sentencje-łacińskie.pdf

a - ach!; och!; biada!

a bene placito - dowolnie; jak komu pasuje; w muzyce: dowolnie; por. ad libitum

a capite - od głowy; od początku

a capite ad calcem - dosł. od głowy do pięty; od stóp do głów

a cappella - w kościele: tylko śpiew (bez instrumentów)

a casu ad casum - od wypadku do wypadku

a contrario - z przeciwnej strony (założenia); przeciwnie

a cuspide corona - dosł. korona z włóczni; zaszczyt/honor za zasługi wojenne

a dato (a.d.) - od dnia oznaczonego na dokumencie; od czasu wystawienia

a Deo et Rege - od Boga i Króla; podpis władcy rządzącego "z woli bożej"

a dextra [parte] - z prawej [strony]; po prawej stronie; po prawicy

a die - od (tego) dnia

A diis quidem immortalibus quae potest homini maior esse poena, furore atque dementia? - Czy bogowie nieśmiertelni mogą na

człowieka większą nałożyć karę niż furia czy szaleństwo? (Cicero, De Haruspicum Responsis, XVIII, 39)

A doctis pretium scelus est sperare poetis. - Oczekiwać złota od poetów to zbrodnia. (Ovidius)

a fortiori - dosł. od silniejszego; tym bardziej; w logice: argumentacja od mocniejszej do słabszej strony

a fronte praecipitium a tergo lupi - z przodu przepaść, z tyłu wilki; w trudnym położeniu

a latere - z boku; przy boku; przyboczny (człowiek zaufany)

a mari usque ad mare - od morza do morza (motto Kanady)

a maximis ad minima - od [rzeczy] największych do najmniejszych

a mensa et thoro - dosł. od stołu i łoża; w prawie: separacja małżeństwa

a mille passibus - o milę dalej

a minori ad majus - od mniejszego do większego

A pactis privatorum publico iuri non derogatur. - Prywatne umowy nie mogą zmieniać prawa publicznego.

a pedibus usque ad caput - od stóp do głów

a posse ad esse - od możliwości do rzeczywistości

a posteriori - od późniejszego (obserwacja); z doświadczenia; odwrotność a priori; w matematyce i logice

A prima descendit origine mundi causarum series. - Od zarania świata wywodzi się łańcuch przyczyn. (Lukan, Pharsalia, VI, 608)

a primo - od pierwszego

a principio - od początku

a priori - od wcześniejszego (założenie); z góry; odwrotność a posteriori; w matematyce i logice

a priori assumptione - założenie o prawdziwości czegoś bez dowodu

A proximis quisque minime anteiri vult. - Każdy najmniej chce być wyprzedzonym przez bliskich. (Liwiusz, Historiae, VI, 34)

a pueris - od chłopięctwa; od czasów chłopięcych; od dzieciństwa; to samo co a puero

a quo - od którego (przeciwieństwo ad quem)

A se suisque orsus primum domum suam coercuit, quod plerisque haud minus arduum est quam provinciam regere. - Rozpoczął od

uczynienia siebie władcą we własnym domu, co często jest nie mniej trudne, niż zarządzanie prowincją. (Tacitus, Agricola, XIX)

a sinistra [parte] - z lewej [strony]; po lewej stronie

a teneris annis - dosł. od delikatnych lat; od dzieciństwa; od młodości

a tergo - od tyłu; z tyłu

A tuo lare incipe. - Zaczynaj od siebie.

a verbis ad verbera - od słów do rękoczynów

A verbis legis non est recedendum. - Należy się trzymać słów ustawy.

a vinculo matrimonii - dosł. więzów małżeństwa; w prawie: całkowity rozwód

ab - od

ab absurdo - (wychodząc) od fałszywego założenia; od niedorzeczności (w logice); ten kto dowodzi ad absurdo próbuje uzasadnić

swoje stanowisko przez dowiedzenie niedorzeczności stanowiska przeciwnika

ab aeterno - od wieczności; od zarania dziejów; z dawien dawna

Ab alio exspectes, alteri quod feceris. - Co zrobisz drugiemu, oczekuj od niego. (Publilius Syrius, 1)

ab ante - od stanu poprzedniego

ab asino lanam - wełna z osła; coś niemożliwego do osiągnięcia

Ab assuetis non fit iniuria. - Nie popełnia czynu bezprawnego, kto działa zgodnie z długotrwałą tradycją.

