10.10.2011.doc

Globalne przyczyny zmian i zagrożeń środowiska-straty bioróżnorodności

Bioróżnorodność (różnorodność biologiczna) ma znaczenie:

v   ekologiczne;

v   społeczne;

v   ekonomiczne;

v   medyczne;

v   rekreacyjne;

v   kulturowe;

v   estetyczne;

v   etyczne;

bioróżnorodność- różnorodność form życia wraz z całą ich zmiennością na poziomie genów, gatunków i ekosystemów w skali Ziemi lub niższych jednostek biogeograficznych;

Bioróżnorodność obejmuje 2 aspekty życia

v   rozmaitość organizmów;

v         zmienność organizmów;

Bioróżnorodność jest widoczna od poziomu genów do poziomu biosfery;

Do tej pory naukowcy opisali i rozpoznali 1,75mln gatunków. Szacuje się, że na świecie ta liczba wynosi od 5-30 mln gatunków. Istnieją naukowcy, tacy jak Heip, który w 2006r opublikował artykuł, którym mówi, że na świecie może być 80 mln gatunków.

Największą grupę wśród znanych taksonów stanowią zwierzęta. Spośród zwierząt najwięcej jest owadów, a wśród owadów – chrząszczy. Rośliny stanowią zaledwie ¼ znanych taksonów. Najwięcej jest roślin dwuliściennych. Najlepiej poznanymi grupami są ptaki i ssaki. Zdecydowanie mniej odkryty świat stanowią drobne zwierzęta.

Co roku odkrywane są średnio 3 nowe gatunki ptaków i 15 gatunków ssaków.

Całe bogactwo roślin i zwierząt nie jest rozłożone równomiernie na kuli ziemskiej. 50 % gatunków zamieszkuje wąski pas wokół równika, tworząc wilgotny las równikowy. Przy wzięciu po uwagę podziału geograficznego obszar ten zajmuje 12 państw.

Za zubożenie różnorodności odpowiedzialny jest człowiek.

Jakie rodzaje zmian niosą największą utratę różnorodności biologicznej?

v               globalne zmiany klimatu;

ü    zwiększenie pojemności cieplnej jezior i innych zbiorników wodnych;

ü    ciepłe, bezlodowe zimy;

ü    wyższe temperatury letnie;

ü    długotrwała stratyfikacja letnia;

ü    cieplejszy hypolimnion (warstwy przydenne);

ü    zmniejszenie zasięgu występowania stenotermów;

ü    zaostrzenie objawów eutrofizacji;

- eliminacja licznych zimnolubnych bezkręgowców (zwierząt planktonowych i mętosowych);

KLIMAT ← → EKOSYSTEM

             ↓

ü    reżim termiczno-mikt. wód;

ü    reżim hydrologiczny;

ü    kształtowanie pokrywy roślinnej w zbiorniku wodnym;

- zanik siedlisk podmokłych i płytkowodnych

§       konsekwencje

~ wielkoobszarowe obniżenia poziomu wód gruntowych;

~ wzrost intensywności i długotrwałości erozji;

~ zwiększenie tempa eutrofizacji wód;

§       przyczyny

- susza;

- melioryzacja;

- regulacja brzegów;

- kanalizacja koryta;

- podpiętrzenie wód;

W jaki sposób zapobiegać

Ø    ograniczać emisję CO2 i innych gazów cieplarnianych do środowiska;

Ø    ochrona i odtworzenie (rewitalizacja) siedlisk podmokłych;

v   wahania poziomu ozonu w stratosferze

ü    zakłócenia tworzenia białka roślinnego;

ü    przyspieszenie procesu starzenia się komórek;

ü    letalne oddziaływanie na plankton;

W jaki sposób zapobiegać

Ø    ograniczenie emisji gazów cieplarnianych do środowiska;

v   zanieczyszczenia wód (eutrofizacja)

ü    w najwyższym stopniu działają destrukcyjne na organizmy zwierzęce i roślinne;

ü    duża obfitość zawiesiny (mętność);

ü    rozległość i długotrwałość deficytów tlenowych → eliminacja taksonów tlenowych;

Na obszarze Polski z powodu zanieczyszczeń wyginęły zupełnie 3 gatunki ryb (jesiotr, łosoś atlantycki, głowacica).

Kilkanaście gatunków ryb jest zagrożonych (m.in. koza złotawa, kiełb kesslera, ciosa, troć jeziorowa, kiełb białopłetwy).

Ze względu na zanieczyszczenie wód obserwujemy odstępowanie 2 rodzimych gatunków raków (rak szlachetny i rak błotny) na rzecz sprowadzanych raków obcych i bardziej odpornych na zanieczyszczenia (rak kalifornijski, rak amerykański, rak marmurkowy).

Wśród roślinności wodnej i bagiennej wyginęły zupełnie 3 gatunki (pęczyna wodna, uwroć wodna, jezierza najcieńsza), a 5 jest zagrożonych wyginięciem (turzyca wyciągnięta, obione szypułkowa, karmik nadmorski, muchotrzew trwały, sodówka nadmorska).

jezioro liobeliowe = jezioro czyste

W jaki sposób zapobiegać

Ø    przyjąć zasadę krajobrazowego podejścia w ochronie wód (restytucja siedlisk podmokłych);

Ø    metody biologicznej odnowy wód zbiornika, polegające na bezpośredniej ingerencji w ekosystem powinny pozostać tylko wspomagające skuteczność metod krajobrazowych;

v   zakwaszenie wód (acydyfikacja wód)

kwaśny opad (w postaci mokrej-deszcz, śnieg itp., lub masy suchej) powstaje, gdy związki kwasotwórcze (SOx, NOx, CxHy, O3) zostaną wprowadzone do środowiska;

Wraz ze wzrostem zakwaszenia wody w zbiorniku wodnym spada jej pH, co prowadzi do destrukcji różnorodności biologicznej (stopniowego wymierania gatunków wrażliwych na spadek wartości pH);

W jaki sposób zapobiegać

Ø    ograniczenie wprowadzania związków kwasotwórczych do środowiska;

Ø    stosowanie barier biogeochemicznych;

Ø    wapnowanie i dolomitowanie jezior;

v   gospodarka rybacka

ü    kaskadowy wpływ ryb na ekosystem;

ü    biomanipulacje;

ü    introdukcja;

Bardzo ważny czynnik, wpływający na różnorodność biologiczną jezior i rzek;

W Polsce wśród ichtiofauny 30% stanowią gatunki obce;

W jaki sposób zapobiegać

Ø    odpowiednio przeprowadzane biomanipulacje;

Ø    świadoma introdukcja;