TEMAT:
PRZEDMIOT ZAINTERESOWAŃ ANDRAGOGIKI
„Termin andragogika określa się zarówno naukową dyscyplinę oświaty dorosłych jak i praktykę oświaty dorosłych”. Ten termin w historii używania pojęcia andragogiki można przeczytać w słowniku pedagogicznym. Pojęcie andragogika powstało przez odcięcie się od pedagogiki i ma podkreślić samodzielność oświaty dorosłych. Pedagogika to nauka o wychowaniu i kształceniu dzieci i młodzieży.
Współczesne znaczenie tego terminu nie pozwala zrozumieć tak dosłownie tłumaczenia. Termin „andragogika” posiada rodowód grecki aner (andros) i agein (ago). Słowo „aner” oznacza mężczyzna, mąż, człowiek, „gen”... andros, słowo agein – prowadzić (ago-prowadzę).
Pojęcie andragogika wskazuje te destygnaty, które mieszczą się w szeroko rozumianym pojęciu wychowania człowieka dorosłego. Społeczna użyteczność pojęcia andragogika dowodzi, że jest ono naciskiem takich znaczeń jak: kształcenie, celowe kierowanie rozwojem, kształtowanie osobowości, uczenie się i włączanie człowieka dorosłego w życie społeczne.
Po raz pierwszy o „andragogice czyli kształceniu w wieku męskim” mówi Kapp. Herbart krytykuje „przesadne rozbudowanie pedagogiki do andragogiki” ponieważ przez to powstaje ogólna niepełnoletność. Rosenstock rozumie, przez andragogikę wszelką „na sposób szkolny prowadzoną oświatę dorosłych” i odróżnia ją od pedagogiki i demagonii. Sprawa andragogiki zasadniczo nie jest sporna, ale sam termin nie jest jeszcze ogólnie akceptowany. Nowe i jeszcze kontrowersyjne są propozycje określania wiedzy o oświacie dorosłych jako „pedagogika dorosłych”, „pozaszkolna pedagogika”, i z szerszą treścią pojęciową – andragologia.
Andragogika jest to nauka o celach i treściach, formach, metodach, technikach i zasadach kształcenia, wychowania, uczenia się, samokształcenia i samowychowania ludzi dorosłych.
Samokształcenie- wg definicji F. Urbańczyka – „...gdy uczeń bierze we własne ręce sprawę kształcenia, sam wyznacza sobie cel, sam wyznacza sobie metodę pracy i kontroluje ją pracując o własnych siłach”.
Kształcenie- wg Wincentego Okonia. Twierdzi że na treść pojęcia kształcenia składają się nie tylko świadome oddziaływania które, maja na celu zapewnić komuś ( lub sobie) zdobycie określonego systemu wiadomości, umiejętności i nawyki, ukształtowanie poglądu na świat oraz rozwinięcie zdolności i zainteresowań poznawczych.
Samowychowanie- wg F. Urbańczyka – to proces wtedy gdy chodzi w nim o zmiany osobowości w zakresie uczuć moralnych i estetycznych, woli i charaktery oraz cech fizycznych.
Przedmiotem badań andragogiki socjalistycznej, są też tego rodzaju instytucje oświaty i wychowania dorosłych jak i : szkolnictwo dla pracujących, placówki kulturalno- oświatowe (domy kultury, biblioteki, muzea), kino, radio, telewizja, i prasa. Na podstawie analizy faktów oświatowych i wychowawczych, wyjaśnia zasięg oddziaływania ideowych wzorów wychowawczych, wyjaśnia zasięg oddziaływania i skuteczność używanych w oświacie dorosłych i wychowaniu treści, środków, form, metod i modeli organizacyjnych.
Andragogika uwzględnia specyficzne właściwości człowieka dorosłego- jego doświadczenia zawodowe, społeczne i umysłowe, możliwości percepcyjne i rozwoju, jego osobową autonomię i tendencje samowychowawcze. Z tych względów andragogika korzysta z dorobku naukowego tych wszystkich nauk filozoficznych, społecznych i przyrodniczych, które pozwalają rozumieć sytuację społeczno – kulturalną, biologiczną i ekonomiczną człowieka dorosłego.
Andragogika bada proces wychowania ludzi dorosłych przede wszystkim z punktu widzenia znaczenia tego procesu dla przygotowania ich do pracy, nauki, twórczości, życia społecznego i kulturalnego w społeczeństwie socjalistycznym. Nauka ta posługuje się takimi metodami i technikami badań jak: ankieta, wywiad środowiskowy, obserwacja, eksperyment, metoda historyczno porównawcza i inne.
Pedagogika dorosłych bada więc wszystkie zjawiska wychowawcze dotyczące młodzieży pracującej i dorosłych. Przedmiotem jej badań są również procesy planowego i celowego wychowania człowieka, jak i wpływy wychowawcze niezamierzone i żywiołowe. Do tych ostatnich wpływów pedagogika dorosłych nie może, nie ustosunkować się, ponieważ ich różnorodność i siła oddziaływania jest tak wielka, że pobierają coraz większego znaczenia. Ich oddziaływanie może być współdziałające lub tez sprzeczne z założeniami wychowania organizowanego celowo w odpowiednich instytucjach kulturalno-oświatowych. Niedocenianie tych czynników może spowodować że wysiłki podejmowane w procesie wychowania zorganizowanego nie przynoszą pożądanych rezultatów.
Celem badań prowadzonych przez pedagogikę dorosłych jest wykrywanie prawidłowości działań i procesów oświatowych i na tej podstawie ustalenie norm skutecznego działania. Tworzy ona teoretyczne i metodyczne podstawy planowej działalności wychowawczej, zmierzającej do tego, by umożliwić ludziom dorosłym zdobycie wiedzy ogólnej i zawodowej, przyswojenie wartości społeczno moralnych i kulturalnych oraz wyrobienie przekonań niezbędnych do ich funkcjonowania.
Pedagogika dorosłych formułuje także cele wychowawcze, określa optymalne rozwiązania w zakresie dorobku treści kształcenia i wychowania dorosłych, form organizacyjnych, metod i środków ogólnych i szczegółowych w odniesieniu do różnego typu instytucji kulturalno-oświatowych.
Przedmiotem zainteresowania pedagogiki dorosłych jest również analiza funkcjonowania systemu oświaty dorosłych w kontekście rozwoju społeczno-ekonomicznego społeczeństwa.
Zadania pedagogiki dorosłych są więc wielorakie. Dadzą się one ująć w czterech następujących grupach:
· Gromadzenie wiedzy o rzeczywistości wychowawczej dorosłych, szukanie odpowiedzi na pytanie, jak przebiegają procesy wychowawcze w tej fazie życia człowieka oraz opis wyników w obserwacji,
· Uogólnienie zebranych wyników obserwacji, wykrywanie związków i zależności między zjawiskami wychowawczymi i formułowanie wniosków w postaci zdań ogólnych, przedstawiających prawidłowości przebiegów procesów wychowawczych, wyjaśnienie tych związków i zależności w celu ukazania które zjawiska wywołują pożądane procesy wychowawcze, a także zjawiska są niepożądane z punktu widzenia prawidłowego rozwoju osobowości człowieka dorosłego, a także w celu umożliwienia przewidywania przebiegu tego rozwoju i kierowania nim,
· Dostarczanie wiedzy potrzebnej do racjonalnego przekształcania rzeczywistości wychowawczej przedstawionej w formie zdań wartościujących i normatywnych,
· Ustalenie celów i zadań edukacji dorosłych w funkcjonalnym związku z rozwojem społeczno – ekonomicznym społeczeństwa, wytyczanie metod realizacji celów wychowania, sprawdzanie skuteczności tych metod w praktyce wychowawczej, wskazanie możliwości i sposobów rozwiązywania problemów wychowawczych w konkretnych środowiskach wychowawczych i w odniesieniu do konkretnej sytuacji życiowej człowieka dorosłego,
· Opracowanie głównych założeń organizacji edukacji dorosłych, które zapewniałyby optymalną efektywność wysiłków zmierzających do osiągnięcia określonych zmian w osobowości jednostki, konstruowanie modeli osobowości człowieka przyszłości przy uwzględnieniu tendencji rozwojowych i stosunków społecznych, nauki techniki, kultury.
Oświata dorosłych jako system kształcenia formalnego i nieformalnego w swej teoretycznej warstwie zajmuje się dorosłym w wymiarze ogólnym. Analizuje czynniki integrujące jednostkę i zbiorowości. Dąży do wyzwolenia lub wzmocnienia świadomości jednostki zbiorowości, do uzupełniania, opanowania i pogłębiania wiedzy, do zdobycia umiejętności starania się rozbudzić potrzeby społeczne i jednostkowe określonej zbiorowości. Dorosły występuje w niej przeważnie w kategorii opisowej (jako uczeń analfabeta uczestnik) lub społecznej jako robotnik, chłop, emeryt) , w sytuacji uczenia się , które podjął chce lub powinien podjąć uczący się dorosły występując w grupie, w społeczności lokalnej, której potrzeby edukacyjne mają być zaspokojone lub rozbudzone przez określone instytucje w perspektywie przyszłości, zamysłu realizacji, działań oświaty, jest przedmiotem owych działań.
Podmiotem tym jest konkretny człowiek w określonej sytuacji życiowej. Ten konkretny człowiek dorosły przynosi z sobą całą życiową dynamikę własnego rozwoju, wraz z zachowaniami, niepowodzeniami, kryzysami i niewiedzą . Ma za sobą przebytą już drogę życia, czeka go w zależności od wieku dalszy jej bieg. Posiada pozycje społeczną pozostającą w określonej relacji do pozycji jego rówieśników. Ma pewien zasób doświadczeń, których wartości nie wyznaczają tylko wiek.
Pedagogika dorosłych nie tylko wiec opisuje fakty wiążące się z edukacją dorosłych, ale je wyjaśnia i poszukuje odpowiedzi na pytanie, jak powinny być organizowane procesy oświatowo – wychowawcze, aby zapewnić harmonijny, fizyczny i duchowy rozwój jednostki znajdującej sens życia w więzi z innymi ludźmi, dorównującej kroku rozwojowi współczesnej cywilizacji.
Reasumując , pedagogika dorosłych jako nauka, poznająca i ogólniająca praktykę edukacji dorosłych określa uwarunkowania zjawisk obiektywnej rzeczywistości wychowawczej, dostarcza wiedzy umożliwiającej formułowanie i realizowanie podstawowych celów wychowania dorosłych.
Bibliografia:
· Turos Lucjan - „Wprowadzenie do andragogiki’, Warszawa 1972, Państwowe Wydawnictwo Naukowe,
· Wujek Tadeusz – „Wprowadzenie do pedagogiki dorosłych”, Warszawa 1992, Wydawnictow Naukowe PWN.
basiek21_87