Z chwilą rozpoczęcia rozwoju zarodek ma kształt walca(cz. Głowowa i ogonowa). W cz. Głowowej zaznacza się dołek później z niego tworzy się pierwotna jama ustna- 3-4 tyg. Otacza ją 5 guzków: czołowy, dwa parzyste guzki szczękowe, guzek nosowy i guzki środkowe boczne- powiększając się stworzą zawiązki szczęki i przedni odc. Twarzoczaszki. Ok. 35 dnia życia zarodkowego powstaje tzw. Pierwotna listewka zębowa wzdłuż wzgórków szczękowych. Ok. 3 m-ca tworzą się kolba te uwypuklenia nabłonka – zawiązki zębowe po 10. Później powstanie tam narząd szkliwny ( nabłonek wewn, zewn i miazga narządu szkliwnego). W 5 m-cu ż. Płodowego powstają zawiązki zębów. W 6 m-cu życia zaczyna się ząbkowanie.
Szkliwo- zewn. Warstwa zęba, pokrywa koronę zęba. Zbudowane z cienkich pryzmatów szkliwnych połączone subst. Organiczną między pryzmatową lub kitową. Szkliwo jest pokryte oszkli wiem, które stopniowo się ściera. Szkliwo zawiera ok. 96% subst. Nieorganicznych i ok. 4% subst. Organicznych. Może być białe lub żółte w zależności od ilości soli mineralnych.
Zębina- stanowi zasadnicze podłoże zęba. Korona pokryta jest przez szkliwo, a korzeń przez cement korzeniowy. Bardziej miękka niż szkliwo. 68% subst. Nieorganiczne i 32% organiczne. Zbudowana jest z subst. Podstawowej i ukł. Kanalików zębinowych (przebiegają w nich włókna Tomesa), kanalik wysłany jest osłonką Neumanna. Przestrzenie Czermaka (między kuliste)- w cz. Zębiny bliżej szkliwa.
Cement korzeniowy(kostniwo) – pokrywa zębinę od wierzchołka do szyjki. Budową przypomina tk. Kostną, nie posiada kanałów Hawersa. W szyjce jest cienka warstwa cementu, a przy szczycie najgrubsza. Cement ma dwa rodzaje utkania: c. bezkomórkowy pokrywa korzeń, c. komórkowy od szczytu korzenia w kierunku szyjki. Wnika do nich sieć włókien Sharpe`ya – utrzymuje ząb w zębodole, ulegają na starość wapnieniu.
Miazga zęba- w jamie zęba. Charakter jednorodnej masy przeplatanej włókienkami. Zbudowana z fibroblastów. Na obwodzie miazgi znajdują się komórki zębino twórcze- odontoblasty. Z komórek wychodzą dwie wypustki- jedna w kierunku zębiny(włókno Tomesa), druga w kierunku miazgi. W miazdze przedostają się poprzez otwór szczytowy n. krwionośne i nerwy tworząc dwa sploty nerwowe. Miazga odżywia ząb.
Ozębna- wypełnia przestrzeń pomiędzy k. zębodołu a korzeniem. Tk. Łączna włóknista, w której podścielisku przebiegają naczynia i nn. Stanowi część aparatu zawieszeniowego zęba. Ozębna posiada dodatkowe urządzenie obronne - kłębki naczyniowe Weila –stanowią rodzaj hydraulicznych poduszek, amortyzując siłę urazu, nacisku.
Kości twarzoczaszki: szczękowe, nosowe, łzowe, podniebienne, jarzmowe, żuchwa i małżowina nosowa dolna. Szczęka- nieruchomo połączona z kośćcem twarzy. Żuchwę – połączona z kośćcem za pomocą st. Skroniowo- żuchwowego oraz grupą mm żwaczy. W szczęce rozróżniamy trzon i 4 wyrostki: zębodołowy, podniebienny, czołowy i jarzmowy. Żuchwa składa się z trzonu i 2 wyrostków: dziobiasty i kłykciowy. Żuchwa poruszana jest przez 4 mm: żwacz, skrzydłowy boczny i przyśrodkowy, skroniowy.
Anatomia zębów: Ząb składa się z korony, szyjki i korzenia. We wnętrzu zęba znajduje się komora zębowa i kanały korzeniowe, które kończą się otworem szczytowym. Siekacze- 4 w szczęce i żuchwie, kły- po 2 w szczęce i żuchwie, przed trzonowce- po 4 w szczęce i żuchwie, Trzonowce po 6 w szczęce i żuchwie. Zęby posiadają kształt trapezu. Zęby sieczne, kły i przed trzonowce mają po jednym korzeniu, zęby trzonowe po dwa korzenie ,a górne trzonowce po trzy korzenie. Zęby mleczne- 20 zębów: 8 siekaczy, 4 kłów, 8 trzonowców mlecznych.
Anatomia jamy ustnej: Składa się z przedsionka i jamy ustnej właściwej. Przedsionek: jest ograniczony od wewn przez wyrostki zębodołowe i zęby, a z zewn przez policzki i wargi. W przedsionku jest załamek górny i dolny. Przy załamkach widać wędzidełko wargi górnej i dolnej. Jama ustna właściwa: jest w całości wypełniona językiem pokrytym błona śluzową przy zamknięciu, na języku znajdują się brodawki. Pod językiem znajduje się dno jamy ustnej z wędzidełkiem języka. Podniebienie jest sklepieniem jamy ustnej właściwej: dzielimy je na twarde i miękkie.
Fizjologia: początkowy odc. Ukł. Pokarmowego. Pokarm ulega zmiażdżeniu, rozdrobnieniu, wymieszany ze śliną. W jamie ustnej rozpoczyna się wstępne trawienie pokarmu. Ślina jest wydzieliną ślinianek: przyusznych, podjęzykowych, podżuchwowych oraz drobnych gruczołów błony śluzowej warg, policzków i języka; zawiera 99% wody oraz skł. Organiczne (amylaza i maltaza) i nieorganiczne. Posiada zaczyny o właściwościach obronnych (lizozym i inhibinę). W j. ustnej na grzbiecie języka mieści się zmysł smaku.
18 trzeci ząb trzonowy stały górny prawy, powierzchnia żująca, ma dwie pow. Styczne mezjalną koło 17 i dystalną, pow. policzkową i podniebienną,
17 drugi ząb trzonowy stały górny prawy, pow. Żująca, pow. Mezjalną i dystalną oraz policzkowa i podniebienna,
16 pierwszy ząb trzonowy stały górny prawy, pow. Żująca, pow. Mezjalną i dystalną oraz policzkowa i podniebienna,
15 drugi ząb przed trzonowy stały górny prawy, pow. Żująca, pow. Mezjalną i dystalną oraz policzkowa i podniebienna,
14 pierwszy ząb przed trzonowy stały górny prawy, pow. Żująca, pow. Mezjalną i dystalną oraz policzkowa i podniebienna,
13 ząb kieł stały górny prawy, pow. Sieczna, pow. dystalną i mezjalną, pow. Wargowa i podniebienna,
12 ząb siekacz drugi stały prawy, pow. Sieczna, pow. dystalną i mezjalną, pow. Wargowa i podniebienna,
11 ząb siekacz przyśrodkowy/ pierwszy stały prawy, pow. Sieczna, pow. dystalną i mezjalną, pow. Wargowa i podniebienna,
21 ząb siekacz przyśrodkowy/pierwszy stały lewy, pow. Sieczna, pow. dystalną i mezjalną, pow. Wargowa i podniebienna,
22 ząb siekacz drugi stały lewy, pow. Sieczna, pow. dystalna i mezjalna, pow. Wargowa i podniebienna,
23 ząb kieł stały górny lewy, pow. Sieczna, pow. dystalna i mezjalna, pow. Wargowa i podniebienna,
24 pierwszy ząb przed trzonowy stały górny lewy, pow. Żująca, pow. Mezjalna i dystalna oraz policzkowa i podniebienna,
25 drugi ząb przed trzonowy stały górny lewy, pow. Żująca, pow. Mezjalna i dystalna oraz policzkowa i podniebienna,
26 pierwszy ząb trzonowy stały górny lewy, pow. Żująca, pow. Mezjalna i dystalna oraz policzkowa i podniebienna,
27 drugi ząb trzonowy stały górny lewy, pow. Żująca, pow. Mezjalną i dystalną oraz policzkowa i podniebienna,
28 trzeci ząb trzonowy stały górny lewy, powierzchnia żująca, ma dwie pow. Styczne mezjalną koło 27 i dystalną, pow. policzkową i podniebienną,
38 trzeci ząb trzonowy dolny lewy, pow. Żująca, pow. Mezjalną i dystalną, pow. Policzkowa i językowa,
37 drugi ząb trzonowy dolny lewy, pow. Żująca, pow. Mezjalna i dystalna, pow. Policzkowa i językowa,
36 pierwszy ząb trzonowy dolny lewy, pow. Żująca, pow. Mezjalna i dystalna, pow. Policzkowa i językowa,
35 drugi ząb przed trzonowy dolny lewy, pow. Żująca, pow. Mezjalna i dystalna, pow. Policzkowa i językowa,
34 pierwszy ząb przed trzonowy dolny lewy, pow. Żująca, pow. Mezjalna i dystalna, pow. Policzkowa i językowa,
33 ząb kieł dolny lewy, pow. Sieczna, pow. Mezjalna i dystalna, pow. Wargowa i językowa,
32 ząb siekacz drugi dolny lewy, pow. Sieczna, pow. Mezjalna i dystalna, pow. Wargowa i językowa,
31 ząb siekacz przyśrodkowy/pierwszy dolny lewy, pow. Sieczna, pow. Mezjalna i dystalna, pow. Wargowa i językowa,
41 ząb siekacz przyśrodkowy/pierwszy dolny prawy, pow. Sieczna, pow. Mezjalna i dystalna, pow. Wargowa i językowa,
42 ząb siekacz drugi dolny prawy, pow. Sieczna, pow. Mezjalna i dystalna, pow. Wargowa i językowa,
43 ząb kieł dolny prawy, pow. Sieczna, pow. Mezjalna i dystalna, pow. Wargowa i językowa,
44 pierwszy ząb przed trzonowy dolny prawy, pow. Żująca, pow. Mezjalna i dystalna, pow. Policzkowa i językowa,
45 drugi ząb przed trzonowy dolny prawy, pow. Żująca, pow. Mezjalna i dystalna, pow. Policzkowa i językowa,
46 pierwszy ząb trzonowy dolny prawy, pow. Żująca, pow. Mezjalna i dystalna, pow. Policzkowa i językowa,
47 drugi ząb trzonowy dolny prawy, pow. Żująca, pow. Mezjalna i dystalna, pow. Policzkowa i językowa,
48 trzeci ząb trzonowy dolny prawy, pow. Żująca, pow. Mezjalną i dystalną, pow. Policzkowa i językowa,
Trzonowce mają 4 guzki: 2 guzki policzkowe od strony policzka i 2 guzki podniebienne górne zęby i językowe dolne.
Przed trzonowce mają 2 guzki: policzkowy i podniebienny/ językowy.
Powierzchnia żująca: zęby przed trzonowe i trzonowe.
Brzeg sieczny: zęby sieczne i kły.
Powierzchnia wargowa- przednie zęby od kła do kła, a powierzchnie policzkowe- boczne zęby przed trzonowce i trzonowce.
Powierzchnia wargowa/ policzkowa i podniebienna górne zęby.
Powierzchnia wargowa/ policzkowa i językowa dolne zęby.
Powierzchnie styczne mezjalną- bliższą i dystalną dalszą to są powierzchnie boczne zębów między zębami.
mona.kasu