Problemy rodziny wychowującej dziecko o zaburzonym rozwoju.pdf

Problemy rodziny wychowujĢcej dziecko o zaburzonym rozwoju

http://209.85.135.104/search?q=cache:XtwALG2Dk3UJ:www.eduforum.pl/modules.php%3Fname%...

To jest wersja html pliku http://www.eduforum.pl/modules.php?name=Publikacje&d_op=getit&lid=3540 .

G o o g l e automatycznie generuje wersjħ html dokumentu podczas indeksowania Sieci.

Aby utworzyę þĢcze lub zakþadkħ do tej strony, uŇyj nastħpujĢcego adresu url: http://www.google.com/search?q=cache:XtwALG2Dk3UJ:www.eduforum.pl

/modules.php%3Fname%3DPublikacje%26d_op%3Dgetit%26lid%3D3540+%22Problemy+rodziny%22&hl=pl&ct=clnk&cd=12&gl=pl

Google nie jest w Ňaden sposb zwiĢzany z autorami tej strony i nie odpowiada za jej treĻę.

Znalezione sþowa zostaþy podĻwietlone: problemy rodziny

PROBLEMY RODZINY WYCHOWUJġCEJ DZIECKO O

ZABURZONYM ROZWOJU

WPROWADZENIE

Rodzina jest naturalnym Ļrodowiskiem rozwoju dziecka. Stanowi system, w ktrym relacje miħdzy poszczeglnymi czþonkami rodziny majĢ wpþyw na pozostaþe

osoby i sprawiajĢ, Ňe powstaje zþoŇony kompleks wzajemnych zaleŇnoĻci. Pozytywne kontakty miħdzy czþonkami rodziny, peþne miþoĻci, ŇyczliwoĻci i zrozumienia

zapewniajĢ dziecku poczucie akceptacji i bezpieczeıstwa oraz sprawiajĢ, Ňe bez lħku funkcjonuje ono w Ļrodowisku pozarodzinnym.

Rola i znaczenie rodziny wzrastajĢ jeszcze bardziej, gdy rozpatrujemy rozwj dzieci niepeþnosprawnych. Rzadko kiedy rodzice, jeszcze przed urodzeniem

dziecka majĢ ĻwiadomoĻę, Ňe bħdzie ono w jakoĻ sposb niepeþnosprawne. JeŇeli wczeĻniej nie zostaþy wykonane specjalistyczne badania lub nie istnieje ryzyko

dziedziczenia choroby, to rodzice nie sĢ przygotowani na przyjĻcie na Ļwiat dziecka niepeþnosprawnego. Po uzyskaniu informacji, Ňe ich dziecko jest

niepeþnosprawne przeŇywajĢ bardzo silne negatywne emocje: gniew, niepokj, przeraŇenie, poczucie winy, Ňal nad sobĢ, ktre w powaŇnym stopniu zakþcajĢ

relacje miħdzy czþonkami rodziny.

W ostatnich latach prowadzi siħ coraz wiħcej badaı na temat wpþywu kalectwa dziecka na jego rodzinħ. Gromadzone i analizowane sĢ doĻwiadczenia rodzicw

oraz rodzeıstwa dzieci upoĻledzonych umysþowo, autystycznych, niepeþnosprawnych fizycznie lub przewlekle chorych. Nie moŇna bowiem lekcewaŇyę wpþywu

wystħpujĢcych u dziecka zaburzeı rozwoju na wszystkich czþonkw rodziny, w tym rwnieŇ na rodzeıstwo dziecka.

ObecnoĻę w domu dziecka o zaburzonym rozwoju moŇe przynieĻę rodzeıstwu tego dziecka korzyĻci osobiste i spoþeczne, ale moŇe takŇe stworzyę problemy.

Dotychczasowe

badania wykazaþy, Ňe konsekwencje posiadania rodzeıstwa o zaburzonym rozwoju nie sĢ ani jednoznacznie pozytywne, ani negatywne Ukazanie wpþywu choroby

dziecka na funkcjonowanie rodziny a przede wszystkim na jego zdrowe rodzeıstwo jest celem niniejszej pracy.

Problemy rodziny wychowujĢcej dziecko o zaburzonym rozwoju

http://209.85.135.104/search?q=cache:XtwALG2Dk3UJ:www.eduforum.pl/modules.php%3Fname%...

TRAUMATYZUJġCY WPýYW DZIECKA NIEPEýNOSPRAWNEGO NA RODZINĦ

Rodzice, oczekujĢcy przyjĻcia na Ļwiat dziecka, myĻlĢ czħsto, Ňe bħdzie ono istotĢ, ktra ucieleĻni ich marzenia, z rekompensuje posiadane przez nich braki i

stanie siħ tym, kim oni chcieli w Ňyciu zostaę. KaŇde dziecko, gdy siħ urodzi, w mniejszym lub wiħkszym stopniu zawodzi oczekiwania rodzicw (por. St.

Tomkiewicz 1975).

PrzyjĻcie na Ļwiat dziecka niepeþnosprawnego lub uzyskanie przez rodzicw informacji, Ňe ich dziecko jest niepeþnosprawne wywoþuje u nich silne reakcje

emocjonalne. Ale nie tylko rodzice przeŇywajĢ wstrzĢs uczuciowy z powodu kalectwa dziecka. RwnieŇ pozostali czþonkowie rodziny a przede wszystkim zdrowe

rodzeıstwo doĻwiadczajĢ przykrych emocji zwiĢzanych z tym faktem.

KaŇda rodzina funkcjonuje jako system spoþeczny. Wg Rembowskiego rodzina jest interpersonalnym systemem stosunkw wewnĢtrzgrupowych (por. J. Rembowski

1980). Zgodnie z oglnĢ teoriĢ systemw, kaŇdy system jest strukturĢ powiĢzanych ze sobĢ elementw (por. L. von Bertalanffy 1984) i zmiana w funkcjonowaniu

jednego z nich powoduje zmianħ funkcjonowania wszystkich pozostaþych. Tak wiħc rwnieŇ w przypadku rodziny, gdzie pomiħdzy zachowaniami jej czþonkw

istniejĢ wzajemne zaleŇnoĻci, pojawienie siħ zmian w funkcjonowaniu jednej z osb wpþywa na zachowania wszystkich pozostaþych i na funkcjonowanie systemu

rodzinnego jako spjnej caþoĻci. W systemie rodzinnym tworzĢ siħ ponadto specyficzne podsystemy funkcjonalne Î w obrħbie diady maþŇeıskiej, w relacjach rodzice

Î dzieci i w relacjach miħdzy rodzeıstwem (por. E Suchar 1984). Dlatego teŇ w przypadku rodzin wychowujĢcych dziecko z dysfunkcjami rozwojowymi, zmiany

w warunkach Ňycia i funkcjonowania rodziny mogĢ staę siħ przyczynĢ nasilania siħ napiħę i konfliktw miħdzy jej czþonkami.

KaŇdy rodzaj niepeþnosprawnoĻci dziecka (autyzm, upoĻledzenie umysþowe, mzgowe poraŇenie dzieciħce) staje siħ czynnikiem zaburzajĢcym dotychczasowy

ukþad w rodzinie oraz przyczynĢ dezorganizujĢcĢ wczeĻniejszy styl jej Ňycia.

Specyfika funkcjonowania rodzin wychowujĢcych dziecko o zaburzonym rozwoju zostanie przedstawiona w trzech aspektach:

przeŇyę emocjonalnych rodzicw;

stosunkw ze Ļrodowiskiem spoþecznym;

3}sytuacji bytowej rodziny oraz zmian w organizacji Ňycia rodzinnego.

1. PRZEņYCIA EMOCJONALNE RODZICìW

KaŇde kalectwo, ktre wystħpuje u dziecka we wczesnym okresie stanowi dla rodzicw cios trudny do zniesienia i powodujĢcy silny wstrzĢs uczuciowy. W

przeŇyciach rodzicw po uzyskaniu informacji o niepeþnosprawnoĻci dziecka moŇna wyrŇnię kilka okresw (por. A. Twardowski 1999). SĢ to:

okres szoku Î nazywany teŇ okresem krytycznym lub okresem wstrzĢsu emocjonalnego. Nastħpuje bezpoĻrednio po tym, kiedy rodzice dowiadujĢ siħ, Ňe ich

dziecko jest niepeþnosprawne i nie bħdzie rozwijaę siħ prawidþowo. WiħkszoĻę z nich zaþamuje siħ, odczuwajĢ rozpacz, Ňal, poczucie krzywdy, bezradnoĻci.

Czħstymi objawami wystħpujĢcymi u nich w tym okresie sĢ niekontrolowane reakcje emocjonalne np. pþacz, agresja sþowna oraz reakcje i stany nerwicowe

Problemy rodziny wychowujĢcej dziecko o zaburzonym rozwoju

http://209.85.135.104/search?q=cache:XtwALG2Dk3UJ:www.eduforum.pl/modules.php%3Fname%...

np. zaburzenia snu, þaknienia, stany lħkowe (por. A.

Twardowski 1999). Wszystkie te emocje najczħĻciej

negatywnie wpþywajĢ na wzajemne relacje miħdzy rodzicami oraz ich stosunek do chorego dziecka.

Okres kryzysu emocjonalnego Î nazywany takŇe okresem rozpaczy lub depresji. W okresie tym rodzice nadal przeŇywajĢ wczeĻniejsze negatywne emocje, ale

sĢ juŇ bardziej wyciszeni. Nie potrafiĢ siħ pogodzię z tym, Ňe majĢ niepeþnosprawne dziecko, sĢ zrozpaczeni, bezradni, przygnħbieni. OdczuwajĢ zawd i

poczucie niespeþnionych nadziei spowodowane rozbieŇnoĻciĢ miħdzy wymarzonym a rzeczywistym obrazem swego dziecka. Czħsto majĢ takŇe poczucie

winy wynikajĢce z przekonania, Ňe to z ich powodu dziecko jest niepeþnosprawne, i Ňe nie mogĢ dla niego nic zrobię. W tym okresie rodzice zazwyczaj bardzo

pesymistycznie oceniajĢ przyszþoĻę dziecka. Silne przeŇywanie problemw wþasnych oraz rodziny moŇe wywoþaę agresjħ w ich wzajemnych kontaktach oraz

bunt i wrogoĻę wobec najbliŇszego otoczenia. W tym okresie czħsto wystħpuje zjawisko odsuwania siħ ojca od rodziny wyraŇone poprzez izolacjħ od jej spraw,

ucieczkħ w alkohol, pracħ zawodowĢ lub spoþecznĢ, bĢdŅ caþkowite opuszczenie rodziny.

Okres pozornego przystosowania siħ do sytuacji. Jego dominujĢcĢ cechĢ jest to, Ňe podejmujĢ nieracjonalne prby radzenia sobie z sytuacjĢ wychowania

chorego dziecka. Nie mogĢc pogodzię siħ z faktem jego uþomnoĻci, stosujĢ rŇne mechanizmy obronne. Jednym z nich jest nieuznawanie faktu

niepeþnosprawnoĻci dziecka poprzez podwaŇanie trafnoĻci

uzyskanej diagnozy i

ponawianie jej w rŇnych placwkach z nadziejĢ uzyskania pozytywnego orzeczenia o stanie zdrowia dziecka. Kolejnym mechanizmem obronnym, mogĢcym

wystĢpię u rodzicw, jest poszukiwanie winnych niepeþnosprawnoĻci dziecka. NajczħĻciej wina przypisywana jest bþħdom i zaniedbaniom lekarzy. Zdarza siħ

niekiedy, Ňe rodzice scedujĢ winħ na siþy nadprzyrodzone (Boga, zþy los) bĢdŅ winiĢ siebie nawzajem, doszukujĢc siħ np. zaburzeı genetycznych.

Ostatnim okresem ktry moŇna wyrŇnię w przeŇyciach emocjonalnych rodzicw jest okres konstruktywnego przystosowania siħ do sytuacji. Jego istotĢ jest

analizowanie przez nich problemu czy i w jaki sposb mogĢ pomc swemu dziecku. WaŇnĢ kwestiĢ staje siħ wtedy dla nich uzyskanie informacji na temat

prawdziwych przyczyn choroby dziecka, jej konsekwencji, metod postħpowania z dzieckiem oraz ewentualne zabezpieczenie jego przyszþoĻci. Wtedy teŇ

rodzice zaczynajĢ dostrzegaę postħpy czynione przez dziecko doĻwiadczajĢc z tego tytuþu wiele satysfakcji i radoĻci.

Zaprezentowane powyŇej okresy w przeŇyciach rodzicw stanowiĢ ujħcie modelowe i dotyczĢ rodzicw wszystkich dzieci niepeþnosprawnych (por. A. Twardowski

1999).

Analiza literatury i zawartych w niej badaı empirycznych skþania do sformuþowania wniosku, Ňe w szczeglnie trudnej sytuacji zwiĢzanej z przeŇyciami

emocjonalnymi znajdujĢ siħ rodzice dzieci autystycznych (Fong, 1989; Cutler i Kozloff, 1987; Peeters, 1987 i in.; za E. Pisula 1993a). Autorzy ci podkreĻlajĢ, Ňe

obok typowych przeŇyę rodzicw dzieci niepeþnosprawnych, rodzice dziecka autystycznego bardzo silnie odczuwajĢ stres zwiĢzany z obojħtnoĻciĢ uczuciowĢ

okazywanĢ im przez dziecko, ktre nie przejawia oznak przywiĢzania emocjonalnego. Innym czynnikiem stresogennym dla rodzicw jest poczucie niejasnoĻci, co do

moŇliwoĻci dziecka oraz bezradnoĻę wobec wielu jego zachowaı (por. E. Pisula 1991). Rodzice dzieci z autyzmem czujĢ siħ zagubieni, majĢ poczucie braku

kompetencji rodzicielskich. Silnie odczuwajĢ przeciĢŇenie ciĢgþĢ opiekĢ nad dzieckiem - áwypalanie siħ siþÑ, beznadziejnoĻciĢ podejmowanych wysiþkw, wyþĢcznĢ

odpowiedzialnoĻciĢ za los dziecka. SĢ czħsto zrezygnowani, zmħczeni i sfrustrowani kontaktem z profesjonalistami (por. E. Pisula 2002).

NiezaleŇnie od tego jaka dysfunkcja jest przyczynĢ niepeþnosprawnoĻci dziecka jego rodzice bardzo potrzebujĢ wsparcia. Powinno ono pochodzię zarwno od

specjalistw (lekarzy, terapeutw), jak rwnieŇ osb z bliŇszego i dalszego otoczenia rodziny wychowujĢcej dziecko o zaburzonym rozwoju.

STOSUNKI ZE ĺRODOWISKIEM SPOýECZNYM

Problemy rodziny wychowujĢcej dziecko o zaburzonym rozwoju

http://209.85.135.104/search?q=cache:XtwALG2Dk3UJ:www.eduforum.pl/modules.php%3Fname%...

Posiadanie niepeþnosprawnego dziecka dezorganizuje nie tylko relacje wewnĢtrzrodzinne, ale wpþywa takŇe na stosunki jakie rodzina utrzymuje z najbliŇszym

otoczeniem. Stosunek do osb niepeþnosprawnych na przestrzeni czasu ulegaþ ewolucji i przeszedþ od postawy dyskryminacji i wyniszczenia, ktra dominowaþa w

staroŇytnoĻci, poprzez postawħ izolacji i opieki obowiĢzujĢcĢ do XIX wieku, postawħ segregacji zaznaczajĢcĢ siħ do poþowy XX w. Do propagowanej obecnie

postawy integracji (por. A Maciarz 1984).

Postawa integracji opiera siħ na zaþoŇeniu, Ňe osoby niepeþnosprawne i peþnosprawne majĢ wiħcej cech wsplnych niŇ odrħbnych oraz, Ňe nie moŇna

przygotowaę upoĻledzonego dziecka do Ňycia w otwartym spoþeczeıstwie w izolacji od niego (por. A Maciarz 1984).

Integracja rodziny wychowujĢcej niepeþnosprawne dziecko ze Ļrodowiskiem spoþecznym ma bardzo duŇe znaczenie w procesie uspoþeczniania dziecka.

NiewĢtpliwie charakter zwiĢzkw zachodzĢcych miħdzy rodzinĢ a otoczeniem uzaleŇniony jest od powszechnie uznawanych poglĢdw na temat osb

niepeþnosprawnych i ich miejsca w Ňyciu. Istotne znaczenie w procesie integracji spoþecznej rodzin wychowujĢcych dziecko o zaburzonym rozwoju majĢ rŇnego

typu bariery. SĢ to zarwno bariery architektoniczne i komunikacyjne, utrudniajĢce dziecku m.in. kontakty z rwieĻnikami, korzystanie z bibliotek, muzew itp., jak

rwnieŇ bariery instytucjonalne Î np. brak odpowiednich placwek leczniczych, rehabilitacyjnych, oĻwiatowych. Czħsto takŇe istniejĢ bariery psychologiczne

wyraŇone w formie negatywnego zabarwienia powszechnie uŇywanych terminw (np. gþuche, Ļlepe, nienormalne) lub prawne Î czyli brak przepisw uþatwiajĢcych

integracjħ (por. A. Twardowski 1999).

Powszechnie uwaŇa siħ, iŇ duŇĢ rolħ w procesie integracji spoþecznej rodziny ma postawa rodzicw wobec otoczenia, gdyŇ oni rwnieŇ mogĢ przyjmowaę postawħ

izolacyjnĢ bĢdŅ integracyjnĢ. PierwszĢ z nich charakteryzuje dĢŇenie rodzicw do wycofywania siħ z dotychczasowych kontaktw spoþecznych i niepodejmowanie

nowych. Rodzice ograniczajĢ wtedy swoje kontakty z rodzin, wycofujĢ siħ z Ňycia towarzyskiego, zrywajĢ stare znajomoĻci i przyjaŅni, nie nawiĢzujĢ kontaktw

sĢsiedzkich czy koleŇeıskich. Przyjħcie takiej postawy bywa czħsto efektem negatywnych reakcji otoczenia na niepeþnosprawnoĻę dziecka.

W postawie integracyjnej dominuje dĢŇenie rodzicw do utrzymania dotychczasowych relacji spoþecznych a niekiedy takŇe do ich rozszerzania. Czħsto takŇe rodzice

reprezentujĢcy takĢ postawħ aktywnie dziaþajĢ w organizacjach i stowarzyszeniach niosĢcych pomoc dzieciom niepeþnosprawnym (por. A. Twardowski 1999).

WARUNKI EKONOMICZNE I ORGANIZACJA ZYCIA W RODZINIE

OceniajĢc sytuacjħ bytowĢ rodziny bierze siħ przede wszystkim pod uwagħ jej warunki mieszkaniowe i ekonomiczne. Od nich bowiem w gþwnej mierze zaleŇy

pozycja spoþeczna rodziny, stopieı zaspokojenia potrzeb jej czþonkw oraz warunki rozwoju dzieci. Wychowywanie chorego dziecka powoduje, Ňe wiħkszoĻę matek

musi zrezygnowaę z pracy zawodowej, co w znaczĢcy sposb wpþywa na obniŇenie siħ standardu Ňycia rodziny. Dodatkowym elementem pogarszajĢcym jej status

ekonomiczny sĢ wydatki zwiĢzane z leczeniem i rehabilitacjĢ dziecka oraz wydatki na zakup sprzħtu i pomocy pozwalajĢcych na zorganizowanie mu odpowiednich

warunkw do nauki, rozwoju zainteresowaı oraz atrakcyjnego spħdzania czasu wolnego. Generalnie moŇna pokusię siħ o stwierdzenie, Ňe sytuacja materialna

wiħkszoĻci rodzin wychowujĢcych dziecko o zaburzonym rozwoju jest bardzo trudna (por. A. Twardowski 1999). Prowadzi to czħsto do wprowadzenia licznych

ograniczeı w wydatkach na odzieŇ, obuwie, usþugi, kulturħ i wypoczynek, powoduje rwnieŇ wzrost napiħę i konfliktw miħdzy maþŇonkami, co nie pozostaje bez

wpþywu na atmosferħ wychowawczĢ i stosunek do chorego dziecka.

WaŇnym elementem sytuacji bytowej rodziny jest mieszkanie. W przypadku rodzin posiadajĢcych dziecko o zaburzonym rozwoju posiadanie wþasnego

mieszkania, o odpowiednim standardzie w istotnym stopniu uþatwia sprawowanie nad nim opieki. Ma to tym wiħksze znaczenie, gdy dziecko z powodu swych

ograniczeı wiħkszoĻę czasu spħdza w domu i wymaga to, stworzenia mu w mieszkaniu odpowiednich warunkw do zabawy, nauki, rehabilitacji (por. K. Boczar,

1982; za A. Twardowski 1999).

Problemy rodziny wychowujĢcej dziecko o zaburzonym rozwoju

http://209.85.135.104/search?q=cache:XtwALG2Dk3UJ:www.eduforum.pl/modules.php%3Fname%...

Posiadanie i wychowywanie niepeþnosprawnego dziecka wprowadza wiele zmian w dotychczasowym Ňyciu rodzinnym i peþnionych przez niĢ funkcjach. Po

okresie wstrzĢsu i kryzysu emocjonalnego rodzice usiþujĢ przywrcię rwnowagħ Ňycia rodzinnego modyfikujĢc czħsto jego organizacjħ. WiĢŇe siħ to nierzadko z

rezygnacjĢ z wþasnych planw, zainteresowaı, wiħkszoĻę czasu poĻwiħcajĢc dziecku. Zasadniczej zmianie ulegajĢ przede wszystkim wzajemne relacje miħdzy

rodzicami. Gros obowiĢzkw pielħgnacyjnych i wychowawczych wobec dziecka wykonuje matka, ojcowie najczħĻciej nie wþĢczajĢ siħ w opiekħ nad nim. Poczucie

zaniedbywania ich przez Ňony oraz presja posiadania niepeþnosprawnego dziecka sĢ tak silne, iŇ powodujĢ znaczne rozluŅnienie wiħzi miħdzy maþŇonkami, a czħsto

w konsekwencji prowadzĢ do rozpadu maþŇeıstwa. Wychowywanie dziecka o zaburzonym rozwoju modyfikuje takŇe Ňycie zawodowe rodzicw. Przerwanie pracy

przez matki sprawia, Ňe tracĢ one nie tylko zarobki ale rwnieŇ moŇliwoĻę realizacji planw i ambicji zawodowych. Powoduje takŇe, iŇ pogarsza siħ sytuacja

finansowa rodziny, co z kolei zmusza mħŇa do szukania dodatkowej pracy, czħsto po godzinach lub w dni wolne, dystansujĢc go tym samym od rodziny i jej

codziennych problemw. Innego charakteru nabierajĢ rwnieŇ kontakty towarzyskie rodzicw. NajczħĻciej sĢ bardzo sporadyczne i okazjonalne, ograniczone do

wĢskiej grupy osb. PrzyczynĢ tego jest zarwno brak czasu lub osoby mogĢcej w zastħpstwie rodzicw zaopiekowaę siħ dzieckiem, jak rwnieŇ poczucie wstydu,

obawa niewþaĻciwych zachowaı ze strony dziecka, zmħczenie rodzicw. Oprcz rezygnacji z aktywnego Ňycia towarzyskiego z podobnych przyczyn rodzice

wycofujĢ siħ takŇe z uczestniczenia w Ňyciu kulturalnym, rzadko chodzĢc do kina, teatru czy na koncerty.

ObecnoĻę niepeþnosprawnego dziecka w rodzinie zmienia takŇe warunki rozwoju jego zdrowego rodzeıstwa. Kryzys spowodowany dezorganizacjĢ Ňycia

rodzinnego, przeciĢŇenie rodzicw caþĢ sytuacjĢ oraz ich stany depresyjne rzutujĢ na poþoŇenie i funkcjonowanie zdrowych dzieci.

FUNKCJONOWANIE ZDROWEGO RODZEİSTWA W RODZINIE WYCHOWUJġCEJ DZIECKO O ZABURZONYM ROZWOJU

Dziecko niepeþnosprawne i jego choroba wywierajĢ wpþyw nie tylko na rodzicw, ale takŇe na zdrowe rodzeıstwo . KaŇdy z czþonkw rodziny inaczej reaguje

na wiadomoĻę o chorobie dziecka. ZaleŇy to zarwno od wþaĻciwoĻci psychicznych danej osoby, jak i od wiħzi emocjonalnych, w jakich pozostaje ona z dzieckiem.

Zarwno dla dobra dziecka o zaburzonym rozwoju, jak i dobra pozostaþych czþonkw jego rodziny waŇne jest osiĢgniħcie wzglħdnej rwnowagi emocjonalnej i

przyjħcie przez nich racjonalnej postawy wobec choroby dziecka , gdyŇ sprzyja to wytworzeniu w rodzinie wþaĻciwej atmosfery wspþŇycia gwarantujĢcej

zabezpieczenie potrzeb wszystkich jej czþonkw (por. A.Maciarz 1998).

Na przestrzeni ostatnich lat prowadzono wiele badaı nad wpþywem choroby dziecka na funkcjonowanie rodziny ( Bristol 1987; Fisman 1988 ; Holroyd i

Mc.Arthur 1976 i in. ;za N.Gold 1993) . Jednak badania te czħĻciej dotyczĢ sytuacji rodzicw niŇ relacji dzieci o zaburzonym rozwoju z ich zdrowym rodzeıstwem

(Mates 1990; McHale,Sloan i Simeonsson 1986; Grossman 1972; De Meyer 1979; Lokato 1987; za H. Roeyers i K. Mycke 1995) . RwnieŇ w naszym kraju

prowadzone sĢ badania dotyczĢce wpþywu dziecka niepeþnosprawnego na potrzeby zdrowego rodzeıstwa (K. Biaþek 2001; J. Grochowska 2000; J .Wyczesany, A.

Ucinyk 2001; A. Kosecka 1997; M. Kruk 1996). Wyniki tych badaı, odnoszĢce siħ gþwnie do sytuacji rodzeıstwa dzieci autystycznych, upoĻledzonych

umysþowo i z zespoþem Downa , przyniosþy sprzeczne wyniki. Niektre wykazaþy brak jakichkolwiek skutkw ( Gath 1978; McHale , Simeonsson i Sloan 1984,

1986; za H. Roeyrs i K .Mycke 1995), inne wskazywaþy tylko na skutki negatywne ( Farber 1959; Gath 1972; Trevino 1979; za H. Roeyrs i K. Mycke 1995) lub

gþwnie pozytywne (Schreiber i Frealy 1965; BerŇer 1980; Mates 1990; za H Roeyrs i K. Mycke 1995). Niektre badania wykazaþy, Ňe wzajemne relacje

miħdzy rodzeıstwem chorym i zdrowym majĢ jednoczeĻnie aspekt pozytywny, jak i negatywny ( Grossman 1972; Lokato 1987 i in.; za H .Roeyrs i K. Mycke 1995

) ( J. Grochowska 2000; J. Wyczesany i A. Ucinyk 2001).

Funkcjonowanie zdrowego rodzeıstwa o zaburzonym rozwoju zaleŇy od wielu czynnikw. Powszechnie uwaŇa siħ, Ňe bracia i siostry dzieci

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: