowa Nietzschego,e "pierwsi zwolennicy ruchu nie s argumentemprzeciwko niemu".
	W Stanach Zjednoczonych znajdujemy wic, paradoksalnie, zarwno sympati, jak i awersj do terapiiegzystencjalnej.
Z jednejstrony, w nurcie tym zawiera si gboko ukryte powinowactwo z amerykaskim charakterem i sposobem mylenia.
Jest on bardzo bliski naprzykad Williamowi Jamesowi, podkrelajcemu bezporednio dowiadczenia, jednomylenia i dziaania, wag decyzjii zobowiza.
Z drugiej strony, niektrzy psychologowie i psychoanalitycy amerykascy ywi wielk wrogo wobecegzystencjalizmu.
Pniej postaramsi wyjani powody tegoparadoksu.
	Powszechno idei egzystencjalizmu prowadzi bowiem do zaprzeczenia jego natury.
Kierunek tenodwoywa si do dowiadczenia nieprzekazywalnego, jednostkowego i dokonywanegow samotnoci (przyp.
tum.
).
	13.

Chciabym w tej ksice by raczej egzystencjalisti mwi bezporednio na podstawie wasnego dowiadczenia jako osoby i jako praktykujcego psychoanaliz psychoterapeuty.
Pracowaemnad TheMeaning ofAnxiety, spdzajc ptora roku w ku,w sanatorium dlachorych na grulic.
Miaem wtedyduo czasu, aby rozwaa znaczenie lku i bardzoduo danych z bezporedniej obserwacji samegosiebie i innych lkowych pacjentw.
Podczas mojegopobytu w sanatorium studiowaem dwie,wci aktualne, ksikipowicone lkowi.
Jedn znich byoZagadnienie lku,dzieo Freuda; druga, autorstwaKierkegaarda, nosiatytu Pojcie lku.
Wysoko ceniem koncepcje Freuda na przykad jego pierwszteori, w ktrej twierdzi, e lk jestponownympojawieniem si wypartegolibido, i drug, zgodniez ktr lk jest reakcj ego na grob utraty obiektumioci.
Jednakcigle byy to tylko teorie.
Na przeciwnym biegunie znajdowa si Kierkegaard,opisujcy lk jakozmaganie si ywejegzystencji z nicoci.
Zmagania tego mogem bezporedniodowiadczyw czasie, gdy walczyem ze mierci,i pniej, wiadom groby trwaego kalectwa.
Kierkegaard wyszedz zaoenia, e rzeczywist grozlkunie jest samamier, lecz fakt, e kady z nas wewntrz siebieznajduje si po obuwalczcych stronach, e jak tookrela "lk jestpragnieniem tego, co wywoujetrwog", jest jak "obca potga, ktra powala i trzymajednostk, a ta nie moe si wyrwa".
	Wywaro na mnie wwczas wielkie wraenie, eKierkegaard pisa dokadnie o tym, przez co ja i pozostali pacjenci przechodzilimy.
Freud zasytuowa sina zupenie innym poziomie, analizujc mechanizmypsychiczne, przez ktre wyraa si lk.
Kierkegaardopisywa to,co jest bezporednio dowiadczane przez
	14
	osob przeywajc kryzys specyficzny kryzysycia walczcego ze mierci, ktry by cakowicierealny dla nas, pacjentw.
Nie jest on jak sdz odmienny w swej istocie od zaama wielu ludzi,ktrzy podejmuj terapi, lubod przey, jakichwszyscy dowiadczamy w rnej formie wielokrotniew cigu dnia; nawet wtedy, gdyodsuwamy od siebieostateczn perspektyw mierci.
Freud pisana poziomietechnicznym, gdzie jego geniusz niema rwnych sobie.
By moe aden czowiek przed nim niewiedziatyle o lku.
Kierkegaard by genialny w innym sensie pisa onnaegzystencjalnym,ontologicznym poziomie.
Zna lk.
	Nie wprowadzam tu sztucznejdychotomii wartoci,gdy oba poziomy s niezbdne.
Prawdziwy problemzwizany jest raczej z nasz kulturowo-historycznsytuacj.
yjc w wiecie zachodniej cywilizacji,jestemy spadkobiercami czterech wiekw osigni technicznych, sucych pokonywaniunatury, ktreteraz naszdominoway.
To stanowi o naszej wielkocii jest zarazem naszym najwikszymzagroeniem.
Problem nietkwi w przeciwstawianiu si naporowitechniki (czego dowodem mogaby by ogromna popularno Freuda w Stanach Zjednoczonych, jeelijakikolwiek dowd byby potrzebny).
Ley onw czymzupenie odmiennym.
Jeli wolno mi tuuywa terminw, ktre bd pniej wyjania, topowiedziabym owypieraniu sensu bycia, sensuontologicznego.
Jednz jegokonsekwencjijest rozpad wspczesnego wyobraenia czowieka o sobie,jego dowiadczaniasiebie jako odpowiedzialnej jednostki, przeycia wasnego czowieczestwa.
	Ruch egzystencjalny nie zmierza do przekreleniatechnicznych odkry Freuda ani do odrzucenia dokona innych dziedzin nauki czy samej psychologii.
	15.

Chce on znale nowe podstawy dla wczeniejszychodkry, pragnie zrozumie na nowo albo ponownieodkry natur i obraz czowieka.
	Z powag traktuj niebezpieczestwa dehumanizacji, tkwice w skonnoci wspczesnej nauki do wpisywania czowieka wobraz maszyny, w obraz technik, przez ktre go poznajemy.
Winy zat tendencjnie ponosz ani,,bdne" systemy teoretyczne, ani"wywrotowy", pojedynczy czowiek.
Kryzys ten spowodowanyjest nasz, szczeglnie trudn sytuacjhistoryczn.
Karl Jaspers, psychiatra ifilozofegzystencjalny, uwaa, e zachodni wiat przechodzi proces utraty samowiadomoci, i e to nasze pokoleniemoe stanowi ostatni epok w historii czowieka.
William Whyte w swojej pracy Organizacja cztowieka zauway,e wspczesnymi wrogami jednostkiokaz...