ASPIRACJE EDUKACYJNE.doc

COSINUS

                                           Konspekt pracy

                                          Strona tytułowa

                                      Temat: Aspiracje edukacyjne

Cel pracy: Zapewnienie trafnego wyboru zawodu, obejmującego odpowiednie wykorzystanie zdolności człowieka, z nastawieniem na realne planowanie własnej przyszłości, uwzględniające zarówno osobiste dążenia i potrzeby, jak też pożytek dla ogółu.

Spis treści:

ROZDZIAŁ I

Problem aspiracji młodzieży szkół średnich w świetle literatury

1.1. Pojęcie aspiracji i poziomu aspiracji

1.2. Motywacyjne uwarunkowania aspiracji

1.2.1. Uwarunkowania osobowościowe

1.2.2. Uwarunkowania pedagogiczne

1.2.3 Uwarunkowania środowiskowe

1.3. Rodzaje aspiracji

ROZDZIAŁ II

Wartości i inne czynniki określające kształtowanie się aspiracji młodzieży

2.1. System wartości a aspiracje

2.2. Aspiracje oraz plany życiowe dorastającej młodzieży

2.3. Preferowane wartości wśród przedstawicieli młodej generacji

ROZDZIAŁ III

Dynamika aspiracji edukacyjnych i zawodowych społeczeństwa

czynnikiem zmian w postrzeganiu wykształcenia

3.1 Wzrost aspiracji edukacyjnych społeczeństwa

3.1.1 Europejski program kształcenia online i zatwierdzania kompetencji w dziedzinie informatyki i multimediów

Podsumowanie

Aneks:

Bibliografia

Ankiety

Metryczka

    Prezentacja

1. Tytuł: Aspiracje edukacyjne

2. Slajdy: 22

·        czcionka: biała, fioletowa 

·        tło: niebieskie

WSTĘP

Każdy ma w życiu jakieś cele, dążenia i plany, które chciałby
w przyszłości osiągnąć lub zrealizować. Dla młodych ludzi są one czymś szczególnym, ponieważ wyznaczają przyszłą drogę życiową. Wszystkie plany zarówno mniej, jak i bardziej sprecyzowane, wymagają od nich dużego nakładu pracy i wysiłku, niekiedy także szczęścia.

Osiągnięcia i dokonania w młodym wieku to dopiero początek drogi, jaką wyznacza sobie młodzież. Silną pobudką oddziałującą na zachowania młodzieży są aspiracje, to one decydują o jej planach życiowych, bliższych
i dalszych inicjatywach. Jednym z najważniejszych etapów realizacji planów życiowych człowieka jest wykształcenie. Bowiem ono określa: jego miejsce w życiu, przyszłość, precyzuje hierarchię najbardziej pożądanych wartości, podnosi prestiż społeczny jednostki w środowisku.

Termin „aspiracje” obejmuje tu kształtowanie postaw młodzieży, które w znacznym stopniu podyktowane są przez rodzinę. To rodzice w decydującym stopniu wpływają na wybór szkoły. Przynależność społeczna rodziny, jej wykształcenie, pochodzenie i tradycje rodzinne, styl życia członków rodziny tworzą zespół cech, które oddziałują na aspiracje edukacyjne młodzieży. Warunki rodzinne stanowią podstawowe źródło doświadczeń, jakie zdobywa dziecko w pierwszych latach rozwoju. Rodzina odgrywa, więc bardzo istotną rolę w kształtowaniu motywacyjnych i osobowościowych właściwości dziecka. Również poprzez kształtowanie charakteru i systemu wartości dziecka, w znacznym stopniu decyduje o jego dążeniach życiowych.

ROZDZIAŁ I

Problem aspiracji młodzieży szkół średnich w świetle literatury

1.1. Pojęcie aspiracji i poziomu aspiracji

Rozwijając zagadnienie aspiracji edukacyjnych młodzieży, należy przede wszystkim wyjść od zdefiniowania pojęcia aspiracji. Najczęściej termin ten określa dążenia, zamierzenia, marzenia dotyczące wyników własnego działania lub osiągnięcia za jego pośrednictwem pożądanych stanów zadowalających daną jednostkę. Aspiracje powodują także podejmowanie różnych form aktywności są ważnym stymulatorem ludzkiego działania. Sprzyjają aktywnemu uczestnictwu i zaangażowaniu w wykonywanie zadań.

W literaturze naukowej pojęcie „aspiracje” jest różnie definiowane. ASPIRACJE z łac. aspiratio, oznacza oddech. Potocznie aspiracje to „dążenie do czegoś, pragnienie osiągnięcia czegoś”[1], są jednym z ważniejszych stymulatorów ludzkiego działania, kierują procesem uczenia się jednostki,
jej działalnością twórczą, mają silny wpływ na podejmowanie przez jednostkę nowych działań.

W. Kopaliński określa aspiracje jako „dążenie (do osiągnięcia czegoś), pragnienie (dopięcia celu, dobicia się czegoś), ambicja”[2].Według A. Janowskiego aspiracje to „w miarę trwałe i względnie silne życzenia jednostki dotyczące właściwości lub stanów, jakimi ma się charakteryzować jej życie
w przyszłości, oraz obiektów, jakie w tym życiu będzie chciała uzyskać”.

Pojęcie aspiracji występuje zarówno w psychologii jak i socjologii i jest ono rozmaicie przez te dziedziny definiowane. T. Lewowicki podaje za „Małym słownikiem psychologicznym”, iż aspiracje to „pragnienie osiągnięcia czegoś znaczącego, dążenie do jakiegoś znaczącego celu, ambicja – przekonanie
o własnych możliwościach w danym szerszym lub węższym zakresie aktywności, będące dla człowieka podstawą oceny osiągniętych efektów działania”[3].

Aspiracje wiążą w sobie takie pojęcia jak: zamierzenia, czyli aspiracje zbliżające się do zagadnień planów życiowych i życzenia, czyli mniej lub bardziej realne plany życiowe, marzenia. Określając aspiracje można przyjąć, że są one wynikiem własnego działania, opartym na wcześniejszych doświadczeniach czy uzyskanych w przeszłości informacjach.

   W ujęciu socjologicznym aspiracje interpretowane są jako hierarchia celów lub wartości, które to stanowią podstawę dążeń ludzkich. Definiowane są wtedy „jako zespół dążeń wyznaczonych przez hierarchię celów, które jednostka akceptuje oraz definiuje jako ważne, i które przesądzają o jej planach życiowych”[4]. Poziom aspiracji według socjologów zależy od takich czynników jak: wartości wpojone w procesie socjalizacji, czyli wypracowane refleksje o własnych możliwościach zdobyte na podstawie wcześniejszych doświadczeń, wymiaru osobowości czy określonych kryteriów (np. stan materialny, określone umiejętności...); Tak, więc na gruncie socjologii rozbudowane zostały badania nad ideałami, postawami i wartościami.

    Odmienne ujęcia aspiracji potwierdzają konieczność wzajemnej integracji przedstawionych punktów widzenia. I zarazem dostarczają wiele informacji o istocie aspiracji.

1.2. Motywacyjne uwarunkowania aspiracji

Człowiek posiada mechanizmy psychiczne, które determinują jego aktywność, sposób realizowania działania. Bodźcami tymi są procesy motywacyjne, które wspólnie z innymi czynnikami wpływają na każdą formę działalności ludzkiej. Prawidłowe funkcjonowanie tych mechanizmów wpływa na kształtowanie się aspiracji.

Motywacja skłania uczniów do nauki szkolnej, poprzez świadomość jednostki do konieczności kształcenia się, zdobycia zawodu, potrzeby zapewnienia sobie środków do życia. Jednocześnie świadomość młodzieży jest uwarunkowana sytuacją społeczną, w jakiej się znajduje, sukcesami
i niepowodzeniami odnoszonymi w działaniu, które oddziaływują na aspiracje za pośrednictwem samooceny, struktury osobowości (obrazu własnej osoby, samoakceptacji).

  Rodzaje motywacji są klasyfikowane wg potrzeb i pragnień ludzkich.

