Wpływ rodzaju skarmianych pasz objętościowych na profil kwasów tłuszczowych w mleku krów.pdf

Wpływ rodzaju skarmianych

pasz objętościowych na proil

kwasów tłuszczowych w mleku krów

stwarza aż czterokrotnie większe zagro-

żenie występowania chorób serca i ukła-

du krążenia. Spośród kwasów nienasyco-

nych największym zainteresowaniem ba-

daczy cieszy się sprzężony kwas linolowy

(CLA), zwłaszcza jego izomer C18:2 cis-9,

trans-11, któremu przypisuje się wyraźny,

pozytywny i wielostronny wpływ na zdro-

wie konsumentów (4). Wahania w zawarto-

ści kwasów tłuszczowych w mleku są w naj-

większym stopniu spowodowane rodza-

jem stosowanych diet w żywieniu krów (5).

Na zawartość tłuszczu w mleku mają

wpływ czynniki genetyczne, podczas gdy

na strukturę kwasów tłuszczowych wpływ

mają głównie czynniki żywieniowe (5).

W większości dotychczas przeprowadzo-

nych badań, dotyczących zmiany struktu-

ry kwasów tłuszczowych w tłuszczu mleka,

stosowano różnego rodzaju dodatki zawie-

rające tłuszcz roślinny lub zwierzęcy, m.in.

dodatek olejów roślinnych, całych nasion

roślin oleistych, oleju rybiego lub prepa-

ratów zawierających tłuszcz chroniony.

Większość wyników tego rodzaju badań,

mimo walorów poznawczych, ma bardzo

ograniczone znaczenie utylitarne, bowiem

wprowadzenie do diet dla całej populacji

krów dodatku, np. oleju rybiego czy olejów

roślinnych, w praktyce jest zadaniem nie-

wykonalnym. W związku z tym w ostatnich

latach zaczęto także zwracać coraz więk-

szą uwagę na tłuszcz zawarty w paszach

objętościowych, które są podstawą daw-

ki pokarmowej w żywieniu krów mlecz-

nych. Pasze te dostarczają substratów dla

bakterii celulolitycznych, produkujących

Józef Krzyżewski, Nina Strzałkowska, Artur Jóźwik, Emilia Bagnicka,

Jarosław O. Horbańczuk

z Instytutu Genetyki i Hodowli Zwierząt Polskiej Akademii Nauk w Jastrzębcu

dowej diecie statystycznego kon-

sumenta 25% energii pochodzi z mleka,

produktów mlecznych i mięsa (1). Wy-

mienione komponenty diety dostarcza-

ją organizmowi konsumentów około 50%

spożywanych w całej diecie niepożądanych

z dietetycznego punktu widzenia nasyco-

nych kwasów tłuszczowych (saturated fat-

ty acids – SFA). Według zaleceń Światowej

Organizacji Zdrowia (WHO) udział SFA

w pokryciu potrzeb energetycznych kon-

sumentów nie powinien przekraczać 30%.

Mleko i produkty z niego otrzymywane od-

grywają istotną rolę w żywieniu człowieka

ze względu na zawartość w nich podstawo-

wych składników pokarmowych, tj. białka

i tłuszczu, zawierającego ponad 400 róż-

nych kwasów tłuszczowych. Tłuszcz mleka

zawiera zarówno kwasy nasycone i o kon-

iguracji trans C18:1 trans-4 do C18:1

trans-16, które charakteryzują się nieko-

rzystnym wpływem na zdrowie konsu-

mentów (2), jak również kwasy tłuszczowe

jednonienasycone (monounsaturated fatty

acids – MUFA) i wielonienasycone (poly-

unsaturated fatty acids – PUFA), charakte-

ryzujące się udokumentowanym z medycz-

nego punktu widzenia korzystnym wpły-

wem na zdrowie konsumentów.

Udział w tłuszczu mleka poszczegól-

nych grup kwasów jest zmienny w stosun-

kowo szerokich granicach i w największym

stopniu uzależniony od rodzaju tłuszczu

zawartego w komponentach dawki po-

karmowej. Mleko produkowane w sta-

dach komercyjnych, w których zwierzę-

ta są żywione paszami konserwowanymi,

bez udziału świeżych pasz zielonych, za-

wiera przeciętnie 70–75% SFA, 20–25%

MUFA oraz 5% PUFA. Średniołańcucho-

we nasycone kwasy tłuszczowe, tj. C12:0;

C14:0 i C16:0, które stanowią największy

udział w puli kwasów nasyconych, wpły-

wają na podwyższenie zawartości chole-

sterolu, zwłaszcza frakcji LDL (lipprotein

niskiej gęstości), w surowicy krwi konsu-

mentów (3); C14:0 w porównaniu z C16:0

522

Życie Weterynaryjne • 2011 • 86(7)

W krajach rozwiniętych w standar-

Prace poglądowe

głównie kwasy octowy i masłowy oraz są

źródłem znacznej ilości zawartych w nich

kwasów tłuszczowych, w tym także kwa-

sów nienasyconych.

