DEKLINACJA V (dawnych tematów spółgłoskowych oraz na – ū -).
Końcówka dopełniacza liczby pojedynczej w tej deklinacji to – e.
Charakterystyczną cechą tej deklinacji jest występowanie w trakcie odmiany dwóch tematów fleksyjnych:
a. krótszego w N (mianowniku) oraz V (wołaczu) singularis rodzaju męskiego i żeńskiego oraz w N, A (bierniku) oraz V singularis rodzaju nijakiego;
b. dłuższego w pozostałych przypadkach.
Podtyp – en. Rzeczownik należący do tego podtypu w mianowniku liczby pojedycznej ma temat krótszy, np. kam – y (`kamień), natomiast w dopełniaczu liczby pojedycznej ma temat dłuższy kamen – e. Temat jest wzbogacony w przypadkach zależnych (innych niż mianownik i wołacz) o przyrostek tematyczny. Od formy tego przyrostka jest to podtyp –en piątej deklinacji.
Podtyp – ent (ęt). Analogicznie jak w podtypie –en. Rzeczownik w mianowniku ma temat krótszy, np. žrěb – ę (`źrebię`), zaś w dopełniaczu liczby pojedynczej i innych przypadkach zależnych ma temat rozszerzony o przyrostek –ęt, G sg žrěbęt – e.
Podtyp – es. Analogicznie jak w dwóch powyższych podtypach. Mianownik liczby pojedycznej temat krótki neb – o (`niebo), dopełniacz liczby pojedynczej i inne przypadki zależne – temat długi, wzbogacony o przyrostek – es: nebes – e.
Podtyp er. Podobnie jak w trzech powyższych. Mianownik i wołacz lp to temat krótki
mat – i (`matka`), zaś dopełniacz lp i pozostałe przypadki zależne to temat długi (z przyrostkiem tematycznym): mater –e.
Podtyp ū. Jak w czterech powyższych w mianowniku i wołaczu lp występuje temat krótki, zaś w pozostałych przypadkach temat długi, np. M sg svekr – y (`teściowa`), G sg svekrъv – e. Podtyp na ū różni się tym od czterach powyższych podtypów, że w toku zmian fonetycznych ū (długie u) przeszło w ъv (jer tylni + v) i w rzeczownikach scs oryginalny przyrostek tematyczny ū nie jest już widoczny. Zamiast niego dostrzec można jego kontynuant fonetyczny ъv.
Przymiotniki w języku staro- cerkiewno – słowiańskich mogły odmieniać się według deklinacji rzeczownikowej (prostej, niezłożonej) lub deklinacji zaimkowej (rzeczowno- zaimkowej, złożonej).
Według deklinacji rzeczownikowej odmieniały się przymiotniki, które odnosiły się do rzeczowników bliżej nieznanych mówiącemu (nieokreślonych, określanych w domyśle jako pewien/pewna) oraz pełniących w zdaniu funkcję orzecznika (človĕk bĕ bogatъ - `pewien człowiek był bogaty`).
Według deklinacji zaimkowej odmieniały się przymiotniki, które określały rzeczowniki oznaczające osobę lub przedmiot znany mówiącemu. Najczęściej w zdaniu pełniły one formę przydawki.
Odmiana rzeczownikowa
Przymiotniki w tej deklinacji odmieniały się, jak sama nazwa wskazuje, tak samo jak rzeczowniki: w rodzaju męskim oraz nijakim tak jak rzeczowniki dawnych tematów na - ǒ – (przymiotniki twardotematowe): - jǒ – (przymiotniki miękkotematowe), w rodzaju żeńskim jak rzeczowniki dawnych tematów na - ā – (przymiotniki twardotematowe): - jā – (przymiotniki miękkotematowe).
[patrz: tabela deklinacyjna rzeczowników scs].
Twardotematowość lub miękkotematowość przymiotnika rozpoznajemy w oparciu o końcówkę mianownika liczby pojedynczej przymiotnika.
Przymiotniki twardotematowe przyjmowały następujące końcówki: dla rodzaju męskiego – ъ; dla rodzaju żeńskiego – a; dla rodzaju nijakiego – o, np. dobr – ъ, dobr –a, dobr – o.
Przymiotniki miękkotematowe przyjmowały w mianowniku następujące końcówki: dla rodzaju męskiego - ь; dla rodzaju żeńskiego - `a; dla rodzaju nijakiego - `e, np. pěš – ь (`pieszy`), pěš –`a, pěš - `e.
RODZAJ MĘSKI RODZAJ ŻEŃSKI RODZAJ NIJAKI
M. dobr – ъ mǫžь dobr – a žena dobr – o čędo
D. dobr – a mǫža dobr – y ženy dobr – a čęda
C. dobr – omъ mǫž - emъ dobr – amъ ženamъ dobr – omъ čęd - omъ
Odmiana zaimkowa
Przymiotniki według tego wzoru odmieniano przez dodanie do odpowiedniej formy przymiotnika w odmianie rzeczownikowej (patrz wyżej) formy zaimka wskazującego jъ, ja, je.
Przymiotnik w odmianie zaimkowej = przymiotnik z odpowiednią końcówką z odmiany przymiotnikowej + zaimek wskazujący w odpowiednim przypadku oraz odpowiedniej liczbie.
Patrz tabela.
chocolate-brown