ab epistulis - dosł. dotyczące listów; obowiązki sekretarza

ab equis ad asinos - z koni na osły; z deszczu pod rynnę

ab extra - z zewnątrz (przeciwieństwo ab intra)

ab hinc - odtąd; z tego miejsca; od tego czasu

ab hoc et ab hac - o tym i owym

ab igne ignem - z ognia ogień (Cicero)

ab imo pectore - dosł. z dna piersi; od serca; szczerze (przypisywane Juliuszowi Cezarowi)

ab inconvenienti - dosł. od niedogodności; o prawie które nie powinno zostać uchwalone ze względu na potencjalne niedogodności

ab incunabulis - od kołyski; od kolebki; od dzieciństwa

ab infima ara - z dna ołtarza

ab initio - od (samego) początku (por. in media res); skrót ab init.

ab initio nullum, semper nullum - z początku nic, zawsze nic

Ab inito semper nullum. - (co jest) od początku nieważne, zawsze (jest) nieważne.

ab integro - na nowo

ab intestato - bez (sporządzenia) testamentu (odziedziczenie spadku)

ab intra - od wewnątrz; (przeciwieństwo ab extra)

ab invito - z niechęci; niechętnie

ab Iove principium - początek od Jowisza; (zaczynać) od osoby lub sprawy najważniejszej (Vergilius)

ab Iove surgat opus - od Jowisza niechaj zaczyna się dzieło; pracujmy z Bogiem (Ovidius)

ab irato - dosł. od gniewnego (człowieka); w gniewie (nie należy traktować tego poważnie)

ab latere - z boku

ab officio et beneficio - od urzędu i dochodu (zwolniony kapłan)

Ab omni lege necessitas exempta est. - Konieczność uwalnia od (szanowania) wszelkiego prawa.

ab origine - od początku; stąd aborygen

ab ovo [usque ad mala] - dosł. od jajka [aż do jabłek]; od początku [do końca]; rzymski posiłek tradycyjnie rozpoczynał się daniem z

jaj a kończył owocami (Horacy)

ab re - od rzeczy

ab uno ad omnes - od jednego do wszystkich

Ab uno disce omnes. - Po tym jednym (przykładzie ich łajdactwa) sądź ich wszystkich. (Vergilius)

ab urbe condita (A.U.C.) - od założenia miasta (Rzymu) tj. od 753 r. p.n.e.; skrót A.U.C. może też oznaczać anno urbis conditiae

abest - jest nieobecny/nieobecna

abierunt ad majores - odeszli/odeszły do większości (o zmarłych)

abierunt ad plures - odeszli/odeszły do liczniejszych (o zmarłych)

abiit ad majores - odszedł/odeszła do większości (o zmarłym)

abiit ad plures - odszedł/odeszła do liczniejszych (o zmarłym)

abiit, excessit, evasit, erupit - odszedł precz, umknął, wyrwał się (Cicero)

abiit, non obiit - odszedł, ale pamięć o nim nie zaginęła

Ablue, pecte canem, canis est et permanet idem. - Umyj, uczesz psa, (i tak) psem jest i psem pozostanie.

abnormis sapiens - nadzwyczajnie mądry; urodzony filozof

abscissio infiniti - odcięcie nieskończoności; w logice: dowodzenie prawdy przez systematyczne odrzucanie kolejnych hipotez

Absens carens. - Nieobecny [sam sobie] szkodzi; nieobecny traci

Absens heres non erit. - Nieobecny nie będzie dziedziczył.

absente reo - pod nieobecność oskarżonego; skrót abs. re.

Absentem in criminibus damnari non oportet. - Nie należy skazywać za przestępstwo nieobecnego.

Absentem laedit, qui cum ebrito litigat. - Kto spiera się z pijanym, obraża nieobecnego (jest to równie bezcelowe) (Publilius Syrus, 3)

Absentem, qui rodit amicum, qui non defendit alio culpante, solutos qui capiat risus hominum famamque dicacis, fingere qui non visa

potest, commissa tacere qui nequit, hic niger est, hunc tu, Romane, caveto! - Kto obmawia przyjaciela, kto go nie broni wobec

oskarżeń innych, kto cieszy się z wyśmiewań ludzkich i łowi plotki gadułów, kto potrafi zmyślać rzeczy nie widziane, a nie potrafi

zmilczeć zawierzonej tajemnicy, jest czarnym charakterem, tego wystrzegaj się, Rzymianinie! (Horatius)

Absentes tinnitu aurium praesentire sermones de se receptum est. - Przyjęło się uważać, że nieobecni dzwonieniem w uszach

przeczuwają, gdy się o nich mówi. (Pliniusz Starszy, Historia naturalna, XXVIII, 5)

absit - oby nie; uchowaj Boże (służy odwróceniu mocy sprawczej złego słowa/znaku, jak w jęz. pol. tfu, odpukać w niemalowane

drewno, wypluj to słowo itp.)

Absit dicto invidia. - Niechaj słowo wolne będzie od nienawiści; niechaj słowo nie budzi nienawiści.

absit invidia - dosł. niech zła wola będzie nieobecna; bez obrazy (por. absit)

absit omen - dosł. niech omen będzie nieobecny; niech się nie spełni zła wróżba (por. absit)

Absoluta sententia expositore non indiget. - Doskonale jasne słowa nie wymagają wyjaśnienia.

absolutum dominium - absolutna władza monarchy

Absolutus sententia iudicis praesumitur innocens. - Uwolniony na mocy wyroku sądowego uchodzi za niewinnego.

absolvi animam meam - przyniosłem ulgę mej duszy

absolvo - uniewinniam; wypowiadane przez sędziego zamykającego w ten sposób proces; ironicznie

absonus - niezgrany

absque [ulla] nota - bez [żadnego] oznaczenia; skrót a.u.n.; książka bez daty wydania i miejsca

Absque suo non est et parva casa lare. - I mały domek ma swego ducha opiekuńczego. (J. Kochanowski)

absunt - są nieobecni/nieobecne

Abusus non tollit usum. - Nadużycie nie wyklucza (prawa) korzystania (z tego uprawnienia).

Abyssus abyssum invocat. - Piekło wzywa na pomoc piekła.

Academia - Akademia; zagajnik niedalego Aten w którym nauczał Platon

accedas ad curiam - abyś podszedł do sądu; w prawie angielskim: rozporządzenie o przeniesiu sprawy do wyższej instancji

Accendamque animos insani Martis amore. - Rozpalę ich dusze szaloną żądzą walki. (Vergilius, Eneida, VII, 550)

accentus - część mszy intonowana przez kapłana i jego pomocnika przy ołtarzu; w przeciwieństwie do concentus

accepta - dosł. rachunki; podziękowania

Acceptissima semper munera sunt auctor quae pretiosa facit. - Najmilsze są zawsze te prezenty, które czyni drogimi osoba dającego.

(Ovidius, Heroidy, XVII, 71)

Accessio cedit principali. - Rzecz przyłączona przypada głównej.

accessio initium regni - wstąpienie na tron

accessit - dosł. podszedł/podeszła, był/była blisko; honorowe wyróżnienie dla osoby która była bliska zdobycia głównej nagrody

(głównie na uczelni)

accessit - przystał, przyłączył się

accessus et recessus - przypływ i odpływ

Accipere praestat quam inferre iniuriam. - Lepiej doznawać krzywd, niż je wyrządzać. (Cicero, Tusculanae disputationes)

Accipiat cineres terra paterna meos. - Niechaj ziemia przyjmie prochy moje. (Ovidius)

Accusare nemo se debet. - Nikt nie ma obowiązku oskarżać samego siebie.

acerbus et ingens - hardy i potężny

Acerrima proximorum odia. - Najdotkliwsza [jest] nienawiść bliskich. (Tacitus, Dzieje, IV, 70)

acervatim - dosł. w stosach; bezładnie; ogólnie rzecz biorąc; podsumowując

Acheronta movebo - poruszę Acheront (piekło) (Vergilius)

Acherontis pabulum - pokarm Acherontu (jedna z siedmiu rzek opływających Piekła); niegodziwiec; nikczemnik

Acribus initiis, incurioso fine. - Pilny na początku, [ale] na końcu niedokładny. (Tacitus, Roczniki, VI, 17)

Acta Apostolorum - Dzieje apostolskie; Nowy Testament

Acta deos nunquam mortalia fallunt. - Czyny śmiertelników nigdy nie zwodzą bogów. (Ovidius, Tristia, I, 2, 79)

acta est fabula [plaudite!] - dosł. sztuka odegrana [klaskajcie!]; popularne wyrażenie kończące sztukę (w starożytnym teatrze nie

było kurtyny); później tradycyjnie o smutnym końcu (życia); wszystko skończone

Acta est fabula. - Opowiadanie (temat) zostało skończone.

acta haec res est - stało się, przegrałem

acta martyrum - czyny/dzieje męczenników; żywoty męczenników; zbiór tekstów hagiograficznych

Acta ne agamus; reliqua paremus. - Nie róbmy tego, co zostało zrobione; przygotujmy się na to, co nadejdzie. (Cicero, Ad Atticum,

IX, 6, 7)

Acta probant se ipsa. - Czyny świadczą same za siebie.

acta sanctorum - czyny/dzieje świętych; żywoty świętych; zbiór tekstów hagiograficznych

Acti labores iucundi. - Przyjemnie jest mieć pracę zakończoną. (mieć ją za sobą)

Actio personalis moritur cum persona. - Skarga przeciw konkretnej osobie ginie wraz z osobą.

Actiones heredi et in heredem competunt. - Skargi przysługują dziedzicom i przeciwko dziedzicom.

Actiones semel inclusae iudicio salvae permanent. - Skargi raz wytoczone przed sądem pozostają w mocy.

Actioni non natae non praescribitur. - Nie ulega przedawnieniu skarga, która nie została wniesiona.

activum - strona czynna; strona aktywna lub działająca

Actor rei forum sequitur. - Powód idzie do sądu [właściwego dla] pozwanego.

Actor sequitur forum rei. - Dla powoda właściwy jest sąd pozwanego.

Actor venire debet instructior quam reus. - Powód powinien przyjść do sądu bardziej przygotowany niż pozwany.

Actore non probante reus absolvitur. - Gdy powód nie udowodni swoich roszczeń, pozwany zostaje zwolniony (od zarzutu).

Actori incumbit probatio. - Przeprowadzenie dowodu spoczywa na powodzie.

actum agere - robić to co już zostało zrobione

actum est - skończone

actum est de nobis - z nami skończone

actum est de pelle mea - chodziło o moją skórę

Actum ne agas. - Nie rób tego, co zostało już zrobione; nie wyważaj otwartych drzwi.

actum ut supra - dokonane jak wyżej

actus Dei - czyn Boga

Actus omissa forma legis corruit. - Nieważna jest czynność prawna z naruszeniem formy przepisanej przez prawo.

actus purus - dosł. czysty czyn; w teologii: odniesienie do Boga jako istoty kompletnej i doskonałej

actus reus - w prawie: czyn przestępczy; przestępstwo

Actus simulatus nullius est momenti. - Czynność pozorna jest nieważna.

acu rem tetigisti - dotknąłeś rzeczy igłą; trafiłeś w sedno

ad absurdum (reductio) - (= reductio ad absurdum) (sprowadzenie) do niedorzeczności

ad amussim - według przepisu, reguły; dokładnie; dosłownie

ad annum - [od dziś] za rok

ad aperturam libri - z otwarcia książki (gdziekolwiek się otworzy); bez przygotowania; improwizując

ad arbitrium - dobrowolnie; z własnej woli; por. arbitrio suo

ad arma concurrere - pospieszyć do broni

Ad astra per aspera. - Do gwiazd przez ciernie; motto stanu Kansas. (Seneca)

Ad augusta per angusta. - Do (rzeczy) wzniosłych (idzie się) trudną, ciasną ścieżką. (Wiktor Hugo)

ad baculum - dosł. do kija; argument uciekający się do siły zamiast do rozsądku

ad calendas Graecas - do greckich Kalend (Grecy nie mieli Kalend); na czas nieokreślony; na zawsze (Oktawian August)

ad captandum [vulgus] - dla zdobycia poklasku [tłumu] (o populistach)

ad captandum benevolentiam - dla pozyskania życzliwości

ad clerum - (przeznaczone) dla duchowieństwa; przeciwieństwo ad populum

ad crumenam - dosł. do sakiewki; argument apelujący do czyichś prywatnych interesów

ad deliberandum - do rozważenia; do namysłu

Ad ea, quae frequentius accidunt, iura adaptantur. - Prawa dostosowane są do tych przypadków, które zdarzają się bardzo często.

ad eundem [gradum] - do tego samego [stopnia]; w tym samym stopniu; tak samo; skrót ad eund.

ad exemplum - dla przykładu

ad exiguum tempus - na krótki czas

ad extra - na zewnątrz

ad extremum - do końca; do ostateczności

ad extremum tumulum - na krawędzi wzgórza

ad feliciora tempora - do lepszych czasów

ad filum aquae - do środka strumienia

ad filum viae - do środka drogi

ad finem - do końca; skrót ad fin.

ad finem fidelis - wierny do końca

ad fontes - do źródeł (motto humanizmu renesansowego)

ad fundum - do dna (do końca) (podczas spełniania toastu)

ad futuram rei memoriam - na przyszłą rzeczy pamiątkę

ad gloriam - dla chwały

ad gustum - do smaku; wyrażenie z przepisów kucharskich

ad hanc vocem - na to słowo; skrót a.h.v.

ad hoc - (specjalnie) do tego; do rzeczy (do tego); w tym wypadku; zaimprowizowany

ad hominem - (= argumentum ad hominem) dosł. do człowieka; argument atakujący sprawy osobiste dyskutanta zamiast jego

poglądy; por. ad rem

ad horam compositam - o ustalonej godzinie

ad huc sub iudice lis est - w prawie: sprawa sądowa jest w dalszym ciągu w sądzie

ad hunc locum - do tego miejsca; w tym miejscu; skrót a.h.l.

ad idem - do tego samego (miejsca)

ad ignorantiam - dosł. do ignorancji; argument nie biorący pod uwagę ważnych faktów

Ad impossibilia nemo obligatur. - Nikt nie jest zobowiązany do rzeczy niemożliwych.

ad inf. - ad infinitum; do nieskończoności; w nieskończoność

ad inferos descendere - zstąpić do piekieł

ad infin. - ad infinitum; do nieskończoności; w nieskończoność

ad infinitum - do nieskończoności; w nieskończoność; skrót ad inf. lub ad infin.

ad initium - do początku, na początku; skrót ad init.

ad inquirendum - do zbadania

ad instar - na modłę; podobnie

ad int. - ad interim; "w międzyczasie"; tymczasowo; w zastępstwie

ad intende - Z sercem, dosadnie

ad interim - "w międzyczasie"; tymczasowo; w zastępstwie; skrót ad int.

ad internecionem - do zagłady

ad invidiam - do zazdrości; argument apelujący do uprzedzenia lub zazdrości

ad iudicium - do osądu; argument apelujący do rozsądku

ad Kalendas Graecas - do greckich Kalend; na święty Nigdy; wg. Swetoniusza wypowiedziane przez Augusta w znaczeniu "nigdy"

(Grecy nie mieli Kalend)

ad lib. - ad libitum; dowolnie; improwizując; zwł. w muzyce lub teatrze

ad libitum - dowolnie; improwizując; zwł. w muzyce lub teatrze; skrót ad lib.

ad limina [apostolorum] - do progów apostolskich; do wyższej instancji/wyższego szczebla (bardziej kompetentnego)

ad lineam - do linii; wzdłuż linii; prostopadle

ad litem - w prawie: dla pozwu/postępowania sądowego

ad literam - dosł. do litery; co do joty; dokładnie

ad litteram - dosł. do litery; co do joty; dokładnie

ad loc. - ad locum; do miejsca

ad locum - do miejsca; skrót ad loc.

ad lucem - do światła; motto uniwersytetu lizbońskiego

ad lunam - pod księżycem

ad maiorem Dei gloriam (A.M.D.G.) - na większą chwałę Bożą; motto Jezuitów (św. Ignacy Loyola)

ad manum - pod ręką; gotowe

ad maximam Dei gloriam - dla największej chwały Bożej

ad maximam Poloniae gloriam - dla największej chwały Polski

ad me - do mnie; do mego domu

ad meliora tempora - do szczęśliwszych czasów

ad meridiem - na południe

ad misericordiam - do łaski

ad modum - na sposób

ad multam noctem - do późnej nocy

ad multos annos - do wielu lat; sto lat; wielu szczęśliwych powrotów

ad multum diem - do późnych godzin dnia

ad nauseam - dosł. do choroby morskiej; do mdłości; do obrzydzenia; o czymś nieprzyjemnym, ciągnącym się w nieskończoność

ad notam - do wiadomości

ad nutum - na skinienie

ad occasum - na zachód

ad occidentem - na zachód

ad oculos - naocznie

ad operam - do dzieła

ad ostentationem - na pokaz

ad ostium ecclesiae - u bram kościoła; przed małżeństwem

ad patres - do ojców; w zaświaty (umrzeć)

ad paucos dies - przez kilka dni

ad pedem litterae - do stopy litery; dokładnie jak napisano

ad perpendiculum - do linii; wzdłuż linii; prostopadle

ad perpetuam [rei] memoriam - na wieczną [rzeczy] pamiątkę; ku pamięci; słowa tradycyjnie otwierające bullę papieską

ad perpetuitatem - na wieczność

ad personam - ze względu na osobę

ad pompam - dla popisu

ad populum - (przeznaczone) dla ogółu; dla wszystkich; w logice: argument odwołujący się do powszechnych uprzedzeń lub

sentymentów; por. ad clerum

ad postremum - po raz ostatni

Ad praesens ova cras pullis sunt meliora. - Jaja dziś są lepsze niż kurczęta jutro; lepszy wróbel w garści niż kanarek na dachu.

Ad quae noscenda iter ingredi, transmittere mare solemus, ea sub oculis posita negligemus. - Zwykli jesteśmy wyruszyć w podróż lub

przepłynąć morze, aby poznać to, na co postawione przed oczami nie zwracamy uwagi. (Pliniusz Młodszy, Listy, VIII, 20)

Ad quas res aptissimi erimus, in iis potissimum elaborabimus. - Najwięcej dokonamy w tym, do czego będziemy najbardziej

uzdolnieni.

ad quem - do/dla którego/kogo; przeciwieństwo ad quo

ad quod dannum - w prawie: do jakiej szkody

Ad rastros seriores redit. - Trzeba się zająć serio robotą. (Terentius)

ad rationem meam - na mój rachunek

ad referendum - dosł. do odniesienia; do rozpatrzenia; decyzja nie jest ostateczna i zależy od innych

ad rem - do rzeczy; odpowiednie odniesienie

ad saccum ire - pójść z torbami

ad scamnum asinorum - na oślą ławkę

ad sectam - w prawie: do (czyjegoś) pozwu; skrót ads.

ad summam - ogólnie; w skrócie

ad summum - do szczytu

ad tempus - o (właściwej) porze; o czasie

Ad tristem partem strenua est suspicio. - Podejrzenie chętnie patrzy na złe strony (podejrzliwy zawsze się doszukuje złego).

(Publilius Syrus, 6)

ad ultimum - do ostatniego

ad unguem [factus] - dosł. do paznokcia [wykonany]; dokładnie; co do joty

ad unum omnes - wszyscy co do jednego; bez wyjątku; jednomyślnie

ad usum - według zwyczaju; do użytku; skrót ad us.

ad usum Delphini - do użytku Delfina; o dziele oczyszczonym z obraźliwych treści; Ludwik XIV przedrukowywał klasyków dla swojego

następcy Delfina

ad usum externum (ad us. ext.) - do użytku zewnętrznego

ad usum internum (ad us. int.) - do użytku wewnętrznego

ad usum proprium (ad us. propr.) - do własnego użytku

ad usum publicum - do użytku publicznego

ad utrumque paratus - przygotowany na którekolwiek (zdarzenie); przygotowany na wszystko/na najgorsze; por. semper paratus

ad val. - ad valorem; według wartości (np. podatek ad valorem)

ad valorem - według wartości (np. podatek ad valorem); skrót ad val.

Ad venerem quicumque voles attingere suam, si modo duraris, praemia digna feres. - Ktokolwiek zechce dotknąć przedmiotu swej

miłości, jeżeli tylko wytrwa, otrzyma należną nagrodę (Ovidius)

ad verbum - dosłownie

ad verecundiam - do skromności; w logice: argument odnoszący się do skromności

ad vicem - na miejsce (czegoś); zamiast

ad vitam - dla życia; w testamencie: do użytku tylko za życia (wskazanej osoby)

ad vitam - na życie

ad vitam aeternam - dosł. do życia wiecznego; na zawsze

ad vitam aut culpam - do (końca) życia albo do (najbliższego) przewinienia

Ad vivendum velut ad natandum is melior qui onere liberior. - W życiu, jak i w pływaniu, ma lepiej ten, kto jest mniej obładowany.

(Apuleius, De Magia, XXI)

ad vivum - do życia; na podobieństwo życia

ad vocem - do słowa; przychodzi na myśl

adde - w medycynie: niech będzie dodane; skrót ad. albo add.

adde eo - dosł. dodaj do tego; rozważ także to

adde huc - dosł. dodaj do tego; rozważ także to

Adeat invito ne quis discedere amore. - Nie śmiej odchodzić, gdy spotka cię odmowa miłości.

Adeo facilius est multa facere quam diu. - Łatwiej jest czynić wiele, niż [jedną rzecz] wytrwale.

Adeo familiariter est hominibus omnia sibi ignoscere, nihil aliis remittere. - Jest rzeczą ludzką po przyjacielsku wszystko sobie

wzajemnie wybaczać, nie pozostawiając nic innym [w tej sprawie] (Velleius Paterculus)

Adeo virtutes iisdem temporibus optime aestimantur quibus facillime gignuntur. - Cnoty są najbardziej doceniane w tych czasach,

które w nie najbardziej obfitują. (Tacitus, Agricola, I)

ades dum - przyjdź tu

adesdum - przyjdź tu

Adeste Fideles - pospieszcie wierni; hymn religijny napisany po łacinie (autor nieznany)

Adhuc tua messis in herba est. - Twój plon jest jeszcze w zbożu. (Ovidius, Heroidy, XVII, 268)

Admoneri bonus gaudet; pessimus quisque correctorem asperrime patitur. - Dobry cieszy się napomnieniem; kiepskiego każda

krytyka zaboli dotkliwie. (Seneca, De Ira, III, 36, 4)

adnotatio (ad., adn.) - notatka; adnotacja

Adoptio naturam imitatur. - Adopcja (przysposobienie) naśladuje naturę.

adscriptus glebae - przypisany do ziemi

adsum - jestem obecny

Adulationi foedum crimen servitutis, malignitati falsa species libertatis inest. - W pochlebstwie tkwi zbrodnicza cecha niewoli, w

złośliwości fałszywy pozór wolności (Tacitus)

adversa - dosł. [rzeczy] które zwróciły uwagę; spostrzeżenia

adversaria - dosł. [rzeczy] do których się zwraca; dziennik; zapiski

Adversas res leviores facit amicitia partiens communicansque. - Przyjaźń przez współczucie i współudział łagodzi nieszczęście.

adversis rerum immersabilis undis - nie tonie pomimo przeciwnych losów (Horacy)

adverso flumine - przeciw rzece; wbrew biegowi rzeki

Adversus solem ne loquitor. - Nie przemawiaj do słońca; nie trać czasu na rzeczy oczywiste

adversus stimulum calcitrare - dosł. wierzgać przeciw kosturowi; głową muru nie przebijesz

Advocatorum error litigatoribus non noceat. - Błąd adwokatów niech nie szkodzi stronom.

Advocatus Dei - adwokat Boga

Advocatus Diaboli - adwokat diabła; duchowny wyznaczony do podważania zasadności procesu beatyfikacji lub kanonizacji; o kimś

kto broni niepopularnej opinii dla samej dyskusji (brak wiary w prawdziwość własnych argumentów)

advocatus, sed non latro - adwokat, ale nie łotr

Aedificia solo cohaerent. - Pojedynczy budynek przynależy.

aeger - chory; usprawiedliwienie lekarskie przedstawiane na uczelni

aeger amore - chory na miłość; zakochany

Aegis - Egida; dosł. tarcza; opieka; ochrona

aegra amans - dosł. choroba miłosna; zakochanie

aegrescit medendo - (pacjent) czuje się gorzej w skutek leczenia (Wergiliusz); lekarstwo jest gorsze od samej choroby

aegri somnia - dosł. sny chorego (Horacy); przywidzenia; halucynacje

aegris oculis - z zazdrosnymi oczyma

aegrotat - jest chory/chora; usprawiedliwienie lekarskie przedstawiane na uczelni; nieoficjalny tytuł przyznawany choremu

studentowi który zaliczył wszystko poza egzaminami końcowymi

Aegroto, dum anima est, spes esse dicitur. - Mówi się, że dla chorego, póki jest życie, póty jest nadzieja.

aequabiliter et diligenter - jednolicie i pilnie

Aequam memento rebus in arduis servare mentem. - Pamiętaj zachowywać spokój umysłu w nieszczęściu [tak samo jak w

powodzeniu]. (Horatius)

aequam servare mentem - zachowywać spokój umysłu

aequanimiter - spokojnie

aequi iniqui - przyjaciel i wróg

aequinoctium autumnale - równonoc jesienna

aequinoctium vernum - równonoc wiosenna

Aequitas non facit ius, sed iuri auxiliatur. - Słuszność nie stanowi prawa, lecz prawo wspomaga.

Aequitas numquam contravenit legi. - Sprawiedliwość nigdy nie sprzeciwia się prawu.

Aequitas sequitur legem. - Sprawiedliwość kroczy za prawem.

aequo animo - dosł. ze spokojnym umysłem; spokojnie; rozsądnie

aequo animo - spokojnego umysłu

aequo marte - równy wynik; remis

Aequo pulsat pede. - Śmierć puka jednako (do drzwi bogatych i biednych) (Horatius)

aequum est - jest sprawiedliwe

Aequum est peccatis veniam poscentem reddere rursus. - Słusznie jest wybaczać winy proszącemu o wybaczenie. (Horatius)

Aequum est, ut quis participavit lucrum, participet et damnum. - Słuszne jest, by ten kto uczestniczy w zysku, uczestniczył też w

stracie.

aerarium - skarb państwa w starożytnym Rzymie

aere perennius - trwalsze od spiżu; o czymś trwałym, niezniszczalnym

aes alienum - dług

aes publicum - napis publiczny; pieniądze (miedziane)

aes signatum - bite pieniądze; monety

aes triplex - spiż; serce ze spiżu; silna obrona (Horacy)

aetate progrediente - w biegiem lat

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: