Test_przed_probna_matura_2007_Arkusz_2-ZR_WOS.pdf

Autor: Renata Antosik

TEST PRZED PRÓBNÑ MATURÑ 2007

PRZYK¸ADOWY ARKUSZ

EGZAMINACYJNY

Z WIEDZY O SPO¸ECZE¡STWIE

Arkusz II

POZIOM ROZSZERZONY

ARKUSZ II

Czas pracy: 150 minut

Instrukcja dla zdajàcego

1. Prosz´ sprawdziç, czy arkusz egzaminacyjny zawiera

11 stron. Ewentualny brak nale˝y zg∏osiç przewodniczàcemu

zespo∏u nadzorujàcemu egzamin.

2. Prosz´ uwa˝nie czytaç wszystkie polecenia.

3. Odpowiedzi nale˝y zapisaç czytelnie w miejscu na to

przeznaczonym przy ka˝dym zadaniu.

4. Prosz´ pisaç tylko w kolorze czarnym; nie pisaç o∏ówkiem.

5. Nie wolno u˝ywaç korektora.

6. B∏´dne zapisy trzeba wyraênie przekreÊliç.

7. Wszelkie notatki nale˝y sporzàdzaç tylko w brudnopisie,

który nie b´dzie oceniany.

˚yczymy powodzenia!

Za rozwiàzanie

wszystkich zadaƒ

mo˝na otrzymaç

∏àcznie

50 punktów .

Arkusz przygotowany przez Wydawnictwo Pedagogiczne OPERON na wzór oryginalnego arkusza maturalnego.

Wiedza o spo∏eczeƒstwie. Arkusz II

Zadanie 26. ( 1 pkt )

Na podstawie fragmentów Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz w∏asnej wiedzy wykonaj

polecenie.

PREAMBU¸A

W trosce o byt i przysz∏oÊç naszej Ojczyzny, odzyskawszy w 1989 roku mo˝liwoÊç suwerennego

i demokratycznego stanowienia o Jej losie, my, Naród Polski – wszyscy obywatele Rzeczypospolitej,

zarówno wierzàcy w Boga b´dàcego êród∏em prawdy, sprawiedliwoÊci, dobra i pi´kna, jak i nie po-

dzielajàcy tej wiary, a te uniwersalne wartoÊci wywodzàcy z innych êróde∏, równi w prawach i w po-

winnoÊciach wobec dobra wspólnego – Polski, wdzi´czni naszym przodkom za ich prac´, za walk´

o niepodleg∏oÊç okupionà ogromnymi ofiarami, za kultur´ zakorzenionà w chrzeÊcijaƒskim dziedzic-

twie Narodu i ogólnoludzkich wartoÊciach, nawiàzujàc do najlepszych tradycji Pierwszej i Drugiej

Rzeczypospolitej, zobowiàzani, by przekazaç przysz∏ym pokoleniom wszystko, co cenne z ponad ty-

siàcletniego dorobku, z∏àczeni wi´zami wspólnoty z naszymi rodakami rozsianymi po Êwiecie, Êwia-

domi potrzeby wspó∏pracy ze wszystkimi krajami dla dobra Rodziny Ludzkiej, pomni gorzkich do-

Êwiadczeƒ z czasów, gdy podstawowe wolnoÊci i prawa cz∏owieka by∏y w naszej Ojczyênie ∏amane,

pragnàc na zawsze zagwarantowaç prawa obywatelskie, a dzia∏aniu instytucji publicznych zapew-

niç rzetelnoÊç i sprawnoÊç, w poczuciu odpowiedzialnoÊci przed Bogiem lub przed w∏asnym sumie-

niem, ustanawiamy Konstytucj´ Rzeczypospolitej Polskiej jako prawa podstawowe dla paƒstwa

oparte na poszanowaniu wolnoÊci i sprawiedliwoÊci, wspó∏dzia∏aniu w∏adz, dialogu spo∏ecznym

oraz na zasadzie pomocniczoÊci umacniajàcej uprawnienia obywateli i ich wspólnot.

èród∏o: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r.

Wska˝ cztery zjawiska i wydarzenia historyczne, majàce wp∏yw na polskà ÊwiadomoÊç narodowà,

do których odwo∏ujà si´ autorzy preambu∏y.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Zadanie 27. ( 3 pkt )

Przeczytaj zamieszczony poni˝ej tekst i wykonaj polecenia.

