2691.zalaczniki.pdf

Marcin Krause

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

Dorota Radosz

Zespół Szkół Zawodowych im. A. Kocura w Katowicach

Wytyczne oceny ryzyka zawodowego

na stanowisku nauczyciela w szkole

Streszczenie

Opracowanie podejmuje aktualną obecnie problematykę oceny ryzyka zawodowe-

go na przykładzie praktycznych wytycznych dotyczących stanowiska pracy nauczy-

ciela. W artykule przedstawiono takie zagadnienia jak: identyfikacja podstawowych

wymagań i wytycznych, organizacja oceny ryzyka zawodowego w szkole, dokumen-

tacja oceny ryzyka zawodowego, wybrane problemy organizacyjne i diagnostyczne,

na przykładzie zawodowych chorób narządu głosu i oceny narażenia na nadmierny

wysiłek głosowy.

Słowa kluczowe: ocena ryzyka, narażenie nauczyciela na czynniki nie-

bezpieczne

Abstract

The elaboration presents current problems of occupational risk evaluation, for ex-

ample of practical guidelines for workplaces of teacher. Issues as: identification of main

requirements and guidelines, organization of occupational risk evaluation in school, doc-

umentation of occupational risk evaluation, selected problems of organization and evalu-

ation, for example occupational diseases of vocal organ and evaluation of exposure for

excessive vocal effort have been presented in this article.

Keywords: risk assessment, teacher exposure for hazards

1. Identyfikacja podstawowych wymagań i wytycznych

Warunki pracy nauczycieli w szkołach zależą przede wszystkim od:

− wielkości i rodzaju szkoły,

− przedmiotu i rodzaju zajęć,

− wykorzystywanych metod nauczania,

− stosowanych środków dydaktycznych,

− liczebności uczniów, słuchaczy lub wychowanków.

Marcin Krause, Dorota Radosz

Przykład wytycznych oceny ryzyka zawodowego dla stanowiska pracy na-

uczyciela:

 Ogólne wymagania dotyczące pracy nauczyciela są zawarte w aktualnej

ustawie o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572; z późn. zm.)

i ustawie Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2003 r. Nr 118, poz. 1112; z późn. zm.)

oraz w Regulaminie szkoły/zespołu szkół i przepisach wykonawczych.

 Ogólne wymagania dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy są zawarte

w ustawie Kodeks pracy, a zwłaszcza dział X pt. „Bezpieczeństwo i higiena

pracy” i dział VIII pt. „Ochrona pracy kobiet” (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94;

z późn. zm.) oraz w Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w spra-

wie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 2003 r. Nr 169,

poz. 1650).

 Podstawowe wymagania dotyczące oceny ryzyka zawodowego są za-

warte w polskiej normie PN-N-18002:2000 pt. „Systemy zarządzania bezpieczeń-

stwem i higieną pracy – Ogólne wytyczne do oceny ryzyka zawodowego” oraz

w Zarządzeniu w sprawie oceny ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy

w szkole/zespole szkół .

 Podstawowe wymagania dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy

dla stanowiska pracy nauczyciela są zawarte w Rozporządzeniu Ministra

Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeń-

stwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach (Dz.

U. z 2003 r. Nr 6, poz. 69) oraz w odpowiednich przepisach wykonawczych

wydanych w szkole/zespole szkół, obowiązujących dla poszczególnych jed-

nostek i rodzajów pracy.

 Charakter wykonywanej pracy wynika z zakresu indywidualnych zadań dy-

daktycznych, wychowawczych, naukowych i organizacyjnych oraz obejmuje

następujące rodzaje pracy:

− praca narządem głosu, np. prowadzenie zajęć (lekcje, ćwiczenia), konsultacje,

− praca przy komputerze, np. obsługa programów, korzystanie z Internetu, przy-

gotowanie zajęć, przygotowanie publikacji,

− praca przy biurku, np. sprawdzanie prac, sprawdzanie egzaminów, przygoto-

wanie zajęć, przygotowanie publikacji, praca w czytelni, bibliotece lub sekre-

tariacie,

− praca w laboratorium, pracowni lub warsztacie, gdzie różny zakres czynności

w zależności od rodzaju obiektu, laboratorium i ćwiczenia,

− praca na sali, boisku lub innym obiekcie sportowym, gdzie różny zakres czyn-

ności w zależności od rodzaju obiektu, dyscypliny i ćwiczenia.

 Miejsca wykonywania pracy obejmują następujące rodzaje pomieszczeń:

− pokoje nauczycieli,

− sale dydaktyczne,

Wytyczne oceny ryzyka zawodowego na stanowisku nauczyciela w szkole

− laboratoria, pracownie i warsztaty,

− boiska, sale i inne obiekty sportowe,

− korytarze i schody,

− czytelnię i bibliotekę,

− miejsca poza siedzibą szkoły/zespołu szkół, np. wyjazdy na wycieczki i prak-

tyki, do zakładów pracy i instytucji, inne wyjazdy w celach służbowych (szko-

lenia, konferencje).

 Przykłady grupowania stanowisk pracy nauczycieli to m.in.:

− według miejsca pracy, np. przedszkole, szkoła podstawowa, gimnazjum, lice-

um, technikum, szkoła zawodowa,

− według nazwy stanowiska: nauczyciel dyplomowany, nauczyciel mianowany,

nauczyciel kontraktowy, nauczyciel stażysta,

− według specjalności zawodowej, np. nauczyciele przedmiotów ogólnych (np.

język polski, matematyka, biologia, historia, języki obce), nauczyciele fizyki

i chemii, nauczyciele wychowania fizycznego, nauczyciele praktycznej nauki

zawodu.

2. Organizacja oceny ryzyka zawodowego

Zespół oceniający ryzyko zawodowe w szkole powinni tworzyć przedstawi-

ciele poszczególnych jednostek organizacyjnych oraz specjalistycznych służb ta-

kich jak:

− dyrekcja i kierownictwo,

− doświadczeni pracownicy,

− służba bezpieczeństwa i higieny pracy,

− społeczna inspekcja pracy,

− służba medycyny pracy,

− inne wytypowane osoby w zależności od potrzeb, np. konsultant w zakresie

oceny ryzyka.

Członkowie ww. zespołu oceniającego powinni posiadać odpowiednie kwa-

lifikacje, na podstawie świadczeń praktycznych proponuje się przyjąć założenie,

że członkiem zespołu oceniającego powinna być osoba, która spełnia następujące

warunki:

− związana jest organizacyjnie lub funkcjonalnie z ocenianymi stanowis-

kami,

− posiada odpowiedni staż pracy w szkole lub edukacji, co najmniej 5 lat,

− odbyła specjalistyczne szkolenie w zakresie oceny ryzyka zawodowego,

− zna i rozumie przyjęte w szkole zasady i kryteria oceny ryzyka zawo-

dowego,

Marcin Krause, Dorota Radosz

− umie poprawnie zastosować przyjęte kryteria oceny ryzyka zawodowe-

go w odniesieniu do analizowanych jednostek organizacyjnych i stanowisk

pracy.

Podczas pierwszej realizacji oceny ryzyka zawodowego zawsze warto po-

starać się o szczegółowy przegląd stanowisk pracy i identyfikację zagrożeń, np.

poprzez opracowanie dokumentacji na podstawie danych i informacji uzyska-

nych od pracowników zatrudnionych w poszczególnych jednostkach organiza-

cyjnych, które charakteryzują pracowników na poszczególnych stanowiskach

pracy oraz pomieszczenia wchodzące w skład jednostek.

Charakterystyka stanowiska pracy na potrzeby oceny ryzyka zawodowego po-

winna obejmować następujące informacje:

− nazwa zakładu pracy i jednostki organizacyjnej oraz miejsce usytuowania sta-

nowiska;

− opis stanowiska pracy, w tym m.in.: opis badań, doświadczeń, stosowana tech-

nologia; rodzaj i charakter wykonywanej pracy; podstawowe czynności, spo-

sób i czas ich wykonywania; elementy wyposażenia stanowiska w maszyny

i inne urządzenia techniczne; stosowane materiały; podstawowe zagrożenia;

obowiązkowe instrukcje obsługi maszyn i urządzeń technicznych, instrukcja

postępowania z materiałami niebezpiecznymi; strefy zagrożenia; środki ochro-

ny indywidualnej;

− inne dodatkowe informacje, istotne z punktu widzenia bezpieczeństwa i higie-

ny pracy;

− liczba pracowników zatrudnionych na ocenianym stanowisku pracy o analo-

gicznych parametrach oraz w załączeniu imienny wykaz osób zatrudnionych.

Szczegółowy opis stanowisk pracy oraz występujących i potencjalnych za-

grożeń powinien stanowić podstawę opracowania dokumentacji oceny ryzyka

zawodowego.

Do identyfikacji zagrożeń na stanowiskach pracy w szkołach stosuje się naj-

częściej różnego rodzaju listy kontrolne, które zawierają wykaz podstawowych

czynników środowiska pracy, według podziału na czynniki niebezpieczne, szkod-

liwe i uciążliwe lub według klasyfikacji na czynniki mechaniczne, fizyczne, che-

miczne, biologiczne i psychofizyczne.

Na potrzeby oszacowania ryzyka zawodowego w szkołach wykorzystuje się

często kryteria oceny ryzyka według polskiej normy PN-N-18002 dla czynników

niemierzalnych i dla czynników mierzalnych (np. laboratoria, pracownie, war-

sztaty) oraz wskaźnikową metodę Score Risk (praktyczny parametr „ekspozycja

na zagrożenie”).

Wytyczne oceny ryzyka zawodowego na stanowisku nauczyciela w szkole

3. Dokumentacja oceny ryzyka zawodowego

Dokumentacja oceny ryzyka zawodowego powinna obejmować m.in.:

− opis stanowiska pracy i charakteru pracy,

− wyniki identyfikacji zagrożeń na stanowisku pracy,

− wyniki szacowania ryzyka zawodowego,

− opis działań korygujących i zapobiegawczych.

W praktyce edukacyjnej występują różne sposoby dokumentowania wyników

oceny ryzyka zawodowego, które obejmują najczęściej następujące informacje:

− opis specyfiki wykonywanej pracy,

− opis zagrożeń (przyczyny, źródła),

− możliwość wystąpienia skutków zagrożenia,

− ciężkość potencjalnych skutków zagrożenia,

− wielkość ryzyka (przed i po redukcji),

− plan działań profilaktycznych.

Poniżej przedstawiono przykładową kartę wyników oceny ryzyka zawodo-

wego (tab. 1), którą można dostosować do specyfiki analizowanego stanowiska

pracy, np. wprowadzając odpowiednie korekty (m.in. na etapie identyfikacji za-

grożeń, szacowania wielkości ryzyka lub planowania działań profilaktycznych)

dla nauczyciela fizyki i chemii (laboratoria, pracownie), nauczyciela wychowania

fizycznego lub nauczyciela praktycznej nauki zawodu.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: