• Konflikt w cyberprzestrzeni
• Dr hab. Artur Gruszczak
• Wykład dla studentów I roku kierunku „Bezpieczeństwo narodowe”,
• Instytut Nauk Politycznych i Stosunków Międzynarodowych UJ
• Cyberprzestrzeń - definicja
• Termin wymyślony przez Williama Gibsona, klasyka nurtu cyberpunk, w powieści Neuromancer (1984)
„Konsensualna halucynacja, doświadczana każdego dnia przez miliardy uprawnionych użytkowników we wszystkich krajach. Graficzne odwzorowanie danych pobieranych z banków wszystkich komputerów świata. Niewyobrażalna złożoność…”
• W. Gibson, Neuromancer, wyd. II, Poznań 1999, s. 53„graficzne, wielofunkcyjne otoczenie, tworzące niezwykle wiarygodny świat, doświadczany przede wszystkim wizualnie.” (K. Aoki)
• „cyfrowa przestrzeń przetwarzania i wymiany informacji tworzona przez systemy i sieci teleinformatyczne wraz z powiązaniami pomiędzy nimi oraz relacjami z użytkownikami.” (Rządowy program ochrony cyberprzestrzeni Rzeczypospolitej Polskiej na lata 2011-2016 , wersja 1.1., czerwiec 2010)
• Cyberprzestrzeń i cyberbezpieczeństwo
• Cyberprzestrzeń jako piąty wymiar wojny (teatr działań wojennych)
• ochrona cyberprzestrzeni jest jednym z podstawowych celów strategicznych w obszarze bezpieczeństwa państwa;
• w cyberprzestrzeni granica między pokojem a wojna staje się coraz bardziej umowna;
• Cyberprzestrzeń jest miejscem działań typu MOOTW
• Sieciowa struktura infosfery umożliwia łatwy atak, ale trudna obronę
• Cechy cyberprzestrzeni
• Aterytorialność i niematerialność;
• Globalny zasięg;
• Szybkie tempo rozwoju;
• Wyeliminowanie problemu skali;
• Względna anonimowość;
• Ograniczone możliwości kontroli
• Elementy cyberprzestrzeni – infrastruktura krytyczna
• Systemy i sieci teleinformatyczne wykorzystywane przez administrację rządową, organy władzy ustawodawczej, władzy sądowniczej, samorządu terytorialnego, a także strategiczne z punktu widzenia bezpieczeństwa państwa przedsiębiorstwa (np. podmioty działające w obszarze telekomunikacji, transportu, energetyki, bankowości, a także podmioty o szczególnym znaczeniu dla obronności i bezpieczeństwa państwa), podmioty w dziedzinie ochrony zdrowia, służby ratownicze, jak również przedsiębiorcy oraz użytkownicy indywidualni cyberprzestrzeni
• Infrastruktura krytyczna
• Ataki na infrastrukturę krytyczną
• Formy zagrożeń bezpieczeństwa cyberprzestrzeni
• Cyberterroryzm
• hacking (hakerstwo) – działania polegające na przełamywaniu elektronicznych zabezpieczeń systemów informatycznych w celu zdobycia nieuprawnionego dostępu do zbiorów danych w nich przechowywanych
• Cracking – atakowanie zabezpieczonych systemów informatycznych i dokonywanie zniszczeń przy wykorzystaniu złośliwego oprogramowania (malware)
• Haktywizm – stosowanie metod hakerskich jako narzędzie walki politycznej, propagowania ideologii lub programów oraz zwracania uwagi opinii publicznej
• Ataki typu DDoS (rozproszona odmowa usługi) – zablokowanie konkretnego serwisu sieciowego lub zawieszenie serwera
• Cyberterroryzm - definicja
„politycznie umotywowany atak lub groźba ataku na komputery, sieci lub systemy informatyczne w celu zniszczenia infrastruktury oraz zastraszenia lub wymuszenia na rządzie i ludziach daleko idących politycznych i społecznych celów.”
(K. Liedel, Bezpieczeństwo informacyjne w dobie terrorystycznych i innych zagrożeń bezpieczeństwa narodowego, Toruń 2006, s. 36);
„bezprawne zamachy lub groźby zamachów na sieci i systemy komputerowe i informatyczne w celu zastraszenia i/lub zmuszenia władz do spełnienia określonych żądań politycznych lub społecznych, powodujące skutki o cechach przemocy wobec osób i mienia, wzbudzenie strachu, spowodowanie śmierci, uszczerbku na zdrowiu, eksplozji, poważnych szkód materialnych”
(D. Denning, Cyberterrorism, Washington, D.C. 2000)
• Cyberwojna - definicja
„działania podjęte w celu osiągnięcia przewagi w dziedzinie informatyki, wspierające narodową strategię wojskową poprzez oddziaływanie na informację i systemy informatyczne przeciwnika przy jednoczesnej ochronie własnych informacji i systemów informatycznych.”
(Departament Obrony USA, AFDD 2-5 Information Operations, 1998)
„użycie informacji dla osiągnięcia własnych celów. […] konflikt między państwami lub narodami prowadzony częściowo przy wykorzystaniu globalnej infrastruktury informatycznej i komunikacyjnej” (J. Arquilla, D. Ronfeldt, 1993)
„Cyberwojna koncentruje się na posiadaniu informacji, sprawnych systemów dowodzenia i kontroli, komunikacji, wywiadu oraz narzędzi służących lokalizacji, identyfikacji i dezinformacji wroga zanim ten zdąży zastosować te same narzędzia (K. Liedel)
• Wojna sieciowa (netwar)
• „wyłaniający się wzorzec konfliktu o niskim natężęniu na poziomie społeczeństw, którego uczestnicy wykorzystują sieciowe formy organizacji i związane z nimi doktryny, strategie i technologie dostosowane do ery informatycznej.” (J. Arquilla, D. Ronfeldt)
• Konflikt na wysokim poziomie, który toczy się pomiędzy społeczeństwami i narodami; jest związany z informacjami o nich, a każda próba zniszczenia bądź zmodyfikowania informacji przeprowadzana jest w celu zmiany poglądów o państwie będącym celem ataku, o jego społeczeństwie lub otoczeniu (K. Liedel)
• Cyberprzestępczość
• „czyny przestępcze dokonywane przy użyciu sieci łączności elektronicznej i systemów teleinformatycznych lub skierowane przeciwko takim sieciom i systemom” (J. Kosiński)
• Główne formy cyberprzestępczości:
─ Oszustwa lub fałszerstwa przy użyciu elektronicznych sieci informatycznych;
─ Przestępstwa wymierzone w sieci łączności elektronicznej;
─ Przestępstwa rozpowszechniania nielegalnych treści natury ideologicznej, politycznej lub obyczajowej;
─ Nielegalne bezgotówkowe (elektroniczne) transakcje finansowe przy użyciu sieci informatycznych;
─ Naruszanie praw autorskich i własności intelektualnej poprzez rozpowszechnianie za pośrednictwem elektronicznych sieci informatycznych publikacji i utworów artystycznych.
• Cyberprzestrzeń- konsekwencje dla bezpieczeństwa
• „Świat stworzony w cyberprzestrzeni, życie awatarów posiadających niezmierzone i niezliczone możliwości, sztuczne przestrzenie, w które uciekamy zrażeni realną codziennością bardzo często powodują, iż niszczenie w cyberświecie nie różni się dla użytkownika sieci niczym od realnego stwarzania zagrożenia w realnej przestrzeni społecznej.” (R. Łukasiewicz)
ferdekiepski