Motywację można określić jako psychiczny proces regulacji. Wpływa ona na przebieg procesów umysłowych i kieruje działaniami, zapewniając rozwój jednostki oraz jej równowagę z otoczeniem. Motywacja to proces regulacji, od którego zależy kierunek ludzkich działań oraz rozmiar siły, jaką człowiek jest gotów poświęcić na realizację danego kierunku. Motywacja to proces duchowy, warunkujący dążenie ku ustalonym celom.

Termin „motyw” pochodzi od łac. słowa „movere – poruszać, popychać. Każdy bodziec skłaniający jednostkę do działania można nazwać motywem.

Działanie umotywowane musi być podjęte w sposób świadomy dla realizacji określonego celu. Młode pokolenie do uczenia się nakłania nie jeden motyw, ale ich złożoność będąca rezultatem dotychczasowych doświadczeń. Motywy wynikające z zainteresowań, motywy praktyczno życzeniowe, których źródłem jest odkrywana perspektywa własnej przyszłości, motywy społeczne (moralne, praktyczne i ideowe) i wiele innych. Zwiększenie się liczby motywów przyswajania wiedzy przez uczniów stanowi korzystne zjawisko, świadczące o wzrastającym zaangażowaniu w edukację.

Na proces kształcenia się uczniów mają wpływ dwa czynniki motywacyjne, wewnętrzne (motywacja wewnętrzna - zalicza się do niej: potrzeby, zainteresowania, ambicje, plany i dążenia na przyszłość oraz cele
i ideały), jak i zewnętrzne (motywacja zewnętrzna - zalicza się do niej: nagrody, kary, oceny, oraz wpływ osób i rzeczy)[5]. Zainteresowania wyrażają pewien mniej lub bardziej trwały stosunek jednostki do różnych dziedzin rzeczywistości. Niektóre rzeczy budzą szczególne zainteresowanie ludzi, czyli wywołują określony stosunek o przedmiotu, charakteryzujący się aktywnością poznawczą człowieka wobec danego obiektu. Uczniowie posiadający określone zainteresowania, chętniej pracują i starają się poznać dogłębniej interesującą ich dziedzinę.

Ambicja to także istotny motyw uczenia się. Rozumiany jako „mniej lub bardziej trwałe dążenie i nastawienie na wysoki stopień uznania
dla własnej osoby ze strony innych ludzi”[6].

1.2.1. Uwarunkowania osobowościowe

W literaturze wskazuje się na duże znaczenie czynników psychicznych, wywierających istotny wpływ na kształtowanie się aspiracji edukacyjnych młodzieży.

Zdaniem A. Sokołowskiej podstawą do podejmowania samodzielnych decyzji są różne przemiany psychiczne, takie jak: „stopniowe przejście
od subiektywnej do obiektywnej interpretacji zjawisk, uwolnienie się
od bezkrytycznego naśladownictwa rówieśników”[7], tworzenie się samokontroli, oparcie postępowania na świadomości i obowiązku.
Wszystko to składa się na dojrzałość psychiki człowieka. Autorka przypisuje też istotne znaczenie kierunkom zainteresowań i zamiłowań, które wiążą się
z wyborem zawodu. Należy także tu zwrócić uwagę na zaspokajanie potrzeb psychicznych, do których należą: potrzeba sukcesu, działania, uznania, zmian, bezpieczeństwa i samopotwierdzenia. Od nich zależy również kształtowanie się aspiracji. Ważnym czynnikiem są także postawy wpływające
na działalność człowieka i życiowe wzory sukcesu młodzieży. Nadmiernie wysoki poziom aspiracji naraża uczniów na niepowodzenia, zaś niski nie mobilizuje do działania. Jednocześnie wykonanie wiążących się
z nimi zadań nie daje podopiecznym poczucia satysfakcji, nie przynosi poczucia sukcesu.

Wpływ sukcesów i niepowodzeń na poziom aspiracji jest uzależniony od zmiennych osobowościowych. Należą do nich - samoocena, poziom lęku oraz akceptowana hierarchia wartości. Silny wpływ tych czynników, czyli wysoki poziom lękliwości obniża samoocenę i wpływa na aspiracje, powodujące niedocenianie własnego potencjału. Można domniemywać, że wysoki poziom lęku, może powodować po doznanym sukcesie, iż poziom aspiracji będzie się utrzymywał na tym samym poziomie lub nawet obniżał. Z kolei po niepowodzeniu, może wystąpić podwyższenie się poziomu aspiracji spowodowane wpływem silnego pobudzenia emocjonalnego. Im więcej pozytywnych ocen otrzymujemy od otoczenia, tym wyżej siebie oceniamy. Potrzeba utrzymania stałej i wysokiej samooceny jest jednym z motywów ludzkiego działania. W związku, z czym pragnienie pozytywnego myślenia o sobie świadczy o chęci realizowania zamierzonych celów. Pełni funkcje wskaźnika tego, w jakim stopniu jesteśmy akceptowani przez innych, umożliwia funkcjonowanie w świecie społecznym. Właściwie ukształtowana samoocena jest wyrazem dojrzałości jednostki, zaś nieprawidłowa, zmieniająca się świadczy o niedojrzałości emocjonalnej.

Wymienione wyżej czynniki psychologiczne składają się na osobowość człowieka. Stąd można wyciągnąć wniosek, iż kształt osobowości jednostki wpływa na jej aspiracje edukacyjne. Zaś czynniki determinujące aspiracje edukacyjne są bardzo silne, wzajemnie się łączą i przenikają.

1.2.2. Uwarunkowania pedagogiczne

Szkoła jest drugą instytucją obok rodziny, mającą zasadniczy wpływ na kształtowanie człowieka. Jako naczelna instytucja oświatowo - wychowawcza jest nie tylko ogniwem między rodziną i społeczeństwem, ale również środowiskiem, w którym odzwierciedlają się przejawy życia społecznego. Jednym z zadań szkoły średniej jest kierowanie jej absolwentów do wyższych uczelni zgodnie z ich zainteresowaniami, uzdolnieniami. Funkcjonowanie szkoły powinno uwzględniać potrzeby rynku pracy, wybór przez wychowanka kierunku kształcenia, uczelni, zawodu, co wskazuje na aspekt społeczny szkoły.

System oświaty zapewnia realizację prawa każdego obywatela
do kształcenia się oraz prawa dzieci i młodzieży do wychowania i opieki, możliwość zakładania i prowadzenia szkół oraz placówek przez różne podmioty, zakłada opiekę nad uczniami szczególnie uzdolnionymi poprzez umożliwianie realizowania indywidualnych programów nauczania[8]. „Elementarnym zadaniem szkoły w naszym systemie oświatowym, jest wychowanie człowieka, jego wszechstronne przygotowanie do życia poprzez zapewnienie właściwych warunków rozwoju umysłowego, moralno – społecznego i estetycznego”[9].

Współczesne nauczanie powinno przygotowywać ucznia do charakterystycznych funkcji danego etapu życia, ale „uczyć się, jak żyć, uczyć się, jak się uczyć, aby przez całe życie móc przyswajać sobie nową wiedzę, uczyć się myśleć swobodnie i krytycznie, uczyć się kochać świat czynić go bardziej ludzkim, uczyć się, jak się rozwijać samemu w pracy twórczej”[10]. Szkoła umożliwia wychowankowi poznawanie świata, kultury, ujawnia jego zainteresowania i uzdolnienia, pomaga mu w poszukiwaniu duchowych wartości życia, kształtowaniu własnego systemu wartości, samoidentyfikacji narodowej i kulturowej, kształtowaniu postaw patriotycznych, zdobyciu wykształcenia. Szkoła zapewnia opiekę, poszanowanie praw ucznia oraz warunki prawidłowego rozwoju psychofizycznego, w związku, z czym wspiera rozwój osobowości, aktywność poznawczą i twórczą, rozwój wrażliwości, samowychowanie, samokształcenie oraz inne działania ucznia. Oświata ma na celu oddziaływać, kształcić wielostronnie osobowość ucznia, przygotowywać go do życia i pracy w różnych dziedzinach działalności ludzkiej, wyposażyć w wiedzę i kwalifikacje.

Szkoła może wpływać na aspiracje edukacyjne poprzez łączenie metod, form, środków i warunków dydaktyczno - wychowawczych, które mają na uwadze uzdolnienia, potrzeby i zainteresowania uczniów...