Wpływ integracji na rolnictwo polski.pdf

ZESZYTY NAUKOWE AKADEMII ROLNICZEJ WE WROCŁAWIU

2006

NR 540

Sławomir Zawisza, Marta Lewandowska

WPŁYW INTEGRACJI Z UNIĄ EUROPEJSKĄ NA ROZWÓJ

WSI I ROLNICTWA W OPINII DORADCÓW ODR

W MINIKOWIE I ZARZECZEWIE

INFLUENCE OF INTEGRATION WITH THE EUROPEAN

UNION ON DEVELOPMENT OF AGRICULTURE AND RURAL

AREAS IN THE OPINION OF COUNSELORS FROM

AGRICULTURAL COUNSELING CENTERS

IN MINIKOWO AND ZARZECZEWO

Akademia Techniczno-Rolnicza w Bydgoszczy

University of Technology and Agriculture in Bydgoszcz

Artykuł prezentuje wyniki badań przeprowadzonych w listopadzie 2004 roku wśród 112 do-

radców ODR w Minikowie i ODR w Zarzeczewie w województwie kujawsko-pomorskim.

W opinii większości respondentów integracja z UE będzie miała korzystny wpływ na rozwój

gospodarczy kraju oraz na rozwój sektora rolniczego w Polsce, w tym zwłaszcza na: poprawę

ogólnej sytuacji w rolnictwie oraz na jego modernizację. Badani doradcy nie dostrzegali jednak

większego wpływu UE na wspieranie rolnictwa tuż po integracji, co było zapewne związane z

krótkim okresem, jaki upłynął od momentu oficjalnego włączenia Polski w struktury UE. W

badanej populacji przeważały opinie o braku wpływu integracji z UE na zmniejszenie bezrobocia.

Respondenci nie przewidywali także zmniejszenia się migracji młodzieży ze wsi do miast jako

efektu procesu integracji Polski z krajami UE.

SŁOWA KLUCZOWE: rozwój zrównoważony, obszary wiejskie, rolnictwo, integracja, Unia

Europejska, doradztwo rolnicze

WSTĘP

Po zmianach w systemie gospodarczym jakie wprowadzono na przełomie lat osiem-

dziesiątych i dziewięćdziesiątych XX wieku, transformacja wsi i rolnictwa w Polsce

przysparzała wielu problemów. Impulsem przyspieszającym rozwój obszarów wiej-

skich, na który najbardziej liczono, miała być integracja z UE, a zwłaszcza środki finan-

ROLNICTWO LXXXVII

586

Sławomir Zawisza, Marta Lewandowska

sowe przewidziane jako wsparcie sektora agrobiznesu i środowisk wiejskich w ramach

wspólnej polityki rolnej. Ewolucja priorytetów rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich

w krajach UE spowodowała większe zainteresowanie promowaniem kierunków prze-

mian zachowujących równowagę pomiędzy czynnikami ekonomicznymi, społecznymi a

ekologicznymi. Zrównoważony rozwój wsi i rolnictwa stał się, w opinii wielu autorów,

pożądanym sposobem patrzenia na zmiany w dłuższej perspektywie [Piontek 2002,

Runowski 2002; Woś, Zegar 2002]. Osobami, które mają bezpośredni wpływ na

kształtowanie postaw rolników wobec współczesnych problemów rozwoju wsi i rol-

nictwa, są doradcy państwowych ośrodków doradztwa rolniczego, które także ewoluują

wraz ze zmieniającymi się oczekiwaniami środowisk rolniczych [Matuszak 2005, Skór-

nicki 2005]. Sposób spostrzegania przez doradców wpływu UE na przekształcanie ob-

szarów wiejskich może bezpośrednio oddziaływać na kształtowanie postaw rolników,

dlatego zaprojektowano badania tej właśnie grupy zawodowej.

CEL PRACY, MATERIAŁ I METODY

Celem prezentowanych badań było poznanie opinii kadry doradczej badanych

ośrodków na temat wpływu integracji z UE na rozwój i funkcjonowanie wsi i rolnictwa.

