własne materiały, ale też sklejka skryptów, tekstów z oficjalnych stron internetowych.
Mogą się pojawiać błędy językowe, dużo tłumaczeń. Z dystansem podchodzić do ewentualnych danych o nakładach; za własnościami też czasem ciężko nadążyć. Rosja to tajemniczy kraj:)
Kto akceptuje powyższe uwagi, Karolina G. przedstawia:
ROSYJSKI SYSTEM PRASOWY
Historia
Po przewrocie październikowym w roku 1917 powstały liczące się do dziś pisma: „Izwiestja”, „Komsomolska Prawda”, „Trud”. W 1922 roku ukazywały się 883 gazety o jednorazowym nakładzie 2 700 tys. egzemplarzy. W roku 1932 wychodziło już około 7 tysięcy pism o jednorazowym nakładzie 36 milionów. Do roku 1941 system prasowy był wieloszczeblową strukturą i składał się z prasy centralnej, republikańskiej, czyli takiej, która wydawana była na terytorium danej republiki związkowej, dalej, z obwodowej, miejskiej rejonowej i zakładowej. Każdy z tych elementów miał za zadanie realizację przewidzianych w leninowskiej koncepcji prasy funkcji: kolektywnego propagandzisty, agitatora i organizatora społeczeństwa „nowego typu”. Prasa miała również wypełniać rolę pasa transmisyjnego informacji „od władzy – do mas i z powrotem”. Oczywiście wszystko to odbywało się pod ścisłym nadzorem organów partyjnych.
Po maju 1945 roku kontynuowano proces rozbudowy i doskonalenia tego systemu.
Od 1956 roku, przez 20 lat nie przeprowadzano żadnych reform i zmian w sferze masowego przekazu. Okres ten określony został mianem „lat zastoju”. Warto jednak wspomnieć, że prasa ZSRR zawsze reagowała na istotnie zmiany zachodzące w kraju. Wraz z telewizją i radiem stanowiła znaczącą siłę, zajmującą się działalnością o charakterze ideologiczno-propagandowym. Podstawowym ich celem było umacnianie podstaw systemu, którego rządom podlegało ogromne państwo. Nie przeprowadzano drastycznych reform, gdyż obawiano się, że pod wpływem ruchów jednego z elementów runie cała budowla socjalistycznego państwa. (W 1972 roku wydawano ponad 7 300 gazet o jednorazowym nakładzie 147,3 miliona egzemplarzy.) Zmiany przyniosła dopiero gorbaczowska „pierestrojka”. W latach 80. doprowadziła ona do rozpadu ZSRR m.in. poprzez działające w duchu „głasnostii” czyli jawności media masowe. Jedną z głównych osób odpowiedzialnych za działalność mediów był sekretarz KC Aleksander Jakowlew. Za jego zasługą w latach 1986-87 wprowadzono postanowienia ograniczające wszechwładzę radzieckiej cenzury. Warty podkreślenia jest fakt, iż tylko do połowy 1987 roku uchylono zakazy rozpowszechniania ponad 4 tys. tytułów literatury. W tym okresie nieistotne dotychczas pisma nabrały rozgłosu aktywnie popierając reformy Michaiła Gorbaczowa. Później gazety te będą popierane przez nowo tworzone pisma takie jak „Moskowskije Nowosti” czy „Argumienty i Fakty” a także przez gazety stare takie jak „Izwiestja”. Początkowo w prasie dominowała tematyka dotycząca historycznych rozliczeń.
To jednak nie koniec. Radziecka „konserwa” zaktywizowała swoje gazety: „Prawda”, „Sowietskaja Rossija” i „Krasnala Zwiedza”. To przyczyniło się do tego, iż prasa radziecka zyskała wyrazistości i nie była, jak dotychczas, monolityczna. Można powiedzieć, że pierwsze lata radzieckich przeobrażeń były złotym okresem dziennikarstwa.
