Wścieklizna
Charakterystyka wirusa wścieklizny
Wścieklizna (lyssa) jest ostrą chorobą wirusową o niemalże światowym zasięgu. Atakuje system nerwowy (mózg i rdzeń kręgowy) ssaków, w tym także ludzi. Wirus obecny jest w płynie rdzeniowym chorych zwierząt, a w końcowym stadium choroby - w ślinie. W przeciwieństwie do innych wirusów, nigdy nie pojawia się w krwi, moczu czy stolcu (a w każdym razie nie jest to udokumentowane). Nie leczona, wścieklizna prawie zawsze prowadzi do śmierci. Teoretycznie wszystkie ssaki mogą zachorować i stać się roznosicielami choroby, najczęściej są to jednak nietoperze, lisy i inne zwierzęta leśne, a także psy i koty. Ptaki, gady i ryby nie chorują na wściekliznę.
W jaki sposób dochodzi do zakażenia?
Ponieważ wirus powodujący wściekliznę znajduje się w ślinie, najczęściej do zakażenia dochodzi wskutek ugryzienia przez zainfekowane zwierzę, a także poprzez kontakt z jego śliną, gdy kontakt ten następuje w miejscu skaleczenia, zadrapania lub jeśli ślina chorego zwierzęcia dostanie się do naturalnych otworów ludzkiego ciała np. do nosa lub oczu. Zadrapanie przez zwierzę również może być przyczyną zakażenia, jeśli wcześniej lizało ono swoje łapy, nie jest to jednak całkowicie udowodnione. Wirus wścieklizny przechodzi ze śliny wściekłego zwierzęcia do mięśni jego ofiary. Poprzez tkankę nerwową wędruje do mózgu, gdzie rozmnaża się, a następnie tą samą drogą (tkanka nerwowa) przedostaje się do śliny, gdzie gotów jest ponownie zarażać.
Co robić, aby uchronić się przed zakażeniem?
Aby ograniczyć ryzyko zakażenia, należy przestrzegać kilku prostych zasad:
· Dzikie zwierzęta obserwować wyłącznie z oddali
· Nie karmić obcych zwierząt
· Nie głaskać ich i nie dotykać, bez względu na to, jak bardzo wydają się nam przyjazne
· Regularnie szczepić zwierzęta domowe
· Nie pozwalać psom i kotom biegać samotnie
· Jeżeli zwierzę domowe wróci do domu pogryzione (zakrwawione), natychmiast udać się do weterynarza
· Nie pozostawiać psa uwiązanego na podwórzu - jeśli zaatakuje go chore zwierzę, nie będzie mógł uciec
· Unikać dziwnie zachowujących się zwierząt - zarówno domowych, jak i dzikich. Ponieważ jednak wścieklizna może być zaraźliwa, zanim jeszcze wystąpią jakiekolwiek objawy, najlepiej w ogóle unikać kontaktów ze zwierzętami - zarówno dzikimi, jak i samotnie wałęsającymi się psami i kotami.
· Nie próbować chwytać na własną rękę podejrzanie wyglądających zwierząt. Jeżeli podejrzewamy, że zwierzę może być wściekłe - powiadamiamy odpowiednie instytucje
· Nauczyć dzieci, aby przestrzegały tych zasad
Objawy wścieklizny u zwierząt.
Istnieją dwie formy wścieklizny:" agresywna" i "spokojna". Odmiana agresywna zwykła atakuje mózg i powoduje takie objawy, jak:
· Podniecenie, niepokój
· Agresywne zachowanie (zwierzęta domowe wykazują wyraźny wzrost agresywności - najpierw w stosunku do obcych, następnie do wszystkich - nie rozpoznają domowników)
· "Dzikie" spojrzenie
· Zwierzę może gryźć prawdziwe lub wyimaginowane obiekty, a także samo siebie
· Brak wrażliwości na ból
Wścieklizna "spokojna" zwykle atakuje rdzeń kręgowy i powoduje takie objawy, jak:
· Chwiejny krok, brak koordynacji ruchowej
· Niemożność uniesienia głowy i / lub wydania dźwięku, ponieważ szyja i mięśnie gardła są sparaliżowane
· Wrażenie duszenia się
· Dzikie zwierzęta wydają się przyjazne, uległe, oswojone
· Dzikie zwierzęta prowadzące nocny tryb życia, widywane są w dzień
Objawy wścieklizny u ludzi
Szacuje się, że każdego roku z powodu wścieklizny umiera na świecie 40 000 - 100 000 osób, z czego większość w krajach subtropikalnych i tropikalnych. W krajach wysoko rozwiniętych przypadki te są sporadyczne, np. w USA w 1990 roku z powodu wścieklizny zmarła jedna osoba, w 1991 dwie, w1992 jedna, w1993 trzy, w 1994 sześć i cztery osoby w 1995. Jak dotąd nie istnieją żadne testy, które mogłyby wykryć w organizmie człowieka obecność wirusa tuż po jego wniknięciu. Kiedy jednak pojawią się pierwsze objawy choroby, jest już za późno na leczenie. Można jedynie łagodzić cierpienie chorego. Do objawów wścieklizny u ludzi należą:
· Pieczenie lub swędzenie w miejscu ukąszenia
· Gorączka
· Silny ból głowy
· Brak apetytu
· Nadpobudliwość, nerwowość
· Wodowstręt spowodowany trudnościami z przełykaniem
· Konwulsje i halucynacje
· Dezorientacja
· Paraliż
Okres wylęgania
Okres wylęgania wścieklizny, czyli czas od momentu wniknięcia wirusa do zdrowego organizmu do pojawienia się pierwszych symptomów choroby waha się od kilku dni do kilku miesięcy, w przypadku ludzi nawet do roku, najczęściej jednak jest to 20 - 60 dni. Długość okresu wylęgania zależy od miejsca wniknięcia wirusa (zw. ugryzienia) oraz jego dawki.
Co robić w przypadku pogryzienia lub innego bliskiego kontaktu ze zwierzęciem podejrzanym o wściekliznę?
· Dokładnie umyć wodą i mydłem zranione miejsce
· Oczyścić ranę pozwalając, aby krwawiła
· Jak najszybciej wezwać lekarza a następnie dokładnie przestrzegać jego zaleceń
· Złapanie i przebadanie zwierzęcia na obecność wścieklizny ułatwia odpowiednim instytucjom medycznym zapewnienie właściwego leczenia osobom, które zostały przez to zwierzę narażone na zetknięcie z wirusem. Jednak nie należy próbować łapać dzikiego zwierzęcia na własną rękę.
Szczepienia przeciw wściekliźnie
W 1885 roku Louis Pasteur stworzył pierwszą szczepionkę przeciw wściekliźnie, używając do tego celu żywych wirusów tej choroby. Wczesne szczepionki Pasteura mogły powodować bardzo poważne, niekiedy nawet śmiertelne reakcje, ale był to początek drogi do stworzenia dzisiejszych efektywnych i bezpiecznych szczepionek. Ich działanie polega na stymulowaniu systemu odpornościowego do wytwarzania przeciwciał, które zneutralizują działanie wirusa, zanim wywoła on chorobę. W przeciwieństwie do większości szczepionek, które stosuje się przed dojściem do zakażenia, szczepionka przeciw wściekliźnie jest zazwyczaj podawana już po kontakcie z wirusem. Istnieją również szczepionki podawane profilaktycznie (przed zetknięciem się z wirusem). Przeznaczone są one dla ludzi, którzy ze względu na swoje zajęcie są, w większym stopniu niż inni, narażeni na zetknięcie z chorymi zwierzętami (weterynarze, strażnicy leśni, speleolodzy etc.). Baz względu jednak na to czy szczepionka zostanie podana przed wniknięciem wirusa do organizmu czy tuż po, w chwili obecnej jest to jedyny sposób, aby obronić się przed chorobą.
3
martak166