Niewątpliwą zaletą tłuszczu zawarte-

go w paszach objętościowych jest bardzo

korzystny stosunek n-6/n-3, wynoszący

poniżej 4. Zatem odpowiedni zestaw tych

pasz może w znacznym stopniu przyczynić

się do korzystnej zmiany proilu kwasów

tłuszczowych w mleku dzięki zahamowa-

niu lub stymulowaniu ich syntezy de novo.

Mimo iż zawartość tłuszczu w paszach

objętościowych jest relatywnie niska, bo-

wiem rzadko przekracza 5% w suchej ma-

sie, pasze te, ze względu na dużą ilość po-

bieranych pasz objętościowych, w więk-

szości stosowanych diet w żywieniu krów

są głównym źródłem tego składnika. Fre-

eman i wsp. (6) podają, że w optymalnych

warunkach w rajgrasie rocznym znajduje

się 68 g kwasów tłuszczowych w kilogra-

mie suchej masy, a w rajgrasie trwałym na-

wet 116 g/kg suchej masy. Zatem wyso-

kowydajna krowa wypasana na pastwisku

pobiera 20 kg suchej masy takiego poro-

stu, w którym znajduje się 2,3 kg kwasów

tłuszczowych (6).

Tłuszcz zawarty w paszach objętościo-

wych, w porównaniu np. z olejem roślinnym

dodawanym do diet, nie wpływa w znaczą-

cy sposób na wzrost udziału niepożąda-

nych izomerów C18:1-trans (z wyjątkiem

C18:1, trans-11), natomiast przyczynia się

do zmniejszenia udziału SFA i wzrostu

PUFA, w tym CLA (7). Koncentracja PUFA

w roślinach w największym stopniu zależy

od czynników środowiskowych, takich jak

stopień nasłonecznienia w okresie wegeta-

cji, częstość koszenia, pora roku oraz po-

ziom nawożenia, zwłaszcza azotem (8). Tra-

wy są bogatym źródłem n-3 PUFA. Gilliland

i wsp. (9) wykazali istotne różnice w zawar-

tości kwasu linolowego między odmianami

traw (8,5–11,0 g/100 g kwasów) i linoleno-

wego (62,6–74,1 g/100 g kwasów). Clapham

i wsp. (10) określili proil kwasów tłuszczo-

wych w 13 gatunkach traw, roślin motylko-

watych i ziół stosowanych najczęściej jako

pasze objętościowe, uprawianych w ujed-

noliconych warunkach w szklarni. Zawar-

tość kwasów tłuszczowych (mg/g suchej

masy) była następująca: α-linolenowego

7,0–38,4; linolowego 2,0–10,3 oraz palmi-

tynowego 2,6–7,5. Wymienione kwasy do-

minowały we wszystkich gatunkach roślin

i niezależnie od terminu zbioru stanowiły

93% wszystkich kwasów. Trawy, niezależ-

nie od odmiany, charakteryzowały się ujed-

noliconym składem kwasów tłuszczowych;

przeciętny udział C18:3 n-3 wynosił 66%,

C18:2 n-6–13% i C16:0–14%. Zioła nato-

miast charakteryzowały się niższym udzia-

łem C18:3 i większą zmiennością w zawar-

tości pozostałych kwasów tłuszczowych

w porównaniu z trawami.

Różnice między roślinami w zawarto-

ści kwasów tłuszczowych są większe we

wczesnych stadiach wegetacji. Największy

wpływ na zawartość i proil kwasów tłusz-

czowych mają zabiegi agrotechniczne, ter-

min sprzętu, metoda konserwacji i poziom

nawożenia azotem (11). Metoda konser-

wacji również wywiera istotny wpływ na

zawartość i proil kwasów tłuszczowych

w roślinach. Największe straty, dochodzą-

ce do 37%, związane z procesami oksyda-

cyjnymi, dotyczą PUFA (zwłaszcza C18:3,

n-3) w procesie suszenia na siano i podsu-

szania przed zakiszaniem (12, 13). Są one

związane z systemem lipoksygenazy – me-

chanizmem obronnym, zapoczątkowa-

nym w uszkodzonych komórkach w trak-

cie sprzętu roślin. Lipaza roślinna uwalnia

niezestryikowane kwasy C18:3 n-3 i C18:2

n-6 z uszkodzonych błon komórkowych,

które są szybko przekształcane w hydrok-

sy PUFA w obecności lipoksygenazy (14).