Prezentowane badania przeprowadzono za pomocą techniki ankietowej na początku

listopada 2004 roku wśród kadry doradczej ODR w Minikowie i Zarzeczewie w woje-

wództwie kujawsko-pomorskim 1 . W okresie prowadzenia badań ośrodki funkcjonowały

niezależnie, bowiem Ustawa dotycząca zmian w funkcjonowaniu ODR była jeszcze w

trakcie zatwierdzania w Sejmie. Arkusz pomiarowy składał się z 47 pytań zamkniętych.

Spośród 140 wysłanych ankiet wróciło 112 wypełnionych arkuszy pomiarowych, w tym

70 (62,5%) z ODR Minikowo oraz 42 (37,5%) z ODR Zarzeczewo. W badanej popula-

cji nieco przeważały kobiety, które stanowiły 54,5% całej populacji. Wśród responden-

tów najwięcej było osób z wyższym wykształceniem (77,7%). Najliczniejszą grupą

wiekową byli pracownicy pomiędzy 51 a 55 rokiem życia (27,7%). Drugą pod wzglę-

dem liczebności była grupa osób w wieku 46–50 lat (16,1%), następnie 26–30 lat

(15,2%). W obydwu ośrodkach w badaniach najliczniej reprezentowani byli pracownicy

ze znacznym stażem pracy od 21–25 lat (29,5%) oraz młodsi od 5–10 lat (20,5%) i do 5

lat pracy (19,6%). W badaniach oprócz analizy opisowej zastosowano test chi-kwadrat

do badania związku pomiędzy analizowanymi odpowiedziami oraz współczynniki ko-

relacji C-Pearsona i współczynnik zbieżności g dla oceny siły związku.

WYNIKI BADAŃ I DYSKUSJA

Wstąpienie Polski do UE, w opinii badanych doradców, przyniesie duże korzyści

rolnikom, bowiem większość z nich zaznaczyła odpowiedzi „tak” (26,8%) lub „raczej

tak” (42,0%). Tylko nieliczni doradcy uważali, że tak nie będzie (15,2% „raczej nie”

1 Badania zostały przeprowadzone przez Martę Lewandowską w trakcie przygotowywania pracy

dyplomowej pod kierunkiem Sławomira Zawiszy.

Wpływ integracji z Unią Europejską …

587

oraz 4,5% „nie”). Nie zanotowano natomiast związku pomiędzy wiekiem respondentów

a ich oceną korzyści dla rolników z przynależności do Unii Europejskiej. W celu zba-

dania tej zależności sformułowano następujące hipotezy:

H 0 : Nie ma związku pomiędzy wiekiem doradców a ich opiniami na temat korzyści

dla rolników wynikających z integracji z UE.

H 1 : Występuje związek pomiędzy wiekiem doradców a ich opiniami na temat korzy-

ści dla rolników wynikających z integracji z UE.

W wyniku obliczeń otrzymano wartość χ 2 obl na poziomie 13,957, tymczasem χ 2 tab

równe 21,026 odczytano dla poziomu istotności α=0,05 i przy liczbie stopni swobody

ss=12. Ponieważ χ 2 obl jest mniejsze od χ 2 tab to hipoteza H 0 jest prawdziwa, zatem nie

ma związku pomiędzy wiekiem doradców a ich opinią na temat korzyści dla rolników

wynikających z integracją z UE.

Większość pytanych doradców uważała też, że przynależność Polski do Unii Euro-

pejskiej poprawi w ogóle sytuację polskiego rolnictwa (46,4% – „raczej tak” oraz

28,6% – „tak”), a tylko 16,1% sądziło, że przyłączenie się do UE nie zmieni sytuacji

rolnictwa w kraju (11,6 – „raczej nie” i 4,5% – „nie”). Z badań wynika, że istnieje

związek między opiniami doradców na temat korzyści dla samych rolników a poprawą

sytuacją całego rolnictwa (tab. 1). Przeprowadzając test chi-kwadrat sformułowano

następujące hipotezy:

H 0 : Brak jest związku pomiędzy opiniami dotyczącymi korzyści dla rolników a po-

glądami na temat ogólnej poprawy sytuacji w rolnictwie.

H 1 : Istnieje związek pomiędzy opiniami dotyczącymi korzyści dla rolników a poglą-

dami na temat ogólnej poprawy sytuacji w rolnictwie.

W tym przypadku z obliczeń wynika, że otrzymano χ 2 obl równe 232,097, natomiast z

tablic rozkładu χ 2 dla ss=16 i dla poziomu istotności α=0,01 odczytano χ 2 tab o wartości

32,000. Ponieważ χ 2 obl jest większe do χ 2 tab to mamy podstawy do odrzucenia hipotezy

H 0. Istnieje zatem silny związek pomiędzy opiniami na temat poprawy sytuacji rolni-

ków a polepszeniem stanu całej gospodarki, na co wskazuje znaczna wartość współ-

czynnika C-Pearsona.

Tabela 1

Table 1

Zależność pomiędzy opiniami dotyczącymi korzyści dla rolników a poglądami na temat ogólnej

poprawy sytuacji rolnictwa

Dependence between opinions on benefits for farmers and views about general improvement

of the situation of agriculture.

Wyszczególnienie

Specification

Korzyści dla rolników

Benefits for farmers

Ogólna poprawa sytuacji

polskiego rolnictwa

General improvement of

the situation

of Polish agriculture

χ 2 obl χ 2 tab

Pearsona

g wk

g kw

232,097*

32,000

0,821

0,550

0,585

* Wynik istotny na poziomie α=0,01 (result significant at α=0,01 level).

Źródło: badania własne – Source: own research.

588

Sławomir Zawisza, Marta Lewandowska

Według badanych doradców Unia Europejska miała umiarkowany wpływ na wspie-

ranie rolnictwa tuż po integracji. Aż 41,1% doradców oceniło pomoc tylko na poziomie

20–40%. Co czwarty badany doradca (23,2%) ocenił tę pomoc na 0–20% lub od 40–

60% (także 23,2%). Tylko 1,8% badanych osób uważało, iż wpływ UE na zmiany w rol-

nictwie po integracji wynosił od 80–100%.

Badając opinie doradców dotyczące wpływu UE na szybkość unowocześnienia rol-

nictwa zaobserwowano znaczną zgodność poglądów. Ponad 80% respondentów uznało,

że przynależność do UE przyspieszy procesy modernizacji tego sektora gospodarki

(50,9% – „raczej tak” i 33,0% – „tak”). Bardzo nieliczne były osoby nie mające zdania

w tej kwestii (6,3%) lub negatywnie patrzące na to zagadnienie (8,9% – „raczej nie”

oraz 0,9% – „nie”).

Najliczniejszą grupę wśród badanych stanowili doradcy, którzy byli zdania, iż przy-

należność do UE spowoduje ogólny wzrost gospodarczy kraju. W badanej populacji

całkowicie pozytywną opinię wyraziło 34,8% doradców, natomiast 32,1% badanych

było zdania, że raczej tak będzie. Odnotowano wszakże znaczny odsetek osób nie potra-

fiących zająć stanowiska w tej kwestii (20,6%). Negatywne poglądy sformułowało

niewielu respondentów (8,0% – „raczej nie” oraz 4,5% – „nie”).

Zdaniem 20,5% badanych doradców poprawi się sytuacja bytowa rolników od mo-

mentu wejścia do Unii Europejskiej. Podobnego zdania było także 43,8% responden-

tów, jednak do końca nie były to osoby przekonane wyrażając pewne wątpliwości,

odpowiadając „raczej tak”. Mniej liczna grupa badanych (19,6% – „raczej nie” oraz

6,3% – „nie”) sądziła, że integracja nie zmieni sytuacji bytowej rolników.

Wśród badanych doradców przeważały opinie, że integracja z UE nie wpłynie na

zmniejszenie bezrobocia. Poglądy takie wyraziło 32,1% odpowiadając „raczej nie” oraz

13,4% udzielając odpowiedzi „nie”. Były także osoby uważające przeciwnie, że nastąpi

zmniejszenie bezrobocia po wejściu Polski do UE, jednak było ich mniej (23,2% –

„raczej tak” oraz 15,2% – „tak”). Część osób nie potrafiła zająć stanowiska odpowia-

dając „nie mam zdania” (16,1%). Takie poglądy badanych doradców na temat bezrobo-

cia wpłynęły też na opinie dotyczące migracji młodzieży ze wsi do miast po integracji.

Większość badanych nie przewidywała zmniejszenia zjawiska migracji młodych osób

ze wsi. Najwięcej było odpowiedzi „raczej nie” – 45,5% oraz „nie” – 16,1%. Tylko

część respondentów uważała, że wstąpienie Polski do UE wywoła efekt w postaci

zmniejszenia migracji (14,3% – „raczej tak” i 10,7% – „tak”). Dla sprawdzenia istnienia

zależności oraz siły związku pomiędzy badanymi kwestiami skonstruowano następujące

hipotezy badawcze:

H 0 : Brak jest zależności między poglądami na temat zmniejszenia bezrobocia a opi-

niami dotyczącymi zmniejszenia migracji młodzieży z terenów wiejskich do

miast.

H 1 : Występuje zależność między poglądami na temat zmniejszenia bezrobocia a

opiniami dotyczącymi zmniejszenia migracji młodzieży z terenów wiejskich do

miast.

Przy liczbie stopni swobody df=16 i poziomie istotności α=0,01 otrzymano χ 2 tab na

poziomie 32,000, natomiast χ 2 obl wyniosło 88,122. Ponieważ χ 2 obl jest większe od χ 2 tab

zatem możemy odrzucić hipotezę H 0 i stwierdzić, że hipoteza H 1 jest prawdziwa. Wy-

stępuje więc zależność między opiniami na temat zmniejszenia bezrobocia oraz zmniej-

Wpływ integracji z Unią Europejską …

589

szenia migracji młodzieży z terenów wiejskich do miast. Również współczynnik

C-Pearsona wskazuje na znaczny związek pomiędzy poglądami badanych doradców

(tab. 2).

Tabela 2

Table 2

Zależność pomiędzy poglądami na temat spadku bezrobocia a opiniami dotyczącymi

zmniejszenia migracji młodzieży

Dependence between opinions on unemployment level decrease and views about youth migration

reduction.

Wyszczególnienie

Specification

Integracja z UE wpłynie na zmniejszenie bezrobocia

Integration will cause unemployment decrease

Po wstąpieniu do UE

zmniejszy się migracja

młodzieży do miast

After joining the Union

youth migration will

decrease

χ 2 obl χ 2 tab

Pearsona

g wk

g kw

88,122*

32,000

0,644

0,197

0,303

* Wynik istotny na poziomie α=0,01 (result significant at α=0,01 level).

Źródło: badania własne – Source: own research.

WNIOSKI

Przeprowadzone badania wskazują na znaczny optymizm i jednocześnie racjonalizm

w opiniach wyrażanych przez pytanych doradców. Większość z nich, bez względu na

wiek uważała, że integracja z UE przyniesie znaczne korzyści rolnikom. W opinii bada-

nych doradców poprawi się też sytuacja bytowa rolników od momentu wejścia do Unii

Europejskiej. Zdaniem największej grupy badanych wstąpienie do UE będzie równo-

cześnie korzystne dla sektora rolniczego w Polsce i przyczyni się do poprawy jego

ogólnej sytuacji. Badani byli też zgodni, że przynależność do UE przyspieszy procesy

modernizacji tego sektora gospodarki. Jednakże, według badanych doradców, Unia

Europejska nie miała zbyt wielkiego wpływu na wspieranie rolnictwa tuż po integracji.

Mogło to być związane z tym, że w momencie prowadzenia badań upłynęło zaledwie 6

miesięcy od integracji i efekty tego procesu nie były jeszcze wystarczająco dostrzegal-

ne. Respondenci uważali również w większości, że członkostwo w UE spowoduje ogól-

ny wzrost gospodarczy w Polsce. Badania wykazały, że istnieje znaczny związek po-

między opiniami doradców dotyczącymi korzyści dla rolników a poglądami na temat

ogólnej poprawy sytuacji w rolnictwie. Osoby wyrażające poglądy, że nastąpi polep-

szenie sytuacji w rolnictwie w ogóle, jednocześnie były zdania, że integracja przyniesie

korzyści dla rolników. W zgodnej opinii większości pytanych doradców integracja nie

wpłynie na zmniejszenie bezrobocia oraz nie spowoduje zmniejszenia migracji mło-

dzieży ze wsi do miast. Zanotowano także istotny związek pomiędzy tymi poglądami

wśród badanych doradców.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: