31. Zasady oceny odmian i materiału siewnego.doc

31. Zasady oceny odmian i materiału siewnego®

Przy produkcji nasiennej obowiązuje rachunek ekonomiczny , dlatego zostały opracowane minimalne wymagania jakościowe dla nasion różnych gatunków w celu uznania ich za materiał siewny .

Zostały opracowane zasady oceny jakości nasion siewnych na różnych etapach ich wytwarzania . W zależności od gatunku rośliny i rodzaju materiału siewnego proces jego oceny obejmuje jeden lub kilka z następujących etapów :

·         Ocena polowa  plantacji nasiennych

·         Ocena tożsamości

·         Ocena laboratoryjna materiału siewnego

·         Ocena cech zewnętrznych sadzeniaka ziemniaka

·         Ocena weryfikacyjna sadzeniaka ziemniaka

W obrocie nasionami wyróżnia się materiał siewny kwalifikowany , standardowy oraz handlowy. Materiał siewny kwalifikowany jest wytwarzany w hodowli zachowawczej lub pochodzi ze specjalnie prowadzonych plantacji rozmnożeniowych. Materiał ten jest materiałem pełnowartościowym o stwierdzonej tożsamości odmianowej przez upoważnioną jednostkę ( głównie Inspekcję Ochrony Roślin i Nasiennictwa ). W obrębie materiału siewnego kwalifikowanego wyróżnia się stopnie kwalifikacji , które odpowiadają kolejnym rozmnożeniem materiału hodowcy .

Określenie materiał siewny handlowy obejmuję nasiona , przy których sprzedaży jest gwarantowana tylko jakość cech ocenianych laboratoryjnie. Materiał ten jest oznaczany literami Ho , gdy odmiana jest znana, lub H gdy nie jest znana.

Wszystkie rodzaje i kategorie materiału siewnego są oznakowane etykietami w odpowiednim kolorze, co ma pomóc w ich identyfikacji. Poszczególne kategorie materiału siewnego mają następujące kolory etykiet :

·         Przedbazowy – biały z fioletowym przekątnym paskiem

·         Bazowy – biały

·         Kwalifikowany I rozmnożenia – niebieski

·         Kwalifikowany II rozmnożenia – czerwony

·         Handlowy – brązowy

·         Mieszany – zielony

·         Standardowy ciemnożółty

Plantacje przeznaczone do produkcji kwalifikowanego materiału siewnego mogą być obsiane tylko odmianami dopuszczonymi do reprodukcji w kraju. Nasiona do ich obsiewu muszą mieć świadectwo kwalifikacji w odpowiednim stopniu i tzw.ciągłość kwalifikacyjną. Nadzór nad produkcją nasion rozpoczyna się w trakcie prowadzenia plantacji nasiennej , już na tym etapie materiały eliminuje się materiały wykazujące wady.

W tym celu po zgłoszeniu przez gospodarstwo nasienne wniosku o przyjęcie plantacji do kwalifikacji. Wojewódzki Inspektorat Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa przeprowadza kwalifikację polową. Ocena polowa polega na sprawdzeniu dokumentacji i ocenie zasiewów. Jeśli plantacja nasienna zostaje w wyniku tej oceny zakwalifikowana , kwalifikator wydaje świadectwo kwalifikacji polowej, które jednak nie uprawnia do traktowania uzyskanego materiału siewnego jako materiału kwalifikowanego. Konieczna jest jeszcze do tego kwalifikacja samego materiału siewnego. Kwalifikacja nasion jest przeprowadzana przez stacje oceny nasion (SON). Sposób przeprowadzenia oceny laboratoryjnej jest przedmiotem stałych badań Międzynarodowej Organizacji Oceny Nasion ISTA. Próbki nasion do badań są pobierane przez próbobiorców po organoleptycznym zbadaniu , czy partia jest jednolita i czy w rażący sposób nie odbiega od wymagań stawianych materiałowi siewnemu. Próbobiorcy przekazują próbki do SON wraz z protokołem. SON sprawdza się dokumentację , wielkość próbek i ich opakowanie czy są zgodne z przepisami, a następnie rejestruje się w księdze wpływu próbek. Badanie wartości siewnej rozpoczyna się od oględzin całej próbki i organoleptycznej oceny barwy, połysku, zapachu, i zdrowotności , następnie wydziela się próbkę i bada się czystość nasion, zdolność kiełkowania, oznaczenia zawartości pośladu i masy 1000 nasion.

Kwalifikacja sadzeniaka ziemniaka składa się z trzech etapów :

·         Kwalifikacji polowej w okresie wegetacji

·         Kontroli weryfikacyjnej po zbiorze

·         Oceny cech zewnętrznych

Nazwa każdej odmiany składa się z nazwy rodzajowej , gatunkowej i nazwy własnej .

Rozmnażanie i kwalifikację materiału siewnego można rozpocząć dopiero po wpisaniu odmiany na krajową listę odmian i na listę odmian dopuszczonych do kwalifikacji .

Odrębność , wyrównanie i trwałość odmiany stanowią warunek konieczny zarówno wpisania odmiany do rejestru , jak i przyznanie hodowcy wyłącznego prawa do jego odmiany.