Te zaś z kolei są katabolizowanie do sub-

stancji lotnych, m. in. aldehydów i alko-

holu (15). Podsuszanie traw przed zaki-

szaniem w okresie do 24 godzin nie miało

istotnego wpływu na proil kwasów tłusz-

czowych w kiszonce. Poglądy autorów na

temat wpływu konserwantów na zawar-

tość i proil kwasów tłuszczowych są roz-

bieżne (8, 12, 16). Zmiany w koncentracji

i proilu kwasów tłuszczowych w kiszon-

kach znajdują odzwierciedlenie w skła-

dzie kwasów tłuszczowych w tłuszczu mle-

ka. Dewhurst i wsp. (17) oraz Al-Mabruk

i wsp. (18) wykazali, że w mleku krów ży-

wionych kiszonką z koniczyny czerwonej

zawartość C18:3 n-3 wynosiła 1,51g/100 g

sumy kwasów tłuszczowych.

Korzystny wpływ na proil kwasów

tłuszczowych w mleku krów żywionych

dietami z udziałem kiszonki z koniczyny

czerwonej został powierdzony również

przez innych autorów (19, 20). Zawar-

tość tego kwasu była 2–3-krotnie wyższa

w porównaniu z mlekiem krów żywionych

dietami z udziałem traw. Dodatkową za-

letą żywienia krów kiszonką z koniczyny

czerwonej w porównaniu z żywieniem ki-

szonką z traw była kilkanaście razy wyższa

zawartość w mleku itoestrogenów z gru-

py izolawonoidów: biochaniny A 1,86 vs.

0,37μg/l, ekwolu 318 vs. 75 μg/l oraz for-

mononentyny 6,5 vs. 2,7 μg/l, przy czym

najkorzystniejszy wpływ na zdrowie kon-

sumentów wywiera ekwol. Ich korzystny

wpływ na zdrowie konsumentów związa-

ny jest z ich działaniem antyoksydacyj-

nym, kilkakrotnie silniejszym od działa-

nia witaminy E.

Żywienie krów kiszonką z koniczyny

czerwonej wpływa również na zwiększenie

aktywności oksydazy polifenolowej oraz

substratu dla tego enzymu w postaci o-di-

fenolu (21). Enzym ten rozkłada o-difenol

do chinonów, które łącząc się z proteazą

The efect of forage type on fatty acids

proile in cow’s milk

Krzyżewski J. , Strzałkowska N. , Jóźwik A. ,

Bagnicka E. , Horbańczuk J.O. , Institute of

Genetics and Animal Breeding of the Polish

Academy of Sciences, Jastrzebiec

The purpose of this article was to present the inlu-

ence of diferent forage types on the cow milk content.

Cow milk produced in typical, commercial herds con-

tains relatively high concentration of undesirable fat-

ty acids and lower concentration of mono-unsaturat-

ed (MUFA) and poly-unsaturated (PUFA), fatty acids

that have positive impact on the consumers’ health.

The results of many experiments indicated that both

concentration and proile of fatty acids in milk may

be changed in relatively wide range, not only by cows’

diet supplementation with various fatty additives, but

also by introducing to the diets properly produced

forages. The concentration and proile of unsaturat-

ed fatty acids mostly depends on species and culti-

vars, degree of insolation during vegetation period,

technique of ield-crop production, cutting frequen-

cy, season of the year and the level of nitrogen fer-

tilization. The changes of fatty acids proile depend

also on the methods of plants conservation. Accord-

ing to the literature, there are signiicant diferenc-

es in the concentration of fatty acids in plants com-

monly used as roughage in dairy cows diet. Thus, it

is possible to choose the suitable species and culti-

vars, produced in optimal conditions, which would

contain high concentration of desirable fatty acids.

Using those plants in the feeding of milking cows

could allow obtain the milk with high proportion of

functional fatty acids which are favorable to human

health from the medical point of view. Moreover, this

feeding strategy would have the positive efect on the

health of milking cows and their reproduction traits.

Keywords: proile of fatty acids, plants, feeding strat-

egy, dairy cows.

i lipazą inaktywują je, przyczyniając się

w ten sposób do zmniejszenia tempa i roz-

miarów proteolizy oraz lipolizy, zarówno

w silosie, jak i w żwaczu. Zmniejszone roz-

miary proteolizy sprzyjają lepszemu wy-

korzystaniu białka, zaś lipolizy – lepsze-

mu wykorzystaniu kwasów tłuszczowych,

dzięki zmniejszeniu rozmiarów oraz stop-

nia biouwodorowania nienasyconych kwa-

sów tłuszczowych, przechodzących przez

żwacz i zwiększeniu współczynnika trans-

feru C18:3 n-3 z paszy do mleka (20). Ko-

rzystny wpływ na zawartość i proil kwasów

tłuszczowych w tłuszczu mleka krów wy-

wiera żywienie krów na pastwisku (22, 23,

24). W mleku krów wypasanych na pastwi-

sku, w porównaniu z mlekiem krów żywio-

nych kiszonką z kukurydzy, była istotnie

wyższa zawartość PUFA i MUFA, zaś niż-

sza SFA. Dihman i wsp. (25) porównywali

zawartość CLA w mleku krów, żywionych

Życie Weterynaryjne • 2011 • 86(7)

523

Prace poglądowe

dietą opartą na kiszonce z kukurydzy z ży-

wieniem krów na pastwisku, którego porost

pokrywał 1/3, 2/3 lub całe zapotrzebowa-

nie krów na składniki pokarmowe. W die-

tach pokrywających 1/3 lub 2/3 zapotrze-

bowania, w celu uzupełnienia brakujących

składników pokarmowych stosowano do-

datek siana z lucerny i mieszankę treściwą.

Zawartość CLA w mleku krów żywionych

dawką z udziałem kiszonki z kukurydzy

wynosiła 0,39 g/100 g kwasów tłuszczo-

wych, podczas gdy przy korzystaniu z pa-

stwiska, w zależności od ilości pobierane-

go porostu, zawartość tego kwasu wyno-

siła odpowiednio: 0,89, 1,43 i 2,21 g/100 g

kwasów tłuszczowych. Tak więc przy peł-

nym pokryciu potrzeb pokarmowych kro-

wy porostem pastwiskowym zawartość

CLA w tłuszczu mleka była o 560% wyż-

sza w porównaniu z mlekiem krów żywio-

nych dawką opartą na kiszonce z kukury-

dzy. Lock i Garnsworthy (26) wykazali, że

w Wielkiej Brytanii nawet częściowe wy-

pasanie krów na pastwisku, umożliwiają-

ce pokrycie ok. 1/3 zapotrzebowania kro-

wy porostem pastwiskowym wpływa w po-

dobny sposób na poziom C18:3 n-3 i CLA,

jak wypasanie krów przez 8 godzin/dobę.

Korzystne zmiany w zawartości i proi-

lu kwasów tłuszczowych w mleku krów ży-

wionych porostem pastwiskowym lub traw

skarmianych w formie świeżej znalazły od-

zwierciedlenie w składzie mleka produko-

wanego w gospodarstwach organicznych.

Korzystniejszy proil kwasów tłuszczowych

uzyskuje się również przy żywieniu krów

sianem w porównaniu z kiszonką z kuku-

rydzy. Bernardini i wsp. (27) wykazali, że

krowy żywione sianem z traw w porów-

naniu ze zwierzętami żywionymi kiszon-

ką z kukurydzy, produkowały mleko z nie-

co niższą zawartością nasyconych kwasów

tłuszczowych (61,9 vs . 63,4%) i nieco wyż-

szym poziomem kwasów tłuszczowych

PUFA (6,1 vs . 5,8%). Zwiększenie dawki

siana przyczyniło się do wzrostu koncen-

tracji CLA i kwasów z rodziny n-3.

Shingield i wsp. (28) porównywali pro-

il kwasów tłuszczowych w mleku krów ży-

wionych sianem lub kiszonką, sporządzo-

ną z mieszanki tymotki z kostrzewą łąkową

i nie stwierdzili różnic w poziomie zarów-

no SFA, jak i PUFA, z wyjątkiem C18:3 n-3.

Krowy żywione sianem wydzieliły w mle-

ku więcej C18:3 n-3 niż krowy żywione ki-

szonką, mimo iż pobierały z paszy około

50% ilości tego kwasu w porównaniu z ki-

szonką. Nie stwierdzono różnic w pozio-

mie CLA i C18:1 11t w mleku krów ży-

wionych sianem lub kiszonką. Współczyn-

nik transferu C18:3 n-3 z diet do mleka na

diecie z udziałem kiszonki z traw wynosił

0,033, podczas gdy u krów żywionych sia-

nem z traw wskaźnik ten był wyższy i wy-

nosił 0,172. Chilliard i wsp. (29) stwier-

dzili, że poziom C18:3 n-3 w mleku krów

żywionych sianem był znacznie wyższy od

uzyskanego w badaniach Bartscha i wsp.

(30). Według Boufaiieda i wsp. (31), kwas

C18:3 n-3 zawarty w sianie z tymotki w po-

równaniu z trawą świeżą, kiszonką lub sia-

nokiszonką ulegał w znacznie mniejszym

stopniu biouwodorowaniu. Według Berga-

mo i wsp. (32) w mleku krów utrzymywa-

nych w gospodarstwach organicznych za-

wartość CLA była wyższa o 33%, zaś w se-

rze wyprodukowanym z tego mleka o 45%

wyższa w porównaniu z tymi produktami

uzyskanymi w gospodarstwach tradycyj-

nych; zawartość kwasu α-linolenowego

w mleku i w serze była wyższa odpowied-

nio o 46 i 60% oraz CLA w mleku UHT,

maśle i serze ricotta wyższa odpowiednio

o: 81, 72 i 91%.

Elgersma i wsp. (13) w badaniach prze-

prowadzonych w Holandii wykazali, że

w mleku krów wypasanych na pastwisku

zawartość CLA wynosiła 2,30 g/100 g tłusz-

czu, podczas gdy krowy otrzymujące ten

sam rodzaj zielonki w oborze produkowa-

ły mleko o zawartości 1,08–1,87 g/100 g

tłuszczu mleka. Zdaniem autorów było

to związane z tempem pobierania zielon-

ki. Krowa pasąca się na pastwisku pobiera

zielonkę znacznie wolniej, co wywiera ko-

rzystny wpływ na funkcjonowanie mikro-

organizmów żwacza (33). Wyniki badań

Schroedera i wsp. (22) wykazały, że zawar-

tość CLA w mleku krów wypasanych na

pastwisku z porostem owsa ozimego była

2,6 razy wyższa (1,41 vs . 0,55% w puli kwa-

sów tłuszczowych) w porównaniu z mle-

kiem krów żywionych kiszonką z kukurydzy

według systemu TMR, zaś stosunek ilości

SFA do PUFA i MUFA był niższy (1,85 vs.

2,22). Należy podkreślić, że u krów wypasa-

nych na pastwisku występują duże różnice

osobnicze pod względem zawartości CLA

w mleku, wynoszące od 5,9 do 20,6 g/kg

sumy kwasów tłuszczowych.

Niezależnie od rodzaju porostu pastwi-

skowego występują wyraźne zmiany sezo-

nowe w zawartości kwasów tłuszczowych

w mleku. Tomson i Van der Poel (34) w No-

wej Zelandii stwierdzili wzrost koncentra-

cji PUFA, szczególnie CLA w mleku krów

w okresie wiosny i jesieni, podczas gdy

w okresie letnim następowało wyraźne

obniżenie koncentracji MUFA, przy jed-

noczesnym wzroście zawartości SFA. Wy-

niki badań Dewhursta i wsp. (35) wykaza-

ły, ze C18:3 n-3 zawarty w kiszonce z traw

podlega w znacznie większym stopniu bio-

uwodorowaniu w żwaczu w porównaniu

z C18:3 n-3 zawartym w kiszonce z koni-

czyny białej lub czerwonej. Zdaniem cyto-

wanych autorów mniejsze tempo i zakres

biouwodorowania C18:3 n-3 zawartego

w koniczynie białej jest związane z szyb-

szym pasażem tej paszy przez przewód po-

karmowy i tym samym skróceniem czasu

ekspozycji na działanie lipazy i procesów

biouwodorowania. Stopień biouwodorowa-

nia nienasyconych kwasów tłuszczowych

zależy także od aktywności enzymów lipo-

litycznych, zawartych w poszczególnych

roślinach. Lee i wsp. (36) wykazali, że ak-

tywność lipolityczna w koniczynie czerwo-

nej jest znacznie mniejsza w porównaniu

z trawami, dzięki obecności oksydazy poli-

fenolowej (37). Enzym ten powoduje m.in.

denaturację lipazy roślinnej i tym samym

jej inaktywację. Niezależnie od stopnia bio-

uwodorowania, wyniki wielu przeprowa-

dzonych badań wykazały jednoznacznie, że

mleko krów wypasanych na pastwisku lub

żywionych świeżą zielonką dowożoną do

obory, w porównaniu z mlekiem krów ży-

wionych paszami konserwowanymi z du-

żym udziałem paszy treściwej, zawierało

znacznie więcej kwasów nienasyconych,

zwłaszcza CLA i C18:3 n-3, przyczynia-

jąc się jednocześnie do zmniejszenia kon-

centracji niepożądanych kwasów nasyco-

nych (38, 39). Lourenco i wsp. (39) w pod-

sumowaniu wyników badań, dotyczących

wpływu składu botanicznego porostu na

zawartość kwasów tłuszczowych stwier-

dzili wzrost koncentracji kwasów niena-

syconych (zwłaszcza C18:3 n-3), w przy-

padku gdy skład porostu był zróżnicowa-

ny gatunkowo.

Autorzy ci wykazali również, że mle-

ko krów żywionych koniczyną czerwo-

ną zawierało więcej C18:3 n-3, w porów-

naniu z mlekiem krów żywionych trawą,

mimo iż ilość tego kwasu w obydwu pa-

szach była podobna. Dewhurst i wsp. (7)

na podstawie dokonanego przeglądu wy-

ników badań nad żywieniem krów paszą

świeżą i konserwowaną wykazali duże róż-

nice w zawartości i wzajemnych propor-

cjach poszczególnych kwasów na korzyść

kwasów o właściwościach funkcjonalnych.

Różnice te były uwarunkowane znaczny-

mi stratami w wyniku procesów oksyda-

cyjnych nienasyconych kwasów tłuszczo-

wych zachodzących w procesie suszenia na

siano lub podsuszania przed zakiszaniem.

W podsumowaniu należy podkreślić,

że istniejąca duża zmienność w koncen-

tracji kwasów tłuszczowych w tłuszczu

roślin powszechnie stosowanych jako pa-

sze objętościowe w żywieniu krów mlecz-

nych stwarza możliwość doboru takich ga-

tunków i odmian, które wyprodukowane

w odpowiednich warunkach będą zawie-

rały wysoką koncentrację kwasów tłusz-

czowych o pożądanym proilu. Żywienie

krów mlecznych taką paszą umożliwi po-

zyskiwanie mleka z dużym udziałem kwa-

sów o własnościach funkcjonalnych, po-

siadających udokumentowany z medycz-

nego punktu widzenia korzystny wpływ

na zdrowie konsumentów. Spośród zna-

nych systemów żywienia najkorzystniejszy

wpływ, zarówno na proil kwasów tłuszczo-

wych w tłuszczu mleka krów, jak i innych

524

Życie Weterynaryjne • 2011 • 86(7)

Prace poglądowe

składników, ma żywienie pastwiskowe.

Mleko krów żywionych paszami konserwo-

wanymi charakteryzuje się najniższą kon-

centracją składników bioaktywnych. Przy

pełnym pokryciu potrzeb pokarmowych

krowy porostem pastwiskowym zawartość

CLA w tłuszczu mleka można zwiększyć

ponad 5-krotnie w porównaniu z mlekiem

krów żywionych dawką opartą na kiszonce

z kukurydzy. Taka strategia żywienia tak-

że zapewni zwierzętom dobry stan zdro-

wia oraz istotnie przyczyni się do popra-

wy wskaźników reprodukcji.

afecting concentrations. Can. J. Anim. Sci. 2003a, 83 ,

501-511.

13. Elgersma A., Ellen G., Van der Horst H., Muuse B.G., Boer

H., Tamminga S.: Comparison of the fatty acid composi-

tion of fresh and ensiled perennial ryegrass (L. perenne)

afected by cultivar and regrowth interval. Anim. Feed

Sci. Technol . 2003a, 108 , 191-205.

14. Feussner I., Wasternack C.: he lypoxygenase pathway.

Ann. Rev. Plant Biol. 2002, 53 , 275-297.

15. Fall R., Karl T., Hansel A., Jordan A., Lindinger W.: Vola-

tile organic compounds emitted after leaf wounding: on-

-line analysis by proton-transfer-reaction mass spectro-

metry. J. Geophys. Res. Atmos. 1999, 104, 15963-15974.

16. Arvidsson K.: Factors afecting fatty acid composition in

forage and milk. Doctoral hesis. Swedish University of

Agtricultural Sciences, Umea 2009.

17. Dewhurst R.J., Fisher W.J., Tweed J.K.S., Wilkins R.J.:

Comparison of grass and legumes silages for milk pro-

duction. I. Production responses with diferent levels of

concentrate. J. Dairy Sci. 2003a, 86 , 2598-2611.

18. Al-Mabruk R.M., Beck N.F.G., Dewhurst R.J.: Efects of

silage specie and supplemental vitamin E on the oxidati-

ve stability of milk. J. Dairy Sci. 2004, 87 , 406-412.

19. Vanhatalo A., Kouppala K., Toivonen V., Shingield K.J.:

Efects of forage species and stage of maturity on bovine

milk fatty acid composition. Eur. J. Lipid Sci. Tech. 2007,

109 , 856-867.

20. Steinshamn H., huen E.: White or red clover-grass sila-

ge in organic dairy milk production: Grassland produc-

tivity and milk production responses with diferent levels

of concentrate. Livest. Sci . 2008, 119, 202-215.

21. Lee M.R., Paritt L.J., Scoln N.D., Minchin F.R.: Lipolisis

in red clover with diferent polyphenol oxidase activities

in the psesence and absence of rumen luid. J. Sci. Food

Agric. 2007, 87 , 1308-1314.

22. Schroeder G.F.., Delahoy J.E., Vidaurreta I., Bargo F., Ga-

glliostro G.A., Muller L.D.: Milk fatty acid composition of

cows fed a total mixed ration or pasture plus concentrates

replacing corn with fat. J. Dairy Sci. 2003, 86 , 3237-3248.

23. Rego O.A., Portugal P.V., Sousa M.B., Rosa H.J.D., Vouze-

la C.M., Borba A.E.S., Bessa R.J.B.: Efect of diet on fat-

ty acid pattern of milk from dairy cows. Anim. Res. 2004,

53, 213-220.

24. Havemose M.S., Weisberg M.R., Bredie L.P., Nielsen J.H.:

Inluence of feeding diferent types of roughage on the

oxidative stability of milk. Int. Dairy J. 2004, 14 , 563-570.

25. Dihman T.R., Anand G.R., Satter L.D., Pariza M.W.: Con-

jugated linoleic acid content of milk from cows fed dife-

rent diets. J. Dairy Sci. 1999, 82 , 146-156.

26. Lock A.L., Garnsworthy P.C.: Seasonal variation in milk

conjugated linoleic acid and Δ-9-desaturase activity in

dairy cows. Livestock Prod. Sci. 2003, 79 , 47-59.

27. Bernardini D., Gerardi G., Elia C.A., Marchesini G., Ten-

ti S., Segato S.: Relationship between milk fatty acid com-

position and dietary roughage source in dairy cows. Vet.

Res. Commun. 2010, 34 (Suppl. 1) S135-S138.

28. Shingield K.L., Salo-Väänänen P., Pahkala E., Toivonen

V., Jaakkola S., Piironen V., Huhtanen P.: Efect of fora-

ge conservation method, concentrate level and propyle-

ne glycol on the fatty acid composition and vitamin con-

tent of cow’s milk. J. Dairy Sci. 2005, 72 , 349-361.

29. Chilliard Y., Ferlay A., Doreau M.: Efect of diferent ty-

pes of forages, animal fat or marine oils in cow’s diet on

milk fat secretion and composition especially linoleic acid

(CLA) and polyunsaturated fatty acids. Livestock Prod.

Sci. 2001, 70 , 31-48.

30. Bartsch B.D., Graham E.R.B., McLean D.M.: Protein and

fat composition and some manufacturing properties of

milk from dairy cows fed on hay and concentrates in va-

rious ratios. Aust. J. Agr.Res. 1979, 30 , 191-199.

31. Boufaiied H., Chouinard P.Y., Tremblay G.F., Petit H.V.,

Michaud R., Belanger G.: Fatty acids in forages. II. In vi-

tro ruminal biohydrogenation of linolenic acids from ti-

mothy. Can. J. Anim.Sci. 2003, 83 , 513-522.

32. Bergamo P.: Fat soluble vitamin contents and fatty acid

composition in organic and conventional Italian dairy

products. Food Chem . 2003, 82 , 625-631.

33. Voormolen S.: Groene melk.NRC Handelsblad. Weten-

schap en Onderwijs 2004, 28-29 Februari, 47.

34. homson N.A., an Der Poel W.: Seasonal variation of the

fatty acid composition of milk from Frisian cows grazing

pasture. N. Z. Soc. Anim. Prod. 2000, 60 , 314-317.

35. Dewhurst R.J., Evans R.T., Scollan N.D., Moorby J.M., Mer-

ry R.J., Wilkins R.J.: Comparisons of grass and legume si-

lages for milk production. 2. In vivo and in sacco evalu-

ations of rumen function. J. Dairy Sci. 2003b, 86 , 2612-

2621.

36. Lee M.R.F., Martinez E.M., Scollan N.D.: – Plant enzyme

mediated lipolisis of Lolium perenne and Trifolium pra-

tense in an in vitro stimulated rumen environment. Asp.

Appl. Biol. 2003b, 70, 115-120.

37. Lee M.R.F., Winters A.L., Scollan N.D., Dewhurst R.J.,

heodoron M.K., Minchin F.R.: Plant mediated lipolisi-

si and proteolisis in red clover with diferent polyphenol

oxidase activities. J. Sci. Food Agric. 2004, 84 , 1639-1645.

38. Chilliard Y., Glasser F., Ferlay A., Bernard L., Ronel J., Do-

reau M.: Diet, rumen biohydrogenation and nutritional

quality of cow and goat milk fat. Euro. J. Lipid. Sci. Tech-

nol. 2007, 109 , 828-855.

39. Lourenco M., Van Ranst G., Vlaeminck B., De Smet S.,

Fievez V.: Inluence of diferent dietary forages on the

fatty acid composition of rumen digesta as well as rumi-

nant meat and milk. Anim. Feed Sci.Technol . 2008, 145 ,

418-437.

Piśmiennictwo

1. Henderson L., Gregory J., Irving K., Swan G.: he natio-

nal diet and nutrition survey: adults aged 19 to 64 years.

Vol. 2: Energy, Protein, Carbohydrate, Fat and Alkohol

Intake. he Stationery Oice, London, 2003.

2. Molkentin J.,Precht D.: Optimized analysis of trans-octa-

decenoic acids in edible fats. Chromatographia 1995, 41 ,

267-272.

3. Williams C.M.: Dietary fatty acids and human health.

Ann. Zoot . 2000, 49, 165-180.

4. Larsson S.C., Bergkvist L., Wolk A.: High-fat dairy food

and conjugated linoleic acid intakes in relation to colo-

rectal cancer incidence in the Swedish Mammography

cohort. Am. J. Clin. Nutr. 2005, 82, 894-900.

5. Lock A.L., Shingield K.J.: Optimising milk composition.

w: Kebreab E., Mills J., Beever D.E., (Eds.), Dairying-Using

Science to Meet Consumers Needs . Occ. Pub. No. 29, Brit.

Soc. Anim. Sci. Nottingham University Press, Loughbo-

rough, UK, 2004, pp. 107-188.

6. Freeman S.J., Bertrand J.A., Jenkins T.C., Pinkerton B.W.:

Fatty acid and composition o annual rye and ryegrass fo-

rage. J. Dairy Sci. 2002, 85 (Suppl. 1):95.

7. Dewhurst R.J., Shingield K.J., Lee M.R.F., Scollan N.D.:

Increasing the concentrations of beneicial polyunsa-

turated fatty acids in milk produced by dairy cows in

high-forge system. Anim. Feed Sci. Technol. 2006, 131 ,

168-206.

8. Dewhurst R.J., King P.J.: Efects of extended wilting, sha-

ding and chemical additives on the fatty acids I labora-

tory grass silages. Grass Forage Sci. 1998, 53 , 219-224.

9. Gilliland T.J., Barrett P.D., Mann R.I., Agnew R.E., Fearon

A.M.: Canopy morphology and nutritional quality traits

as potential value indicators for Lolium perenne varie-

ties. J.Agric. Sci. 2002, 139 , 257-273.

10. Clapham W., M., Foster J.G., Neel J.P., Fedders J.M.: Fat-

ty acid composition of traditional and novel forages. J.

Agric. Food Chem . 2005, 53 , 10068-73.

11. Dewhurst R.J., Scollan N.D., Younell S.J., Tweed J.K.S.,

Humphreys M.O.: Inluence of species, cutting date and

cutting interval on the fatty acid composition on grasses.

Grass Forage Sci. 2001, 56 , 68-74.

12. Boufaiied H., Chouinard P.Y., Tremblay G.F., Petot H.V.,

Michaud R., Belanger G.: Fatty acids in forages. I. Factors

Opracowanie zrealizowano w ramach

projektu „BIOŻYWNOŚĆ – innowacyjne,

funkcjonalne produkty pochodzenia zwie-

rzęcego”, nr POIG.01.01.02-014-090/09,

współinansowanego przez Unię Europej-

ską ze środków Europejskiego Funduszu

Rozwoju Regionalnego, w ramach progra-

mu operacyjnego Innowacyjna Gospodar-

ka 2007–2013.

Prof. dr hab. Józef Krzyżewski, Instytut Genetyki i Ho-

dowli Zwierząt PAN, Jastrzębiec, ul. Postępu 1, 05-552

Wólka Kosowska

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: