Ks.Czesław Krakowiak
MINISTRANTKI PRZY OŁTARZU ?
Istotną cechą odnowy liturgicznej dokonującej się w Kościele po Soborze Watykańskim II jest czynne zaangażowanie w celebrację całego zgromadzenia oraz udział w niej różnych osób i grup pełniących własne funkcję liturgiczne. Przygotowanie, przewodniczenie i animowanie konkretnej celebracji Mszy św. należy do księży. Jednak zbyt często jeszcze spełniają oni także te funkcje, które z natury rzeczy do nich nie należą i dlatego winny być wykonywane przez świeckich. Chodzi tu głównie o posługę lektorów, kantorów (psałterzystów) oraz innych ministrantów. Tradycyjnie za jedno z ważniejszych kryterium dobrej pracy księży w parafii uważa się obecność przy ołtarzu, nie tylko w niedziele i święta, ale także w dni powszednie znacznej liczby ministrantów. Z nich także dosyć często wywodzą się nowe powołania do służby w Kościele, tak diecezjalne jak i zakonne. Od 1972 r. prawo kościelne przewiduje ponadto możliwość udzielania na stałe odpowiednio przygotowanym mężczyznom posług lektora i akolity, dawniej zastrzeżonych jedynie dla kandydatów do kapłaństwa (alumnom Seminarium Duchownych). Mówi o tym także nowy Kodeks Prawa Kanonicznego w kan. 230 § 1. W wielu parafiach organizowano kursy lektorskie a następnie uroczyście zostali ustanowieni stali lektorzy, którzy wypełniają swoją posługę w czasie Mszy św. Od lutego 1993 r. w naszej Archidiecezji są także ustanowieni przez Arcybiskupa nadzwyczajni szafarze Komunii św., wśród nich jest także kilkanaście sióstr zakonnych. Wspomagają oni duszpasterzy zwłaszcza w zanoszeniu Komunii św. chorym i osobom w podeszłym wieku. Powszechnie wiadomo, że ich posługa została bardzo pozytywnie przyjęta przez ogół wiernych, o czym świadczą nadesłane do Arcybiskupa listy. W świetle dotąd obowiązujących przepisów liturgicznych wszystkie funkcje liturgiczne w czasie Mszy świętej, przewidziane dla świeckich mogą spełniać zarówno mężczyźni jak i kobiety z jednym wszakże wyjątkiem: bezpośrednia służba przy ołtarzu była zastrzeżona jedynie dla mężczyzn (chłopców nazywanych powszechnie ministrantami). Kobiety mogą więc pełnić funkcje lektora, kantora, psałterzysty, przynosić dary do ołtarza, zbierać ofiary na tacę, prowadzić komentarz liturgiczny, pomagać w rozdzielaniu Komunii św. Poza Mszą św. mogą przewodniczyć liturgii słowa Bożego i Liturgii Godzin, części liturgii pogrzebowej (np. modlitwom w domu zmarłego i procesji do kościoła), udzielać niektórych błogosławieństw. Jednak odnośnie do posługi kobiet (dziewcząt) przy ołtarzu (funkcja ministranta) Instrukcja Inaestimabile donum z 3.4.1980 wyraźnie stwierdzała: "zabrania się kobietom (dziewczętom, zamężnym, zakonnicom) posługiwać przy ołtarzu tak w kościołach, jak w domach, konwentach, kolegiach, instytutach żeńskich" (nr 7). Według tej Instrukcji "kobiety nie mogą być dopuszczone do pełnienia funkcji akolitów ani posługi przy ołtarzu" (nr 18). Jednak mimo tych wyraźnych postanowień Stolicy Apostolskiej od pewnego czasu pojawiała się w niektórych krajach (np. Niemcy, Italia), praktyka dopuszczania do służby ministrackiej obok chłopców także dziewczęt, zwanych również ministrantkami. Zwyczaj ten, chociaż tolerowany przez miejscowych biskupów, nie był zgodny z obowiązującym prawem Kościoła powszechnego. W związku z tym Kongregacja Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów wydała dnia 15 marca 1994 List okólny do przewodniczących Konferencji Biskupów na temat posługi świeckich w liturgii, w którym postanawia, że poszczególni biskupi, po konsultacji z Konferencją Episkopatu, mogą w swoich diecezjach na podstawie KPK kan. 230 § 2 zezwolić na posługę przy ołtarzu także kobietom (dziewczętom). Jednocześnie Kongregacja zaznacza, że wskazane jest zachowanie tradycji Kościoła, według której posługę przy ołtarzu pełnią chłopcy. Praktyka taka przyczynia się bowiem do powstawania powołań kapłańskich i dlatego duszpasterze winni otoczyć szczególną troską i miłością istniejące w parafii grupy ministranckie. Według Listu Kongregacji wprowadzenie posługi kobiet (dziewcząt) przy ołtarzu jest obecnie możliwe, jeśli wymagają tego prawdziwe potrzeby parafii i dobro wiernych. Zawsze jednak powinno być poprzedzone odpowiednim przygotowaniem całej wspólnoty. W żadnym wypadku o dopuszczeniu do służby przy ołtarzu tzw. ministrantek, ani razem z chłopcami, ani oddzielnie od nich, nie może decydować proboszcz lecz jedynie biskup diecezjalny. Dlatego przekonanie niektórych duszpasterzy, że wprowadzając w parafii, bez wiedzy i zgody biskupa, posługę tzw. minstrantek pełniej realizują odnowę liturgiczną, nie tylko nie jest uzasadnione ale wyraźnie sprzeciwia się ustalonym przez Kościół zasadom reformy i odnowy liturgii: "Prawo kierowania sprawami liturgii należy wyłącznie do wladzy kościelnej. Przysługuje ono Stolicy Apostolskiej oraz, zgodnie z prawem, biskupowi" (KL 22 § 1). Natomiast "nikomu innemu, choćby był kapłanem, nie wolno na własną rękę niczego dodawć, ujmować lub zmieniać w liturgii" (KL 22 § 3). W naszych warunkach należałoby najpierw zadbać o to, aby świeccy, mężczyźni i kobiety, chłopcy i dziewczęta wypełniali zwyczajne funkcje liturgiczne przewidziane dla nich przez prawo kościelne. Należy także większą uwagę zwrócić na duszpasterstwo służby liturgicznej (ministrantów, lektorów, nadzwyczajnych szafarzy Komunii św.) i zespołów śpiewaczych złożonych bardzo często wyłącznie z dziewcząt. Inne chętne do służby Bożej dziewczęta mają tradycyjne formy udziału w obrzędach liturgicznych, które należy nadal podtrzymywać i starannie pielęgnować.
Jak wiadomo, funkcję lektora może wykonywać ktoś, kto nie jest ustanowiony lektorem. W takim razie mężczyźni mogą nałożyć albę lub komżę albo wystąpić w swoim stroju świeckim. Siostry zakonne wykonują czytania lub śpiew psalmu w swoich habitach, a świeckie panie również pełnią tę posługę w swoim stroju człowieka świeckiego. Wszyscy lektorzy powinni swoją posługę wykonywać od ambony, czyli lektorium.
dziubar1