Gwarancje prawne
W czerwcu 1990r. uchwalono radziecką ustawę „Prawo o prasie i innych środkach masowej informacji”. W latach 1991-1999 rosyjski parlament uchwalił ok. 30 ustaw federalnych regulujących działalność mediów masowych. Na aktywność mediów wpłynęła również ustawa „O masowych środkach przekazu” z 27 grudnia 1991 roku. Zastąpiła ona, wspomnianą wcześniej, radziecką ustawę z 1990 roku.
Od stycznia 1997 roku do aktywności mediów odnosi się również kodeks karny. I tak w artykule 129 mowa jest o rozpowszechnianiu fałszywych informacji mogących znieważyć osoby prawne i fizyczne. Następnie artykuł 146 przewiduje surowe kary za naruszenie praw autorskich i pokrewnych, a w tym plagiat. Obok kodeksu karnego kodeks cywilny z 1995 roku nakłada na dziennikarzy i wydawców obowiązek publikowania rzetelnych informacji.
Inne ważne akty prawne dotyczące sfery masowego przekazu to:
- Ustawa o tajemnicy państwowej; przyjęta przez rosyjski parlament 21 lipca 1993r.
- Ustawa o łączności; przyjęta przez Dumę 20 stycznia 1995 r.
- Ustawa o informacji, informatyzacji i ochronie informacji; uchwalona przez parlament 25 stycznia 1995r.
- Ustawa o reklamie; zaaprobowana przez Dumę 14 czerwca 1995r.
- Ustawa o ekonomicznym wsparciu gazet rejonowych (miejskich); uchwalona przez Dumę 24 listopada 1995r.
- Ustawa o państwowym wsparciu mediów masowych i działalności wydawniczej; zaaprobowana przez parlamentarzystów 18 października 1995r.
- Ustawa o udziale w międzynarodowej wymianie informacyjnej; uchwalona decyzją Dumy z 5 czerwca 1996r.
- Ustawa o podstawowych gwarancjach praw wyborczych i prawie do uczestnictwa w referendum obywateli Federacji Rosyjskiej; podpisana przez prezydenta B. Jelcyna 19 września 1997r.
- Ustawa o licencjonowaniu określonych rodzajów działalności; zaaprobowana przez parlament 16 września 1998r.
Inny ważny akt prawny – Ustawa o prawie do informacji – miał podobną historię: przyjęty przez Dumę 3 września 1997r., zawetowana przez Jelcyna, odrzucona ostatecznie przez parlament w grudniu 2000r.
Ważnym uzupełnieniem ustaw i dekretów prezydenckich są akty prawne niższego rzędu, uchwalane przez rząd i jego agendy.
28 marca 2000 roku rząd Federacji Rosyjskiej nadał – dekretem nr 265 – statut nowej instytucji państwowej: Ministerstwa ds. Komunikacji i Informatyzacji.
Ponadto organa wszystkich podmiotów składających się na Federację Rosyjską dysponują możliwością stanowienia własnych regulacji prawnych, w tym odnoszących się do komunikacji społecznej. Oprócz tego, państwo rosyjskie dysponuje własną „Doktryną bezpieczeństwa informacyjnego”. Została ona przyjęta przez Radę Bezpieczeństwa Rosji 23 czerwca 2000r. a podpisana przez Władimira Putina 9 września. Doktryna ta ma jednak na celu raczej zawężać margines swobody działalności środków masowego przekazu przez władze państwowe, aniżeli je rozluźniać.
Założyciele
Nowe ustawodawstwo powołało instytucję założyciela, który otrzymywał przywilej zakładania, zawieszania i zamykania wydawnictw prasowych oraz stacji radiowych i telewizyjnych. Uczestniczy on w kreowaniu formuły działalności danego środka przekazu, aktywnie wpływając na treść jego statutu, cel działalności, kształt polityczno ideowy czy zasięg oddziaływania.
Istnieją dwie kategorie założycieli: osoby fizyczne (prywatne) i osoby prawne. Zaliczamy do nich:
- partie i stowarzyszenia polityczne;
- organy władzy państwowej;
- instytucje państwowe użyteczności publicznej;
- instytucje państwowe prowadzące działalność o charakterze dochodowym;
- dobrowolnie zawiązane organizacje;
- instytucje i stowarzyszenia religijne;
- organizacje grupujące różnorodne środowiska zawodowe i społeczne;
- stowarzyszenia o charakterze intelektualno-badawczym;
- kluby miłośników pewnego rodzaju działalności;
- osoby prywatne oraz prywatne instytucje i grupy kapitałowe o charakterze finansowo-produkcyjnym.
prawne ograniczenia wolności słowa w Rosji
W Rosji obecnie ma miejsce bardzo gwałtowna transformacja mediów. Wszyscy robią co mogą, żeby odciąć się od komunistycznych korzeni (poza tymi, którzy trzymają się ich rękami i nogami). W tej chwili kluczowe są dwa akty prawne: "O prasie i innych środkach masowej informacji" - ustawa z 1990 roku, i ustawa zastępująca ją rok później, "O środkach masowej informacji". Pierwszy zapewniał wolność prasy i zniesienie wszechobecnej cenzury, niezależność polityczną i ekonomiczną, możliwość zakładania mediów wszelkiego rodzaju przez partie, organizacje i osoby fizyczne (oraz psychiczne). Tylko organ założycielski lub sąd mogą skazać wydawania tytułu.
Drugi akt prawny potwierdzał główne założenia radzieckiej ustawy, zmieniając szczegóły (nowe miejsce rejestracji - Minsterstfo Prasy i Informacji Federacji Rosyjskiej i dla mediów elektronicznych - Federalna Komisja d/s Działalności Radiowej i Telewizyjnej, oraz np. uregulowania dot. działania TV kablowej).
Trudno jednak mówić o niezależności rosyjskich mediów. Z jednej strony wciąż bardzo silne jest pragnienie władz, by utrzymać ten "aparat propagandy" pod swoją kontrolą (co w większości przypadków się udaje), z drugiej zaś różne grupy przestępcze przemocą lub przekupstwem ingerują w ich niezależność. W Rosji wyjątkowo wysoka jest "śmiertelność" wśród dziennikarzy, którzy płacą najwyższą cenę za próby niezależności i tropienie związków między polityką a mafią. Krótko mówiąc - sytuacja prasy w Rosji długo jeszcze nie będzie taka jak w normalnych krajach. Media są też często ofiarami represji ze strony władz za swoje posunięcia. Wszystko to ma na celu właśnie ograniczenie swobody ich wypowiedzi.
Nadal też państwowe władze różnych szczebli finansują działalność wielu mediów, którym trudno się utrzymać na wolnym rynku. Ogranicza to poważnie ich niezależność czyniąc z nich aparaty propagandy.
Prasa
Schyłek lat 80. to okres, w którym media, a głównie prasa energicznie zajęły się problemami życia państwa oraz wojny w Afganistanie. Wcześniej się o takich kwestiach nie wspominano. Katastrofy, klęski ekologiczne czy kwestie społeczne takie jak bezrobocie, narkomania, prostytucja nie były „tematami z okładki”. Odwaga i determinacja prasy doprowadziła do dwojakiej sytuacji. Z jednej strony takie przemiany były sprzyjające, gdyż autorzy nie podlegali drastycznym karom za swoje publikacje. Z drugiej jednak strony publikacje traciły dotychczasowy monopol na głoszenie prawdy.
Wyraźnym stymulatorem zmian zachodzących w mediach stała się ustawa z 21 lipca 1990 roku „Prawo o prasie oraz innych środkach masowej informacji”. Zaczął się zradzać pluralizm społeczno-polityczny, który doprowadził do ukazania się nowych gazet i czasopism – organów partii, stowarzyszeń i organizacji oraz do wyzwolenia starych tytułów spod kontroli swych dotychczasowych dysponentów politycznych. Kolejny bodziec do rozwoju mediów nastąpił w marcu 1990 roku. Wtedy to z radzieckiej konstytucji został usunięty art. 6 o kierowniczej roli KPZR w państwie.
Tak, więc na początku lat 90. miały miejsce gruntowne zmiany w mediach rosyjskich. Zlikwidowano partyjną kontrolę, realizowaną przez KPZR i jej organy, nad środkami masowego przekazu, o której wspomniałam wcześniej. Upadła cenzura, która bardzo rygorystycznie reglamentowała zakres swobody wypowiedzi w b. ZSRR. Koncepcja prasy jako agitatora i propagandzisty została odsunięta. Państwo utraciło monopolistyczną pozycję właściciela środków masowego przekazu. Pojawiła się konkurencja na rynku prasowym. Prasa lokalna nabrała większego znaczenia, na niekorzyść penetracyjnej prasy centralnej. Jeśli chodzi o tytuły stare to też zmieniło się wiele. Zmianom uległa częstotliwość ukazywania się, format oraz objętość (wzrost dodatków tematycznych). Nastąpiła nieśmiała ekspansja kapitału obcego oraz znacznie wzrosła rola wydawcy.
Wśród poważnych gazet codziennych uwagę zasługują:
Wiedomosti – http://www.vedomosti.ru
Wiesti – http://www.poptsov.ru/vesti.htm
Krasnaja zwiezda – http://redstar.ru
Kommiersant - daily – http://www.commersant.ru
Komsomolskaja pravda – http://www.kp.ru
Moskowskij komsomolec – http://www.mk.ru
Moskowskaja prawda – http://www.mosprawda.ru
Niezawisimaja gazieta – http://www.ng.ru
Nowaja gazieta – http://novayagazeta
Parlamentskaja gazieta – http://www.pnp.ru
Prawda – http://www.pravda.ru
Rossijskaja gazieta – http://www.rg.ru
Trud – http://www.trud.ru
Izwiestija* – dziennik ogólnoinformacyjny
· Niezawisimaja Gazieta – dziennik ogólnoinformacyjny
· Kommiersant (Daily) – dziennik, polityczno-ekonomiczny
· Komsomolskaja Prawda* – dziennik sensacyjny
· Rossijska Gazieta – rządowy dziennik ogólnoinformacyjny
· Nowyje Izwiestija – dziennik ogólnoinformacyjny
· MK (Moskowskij Komsomolec)* – dziennik sensacyjny
· Sowietskaja Rossija* – dziennik ogólnoinformacyjny
· Krasnaja Zwiezda* – dziennik ogólnoinformacyjny (dla wojska)
· Wiedomosti – dziennik gospodarczy
· Trud* – dziennik sensacyjny
· Argumienty i Fakty* – gazeta cotygodniowa sensacyjno-polityczna
· Moskowskije Nowosti* - gazeta cotygodniowa ogólnoinformacyjna
· Obszczaja Gazieta – gazeta cotygodniowa ogólnoinformacyjna
· Nowaja Gazieta – gazeta społeczno-polityczna
Litieraturnaja Gazieta* – cotygodniowa gazeta literacko-kulturalna
„Izwiestja”
Pełna nazwa: „Izwiestja Sovietow Dieputatow Trudiaszczichsia SSSR”- „Wiadomości Rad Delegatów Ludu Pracującego ZSRR”
„Izwiestja” to gazeta codzienna i ukazuje się od poniedziałku do piątku. Założona została w marcu 1917 roku. Gazeta ta stała się naczelnym organem prasowym władzy radzieckiej – Ogólnorosyjskiego Centralnego Komitetu Wykonawczego Rad Delegatów Robotniczych, Chłopskich i Żołnierskich. Na łamach „Izwiestji” publikowano oficjalne dokumenty państwowe, dekrety, zarządzenia czy noty dyplomatyczne.
Po transformacji uchodzi za niezależną gazetę o nachyleniu liberalno-demokratycznym.
Obecny format gazety to A2.
Głównymi odbiorcami gazety są studenci i ludzie z wyższym wykształceniem. Do 2005 roku oficjalnym właścicielem gazety jest Władimir Potanin, znany z krytyki polityki Kremla oraz działań Putina.
W czerwcu 2005 roku rosyjski holding Gazprom Media przejął „Izwiestję”. Państwowy koncern ma reprezentować interesy Kremla w tytule. Zdaniem wielu zagranicznych obserwatorów był to ciąg dalszy opanowywania rynku prasowego przez Putina. Gazprom Media może już pochwalić się posiadaniem tygodnika „Itogi”, rozgłośni radiowej Echo Moskwy oraz wpływowej telewizji NTV. Państwowy moloch chciał przejąć 50,17 proc. akcji „Izwiestji” od koncernu Interros. Jak niektórzy twierdzili, Kreml na niedługo przed wyborami dążył do podporządkowania sobie liberalnych tytułów.
Gazeta w lutym 2005 roku gazeta podjęła współpracę z The New York Times. W 12-stronicowym dodatku rosyjskiego dziennika ukazują się najlepsze artykuły z The New York Times. Co poniedziałek dodatek ukazuje się z „Izwiestją” w Moskwie i St. Petersburgu.
są trzy wydania. moskiewskie i okołomoskiewsiekie; pozostałe ; zagraniczne
· Rossijskaja Gazieta-
format A2
· Oficjalny organ rządu rosyjskiego powołany do życia jego decyzją w 1990 roku. Drukuje na swoich łamach liczne oficjalne dokumenty, jak dekrety czy rozporządzenia.
Po publikowaniu w tej gazecie nabierają mocy państwowe dokumenty: federalne ustawy konstytucyjne, prawa federalne (w tym kodeksy), dekrety Prezydenta FR, uchwały i polecenia Rządu FR, akty normatywne ministerstw i resortów. publikowane są także nowości, reportaże i wywiad z politykami, komentarze do dokumentów urzędowych.
Na początku 2007 roku ilość papierowej wersji podstawowego wydania — ponad 400 tysięcy egzemplarzy. Jest drukowana w 44 miastach Rosji, wydaniom gazety towarzyszą regionalne wkładki i tematyczne dodatki. Gazetę wydaję się czasem z seriami książek z państwowymi dokumentami i komentarzami do nich.
Są dość ubogie w warstwie informacyjnej. Stosunkowo rzadko zamieszczają ciekawe artykuły publicystyczne i komentarze.
· Siewodnia- Ukazuje się od 1993 roku, powstała po rozłamie w zespole redakcyjnym dziennika Niezawisimaja Gazieta. Zwolennik klasycznego politycznego i gospodarczego liberalizmu.
- zwolennik klasycznego politycznego i gospodarczego liberalizmu
- wyraziciel opinii nowej rosyjskiej grupy społecznej - zamożnych przemysłowców, bankierów i przedsiębiorców
· Kommiersant Daily-
· Ukazująca się od 1992 roku gazeta codzienna, przede wszystkim poświęcona problematyce ekonomicznej.
- ukazuje się od 1992 r.
- jedna z kilku gazet Domu Wydawniczego "Kommiersant"
- uważająca się za spadkobiercę tradycji drukowanej w carskiej Rosji od 1909 r. gazety o tym samym tytule
- formalnie wydawana od 1990 r., przez dwa lata wydawana była jednak jako tygodnikW zasadzie jest sprzedawany tylko w Moskwie i kilku większych miastach.
-
Kommiersant-Daily słynie z bogatej informacji na temat gospodarki, sytuacji ekonomicznej, rozwoju bankowości itd.
Dzisiaj to, co dziesięć lat temu było odkryciem « Kommersant », stało si ę dziennikarską normą w Rosji. Żeby zrozumieć, jakiej rewolucji dokonał « Kommersant », należy przypomnieć sobie że dziennikarstwo w ZSRR było całkiem inne — od nagłówków do zasad podawania informacji. W dawnych czasach każdy dziennikarz w reportażu o wydarzeniu na fermie drobiarskiej starał się zademonstrować talent publicysty, dlatego notatki często zaczynały się z dygresji lirycznych, historycznych i filozoficznych aluzji. Kommiersantowcy zaś zaproponowali czytelnikom prawie obcą, nową gazetę.
Specjalnie traktowano nagłówki. Dziennikarze zostali zobowiązani do pisania ich tak, aby przyciągały uwagę. W starym radzieckim dzien...
AsiaxD