Układ krążenia
1) Krążenie krwi Obejmuje ono:
1.Płyny ustrojowe; krew, chłonka, płyn tkankowy.
2.Łożysko krwionośne wypełnione krwią dzięki;
•Sercu,
•Układowi naczyń krwionośnych
Krew Jest to tkanka płynna wypełniająca łożysko naczyń krwionośnych, oddzielona ona jest od pozostałych tkanek co najmniej l warstwą komórek, którą stanowi śródbłonek naczyniowy. Całkowita objętość krwi wypełniająca łożysko krwionośne stanowi od 1/20-1/13 masy ciała. Zawiera ona;
•Elementy upostaciowane(erytrocyty, leukocyty, trombocyty stanowiące mniej niż 50% objętości krwi)
•Elementy nieupostaciowane( składniki osocza krwi)
•Stosunek objętości erytrocytów do objętości pełnej krwi nosi nazwę hematokrytu. U człowieka zdrowego wynosi on 40-50%.
Rola krwi w organizmie
•Główną funkcją krwi jest utrzymanie stałego środowiska wewnętrznego. Funkcja ta może być spełniona dzięki temu, że krew krążąc w organizmie powoduje:
1. transport tlenu z płuc do tkanek,
2. transport dwutlenku węgla z tkanek do płuc
3.transport do wszystkich tkanek produktów energetycznych i budulcowych wchłoniętych z p.p.
4. transport do nerek -produktów przemiany materii wchłoniętych z tkanek
5. transport hormonów wytworzonych w organizmie
6. transport witamin wchłoniętych w p.p.
7. magazynuje hormony tarczycy i steroidowe wiążąc je z białkami osocza krwi
8. wyrównuje ciśnienie osmotyczne we wszystkich tkankach,
10.wyrównuje różnicę temperatur między tkankami
11.funkcję obronną przed bakteriami (fagocytoza)
12.eliminuje za pomocą przeciwciał i układu dopełniacza substancje obce o charakterze białkowym.
Krew obwodowa jest to tkanka płynna, mająca wiele cech wspólnych z tkanka łączną:
•1 obie pochodzą z mezenchymy,
•2 główną masę w tkance łącznej stanowi istota komórkowa, a we krwi osocze oraz niewielka ilość elementów morfotycznych zawieszonych w osoczu,
Elementy komórkowe krwi
•erytrocyty,
•leukocyty,
•płytki krwi
Tkanki krwiotwórcze dzielą się;
l. Pierwotne-czyli centralne tkanki hematopoetyczne (szpik kostny czerwony i grasica)
2.Wtórne-czyli obwodowe tkanki hematopoetyczne(węzły chłonne, grudki chłonne w błonach śluzowych i śledziona)
Szpik kostny czerwony - Jest zasadniczy narząd krwiotwórczy w życiu pozapłodowym. Stanowi on 5% masy
ciała z czego połowa to szpik czerwony, w którym powstaję elementy morfotyczne krwi. Występuje on głównie w kościach płaskich. Wśród komórek szpiku wyróżnia się;
•1. komórki hematopoetyczne
•2. adipocyty (niewielka ilość)
•3. komórki zrębu
•4. komórki śródbłonka i przydanki
•5. komórki bariery.
Komórki stanowiące zrąb szpiku kostnego to komórki siateczki, które tworzą sieć, na której zawieszone jest utkanie tkanki szpikowej. Funkcje komórek siateczki;
1. podporowa,
2. udział w hematopoezie,
3. właściwości żerne( pochłanianie jąder wydalanych przez dojrzałe erytroblasty)
4. wydzielają; czynniki wzrostowe, leukotrieny, cytokiny, prostoglandyny
Komórki bariery
1. mają zdolność do kurczenia się
2. łącząc się ze sobą otaczają kolonie komórek hematopoetycznych i chronią je przed działaniem czynników niepożądanych
3. zwiększają przepływ krwi przez różne miejsca w jamach szpikowych
Wszystkie elementy morfotyczne krwi pochodzą od komórki pnia szpiku tj (teoria unitarystyczna.)
Erytrocyty:
w l mm3 krwi znajduje się u kobiet 4,5mln, u mężczyzn 5mln erytrocytów w 5 litrach znajduje się 25 bilionów
U człowieka czerwone krwinki (erytrocyty) mają kształt okrągłej dwuwklęsłej soczewki i dlatego z profilu przyjmują kształt „biszkoptowaty". Wielkość zdrowych krwinek nie zależy od wieku osobnika, jest stała dla danego gatunku. Krwinki czerwone nie mają jąder. Są one pokryte cieniutką błoną półprzepuszczalną. W preparacie świeżej krwi erytrocyty widać jako żółtawe krążki jaśniejsze w środku, z profilu w kształcie biszkopta, a poza tym łatwo tworzą rulony zbitych ze sobą krwinek. Ta aglutynacja nie jest trwała, rulony bardzo łatwo rozpadają się. Tłumaczymy to zjawisko pewną lepkością krwinek czerwonych oraz działaniem sił powierzchniowych.
Roztwór i z o t o n i c z n y jest to taki roztwór, który ma takie samo ciśnienie osmotyczne jak plazma komórki i płyny tkankowe oraz osocze. Izotonicznymi są również roztwory tzw. fizjologiczne (0.9o/o NaCI, płyn Ringera-Locke'a); które ze względu na swój skład zachowują tkanki oraz krwinki nie uszkodzone.
Jeżeli do preparatu świeżej krwi dolejemy trochę wody destylowanej, krwinki znajdą się w roztworze hipotonicznym, tj. o niższym ciśnieniu osmotycznym aniżeli osocze.
W roztworze hipotonicznym krwinka czerwona zaczyna pęcznieć wskutek przenikania do jej wnętrza wody. Gdy hipotonia jest znaczna, krwinki pęcznieją i pękają, a hemoglobina uchodzi na zewnątrz. Zjawisko takie nazywamy hemolizą = czyli uwolnieniem hemoglobiny na zewnątrz erytrocytu. W roztworze hipertonicznym krwinki oddają wodę do otoczenia, kurczą się, na ich powierzchni powstają jak gdyby kolce: mówimy, że krwinka przybrała kształt morwowaty. Zjawisko to nazywa się plazmolizą
Hemoglobina jest czerwonym barwnikiem o odczynie zasadowym, krwinki w większym skupieniu nadają krwi barwę czerwoną. Hemoglobina jest syntetyzowana w szpiku kostnym w komórkach proerytroblastów,
erytroblastach zasadochłonnych i polichromatofilnych. Hemoglobina-zbudowana jest z białka -
globiny, składającego się z 4łańcuchów polipeptydowych i z 4 cząsteczek hemu. U ludzi dorosłych w97% występuje Hemoglobina Al, w 2,5% HbA2 i około 0,5% -HbF (płodowa).
•HbAl ma 2 łańcuchy alfa i 2 beta
•HbA2 ma 2 łańcuchy Alfa i 2 delta
•HbF ma 2 łańcuchy alfa i 2 gama
Oksyhemoglobina-czyli hemoglobina związana z tlenem – powstaje przez związanie hemu zawierającego atom Fe++ wiążąc się z jedną cząsteczką tlenu. Stopień wysycenia Hb tlenem -czyli równowaga między wiązaniem Hb z tlenem i uwalnianiem tlenu z oksyhemoglobiny zależy od;
•prężności tlenu P02 i C02
•temperatury krwi,
•stężenia jonów wodorowych (czyli pH)
•Wzrost P02, spadek temperatury krwi zwiększa stopień wysycenia Hb tlenem, natomiast wzrost PCO2 i wzrost stężenia wolnych jonów wodorowych (czyli spadek pH krwi)-powoduje zmniejszenie stopnia wysycenia Hb tlenem.
Rola hemoglobiny;
•transport tlenu z płuc do tkanek,
•transport CO2 z tkanek dopłuc,
•wiążąc się z tlenem podobnie jak mioglobina, stanowią magazyn tlenowy w organiźmie(zaspokaja organizm w tlen tylko na kilka sekund)
Methemoglobina tj hemoglobina powstała w wyniku działania związków utleniających dwuwartościowy atom żelaza w cząsteczce hemu do żelaza trójwartościowego. Ta hemoglobina nie ma właściwości wiązania i uwalniania tlenu.
Karboksyhemoglobina- tj połączenie Hb z CO2, który ma 200 razy większe powinowactwo wiązania się z Hb niż tlen.
W tkankach następuje oderwanie tlenu, który wejdzie do przemian chemicznych komórki.
•Erytrocyty żyją średnio od80 do 120 dni.
•Po tym okresie są one niszczone przez układ siateczkowo-śródbłonkowy śledziony
Krwinki białe (leukocyty)
Jest u obu płci 5-8 tysięcy w l mm3
Krwinki białe są komórkami większymi od czerwonych, posiadającymi charakterystyczne dla każdej postaci jądro i cytoplazmę. Jest ich znacznie mniej niż krwinek czerwonych. W 1 mm3 znajduje się od 5 do 10tysięcy
krwinek białych. W preparacie świeżej krwi są one bezbarwne -nie mają barwnika, a przez to są słabo widoczne
Po zabarwieniu ich widać, że jądra są silnie zasadochłonne, cytoplazma zaś różni się nieco w poszczególnych
postaciach krwinek Mają zdolność do samodzielnych ruchów amebowatych i zawierają w swej cytoplazmie złożone układy enzymatyczne. Leukocyty można podzielić na:
granulocyty -krwinki zawierające w plazmie ziarnistości o swoistych zdolnościach barwienia się,
agranulocyty-krwinki bez ziarnistości
Do granulocytów należą:
a) leukocyty obojętnochłonne, (młode Stanowią od 0-2% Jądra ich dojrzewając ulegają stopniowemu przewężaniu na segmenty.) jest we krwi na ogólną ilość białych krwinek 55-65%. Leukocyty te wykazują wybitną zdolność do ruchów pełzakowatych i fagocytozy. Dzięki zdolności do poruszania się komórki te mogą przechodzić przez ścianę naczynia krwionośnego do tkanek i nawet posuwać się w tkance łącznej, gdzie można je zawsze spotkać. Zjawisko to daje się łatwo zaobserwować w miejscowych stanach zapalnych, dokąd dążą leukocyty spełniające ważne zadanie fagocytowania bakterii. Ponad to działają one niszcząco na bakterie wydzielając specjalne enzymy, a także przez swą zdolność produkowania przeciwciał. Leukocyty obojętnochłonne żyją od 2 do 4 dni i są fagocytowane w układzie siateczkowo-śródbłonkowym.
b) leukocyty kwasochłonne, – eozyno file występują w mniejszej ilości niż obojętnochłonne (2-4%ogólnej ilości
krwinek białych). Komórki te mają również zdolność do ruchu pełzakowego. Spotyka się je w tkance łącznej, zwłaszcza obficie w błonie śluzowej przewodu pokarmowego. Leukocyty kwasochłonne mogą również fagocytować, lecz w znacznie słabszym stopniu niż leukocyty obojętnochłonne. Mają one zdolność produkowania enzymów proteolitycznych oraz oksydaz. W warunkach fizjologii inaktywują substancje wywołujące odczyn zapalny, a patologii działają odwrotnie. Żyją przeciętnie od 8 do 12 dni. W wielu chorobach alergicznych (jak katar sienny, astma) ilość ich zwiększa się w znaczącej ilości.rew
c) leukocyty zasadochłonne - występują w bardzo małej ilości (0,3-0,9%). Komórki te nie są zdolne do samodzielnych ruchów ani do fagocytozy. Uczestniczą w reakcjach anafilaktycznych. Produkują enzymy utleniające (oksydazy), nie zawierają natomiast enzymów proteolitycznych. Wydzielają heparynę -ciało przeciwdziałające krzepnięciu krwi, produkowane również przez komórki tuczne tkanki łącznej
Do agranulocytów należą:
a) limfocyty stanowią od 20 do 30% wszystkich białych krwinek. Wytwarzają enzymy lipolityczne (rozpuszczające tłuszcze), lecz nie zawierają oksydaz jak granulocyty. Limfocyty posiadają w miernym stopniu zdolność ruchu, fagocytują tylko wyjątkowo. Wytwarzają one tzw. gamma-globuliny odgrywające ważną rolę w procesach odpornościowych organizmu. Pochodzą z różnych tkanek i narządów, w których są wytwarzane; ze szpiku kostnego czerwonego, grasicy, węzłów chłonnych, grudek chłonnych błon śluzowych i śledziony. Wymienione narządy wraz z naczyniami chłonnymi i krwionośnymi tworzą układ chłonny, limfocyty krążąc między tkankami ,dzielą się, dojrzewają i zmieniają swoje właściwości.
Wyróżniamy:
limfocyty (grasiczozależne) stanowiące70% i dzielą się na :
1.limfocyty T helper (pomagające) czyli CD4 ( stanowią40%), one pod wpływem swoistych immunogenów wydzielają przekaźniki humoralne czyli cytokiny(tj IL-2,4,5,6,10, interferon gama, iTNF), które
aktywują limfocyty B lub inne T.
2.Limfocyty T-CD8-(stanowią 30%)-one niszczą obce antygeny(np komórki zakażone wirusami), hamują aktywacje limfocytów B wywołaną przez limfocyty T CD4.
W warunkach zdrowia prawidłowy stosunek CD4 do CD8 zapewnia prawidłową reakcje immunologiczną typu
komórkowego na pojawiające się obce antygeny
limfocyty B (szpikozależne), stanowią 15% są one odpowiedzialne za reakcję humoralną odpowiedzi immunologicznej z produkcją immunoglobulin.
Limfocyty NK naturalni niszczyciele)- stanowią 15% wykazują aktywność cytotoksyczną-niszczą komórki zakażone wirusami, nowotworowe, za pomocą wytworzonych przez siebie białek(tj. perforyna - uszkadza bł .kom. obcej komórki wytwarzając w jej ścianie otworki. Interleukina 12 -wzmaga aktywność NK. Powstawanie immunoglobulin wiążących antygen, przebiega w zależności od tego, czy antygen występuje po raz pierwszy w
organizmie, czy po raz kolejny.
Pierwotna odpowiedź immunologiczna -po wniknięciu do środowiska wewnętrznego organizmu, zostaje sfagocytowany przez komórkę żerną i dezaktywowany, po pewnym czasie nieczynny antygen uwolniony z komórki i wraz z chłonką dostaje się do węzłów chłonnych, gdzie przyczepia się do błony komórkowej makrofaga. Makrofag pełni rolę komórki prezentującej antygen dla limfocytów T CD4( helper). Pod wpływem cytokin wytwarzanych przez l.T.CD4 i komórek prezentujących antygen dochodzi do
aktywacji lim. B i przekształcenia ich w komórki plazmatyczne wytwarzające w znacznych ilościach immunoglobuliny, które krążąc w płynach ustrojowych wiążą antygen i unieczynniają go. Ubywanie antygenu z płynów powoduje przewagę CD8 nad CD4 i spadek wydzielania immunoglobulin przez plazmocyty
Wtórna odpowiedź immunologiczna- odbywa się przy ponownym pojawieniu się tego samego antygenu , który dostaje się do chłonki i zostaje związany ze swoistymi przeciwciałami znajdującymi się na powierzchni limfocytów B, które ulegają przekształceniu w plazmocyty, produkujące swoiste immunoglobuliny. Immunoglobuliny są syntetyzowane wewnątrz komórki na polirybosomach ziarnistej siateczki śródplazmatycznej skąd są transportowane na zewnątrz. Mają budowę zbliżoną –składają się z 4 łańcuchów polipeptydowych-2 lekkich i 2 ciężkich.
b) monocyty stanowią 4—8%krwinek białych. Wykazują dużą zdolność do ruchu pełzakowatego i fagocytozy;
•mogą one fagocytować nawet mniejsze komórki, Produkują enzymy utleniające. Monocyty i makrofagi biorą udział:
•Regulacja biosyntezy immunoglobulin,
•Reakcje p-bakteriom, grzybom, wirusom,
•Usuwanie uszkodzonych tkanek,
•Kierowanie funkcją fibroblastów i k. tk. łącz.
•Angiogeneza,
•Wytwarzanie czynników wzrostowych.
Płytki krwi (trombocyty)
U obu płci jest od 200 do 300 tysięcy w l mm3
Wytwarzane są w szpiku czerwonym z megakariocytów. Krążą we krwi od 8-10 dni, a czas ich połowicznego krążenia wynosi od 4-5dni, zatrzymywane są w śledzionie, która jest ich głównym miejscem rozpadu. Biorą udział w hemostazie, po uszkodzeniu śródbłonka naczynia i odsłonięciu warstwy podśródbłonkowej naczynia przylepiają sięi tworzą czop płytkowy. Białka warstwy podśródbłonkowej naczynia ( kolagen, fibronektyna, trombospondyna, fitronektyna, laminina, czynnik von Willebranda) są rozpoznawane przez receptory trombocytów i przyczepiają się do nich, ulegają agregacji, uwalniają ze swoich ziarnistości liczne czynniki, które
Nasilają agregację płytek krwi. Do czynników zwiększających agregację należą:
•ADP i ATP
•adrenalina, serotonina,
•czynniki krzepnięcia (I, II,V,XI)
•czynniki wzrostowe PDGF, TGF-B
•białka adhezyjne (fibronektyna i mtrombospondyna)
Płytki krwi są różnokształtne, często owalne, nie mają jądra, natomiast środek płytki jest wypełniony ziarenkami
Azurofilnymi. Płytki warunkują krzepnięcie krwi. Z błony cytoplazmatycznej agregujących płytek uwalniane są
pochodne kwasu arachidonowego w postaci tromboksanów i leukotrieny. Skupiają się one w środku przyszłego skrzepu i rozpadając się aktywują trombokinazę surowicy, która działa na fibrynogen (włóknik).
Poza tym mogą one działać bakteriobójczo wydzielając przy rozpadzie przeciwciała. Płytki krwi żyją kilka dni.
Na powierzchni leukocytów i trombocytów występują również antygeny grupowe. Ludzkie antygeny leukocytarne - HLA- czyli antygeny zgodności tkankowej, które są rozpoznawane przez receptory na błonie
komórkowej limfocytów T.
Grupy krwi Wyróżnia się 4 główne grupy krwi: A, B, AB, O Podział ten został przeprowadzony na
podstawie obecności antygenów grupowych ABO, które są obecne w otoczce erytrocytów.
Grupa A Ludzie mający antygen A w otoczce erytrocytów, posiadają w osoczu naturalne p-ciała anty-B czyli beta
Grupa B Mający antygen Bw otoczce erytrocytów, posiadają w osoczu naturalne p-ciała anty A czyli alfa.
Grupa AB W grupie AB w otoczce erytrocytów znajdują się antygeny A i B, a w osoczu jest brak p-ciał.
Grupa O W grupie O substancja grupowa ma bardzo słabe właściwości antygenowe, w osoczu występują p-ciała antyA i antyB.
Antygen a nie jest jednorodny i dzieli się na Al i A2, dlatego wyróżnia się sześć grup głównych Al, A2, B, A1B, A2B, 0. Ponadto istnieje podział grup w zależności od układu Rh: Rh+ i Rh-.
Rh dodatni-w otoczkach erytrocytów występuje antygen D
Rh ujemny-w otoczkach erytrocytów brak jest tego antygen
Antygen D odgrywa rolę w konflikcie serologicznym pomiędzy Rh-ujemną matką i Rh...
dziubusek30