asertywnosc- Maria Gutowska.pdf

Temat: Asertywność

Autor Maria Gutowska

Cykl zajęć w klasie pierwszej liceum ogólnokształcącego ,

liceum profilowanego i technikum

Jednym z zadań szkoły jest kształtowanie u wychowanków postaw

prospołecznych, kształcenie umiejętności współżycia w grupie, właściwego

komunikowania swoich potrzeb, myśli, poglądów i uczuć. Najlepszym

sprawdzianem ich opanowania są sytuacje konfliktowe. Człowiek odczuwa

potrzebę akceptacji, ale nie godzi się na całkowite podporządkowanie

interesom innej osoby lub grupy. Młodzi ludzie często po prostu nie wiedzą, jak

bronić swojego prawa do odmienności i niezależności. Reagując emocjonalnie,

przyjmują postawę agresywną lub – w obawie przed porażką i odrzuceniem –

zachowują się ulegle.

Proponowany cykl zajęć ma na celu przekazanie wychowankom wiedzy na

temat ich praw asertywnych, zaprezentowanie im skutecznych sposobów ich

egzekwowania oraz uświadomienie im, że inni także mają takie prawa.

Planując pracę wychowawczą w pierwszej klasie liceum

ogólnokształcącego, przeznaczyłam na omówienie zagadnienia asertywności

trzy godziny lekcyjne.

Lekcja pierwsza

Temat: Mam prawo do bycia sobą – zachowania asertywne

Czas lekcji: 45 min

Cele lekcji:

- rozpoznanie obszarów własnej asertywności,

- rozpoznawanie zachowań asertywnych,

- poznanie korzyści wynikających z przyjmowania postaw asertywnych,

- uświadomienie sobie własnych praw asertywnych oraz konieczności

szanowania praw innych,

- ćwiczenie umiejętności skutecznej obrony własnych praw,

- ćwiczenie umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach

interpersonalnych, np. jak przyjmować krytykę, wyrażać prośby, mówić

„nie”, oraz jak bronić własnych opinii i przekonań.

Materiały:

Plansze: Twoje prawa asertywne, Typy zachowań, karty pracy.

Metody:

- pogadanka,

- praca indywidualna,

- praca w grupach,

- gry dydaktyczne - symulacje

Pojęcia: asertywność, prawa asertywne, wewnątrzsterowność,

zewnątrzsterowność

Przebieg lekcji

I Część wstępna

1. Czynności organizacyjne: sprawdzenie obecności, podział klasy na grupy,

rozdanie materiałów i kart pracy.

2. Wprowadzenie do bloku zajęć poświęconych asertywności; podanie tematu

zajęć.

Każdy z nas jest inny, niepowtarzalny. Różnimy się temperamentem,

zainteresowaniami, uzdolnieniami, poglądami na wiele spraw, stawiamy sobie

różne cele i wybieramy odmienne drogi do ich osiągnięcia. Mamy określony

system wartości i często odmienne niż inni zdanie w wielu sprawach. I tak być

powinno. Mamy prawo do odmienności. Ale jesteśmy też częścią

społeczeństwa. Należymy do określonej grupy i nikt z nas nie chciałby być

odrzucony, wykluczony, dlatego tak ważne jest budowanie właściwych relacji

z naszym otoczeniem: z kolegami, koleżankami rodziną i ludźmi, z którymi

spotykamy się na co dzień. Jak radzić sobie w trudnych sytuacjach, kiedy

nasze relacje z innymi są zakłócone, np. jak przyjmować krytykę, wyrażać

prośby, mówić „nie”, oraz jak bronić własnych opinii i przekonań. Próbą

odpowiedzi na te pytania będzie cykl zajęć, które otwiera dzisiejsza lekcja:

podanie tematu.

II Część główna

1. Omówienie pojęcia asertywność – podanie definicji

Załącznik 1

Każdy człowiek ma swoje prawa i trzeba je szanować. Nie wolno zmuszać

drugiej osoby do zmiany poglądów czy celów tylko dlatego, że nam się one nie

podobają lub kolidują z naszymi. Umiejętności zachowania się w określonych

sytuacjach, które broni naszej odrębności, ale nie atakuje, nie obraża drugiej

osoby, nazywamy asertywnością. Zachowania asertywne możemy wyrazić

sformułowaniem: Ja jestem w porządku i mam prawo być sobą. Ty jesteś w

porządku i masz prawo być sobą. Asertywność nie jest wrodzona, można się

nauczyć.

Definicję asertywności wyświetlamy na ekranie:

„Asertywność to pełne, bezpośrednie, stanowcze i spokojne wyrażanie

swoich uczuć, poglądów i postaw wobec innych osób, w sposób

respektujący uczucia, poglądy i postawy tych osób. Jest to prawo

do wyrażania siebie w kontaktach społecznych bez agresji i ranienia

kogokolwiek”.

Ćwiczenie 1

Służy rozpoznaniu obszarów własnej asertywności. Czas pracy 10 minut.

Analiza wyników 5-10 minut (w zależności od aktywności uczniów).

Każdy z Was otrzymał ankietę Mapa asertywności (Załącznik 2).

Odpowiadacie na zamieszczone w niej pytania, wstawiając znak X

w rubryczkę TAK lub NIE, zgodnie z waszym przekonaniem. Kart nie

podpisujecie. Po zajęciach zatrzymacie je dla siebie.

Ćwiczenie podsumowujemy krótką pogadanką. Analizujemy wyniki: które

obszary sprawiają wam największe trudności w zachowaniu się w sposób

asertywny? Czas 5 minut

Wnioski:

Zachowanie asertywne to bezpośrednie, uczciwe i stanowcze wyrażanie wobec

drugiej osoby swoich uczuć, opinii i postaw, przy jednoczesnym respektowaniu

jej praw do własnych uczuć, opinii i postaw. W zachowaniach asertywnych

ważne jest nie tylko to, co mówimy, ale jak to robimy . Ton głosu

powinien być spokojny, ale stanowczy, spojrzenie skierowane na osobę, z którą

rozmawiamy. Nie krzyczymy, nie wymachujemy rękami, nie biegamy po całym

pomieszczeniu.

- Warto je stosować wtedy, gdy szczególnie zależy nam na konstruktywnym

rozwiązaniu sytuacji potencjalnie konfliktowej. Wtedy, gdy chcemy zachować

poczucie własnej godności. Przydają się także, gdy z jakichś powodów nie

chcemy spełnić czyjejś prośby lub żądania, ale nie chcemy drugiej strony

obrazić.

W skład umiejętności asertywnych wchodzą:

- obrona swoich praw,

- wyrażanie uczuć pozytywnych,

- wyrażanie uczuć negatywnych,

- przyjmowanie uczuć i opinii innych osób,

- stanowienie własnych przekonań,

- reakcja na własne poczucie winy lub krzywdy,

- zabieranie głosu na forum publicznym.

Ćwiczenie 2

Praca w grupach (Załącznik 3)

Ćwiczenie ma na celu sprawdzenie, czy uczniowie zrozumieli pojęcie

asertywności. Zadanie polega na rozpoznaniu wśród zaproponowanych

zachowań asertywnych. Czas pracy i omówienie ćwiczenia około 5 minut.

Ćwiczenie 3

Praca w grupach - gry dydaktyczne - symulacje:

Przygotowanie - 5 minut. Prezentacja - 5-10 minut.

Ćwiczenie umiejętności asertywnego zachowania się w różnych sytuacjach

społecznych (Załącznik 4).

Dokonujcie analizy jednej z trzech zaproponowanych sytuacji i przygotujcie

odpowiednią scenkę:

1. Wchodzisz do szatni, gdzie dwaj twoi koledzy (dwie koleżanki) palą

papierosy. Namawiają Cię, żebyś też zapalił(-a).

2. Czytasz książkę w czytelni. Obok dwie osoby głośno rozmawiają, śmieją się.

Przeszkadzają ci.

3. Podczas rozmowy twój kolega poklepuje cię po ramieniu. Denerwuje cię

takie zachowanie.

4. Jesteś bardzo głodny. Stoisz w długiej kolejce w szkolnej stołówce. Nagle

ktoś wchodzi przed ciebie.

5. Mama kupiła ci kurtkę, która ci się nie podoba. Ma pretensję, że wydała

tyle pieniędzy, a ty nie chcesz w niej chodzić.

6. Twój przyjaciel zasiedział się u ciebie do późna, a ty masz jeszcze

przygotować na jutro prezentację z geografii i zależy ci na dobrej ocenie.

Wiesz, że jego stosunek do obowiązków szkolnych jest dość swobodny.

Przebieg lekcji:

Chętni prezentują swoje scenki przed całą klasą. Zwracamy uwagę na

zachowanie obu rozmówców. Oceniamy, czy potrafią bronić własnych praw, nie

naruszając przy tym praw drugiej strony. Zapewne pojawi się uwaga, że nie

zawsze łatwo przychodzi nam opanować emocje i zachować się tak, jak byśmy

sobie życzyli.

III Podsumowanie

W psychologii asertywny sposób funkcjonowania nazywany jest

wewnątrzsterownością (wewnętrzny system kontroli osobistej).

Przeciwległym biegunem takiej postawy jest zewnątrzsterowność

(zewnętrzny system kontroli osobistej).

Omówienie planszy

Załącznik 5

Człowiek wewnątrzsterowny

Człowiek zewnątrzsterowny

- spostrzega świat jako

przewidywalny, jako miejsce,

w którym istnieją wyraźne związki

przyczynowo-skutkowe

- unika sytuacji, w których byłby

zmuszony do rezygnacji

z autonomicznego działania

- źle znosi wszelkie próby nacisku

z zewnątrz, choć ma zwykle dość siły,

aby im się oprzeć

- potrafi czekać na końcowy efekt,

pomimo początkowych niepowodzeń

- jest uparty i wytrwały

- ma poczucie własnej wartości

i zachowuje szacunek do samego

siebie

- polega wyłącznie na tym,

co powiedzą mu inni

- zachowuje się dokładnie tak, jak

tego oczekuje od niego jego

otoczenie

- nie ma własnego zdania, toteż

często zmienia poglądy, postawy,

opinie

- nie czuje się za nic i nikogo

odpowiedzialny

- żyje w ciągłym lęku, świat w jego

oczach jest zbiorem

nieprzewidywalnych sytuacji,

a zachowania innych ludzi mogą być

zagrażające

- wszelkie próby planowania

i konsekwentnej realizacji celu są

bezowocne

- szybciej rezygnuje i łatwiej wpada

w stan nazywany „wyuczoną

bezradnością”; polega on na

niepodejmowaniu żadnych prób

pokonania przeszkody lub wykonania

zadania ze względu na brak wiary we

własne możliwości

- ma niskie poczucie własnej wartości

Warto na koniec poprosić uczniów o przemyślenie w domu odpowiedzi na

pytania:

- Czy potraficie podać sytuacje z przeszłości, kiedy wasze prawa były

respektowane i kiedy były łamane? Co odczuwaliście w tych sytuacjach?

- Czy zdarzało wam się łamać prawa innych osób? W jaki sposób?

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: