PSYCHOLOGICZNA OCENA ROZWOJU DZIECKA.pdf

PSYCHOLOGICZNAOCENAROZWOJUDZIECKA

Treść:Rozwójczynnościzabawy.Rozwójchwytania.Rysunekjakowskaźnikrozwoju.Elementyrysunku

drzewa. Marzenia senne jako przejaw rozwoju poznawczego. Przegląd metod: Skala BrunetLezine,

Monachijska Funkcjonalna Diagnostyka Rozwojowa, lateralizacja, mowa, percepcja słuchowa. Diagnoza

rozwojuself.

DlastudentówIIIrokupsychologiidziennejizaocznejSWPSweWrocławiu,opracowałamgrMirosława

Niewiarowska.

Rozwójczynnościzabawy

Napodstawie:Largo,R.H.(2000).Wiekniemowlęcy.Warszawa:Wyd.Wiedzaiśycie.

Zainteresowaniezabawąjestwrodzonącechądziecka.Bawisiętylkodziecko,któreczuje

się dobrze i bezpiecznie. Kolejność pojawiania się zachowań dziecka w zabawie jest

jednakowadlawszystkichdzieci.Zabawaodzwierciedlapoziomrozwoju.Zachowaniaw

zabawiesąuniwersalne.TeopisaneponiŜejspotykasięwewszystkichkulturach.Dzieckow

zabawie chce i musi decydować. Potrzebna jest mu moŜliwość kontroli nad własnymi

działaniami, aby nie straciło nimi zainteresowania i aby zabawa stała się znaczącym

doświadczeniem.KontrolaorazzainteresowanieiradośćodróŜniajązasadniczozabawę

dziecięcąodprocesuuczeniasię.

Sens zabawy nie polega na wytworzeniu jakiegoś produktu końcowego, ale na samym

działaniu.

03miesiące

Zabawaspołeczna(naprzemiennazabawamiędzydzieckiemabliskąosobą,wktórejfazy

koncentracjiiwzajemnegozainteresowaniaprzeplatająsięzfazamiodpoczynku).

Zabawarękamipolegana:

wkładaniurąkdoust(koordynacjarękausta,juŜod4.miesiącaciąŜy),

oglądaniurąk(koordynacjarękaoczy,dobrzewykształconaod2.i3.miesiącaŜycia),

dotykaniurąk(koordynacjarękaręka).

49miesięcy

Zabawyprzedmiotami–eksploracjazapomocąust(od4miesięcy)irąk(od6miesięcy),

dopieropóźniejkontrolaprzedmiotuwzrokiem(od8miesięcy).

Zabawy z wykorzystaniem spostrzegawczości – gdy przedmiot/obiekt znika z pola

widzenia,np.zrzucanieprzedmiotunapodłogęiobserwowanie,gdzieznika,zabawaw

chowanego,w„akuku”.

Wwieku9miesięcyrozwijasięspostrzegawczość,czylipojęciestałościobiektu.Dziecko

wie,Ŝenawet,jeśliobiektuniewidać,toistniejeonnadal.Nabywaniepojęciastałościobiektu

jestdługotrwałymizłoŜonymprocesem.Jestonowpełniukształtowanedopierookoło18.

miesiącaŜycia.

Zabawytypu„środekdocelu”–zabawkidopociąganianp.sznurkiem–Ŝebyprzyciągnąć

zabawkę,potrząsaniedzwonkiem(związekmiedzyruchemrękiadźwiękiem),odkręcanie

kurkówwodociągowych,wyłącznikiświatła,zamykanie/otwieraniedrzwi(niektóreztych

zabawniebudząaprobatyrodziców,wartojednakwiedzieć,Ŝejesttoetaprozwoju,anie

złośliwośćdziecka).

SłuŜąonezrozumieniuzaleŜnościprzyczynowo–skutkowych.Zabawyziemią,piaskiemi

wodąwspomagajązrozumienietychzaleŜności.

Radynaprzyszłość,np.przywyposaŜaniugabinetupsychologicznego ☺ .WksiąŜce„Wiek

niemowlęcy”(Largo,2000)znaleźćmoŜnawielecennychwskazówek,przydatnychprzy

kompletowaniuzabawekdogabinetuorazdotyczącychumiejętnościbawieniasię.Wbrew

pozoromniejesttowcaletakieproste,bojesteśmyjuŜ…dorośli.Jednakplanującpracęz

dziećmiwartoprzyjrzećsięwłasnejumiejętnościwchodzeniawkontaktzdzieckiem,zabawy

orazoczywiścieumiejętnościrozmowyzrodzicamidziecka.

DOBRA ZABAWKA TO PRZEDMIOT, KTÓRYM DZIECKO JEST

ZAINTERESOWANEIKTÓRYNIEJESTNIEBEZPIECZNY.

WnajwcześniejszychmiesiącachŜyciadzieckabezpiecznyjestprzedmiot,który:

niemaostrychkrawędziizakończeń;

niemoŜesięstłucanizłamać;

pomalowanyjestnietoksycznąfarbą;

jestnatyleduŜy,ŜedzieckoniemoŜegowcałościwłoŜyćdoust.

1024miesiące

Zabawyzwykorzystaniemprzestrzeni

zabawazpojemnikiem(15miesięcy),czyliwkładanieprzedmiotujedenwdrugi,np.

kostkidopudełka,

budowanie pionowe/spiętrzanie (18 miesięcy), układanie przedmiotów jeden na

drugim,np.budowawieŜyzklocków,

budowaniepoziome/szeregowanie(24miesiące),układanieprzedmiotówwpoziomie,

np.budowapociąguzklocków,

budowaniewpionieiwpoziomie(2,5roku),uŜytkowanieobiektówdoukładaniaw

pionieiwpoziomie,np.budowamostuzklocków)

Między trzecim a czwartym rokiem Ŝycia dzieci zaczynają budować konstrukcje

trójwymiarowe, np. konstruowanie garaŜu z klocków. Do piątego roku Ŝycia zdolność

rozumieniaprzestrzenirozwijasiędotegostopnia,ŜewykorzystującklockiLegoiinne

materiały,dzieckopotrafibudowaćwedługwzorucałedomy,samolotyisamochody.

Zabawy o charakterze symbolicznym są wynikiem naśladowania bezpośredniego lub

pośredniego.WyróŜniasięnastępująceichrodzaje:

zabawafunkcjonalna(funkcjonalneuŜycieprzedmiotów,zgodniezprzeznaczeniem,

nawłasnymciele,np. czesaniesobiewłosów,trzymanieprzyuchu słuchawkii

mówieniedoniej,naśladowaniepisaniazołówkiemwręku),od912miesięcy;w

stadiumprzejściowymmiędzyzabawąfunkcjonalnąasymbolicznądzieckoprzenosi

czynnośćnadrugąosobę,przewaŜnienarodziców,np.karmimatkę;

zabawasymbolicznaI(funkcjonalneuŜycieprzedmiotuwobeclalki,np.dziecko

karmilalkęprzypomocyłyŜki),od1218miesięcy;

zabawasymbolicznaII(lalka,prowadzonaprzezdziecko,uŜywaprzedmiotuzgodnie

zprzeznaczeniem,np.dzieckowkładalalcełyŜkędoręki,wyobraŜającsobie,Ŝelalka

samaje),od18miesięcy;

zabawasekwencyjna (odgrywaniekolejnychscenowspólnejtematyce,np.odrywanie

posiłku:gotowanie,nakrywaniedostołu,podawaniejedzenia,sadzanielalekprzy

stoleikazanieimjeść),od2124miesięcy;

zabawaocharakterzeiluzyjnym(nadawanieprzedmiotowiznaczeniainnegoobiektu

lubwyobraŜeniesobieobiektu,np.dzieckosadzalalkijednazadrugą,udając,Ŝejadą

autobusem,sadzanielalkiwbucie,którymaprzedstawiaćsamochód),rozwijasięod

15.miesiąca.MiędzytrzecimaczwartymrokiemŜyciarozwijasięwzabawęz

podziałemnarole–dzieciodgrywająsceny zŜyciacodziennego,np.„spacer”:

ubierająlalkę,sadzająwwózkuiwyruszająnaspacer.

Ćwiczenieumiejętnościkategoryzacji,segregowania,grupowania(od21miesięcy)–ma

pozorypotrzebyporządku(takzzadowoleniemmyślączęstorodzice).Taknaprawdęprzede

wszystkimetaptenzwiązanyjestzestopniowymuświadamianiemsobie,Ŝeprzedmiotymogą

byćtakiesamelubróŜnezewzględunaokreślonecechy.Ćwiczenieww.umiejętnościpolega

np.naustawianiuwszystkichsamochodzikówwjednymrządku,awszystkichplastikowych

ludzików–wdrugim.

Zabawyspołeczne–polegająnawzajemnymbraniuidawaniu,np.dzieckodajedorosłemu

jakiśprzedmiotioczekuje,Ŝezostaniemuonoddany,czylinp.piłkatoczysiękumatceiz

powrotem.

Rozwójchwytania(sprawnościmanualnej)

Napodstawie:Largo,R.H.(2000).Wiekniemowlęcy.Warszawa:Wyd.Wiedzaiśycie.

RozwójzdolnościchwytaniaumoŜliwiabiologicznyprocesdojrzewania.Stadia rozwoju

chwytaniasątakiesamedlawszystkichdzieci.

Zabawy03miesiącesąprzygotowaniemdochwytania(wkładanierąkdobuzi,oglądaniei

dotykanieich).

Oburęcznychwytdłoniowy,od4.miesiąca–prowadzenierąkkuprzedmiotowiichwytanie

przewaŜnieobiemadłońmi.

Jednoręcznychwytdłoniowyprosty,od6.7.miesiąca–chwytaniewsposóbzamierzony,

całą dłonią. Początkowo wszystkie palce wykonują ruch zginania, z czasem chwytanie

przesuwasięnapalecwskazującyikciukirozpoczynasięspecjalizacjafunkcjipalców.

Chwyt noŜycowy,od7.8.miesiąca–poleganachwytaniuprzedmiotówmiędzynasadę

kciukaanasadępalcawskazującego.RuchchwytaniaprzypominazamykanienoŜyc.W

następnychtygodniachcałyprocesprzemieszczasięcorazbardziejkuopuszkompalców.

Chwytpęsetkowy,od9.10.miesiąca–poleganachwytaniumałychprzedmiotówmiędzy

opuszkikciukaipalcawskazującego.Wtymczasiedzieciuwielbiajązbieraćzpodłogi

drobniutkieprzedmioty.

Rysunekjakowskaźnikrozwoju.

Pierwsze rysunki dzieci to bazgroty, stanowiące zabawę ruchową. Powstają dla

przyjemności,jakądzieckusprawiaekspresja ruchowa.Rysunkiprzytymsąproduktem

ubocznyminiemająznaczeniawsensietreści.Tenetaprysowaniatrwaprzezokołopierwsze

trzylata.

Rozwójtychpierwszychformgraficznychodbywasięwcharakterystycznejkolejności(tu:

wgMonachijskiejFunkcjonalnejDiagnostykiRozwojowej).

1115 miesięcy – dziecko próbuje rysować ołówkiem, czyli kojarzy ołówek z

papierem (w diagnostyce jest to zadanie percepcyjne, zaliczane równieŜ po

demonstracjiczynnościrysowaniaprzezbadającego),ołówekmoŜebyćtrzymany

odwrotnie,dzieckomoŜegorównieŜpołoŜyćnapapierze.

1215,5miesięcy–rysujenapapierzekropkilubkreski(jesttozadaniezzakresu

sprawnościmanualnej;kolejnezadania,poniŜejwymienione,równieŜzaliczanesądo

obszarusprawnościmanualnej).

13,517,5miesięcy–rysujekreskiwdwiestrony(tamizpowrotem),nieodrywając

przytymręki,wpróbietestowejpowinnonarysowaćtrzykreski,ostrozakończone).

1621miesięcy–rysujezaokrąglonekreskiwdwiestrony(tamizpowrotem),nie

odrywającprzytymręki,wpróbietestowejpowinnytobyćtrzyzaokrąglonena

końcachkreski.

19,525miesięcy–rysujepłaskąspiralę.

24miesiące–naśladujepionowepociągnięcieołówka(Gesell)

2431miesięcy–sprawnierysujeokrągłąspiralę,zprzynajmniejtrzemazwojami.

3039miesięcy–imitujeruchypisania,tworzyspontanicznieliniezygzakowatelub

imitujeruchypisaniadorosłego,rysującliniewgóręiwdół.

3343miesiące–rysujezamkniętekoło(„Namalujpiłkę”),którenieprzechodziw

spiralęiwykazujeprzynajmniejowalnąformę.

Kolejneumiejętnościto:

3r.Ŝ.–kopiowaniekoławgwzoru,niezawszejesttokołozamknięte;głowonogi,

czylikombinacjaokręgu(głowaitułówrazem)iliniiprostych(kończyny);takŜe

dzieciniewidomeodurodzeniarysującczłowiekauŜywająkombinacjiokręguilinii

prostych.

3.4.r.Ŝ.–kopiowaniekrzyŜa(najpierwkrzyŜprosty,dopierowpóźniejszymwieku

krzyŜukośny),około4r.Ŝ.schematczłowiekaprosty(głowaitułówoddzielnie),3i

4latki rysują poprawnie krzyŜ i szyny, rysowanie kwadratu u 4latków: z

zaokrąglonymikątami.

5. r.Ŝ. – rysowanie kwadratu oraz rozpoznawalnej postaci człowieka, schemat

człowiekazłoŜony(dalszyrozwójelementówtułowia–wydzielenietalii,spódnicau

kobiet,spodnieumęŜczyzn,itp.),reprodukowaniezbłędamitrójkąta.

6.r.Ŝ.–rysowanierombu(zawszedopieropoopanowaniuumiejętnościrysowania

kwadratuwynikatozrozwojufunkcjiwzrokowo–motorycznych,anietylkoz

motorycznych),odtwarzaniekołaregularniezaokrąglonego,odtwarzaniepoprawnie

kwadratu.

6.7.r.Ŝ.–rysowaniepoprawnetrójkąta.

Elementyrysunkudrzewa,którewskazująnaetaprozwoju

Napodst.:Rembowski,J.(1975).MetodyprojekcyjnewpsychologiidzieciimłodzieŜy.Warszawa:PWN,s.312.

Pień kreskowy rysowany jest przez dzieci do okresu przedszkolnego. 42% dzieci z

opóźnieniemrozwojurysujepieńdrzewazapomocąjednejkreskijeszczewwiekuośmiulat;

dopierowwieku15latzanikaunichtacecharysunku.

Rysowaniegałęziprzyzastosowaniupojedynczejkreskiwystępujedo10r.Ŝ.,aokoło14r.Ŝ.

przechodziwrysunekgałęzipodwójnokreskowych(iwielokreskowych).

Kwiatysąwtopionewgałęziedo7r.Ŝ.udziecizprawidłowymrozwojem,do14r.Ŝ.u

dziecizrozwojemopóźnionym.

Oparciepniadrzewa–do11r.Ŝ.pieńjestopartynadolekartki,potemdziecirysująlinie

gruntu.

Następujące elementy są typowe dla rysunku dziecięcego lub wskazują na opóźnienie

rozwojupo10.rokuŜycia(niewcześniej),ajeszczebardziejpo14.rokuŜycia(KochCh.

(1997).Testrysunkudrzewajakometodadiagnostyczna.Warszawa:Erda):

podstawapniaumieszczonanakrawędzikartki,

uderzającomałakorona,nawyjątkowodługimlubkrótkim,szerokimpniu,

gałęzieniskonapniuponiŜejkorony,

pieńpojedyncząlinią,gałęziepojedyncząlinią,

nadmierneakcentowaniekrajobrazu,

formybłądzące–gałęzienadmierniedługieibłądzącewprzestrzeni,koronawformieflagi

(smugadymu),pojawiająsięczęściejudziecimającychskłonnośćdoopowiadaniahistoryjek,

stereotypie(powtarzającysięregularnywzórnp.liści,kresek,owoców),

światło i mrok – młodsze dzieci często malują pień w głębokiej czerni, ale koronę

pozostawiająjasną,efektcieniowaniapniazwiązanymoŜebyćznauczaniemtegowszkole,

kątowaformakorony–gałęzienarysowanepojedyncząlinią(typowedo6.rokuŜycia),

późniejgałęziesąpodwójnymiliniami,kątowaformakoronypowinnazaniknąćokoło8.lub

9.roku,

pień„lutowany”,gałęzie„lutowane”,

nieukierunkowanakoordynacja.

Narysunkuwkolejności:

1. podstawapnianakrawędzikartki,uderzającomałakorona,nawyjątkowodługimlub

krótkim,szerokimpniu

2. gałęzieniskonapniuponiŜejkorony

3. pień„lutowany”,gałęzie„lutowane”

4. kątowaformakorony

5. nieukierunkowanakoordynacja.

Napodstawie:KochCh.(1997).Testrysunkudrzewajakometodadiagnostyczna.Warszawa:

Erda.

Marzeniasennejakoprzejawrozwojupoznawczego–dziecisązdolneśnićwtakisposób,

wjakisązdolnemyśleć.Więcejnatentemat,jakinawieleinnych,związanychzmarzeniami

sennymidzieci,znaleźćmoŜnaw:Szmigielska,B.(2002).Marzeniasennedzieci.Wrocław:

WydawnictwoUniwersytetuWrocławskiego,MonografieFundacjinaRzeczNaukiPolskiej.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: