Opinia publiczna jest swoistą postacią świadomości społecznej obejmująca ogół poglądów społeczeństwa na tematy aktualnie ważne. Pod wpływem rozwoju środków masowego przekazu wzrosło znaczenie opinii publicznej. W socjologii zagadnieniu opinii publicznej poświęcono wiele uwagi. Współcześnie opinia publiczna traktowana jest jako narzędzie wpływu na rząd, większy ten wpływ w warunkach demokracji. W miarę rozwoju demokracji także w Polsce wzrośnie rola opinii publicznej. Jej aspekty są miarą demokracji. I Instytut Badania Opinii Publicznej powstał w Ameryce.
-Wytwory materialne i duchowe ludzkości, jej dorobek gromadzony i utrwalony w procesie historii, stale wzbogacany.
-Całokształt historycznie ukształtowanych wartości zasad i norm współżycia (wychowanie).
-Całokształt wytworów duchowych ludzkości lub określonych społeczeństw, narodów, grup społecznych.
W socjologii przez pojęcie „kultura” rozumie się całokształt materialnego i duchowego dorobku ludzkości, nagromadzonego, utrwalonego i wzbogaconego w ciągu jej dziejów przekazywanego z pokolenia na pokolenie. Socjologię interesuje wpływ kultury na życie społeczne, zależności między elementami kultury a zjawiskami i procesami jakie zachodzą w społeczeństwie. Występujące w ramach struktury społecznej zbiorowości na tyle mają odmienne wzory, normy zachowania, wartości itp., że możemy wyodrębnić tzw. subkulturę lub podkulturę. Można mówić o subkulturze robotniczej, chłopskiej, studenckiej, młodzieżowej itp. Każda kultura aktualnie istniejąca opiera się w pewnej mierze na dziedzictwie przeszłości. Na życie ma wpływ nie tylko przeszłość, ale również zmieniające się warunki bytu. Kształtują się nowe dążenia i tęsknoty.
KULTURA – to ogół wytworów ludzkiej działalności materialnej i niematerialnej, wartości i uznawanych sposobów postępowania zobiektywizowanych i przyjętych w wolnych zbiorowościach i następnym pokoleniom.
Dziedzictwo kulturowe – przekazywanie z pokolenia na pokolenie dorobku dóbr kultury, predyspozycji do postaw.
Naród – zbiorowość, wspólnota ludzi ukształtowana historycznie w obrębie danego terytorium na gruncie tradycji, języka posiadająca więzi ekonomiczne i własne instytucje polityczne, charakteryzująca się swoistym systemem kulturowym oraz poczuciem tożsamości i odrębności wobec innych zbiorowości. Kryteria wyodrębniania narodu: - kryterium historyczne; - ekonomiczno-terytorialne; -wspólnota polityczna (wspólna organizacja polit. – nie zawsze jest to państwo); - wspólnota kulturowa; - wspólnota psychiczna tj. więź uczuciowa, która obecna jest w świadomości zbiorowości.
Socjologia humanistyczna.
Założenia wg F. Znanieckiego sprowadzają się do:
- zachowania mają aspekt subiektywny
- zachowanie odbywają się w sytuacji i społecznie ją określają
- badanie postaw ludzi na podstawie udzielonych odpowiedzi jest zawodne
- poznanie realistyczne, wczucie się badacza w ich sytuację, poznanie od środka
- metodą pozwalającą rozpoznać postawy realistyczne jednostek jest „metoda dokumentów osobistych”(życiorys, pamiętniki, listy, obserwacja)
Teoria funkcjonalistyczna.
Przedstawiciele funkcjonalizmu (Davis, Moore, Merton) – ujmowali społeczeństwo jako system, całość składająca się z powiązanych wzajemnie elementów, podsystemów (kulturowych, ekonomicznych, politycznych). Elementy systemu i sam system pełnią w stosunku do siebie odpowiednie funkcje. Nie wszystkie składniki pełnią funkcje pozytywne. Negatywne to te, które utrudniają realizację potrzeb – dysfunkcja wobec systemu (alkoholizm, przestępczość). Ważną role pełnią instytucje kontroli. Niezbędnym jest istnienie instytucji socjalizujacych. Nasze wersje tej orientacji głoszą, że wiodącą tendencją systemu społecznego jest postępujące różnicowanie struktur jego elementów.
Teoria modernizacji. Wyjaśnienie zjawiska nierówności społecznych, koniecznego do funkcjonowania społeczeństwa. Obsadzanie niezbędnych pozycji i ról społecznych wykształconą i kompetentną kadrą.
Teoria konfliktu. Dowodzi, że zmiana społeczna nie jest czymś wyjątkowym i patologicznym a normalnym stanem każdego społeczeństwa (K. Marks, M. Weber). Konflikt, brak zgody co do pewnych wartości pełni funkcje pozytywne prowadząc do postępowych zmian społeczeństwa. W społeczeństwie jedne grupy podporządkowane są innym. Interesy tych grup w sferze ekonomicznej i politycznej z reguły są sprzeczne. Konflikty prowadzą do naruszania równowagi społecznej, mogą również prowadzić do zmiany społecznej. Mogą również sprzyjać integracji wewnętrznej wobec zagrożenia zewnętrznego.
Teoria wymiany społecznej.
Teoria ta nawiązuje do tradycji behawioryzmu tj. do teorii zachowań ludzkich, wzajemnego oddziaływania jednostek na siebie. Całokształt życia społecznego uważany jest za swego rodzaju rynek ekonomiczny, gdzie dokonują się transakcje, ludzie wymieniają wartości nagradzające i karzące. Jeśli człowiek w przeszłości, reagując na zachowanie innych ludzi uzyskał nagrodę, to w przyszłości w podobnych sytuacjach będzie reagował tak samo jak niegdyś. Jeśli natomiast był ukarany, będzie unikał tego typu sytuacji (Peter M. Blau, G. C. Homans).
Teoria działania społecznego.
Przedstawiciele; (M. Weber, Florian Znaniecki) Przyjmuje się, że działanie to podstawowy składnik życia społecznego. Są skierowane ku innym ludziom i przez nich ukształtowane. Inne rodzaje działań to zachowanie kierujące się dążeniem do celu bez względu na koszty. Działania emocjonalne (afektywne) – ekspresja stanów psychicznych. Działania tradycyjne – zgodne z uznanymi zwyczajami bez względu na ich skuteczność. W działaniach jednostka decyduje, czy:
- chce być emocjonalnie zaangażowana
- być obojętną
- nie traktować partnera obiektywnie
- traktować subiektywnie
- uwzględnić interes prywatny, egoistyczny czy grupowy
zdzis5