Strona | 6
1. PRZEDMIOT I ZADANIA ANDRAGOGIKI:
Toruński ośrodek – czasopismo „Edukacja dorosłych” (nie potrafili się sprzedać)
Radomski ośrodek – czasopismo „Edukacja dorosłych” – mieli najnowsze technologie.
Z języka greckiego:
- aner, dpn: andros – dzielny, dorosły
- ago – prowadzę
Adult Education
Erwachsenenbildung
Boenumahbe Bopoc łvisc
Andragogika – jedna z nauk pedagogicznych – zajmuje się edukacją dorosłych
Miejsce andragogiki w systemie nauk o wychowaniu.
Andragogika jest jedną z subdyscyplin, współwystępujących z takimi naukami o wychowaniu jak: pedagogika ogólna, teoria wychowania, historia wychowania i oświaty, teoria kształcenia In., dydaktyka, pedeutologia, pedagogika pracy, ekonomia oświaty, pedagogika przedszkolna i szkolna.
Kryteria wyodrębniania dyscypliny pedagogicznej jaką jest andragogika:
§ wyraźnie sprecyzowany i społecznie znaczący przedmiot badań
§ adekwatna do przedmiotu terminologia
§ specyficzna metodologia badań
§ istnienie podstawowych teorii i twierdzeń
§ istniejący obie informacji naukowej
§ uznana reprezentacja instytucjonalna i personalna
e- mentor – czasopismo internetowe
Przedmiot andragogiki jest obszerny i stanowią go rozważania na temat :
§ metodologii badań
§ dokumentacji naukowej w dziedzinie systemu oświaty dorosłych
§ problematyki celów kształcenia i treści, form, metod, zasad oraz historii oświaty dorosłych
§ zagadnień osobowości pracownika oświatowego.
Zadania andragogiki i gerontologii:
Cele andragogiki jako nauki:- badania procesów edukacyjnych - uogólnienie badań - formułuje wnioski- wprowadza do życia
Dzięki andragogice są to cele dotyczące kształcenia dorosłych:
- rozwój harmoniczny pełnej osobowości (człowiek jako całość)- upowszechnienie wiedzy ogólnej w edukacji dorosłych, co daje człowiekowi elastyczność, rozszerza horyzonty myślenia, łatwiejsze przystosowanie się do zmian- umożliwianie dorosłym osobom przekwalifikowania się, zdobycia nowych wiadomości, nowych kompetencji zawodowych, rozwój zawodowy.
Geneza i ewolucja andragogiki jako nauki o dorosłym człowieku.
Pomimo, że refleksja nad kształceniem dorosłych pojawiła się już w starożytności, głównie u filozofów i polityków (Platon, Arystoteles), pogłębiała się w okresie renesansu (Marycjusz z Pilzna), a następnie w czasach nowożytnych (Kameński, Kordocent) i wiek XIX ( Grundvig, Libert, Cieszkowski, Krzywicki).
Andragogika jako odrębna refleksja o kształceniu i wychowaniu człowieka dorosłego wyemancypowała się dopiero w latach międzywojennych. Wtedy to rodziła się nasza refleksja na temat potrzeby organizacji i metodyki kształcenia dorosłych. Pojawiły się na szerszą skalę liczne formy kształcenia dorosłych oraz utrwaliły naukowe przekonania o dużych możliwościach uczenia się człowieka dorosłego.
Totalnemu osłabieniu uległa niewiara w skuteczność kształcenia dorosłych.
Znakiem zaawansowania refleksji andragogicznych w tym okresie jest rozwój badań empirycznych i pojawienia się prac naukowych oraz tworzenie międzynarodowej współpracy i wymiany andragogicznej.
Potwierdzeniem jest :
Pierwsze Światowe Stowarzyszenie Oświaty Dorosłych - założone w Londynie w 1918 r. oraz Pierwsza Światowa Konferencja Oświaty Dorosłych w 1929 r. w Cambridge
Uczestniczyli w niej reprezentanci ponad 300 organizacji oświatowych i przedstawiciele rządów z 33 krajów świata.
Następnie pojawienie się wykładów na uniwersytetach z teorii oświaty i życia kulturalnego dorosłych ( Wolna Wszechnica Polska w Warszawie w 1922 roku oraz Uniwersytet Columbia w Nowym Yorku 1930 roku i Uniwersytet Jagielloński 1937 roku) .
Początkowo traktowano andragogikę jako część pedagogiki.
Definicja informacyjna
Pojęcie Uczenie się
Definicja procesualna
Definicja informacyjna – nabywanie wiadomości i umiejętności i ich zastosowanie w sytuacjach algorytmicznych (stałych, standartowych) oraz heurystycznych (problemowych)
Definicja procesualna – oparty na indywidualnym doświadczeniu proces prowadzący do zmian w zachowaniu się, które to zmiany nawet jeśli nie są stałe to zawsze odznaczają się czymś innym, nowym w stosunku do poprzedniego zachowania.
Nauczanie dorosłych à stymulowanie, organizowanie, kierowanie procesem uczenia się.
Kształcenie à K = U + N
Proces kształcenia à PK = PU + PN
Jakie warunki muszą być spełnione by był możliwy proces kształcenia
1. Uczniowie
2. Nauczyciel
3. Treść ciekawa (zasada wygaszania – wygaszamy naszą pomoc)
4. Motywacja
Dokształcanie à uzupełnianie brakujących wiadomości i umiejętności, niezbędnych do zajmowania danego stanowiska
Doskonalenie à unowocześniona, uwspółcześniona modernizacja już posiadanych kwalifikacji.
2. ZAKRESY ZAINTERESOWAŃ ANDRAGOGIKI:
Aksjologia edukacji dorosłych:
Edukacja aksjologiczna ma w założeniu charakter aksjologicznie neutralny – nie preferuje żadnych stanowisk co do sposobu istnienia wartości, ich poznawania, porządkowania, interpretowania. Zakłada jednakże wcześniejsze wychowanie do wartości, które w okresie dzieciństwa dostarczyło jednostce doświadczeń pożądanych z punktu widzenia naturalnego rozwoju jej sfery ewaluacyjnej. Jeśli dorosły zapragnie, wskazywany mu wcześniej kierunek wartościowania, zmienić, będzie mógł świadomie modyfikować hierarchię standardów wartościowania, ich miejsce we własnym życiu. Jeśli natomiast nie będzie dysponować żadnym materiałem psychicznym, odnoszącym się do tych form aktywności, jeśli nie będzie dysponować wystarczająco bogatą bazą doświadczeń i narzędzi ich przekształcania, jeśli nie zdoła kontrolować własnych stanów afektywnych i ich wpływu na zachowanie, zakresu i poziomu rozumienia pojęć , którymi się posługuje edukacja aksjologiczna, w swej treści nie tylko nie zostanie zrozumiana, ale też zabraknie wewnętrznych warunków, by mogła znacząco wpływać na ukierunkowane zachowanie.
Tradycja teorii i praktyki andragogicznej:
Historyczny rys aksjologii edukacji dorosłych:
*W Polsce w systemie totalitarnym aksjologia i jej rola w edukacji jak dzieci i młodzieży tak i dorosłych była pomijana. W definicjach H. Radlińskiej czy R. Wroczyńskiego nie odnajdziemy jej zaprzeczenia (że jest niepotrzebna) lecz zostaje ona po prostu przemilczana, pominięta. Gdyż w ówczesnym państwie największy nacisk kładziono na postawy, natomiast rolę wartości i przekonań pomijano.
W roku 1972 w Tokio na III Międzynarodowej Konferencji Edukacji Dorosłych przyjęto następującą propozycję: „oświata dorosłych jest działalnością dla rozwijania duchowych wartości człowieka, dla umocnienia idei pokoju i zrozumienia międzynarodowego, dla rozwinięcia współpracy i wyeliminowania wszelkich form dominacji między narodami”. W raporcie Konferencji wskazano, że oświata dorosłych jest istotnym czynnikiem rozwoju kulturalnego (więc i wartości, aksjologicznego), który polega na wykorzystywaniu fizycznych i umysłowych wartości człowieka, a temu przecież głównie służy działalność oświatowa.
Jednak co warto też podkreślić to fakt, że ważnym forum, gdzie zbyt słabo jest akcentowana aksjologia, są kolejne zjazdy pedagogiczne (odbyły się 4, ostatni w 2001 r.).
Poprzez edukację dorosłych widziano (podczas konferencji) sposób na tworzenie świadomego obywatelstwa, ekonomicznego i socjalnego rozwoju, likwidowania analfabetyzmu i zmniejszania ubóstwa.
**Obecnie w andragogice, edukacji dorosłych zachodzą liczne przeobrażenia. Aby jednak mogła się ona w pełni rozwijać muszą być spełnione dwa warunki: szerzenia wiedzy o tradycji danej nauki oraz nowatorstwo badań. Z tym drugim mamy do czynienia dosyć często, jedna o tradycji, historii oświaty dorosłych, wiemy jeszcze nie wiele. Stąd zebranie różnych artykułów w jedną książkę. Jest ona podzielona na dwa wielkie rozdziały: I oświata dorosłych w okresie niewoli narodowej II oświata dorosłych w Drugiej Rzeczypospolitej. Ze względu na to że zagadnień poruszanych w tej pozycji jest wiele wybrałam tylko te moim zdaniem najciekawsze.
1. Pierwszy polski podręcznik andragogiki
Pierwszym polskim podręcznikiem andragogiki był „ praca oświatowa. Jej zadania, metody i organizacja.” Został on opracowany prze Uniwersytet im. Adam Mickiewicza a Poznaniu i wydany w 1913r. był wynikiem działalności towarzystw oświatowych. Podręcznik odzwierciedlał dorobek w zakresie oświaty dorosłych działaczy ze wszystkich trzech zaborów. Pełnił on kilka funkcji:
Był dziełem podsumowującym dotychczasową wiedzę andragogiczną i inspiracja do dalszych badań oraz podkreśleniem wagi omawianego przedmiotu. Pierwszy polski podręcznik oświaty dorosłych był publikacją wyjątkową w dorobku polskiej andragogiki. Przedstawione w nim zagadnienia teorii i praktyki oświaty dorosłych są świadectwem z jednej strony emancypacji problematyki andragogicznej u progu XX w., z drugiej strony potwierdzeniem upowszechniania oświaty dorosłych na ziemiach polskich.
2. Wkład Towarzystwa Pedagogicznego w upowszechnianie edukacji dorosłych na terenie Galicji w II poł. XIX w.
W II poł. XIX w. Galicja reprezentowała bardzo niski stan oświaty i szkolnictwa. W skutek tego szerzył się analfabetyzm. Dopiero od lat siedemdziesiątych można obserwować ożywienie w nauce i kulturze. Działo się tak za sprawą powstających coraz częściej polskich instytucji i organizacji społecznych m. in. Towarzystwa Pedagogicznego. Zostało ono utworzone w 1868 r. przez nauczycieli szkół różnych stopni. Powstanie Towarzystwa Pedagogicznego spotkało się z zainteresowaniem społeczeństwa, które włączyło się w jego poczynania, także wspierając materialnie.
Głównym celem Towarzystwa Pedagogicznego było rozwijanie form służących podnoszeniu ogólnego i zawodowego wykształcenia nauczycieli. Organizowano konferencje, kursy dokształcające, tworzono biblioteki, propagowano czytelnictwo.
Towarzystwo Pedagogiczne prowadziło prace na rzecz upowszechniania wiedzy w szerszych kręgach społecznych. Głównie przez prowadzenie wykładów i odczytów, a nawet szkół dla dorosłych.
Zwrócono uwagę na potrzebę kształcenia kobiet – początkowo wykłady były prowadzone tylko dla nich. Ta akcja odczytowa wpłynęła na zakładanie szkół żeńskich. Towarzystwo Pedagogiczne podejmowało próby pedagogizacji dorosłych. Temu celowi służyły wspólne konferencje nauczycieli i rodziców organizowane np. w Bochni. Zamierzeniem ich była wymiana myśli w sprawach wychowawczych. Odczyty kończyły się zazwyczaj dyskusją uczestników. Dla dorosłych analfabetów organizowano kursy czytania i pisania.
Specyficzną formą działalności pozaszkolnej kierowaną do ludności wiejskiej były kursy z zakresu prowadzenia gospodarstwa domowego. Celem była popularyzacja wiedzy niezbędnej w tej działalności a także praktyczne wskazówki do zastosowania tej wiedzy.
Duże zasługi oświacie polskiej oddało Towarzystwo Pedagogiczne swą bogatą działalnością wydawniczą. Było wydawcą: miesięcznika „Szkoła”, dodatku „Praktyka szkolna”, przewodników metodycznych, podręczników szkolnych, dzieł okolicznościowych.
Prowadzona działalność pozaszkolna wpłynęła na rozbudzenie ruchu samokształceniowego i rozwój potrzeb edukacyjnych części społeczeństwa, która uczestniczyła w pracach tej organizacji społecznej.
3. Polonijna oświata pozaszkolna w Mandżurii
Początki Polonii mandżurskiej związane są ściśle z podjętą w 1897r. przez rząd rosyjski budową Kolei Wschodnio - Chińskiej. Realizację tej inwestycji powierzono Towarzystwu w skład którego wchodzili w większości Polacy. Także w dyrekcji oraz ekspedycji technicznej było wielu cenionych polskich fachowców. W miarę rozwijania się frontu robót budowlanych w Mandżurii przybywało coraz więcej polskich inżynierów, techników, urzędników, kolejarzy i robotników. Ściągali tam z całymi rodzinami zachęceni wysokimi zarobkami. Wykształceni, pracowici i solidarni Polacy odgrywali wówczas w Mandżurii rolę znaczącą zajmując szereg wysokich stanowisk.
Polonia mandżurska dość wcześnie podjęła działalność kulturalno - oświatową. Głównym jej celem była obrana przed wynarodowieniem. Pierwszym stowarzyszeniem o takim charakterze była „Gospoda Polska” w obrębie której otworzono bibliotekę, stworzono zespół teatralny, organizowano kursy dokształcające i wydawano prasę w języku polskim. W ramach kursu wykładano nie tylko język polski, ale także historię i kulturę naszego narodu. Ważne dla Polonii było rozwijanie wśród młodzieży idei samokształcenia i samopomocy oraz zachęcenie ich do aktywnego uczestnictwa w życiu społeczności polonijnej. Mimo swej szczupłości liczebnej Polonia Mandżurska podejmowała wiele wysiłków na rzecz rozwoju oświaty pozaszkolnej w swoim środowisku. Zwraca uwagę różnorodność form działania, wysoki poziom organizacyjny i merytoryczny.
4. Udział Polski w międzynarodowej współpracy w dziedzinie oświaty dorosłych w okresie międzywojennym.
Godne odnotowania są fakty związane z istotnymi osiągnięciami szkolnictwa i oświaty okresu międzywojennego w Polsce. Międzynarodowy ruch oświatowy wyraźnie dostrzegał polskie sukcesy i starał się nimi zainteresować poprzez międzynarodowe organizacje pedagogiczne. Zjawisko to związane było z wszystkimi szczeblami polskiego szkolnictwa w tym także oświaty dorosłych. Po zakończeniu I Wojny Światowej dało się zaobserwować znaczny wzrost zainteresowania oświatą i podnoszenia jej rangi. Z drugiej strony starano się wychowywać młodych zgodnie z ideą pokoju, współpracy, sprawiedliwości i moralności. Dlatego powstające organizacje podejmowały międzynarodową współpracę pedagogów w zakresie rozwiązania problemów pedagogicznych. Do najważniejszych międzynarodowych organizacji pedagogicznych należały: Międzynarodowe Biuro Wychowania, Międzynarodowa Liga Nowego Wychowania, Międzynarodowy Związek Opieki nad Dzieckiem, Wszechświatowa Federacja Zrzeszeń Pedagogicznych.
Podstawowymi formami pracy tych organizacji były apele, zjazdy, kongresy pedagogiczne, akcje oświatowe i wychowawcze, prowadzenie badań naukowych, wymiana doświadczeń, wydawanie periodyków i publikacji.
Do współtwórców niektórych z tych organizacji należała także niepodległa Polska. Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego oraz organizacje o charakterze ogólnopolskim lub lokalnym wysyłały polskich pedagogów na międzynarodowe zjazdy i kongresy. Polacy byli nie tylko biernymi uczestnikami, nie tylko wygłaszali referaty, odczyty, pisali i publikowali artykuły lecz także przewodniczyli i kierowali wyspecjalizowanymi agendami tych organizacji. Wielkim popularyzatorem polskiej problematyki edukacyjnej był Florian Znaniecki, który sformułował interesującą koncepcję wychowania dorosłych.
Udział Polaków w licznych międzynarodowych kongresach pedagogicznych sprawił, że szerokie informacje o naszym szkolnictwie i poczynaniach wychowawczych przenikały do światowej opinii publicznej, zainteresowały i pobudzały pracowników pedagogicznych do pogłębionych kontaktów z Polską. Szczególnie interesowano się polskimi opracowaniami zarówno z zakresu teorii jak i praktyki pedagogicznej oświaty dorosłych. Zorganizowano konferencję w Cambridge na której zajęto się dotychczasowymi osiągnięciami i brakami edukacji dorosłych. W wyniku tej konferencji ustalono, że w każdym kraju działalność oświatowa wśród dorosłych przyjmie dwa podstawowe nurty: intensywny i ekspansywny.
Wysokie stanowisko, jakie zajmowała Polska okresu międzywojennego, głównie dzięki olbrzymiemu doświadczeniu polskich pedagogów i działaczy oświatowych wobec edukacji dorosłych, bogate własne prace naukowe i praktyczne doświadczenia przyniosły Polsce poważanie i wzrost autorytetu w społeczeństwie międzynarodowym.
5. Instytut Oświaty Dorosłych 1919 – 1948.
W wielu krajach działają instytuty naukowo – badawcze zajmujące się edukacją dorosłych. Obecnie w Polsce nie ma takiego instytutu, ale warto przypomnieć że w historii był. Powstał w 1919r. w Warszawie jako Centralne Biuro Kursów dla Dorosłych a w 1929r. przekształcony został w Instytut Oświaty Dorosłych, który działał do 1948r. trzydzieści lat działalności w różnych okresach dziejowych zapewniło mu bogate doświadczenie.
CBKdD miało doskonalić działalność oświatową wśród dorosłych, prowadząc kursy, instruktaże, prowadząc badania, wydając liczne publikacje i konsultując się z innymi organizacjami. Zasięg pracy IOD rozwijał się stopniowo, obejmując w pierwszych latach głownie centralną Polskę a następnie Wileńszczyznę, Nowogródczyznę, Wołyń i Małopolskę Wschodnią. IOD współpracował stale ze Związkiem Nauczycielstwa Polskiego, Wolną Wszechnicą Polską, z Powszechnym Uniwersytetem Korespondencyjnym.
W początkowych latach istnienia Instytutu zadania oświaty dorosłych rozumiano głównie w kategoriach kompensacji i wyrównywania braków nauki szkolnej. Później zwracano uwagę na to, że oświata dorosłych ma pełnić przede wszystkim funkcję kreatywną, wyzwalać i umożliwiać aktywność oświatową i kulturową jej uczestników. Charakteryzowało się to uruchomieniem nowych form oświaty dorosłych, wprowadzeniem intensywnych metod pracy z dorosłymi.
Instytut wyrósł z potrzeb życia i potrzebom tym służył. Powstało dzięki niemu wiele opracowań teoretycznych, programowych, metodycznych oraz podręczników, które miały służyć życiu oświatowemu i podnoszeniu poziomu edukacji dorosłych.
Jego działalność należy ocenić bardzo wysoko. Wypracował wiele ciekawych i różnorodnych form organizacyjnych i metodycznych pracy w oświacie dorosłych. Wydawał liczne publikacje, czasopisma, prowadzono współpracę z zagranicznymi ośrodkami, koordynowano działalność oświatową i ruch andragogiczny w Polsce. Do tych doświadczeń i osiągnięć warto nawiązywać i trzeba o nich pamiętać.
Psychologiczne aspekty funkcjonowania ludzi dorosłych i starszych. Psychologia człowieka dorosłego.
wpływ życia zawodowego
wpływ sfery emocjonalnej
wpływ osoby znaczącej – mentora
Droga życiowa jednostki, podobnie jak jej psychika, ma pewne cechy wspólne wszystkim ludziom, cechy wspólne pewnym tylko grupom, oraz cechy indywidualne , właściwe tylko danej osobie. Podstawowym krokiem w poszukiwaniu cech wspólnych są próby dzielenia życia ludzkiego na kolejne fazy i wyróżnienia cech charakterystycznych w każdej z nich.
Klasyfikacja Levinsona:
4 wielkie ery/obszary:
1. dzieciństwo
2. wczesna dorosłość
3. wiek średni
4. późna dorosłość, potocznie starość
Okresy te tworzą makrostrukturę pełnego cyklu życiowego, w której ramach istnieją mniejsze podokresy. Kolejne fazy życia nie są oddzielone od siebie dokładnymi datami, lecz zachodzą na siebie. Aktualną strukturę życia charakteryzuje kompleks najważniejszych w danym czasie związków jednostki ze światem i potencjałem rozwojowym własnej osoby, wyrażający się w dominacji pewnych ról społecznych, wartości, celów i postaw oraz potrzeb osobistych.
Każdorazowe wkraczanie w nową erę jest decydującym okresem zwrotnym w cyklu życiowym jednostki. Zostaje w nim zapoczątkowana nowa struktura życia, która następnie będzie rozbudowywana i umacniana, by z czasem ulec nowym modyfikacjom, a w erze następnej – radykalnemu przekształceniu w inną.
Ad. 1 do ok. 17-18 roku życia
Ad. 2 wkraczanie we wczesną dojrzałość
ok. 22 rok życia
do 28 r. ż. - debiut w świecie dorosłych
do 33 r. ż. – wkraczanie w lata 30
do 40 r. ż. – etap stabilizacji
do 45 r. ż. – wkraczanie w wiek średni
do 50 r. ż. – początek wieku średniego
do 55 r. ż. - wkraczanie w lata 50
do 60 r. ż. – kulminacja wieku średniego
To co w teorii Levinsona wydaje się najistotniejsze polega nie na powiązaniu konkretnych zmian z określonym wiekiem życia, lecz na przedstawieniu drogi życiowej jako powtarzającego się cyklicznie budowania i przekształcania struktury życia. Dążenie do stałości idzie tu w parze z pracą nad zastąpieniem niezadawalającej już struktury nową strukturą. Przychodzi okres nowych poszukiwań, kluczowych decyzji, przemian i związanych z nimi zadań. Koncepcja ta otwiera pole nie tyle do postrzegania życia jako procesu łagodnych przeobrażeń, jak niektórzy o tym marzą ile raczej jako pasmo coraz to nowych zadań i transformacji w sferze priorytetów jednostki i jej powiązań ze światem.
Rozwój psychologiczny:
Struktura życia ulega przeobrażeniom pod wpływem dwóch grup czynników:
pierwsza z nich o niekontrolowane przez podmiot zmiany jego organizmu, oraz wydarzenia zewnętrzne (np. utrata pracy, lub kierowniczego stanowiska w wyniku reorganizacji lub przejścia na emeryturę).
Druga grupa czynników to decyzję i działania samego podmiotu (podejmujemy decyzję i ponosimy konsekwencje) np. zawarcie małżeństwa, podjęcie studiów.
Pierwsza grupa czynników działających poza kontrolą podmiotu sprawia, że nawet osoby stare, nastawione najbardziej konserwatywnie i pragnące trwać stale w raz osiągniętych ustabilizowanych warunkach, musza się pogodzić z faktem, że struktura ich życia nieuchronnie ulega przeobrażeniu.
Zdaniem Anny Brzezińskiej w okresie dorastania centralnym problemem staje się konstruowanie tożsamości grupowej i indywidualnej. Odbywa się to w dwóch obszarach:
1. Poszukiwania dla siebie odpowiedniego obszaru działania, zajęcia – wiąże się z poszukiwaniem swojego miejsca pośród innych ludzi, budowaniem poręcznej niszy dla siebie w istniejącej przestrzeni społecznej.
2. Kształtowania swojej ideologii, podstaw filozofii życia. – budowanie podstaw dla wewnętrznego osadzenia się, dla własnych, wewnętrznych standard ów postępowania, to z kolei wyznacza poziom moralności, we wszystkich jej wymiarach.
Podstawowa zmiana dotyczy tego jak człowiek dorosły jest spostrzegany przez swoje społeczne otoczenie. Dotąd był w relacjach osobą na niższej pozycji, to nim się opiekowano, jego wspierano. Teraz to on jest opiekunem, udziela wsparcia oraz tworzy warunki sprzyjające lub nie rozwojowi osób z nim powiązanych. Zadanie to podejmuje w wielu obszarach swojego życia:
a) W rodzinie: wobec swych rodziców i swych dzieci, a także wobec swego życiowego partnera
b) W miejscy pracy, wobec swych kolegów, a szczególnie młodszych współpracowników.
c) W kręgu towarzyskim wobec przyjaciół i znajomych.
Wczesna dorosłość jest okresem pełni sił fizycznych i sprawności intelektualnej, często twórczej ekspansji prowadzącej jednostkę do samorealizacji w pracy czy też w rodzinie. Aktywność życiowa koncentruje się najczęściej wokół następujących działań:
a) podjęcie i wykonywanie pracy zawodowej
b) założenie rodziny
c) udział w życiu społecznym
d) zmiany pozycji zawodowej w pracy
e) zdarzenia losowe (wypadki, choroby)
Autorzy zwracają uwagę, na to iż, część wykształconych, młodych specjalistów rozstrzyga konflikt: kariera – życie rodzinne, na rzecz kariery L.
...
Cichutka0101