LIS TROPIKÓW.doc

T.B.

W początkowych tygodniach pierwszej wojny światowej Niemcy skierowali do Brytyjczyków nieśmiałą propozycję, aby zaniechać działań w koloniach. Ci nawet nie odpowiedzieli na podobny absurd i przystąpili do podboju niemieckich posiadłości zamorskich, które wskutek braku pomocy metropolii prędzej czy później musiały ulec „władczyni mórz” i jej sojusznikom. Na pierwszy ogień poszły niemieckie kolonie na Pacyfiku i baza morska Jiaozhou na wybrzeżu Chin. Głównym celem sprzymierzonych były jednak domeny kajzera Wilhelma II w Afryce. O tych kampaniach pisze Paweł Brudek w książce Afryka Wschodnia 1914–1918, wydanej w serii „Historyczne bitwy”. Wojskom kolonialnym ententy najszybciej udało się połknąć Togo. Następna w kolejce była Niemiecka Afryka Zachodnia, czyli dzisiejsza Namibia. Na początku 1916 roku zajęty został Kamerun. Najtwardszym orzechem do zgryzienia okazała się Niemiecka Afryka Wschodnia, gdzie opór stawiały nieliczne Schutztruppe, wspierane przez czarnych tubylców. Dowodził nimi płk Paul von Lettow-Vorbeck. Jego spryt w połączeniu z nieudolnością Brytyjczyków oraz ekstremalnymi warunkami klimatycznymi sprawił, że działania przeciągnęły się aż do 1918 roku: Niemcy skapitulowali dopiero 25 listopada, a więc dwa tygodnie po zakończeniu wojny w Europie. Warto dodać, że walki toczyły się nie tylko na terytorium niemieckiej kolonii, ale także w sąsiadujących z nią Brytyjskiej Rodezji Północnej i Portugalskiej Afryce Wschodniej. Książka jest sprawnie napisana i zawiera wiele anegdot. Jak przyczyny wojny między białymi tłumaczyli sobie tubylcy? Oddajmy głos autorowi: Czarni poddani Niemiec nie rozumieli, dlaczego „Wadatschi” (Niemcy) walczą z „Waingereza” (Brytyjczycy), choć obserwowali wszystko z dużym zainteresowaniem. Próbowali tłumaczyć sobie, co prowadziło do zabawnych nieporozumień. Na niemieckich rupiach widniała podobizna cesarza Wilhelma II w okazałym hełmie kirasjerskim, a na angielskich – króla Jerzego V, który nie miał nic na głowie; wysnuto więc wniosek, że angielski król rozpętał wojnę z niemieckim cesarzem z zazdrości o jego hełm.

Paweł Brudek, Afryka Wschodnia 1914–1918, Bellona SA, Warszawa 2008