[...]

ZachowaliÊmy to˝samoÊç narodowà nie tylko dzi´ki powstaƒczym zrywom, które mobilizowa∏y

narodowà to˝samoÊç, ale tak˝e dzi´ki ciàg∏oÊci w dziedzinie sztuki. Sztuka nie tylko wyra˝a∏a to˝-

samoÊç narodowà, ale te˝ jà umacnia∏a i kszta∏towa∏a. Zw∏aszcza literatura. Aby dzisiaj podbijaç

Êwiat poprzez sztuk´, wcale nie trzeba byç „wypranym” z narodowych uwarunkowaƒ i robiç to tak,

jak robià Amerykanie. Andrzej Wajda jest chory na polskoÊç i dzi´ki tej polskoÊci zdoby∏ mi´dzy-

narodowà s∏aw´.

[...]

OÊmieszanie w∏asnych wad jest konieczne, tak˝e dla w∏aÊciwego kszta∏towania ÊwiadomoÊci na-

rodowej. Âwiadczy te˝ w jakiejÊ mierze o wielkoÊci spo∏eczeƒstwa i narodu. Uznawanie zaÊ ka˝dej

krytycznej uwagi za obraz´ narodowà Êwiadczy o kompleksach. To jednak problem bardziej skom-

plikowany. Sztuka mo˝e i powinna u∏atwiaç kontakt mi´dzy ludêmi o innej mentalnoÊci, ró˝nych

spo∏eczeƒstw, a tak˝e innych religii. W gruncie rzeczy zmierzamy do Êwiata – nie wiem, czy rzeczy-

wiÊcie globalnego – ale na pewno w znacznie wi´kszym stopniu zintegrowanego. Przynajmniej

www.operon.pl

Wiedza o spo∏eczeƒstwie. Arkusz II

w cz´Êciach tego Êwiata nast´puje integracja europejska, która nie jest to˝sama z procesem globa-

lizacji. Aby ta integracja mia∏a autentyczny, g∏´boki charakter – nie tylko polityczno-ekonomiczny,

co jest oczywiÊcie tak˝e bardzo wa˝ne – konieczne jest zbli˝enie kulturowe. Otwarcie na innoÊç,

zrozumienie, ˝e inaczej nie oznacza êle. Nikt nie ma monopolu na s∏usznoÊç.

èród∏o: Z prof. Bohdanem Dziemidokiem, dyrektorem Instytutu Filozofii i Socjologii Uniwersytetu Gdaƒskiego,

laureatem tegorocznej Naukowej Nagrody im. Jana Heweliusza, rozmawia Beata Czechowska-Derkacz ,

Biuletyn Ministra Edukacji i Nauki, 4/2005.

27.1. ( 1 pkt )

WyjaÊnij przedstawionà przez autora zale˝noÊç pomi´dzy sztukà a to˝samoÊcià narodowà.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

27.2. ( 2 pkt )

WyjaÊnij, dlaczego – zdaniem autora – nale˝y Êmiaç si´ z w∏asnych wad (podaj dwie przyczyny).

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Zadanie 28. ( 3 pkt )

Przeczytaj tekst i na jego podstawie wykonaj polecenia.

U êróde∏ mechanizmów kszta∏tujàcych to˝samoÊç spo∏eczeƒstwa, ˝yjàcego w kraju pó∏suweren-

nym i dà˝àcego do odzyskania rzeczywistej suwerennoÊci, le˝a∏a powszechna akceptacja dla po-

stawy patriotyzmu obronnego – patriotyzmu walki – Êmiertelnej gry w obronie Ojczyzny, osaczo-

nej, opuszczonej i oszukanej przez europejskie otoczenie. Ta formu∏a patriotyzmu stanowi trzon

polskoÊci i jest nadal wzmacniana przez wielkà literatur´ XIX-wiecznà, powsta∏à g∏ównie w sytu-

acji walki o niepodleg∏oÊç.

Czas transformacji zapoczàtkowany 1989 rokiem jest równoczeÊnie czasem transformacji pol-

skiej to˝samoÊci. Wynikajàcej zarówno ze skonfrontowania naszych wewn´trznych, jak i zewn´trz-

nych relacji. Nasza „doÊrodkowa”, „obronna” polskoÊç zosta∏a w pierwszym rz´dzie zderzona ze

zmianami wewnàtrz kraju, jak: zmiana ustroju, organizacji suwerennego paƒstwa, gospodarki, od-

blokowanie milczenia wokó∏ mniejszoÊci etnicznych, równie˝ przetasowaƒ spo∏ecznych i g∏´bokiej

weryfikacji cech wyznaczajàcych pozycje usytuowania spo∏ecznego. Te zmiany os∏abia∏y „we-

wn´trzne”, „skierowane na samych siebie”, tradycyjne wymiary to˝samoÊci, rwa∏o wi´zi zawiàzy-

wane wedle obowiàzujàcych do niedawna, np. opozycyjnych kryteriów. Odmienne konfrontacje

wynika∏y z otwarcia wobec Êwiata zewn´trznego, jak: otwarcie granic, uwolnienie informacji

od cenzury, wymiana i kooperacja ze Êwiatem zewn´trznym, co prowadzi∏o cz´sto do bardzo bole-

snych i trudnych przewartoÊciowaƒ. To˝samoÊç budowanà wokó∏ osi trwania i kontynuacji mia∏a

zastàpiç to˝samoÊç budowana wokó∏ osi ró˝nic i granic, to˝samoÊç zwróconà ku przesz∏oÊci i b´-

dàcà instrumentem przetrwania, to˝samoÊç skierowana ku przysz∏oÊci – wspomagajàca przebudo-

w´ i zmian´.

www.operon.pl

Wiedza o spo∏eczeƒstwie. Arkusz II

Psychologowie oceniajà, ˝e stan wspó∏czesnej to˝samoÊci Polaków przypomina sytuacj´ „ru-

chomych piasków”, panuje doÊç powszechne przekonanie, i˝ z dotychczasowego dziedzictwa kul-

turowego wiele trzeba odrzuciç, a w zamian jeszcze wi´cej wartoÊci dotàd nieobecnych nale˝y

przyswoiç. Oznacza to dalej, ˝e w ÊwiadomoÊci spo∏ecznej dominuje stan otwarcia na zmiany (np.

niedoceniane przez polityków gotowoÊç zmian na wsi), ÊwiadomoÊç ich koniecznoÊci. W kontekÊcie

dokonujàcych si´ procesów, a w szczególnoÊci perspektywy cz∏onkostwa w Unii, jest to zjawisko

pozytywne, ale nie dostrzegane przez publicystyk´ czy polityków. Ta gotowoÊç zmiany k∏óci si´

równie˝ z eksponowanà, g∏ównie przez narodowo zorientowane ugrupowania polityczne dyrekty-

wà „walki o obron´”, ale powstaje pytanie: Czego obron´? Czy w∏aÊnie tej formu∏y to˝samoÊci

skupionej wokó∏ wartoÊci przetrwania kultywowanej w czasie zamkni´cia i osaczenia? Wtedy by∏a

ona oczywista i niezb´dna. Teraz mo˝e lepiej by∏oby nie walczyç, a zabiegaç o ukorzenienie tych

ruchomych piasków. To˝samoÊç wojowników nale˝y zmodyfikowaç w kierunku to˝samoÊci obywa-

teli, a patriotyzm obronny na patriotyzm obywatelski. Odwaga burzenia i sprzeciwu niezb´dna

w czasie walki o wolnoÊç okaza∏a si´ dla wielu z nas ∏atwiejsza ni˝ odwaga budowania i obywatel-

skiej s∏u˝by, a obchodzenie prawa stanu wojennego ∏atwiejsze od podporzàdkowania si´ prawu

paƒstwa suwerennego.

Mimo up∏ywu lat, które dzielà nas od punktu zwrotnego w naszej historii, te dwie osie nadal

funkcjonujà w ÊwiadomoÊci zbiorowej, mo˝na by rzec konkurujà ze sobà. Relacje mi´dzy naroda-

mi w fazie przed transformacyjnej zosta∏y zadekretowane uk∏adami wielkich tego Êwiata, po 1989

roku nale˝a∏o te relacje okreÊliç poprzez otwarcie na innych, samemu nale˝a∏o wyznaczyç swoje

miejsce wzgl´dem europejskiego otoczenia. To przepoczwarzanie wyobra˝eƒ o sobie i innych by∏o

bardzo bolesne i zaowocowa∏o kryzysem to˝samoÊci Polaków, w szczególnoÊci ludzi m∏odych.

èród∏o: E. Skotnicka-Ilasiewicz, Czynniki formacji i deformacji to˝samoÊci narodowej Polaków ,

w: To˝samoÊç narodowa Polaków w przysz∏ej Europie , red. P. Gulczyƒski, B. Loba, Warszawa 2002.

28.1. ( 2 pkt )

WyjaÊnij, jaki wp∏yw na kszta∏t polskiej to˝samoÊci narodowej wywar∏y przemiany polityczno-go-

spodarcze po 1989 roku.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

28.2. ( 1 pkt )

Odpowiedz, w jakim kierunku zdaniem autorki powinna zmierzaç modyfikacja polskiej to˝samoÊci

narodowej.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

www.operon.pl

Wiedza o spo∏eczeƒstwie. Arkusz II

Zadanie 29. ( 2 pkt )

Na podstawie zamieszczonego tekstu wykonaj polecenie.

W naukach spo∏ecznych inni pojawiajà si´ najcz´Êciej jako obcy – ci, wobec których zajmu-

je si´ postaw´ nacechowanà podejrzliwoÊcià lub wr´cz wrogoÊcià. Badacze stawiajà sobie za-

danie zg∏´bienia istoty êróde∏ owej niech´ci do obcych, jej spo∏ecznych i kulturowych uwarun-

kowaƒ. Obok innoÊci negatywnej, innoÊci rozumianej jako synonim obcoÊci istnieje jednak˝e

ca∏a sfera odniesieƒ do innych, w których dominuje innoÊç pozytywna. Jest to sfera kultury ar-

tystycznej. Piszàc, i˝ kultura artystyczna jest tà sferà, w której dominujà pozytywne odniesie-

nia do innych, mam na myÊli nie to, ˝e w utworach literackich, filmach, obrazach itd. cz∏onko-

wie innych nacji, grup religijnych, rasowych czy etnicznych przedstawiani sà na ogó∏

pozytywnie (twierdzenie takie jest jawnie fa∏szywe), lecz to, ˝e inni – inne nacje, grupy etnicz-

ne, religijne, rasowe – postrzegani poprzez pryzmat ich kultury artystycznej stajà si´ innymi-

-bliskimi. Odmienne prawid∏owoÊci dotyczà postaw wobec innych kszta∏towanych przez pry-

zmat doÊwiadczeƒ wyniesionych z historii (w potocznym znaczeniu tego s∏owa) lub polityki.

Na przyk∏ad doÊwiadczenia historyczne znacznej cz´Êci wspó∏czesnych Polaków sprawiajà, ˝e

w ich odniesieniach do Rosjan i Rosji w sferze polityki dominuje rezerwa, niech´ç czy wr´cz

wrogoÊç, podczas gdy ci sami Rosjanie lub Niemcy postrzegani w perspektywie dokonaƒ ich

kultury – Dostojewskiego lub Bacha stajà si´ niewspó∏miernie bli˝si (i to mimo nieprzychylne-

go nastawienia do Polaków samego Dostojewskiego). W takim znaczeniu mówi´ tu o kulturze

artystycznej jako sferze pozytywnych odniesieƒ do innych [...] . Zwracam uwag´, ˝e przytoczo-

ne tu przyk∏ady odnoszà si´ do specyficznego „u˝ycia” elementów kultury artystycznej nie zaÊ

„ca∏ej” tej kultury. Kultura artystyczna staje si´ sferà pozytywnego odniesienia, tylko w pew-

nych sytuacjach, tylko o tyle, o ile funkcjonuje jako element dziedzictwa ogólnospo∏ecznego,

w tym wi´kszym stopniu w im wi´kszà autonomi´ zachowuje ona wobec zjawisk politycznych,

lub mówiàc to samo inaczej, w im wi´kszym stopniu podstawà jej upami´tnienia stajà si´ war-

toÊci estetyczne.

èród∏o: A. Szpociƒski, Kultura wobec kr´gów to˝samoÊci , www.wtk.poznan.pl

29.1. ( 1 pkt )

WyjaÊnij, jak w sferze kultury kszta∏tuje si´ postawa wobec innych narodów.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

29.2. ( 1 pkt )

OkreÊl warunek niezb´dny dla odgrywania pozytywnej roli kultury w kszta∏towaniu postaw wobec

innych narodów.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: