Kuchnia_Amiszów.pdf

Kuchnia Amiszów-Znak jakości - czarna bryczka

TYTUS MIKOŁAJCZAK

Dieta amiszy nie zmieniła się specjalnie odkąd

trafili do Stanów Zjednoczonych. Jako farmerzy są

oni przecież samowystarczalni. Jednak gdy zajęcia

i struktura społeczna amiszy zaczęła się zmieniać

w latach 70., również ich kuchnia trochę się

"zamerykanizowała".

Przez ostatnie trzydzieści lat amisze zaczęli korzystać ze

sklepów spożywczych, kupując bardziej przetworzone

jedzenie. Większość z nich amiszy pije napoje gazowane

i je chipsy do posiłków. Te zmiany spowodowały pewne

niezwykłe ograniczenia w niektórych osiedlach, np. do

niedawna w jednym z miast w Indianie biskup amiszy

zabraniał robić zakupy w sklepach z elektronicznymi

skanerami kodów paskowych. Członkowie wspólnoty

zaopatrywali się więc w sklepie z ręcznie obsługiwaną

kasą. Dopiero zamknięcie sklepu, skłoniło biskupa do

zmiany edyktu.

Jedzenie amiszy zwykle nie było przyprawiane, jednak

niektóre wspólnoty zaakceptowały używanie przypraw.

Takie popularne w Ameryce dania, jak pizza, powoli

wkradły się do ich menu. Ponieważ amisze nie mają

telefonów, by zadzwonić po dostawę pizzy, robią je sami. Pizze te są pieczone w opalanych

drewnem piecach i dostosowane do gustów każdej rodziny, mają smaczne, chrupkie, domowe

ciasto i świeże składniki. Częściowo amisze zaadoptowali współczesne jedzenie w swojej kuchni. W

ich przepisach można znaleźć takie składniki, jak galaretki owocowe czy marshmallows (pianki

żelowe). Nie stronią oni także od gotowych sosów, czy makaronu, co nie znaczy, że nie mają na nie

własnych przepisów [ patrz niżej ].

Ponieważ amisze nie mają elektryczności, stosują inne

sposoby przygotowania i przechowywania jedzenia. W

ich kuchniach znajdują się piece na drzewo i naftę,

zamiast piekarników, a zamrażarki na sztaby lodu, lub

lodówki turystyczne, zamiast zwykłych lodówek.

Podobnie nie mogą korzystać z robotów kuchennych,

mikserów, czy innych urządzeń. Powszechne wśród nich

są jednak naczynia ze stali nierdzewnej.

Owoce i warzywa ze swoich ogrodów Amisze wekują lub

mrożą na zimę i z reguły przechowują słoiki w

piwnicach. Wśród Amerykanów dużą popularnością

cieszą się owe amiszowe przetwory (różne rodzaje

dżemów czy korniszony), warzywa i owoce, które

uprawiają, a także mięso z ich farm (kurczaki,

wieprzowina czy wołowina). Synonimem dobrej jakości

jest znaczek z czarną bryczką, co oznacza produkt

zdrowy i bez konserwantów. W wielu sklepach znajdują

się stoiska z produktami amiszy, które są co prawda

nieco droższe, ale za to zdowe i smaczne.

Na śniadanie: zupa kawowa i pon hoss

W skład tradycyjnego śniadania amiszy wchodzą zwykle smażone ziemniaki, ser, jajecznica i zupa

kawowa. Ta ostatnia to mieszanina kawy, śmietany, cukru i tostowego chleba. Poranek jest zawsze

pracowity, gdyż jeszcze przed śniadaniem należy wykonać wiele prac w obejściu i w domu. Dzień

zaczyna się z reguły o czwartej rano, a

śniadanie jest naprawdę obfite. To

istotny posiłek, podczas którego

spotyka się cała rodzina, zanim

rozejdzie się do różnych zajęć.

W święta albo weekendy poranki są

wolniejsze. Raz w roku w Święta

Bożego Narodzenia na wielkie śniadanie

zbiera się cała rodzina i spędza cały

dzień razem. W domu roznosi się

zapach cynamonowych bułeczek czy

pieczonych jabłek. Jednym z ulubionych

przysmaków są domowe herbatniki. W

czasie takiego śniadania przeciętna

rodzina amiszy zjada ponad

sześćdziesiąt jaj i kilka bochenków

domowego chleba.

Chętnie jadane jest też pon hoss ,

przygotowywane zwykle po świniobiciu.

Jest to zagęszczany mąką wywar z

kości wieprzowych z odrobiną domowej

roboty kiełbaski wątrobianej. Doprawia

się go solą i pieprzem. Schłodzony tnie

się na plasterki i smaży na patelni. Wiek świni determinuje czy pon hoss jest odpowiednio wilgotny

czy też zbyt suchy.

Lekki obiad: kanapki i sałatki

Amisze jedzą obiad (w ich dialekcie

dinner ) około południa i obfitą kolację

wieczorem. Południowy posiłek jest

chwilą wytchnienia, przerwą w dniu,

która pozwala odpocząć przed

popołudniową pracą. Ze względu na

wczesną pobudkę, południowy posiłek

jest koniecznością. Jest on lekki

(ponieważ zbyt dużo jedzenia może

powodować senność) nie znaczy to

jednak, że mniej sycący.

Na szybki obiad często składają się

kanapki z pomidorem, sałatą, serem

czy kiełbasą. Je się też różne sałatki.

Dzieci biorą swój obiad do szkoły w

pudełku, a farmerzy wracają do

domów. Wyjątkiem są obiady weselne,

lub te w czasie przerw przy wznoszeniu

stodoły, czy innej wspólnej pracy.

Wtedy posiłki składają się z pełnych

dań, które zazwyczaj serwowuje się na

kolację.

Szczególne są także obiady po

niedzielnych nabożeństwach. Odbywają

się one co drugi tydzień w jednym z domów w danej wspólnocie. Przed nabożeństwem częstuje się

małe dzieci ciasteczkami, krakersami, precelkami czy cukierkami. Po nabożeństwie natomiast

wszyscy spożywają zwykle szynkę, ser, domowy chleb, paprykę i masło. Do tego podaje się różne

dżemy, przeciery owocowe i korniszony. Ulubionym dodatkiem amiszy z Indiany jest rodzaj

mieszaniny z masła orzechowego, syropu kukurydzianego i kremu marshmallow . W sezonie nie

brak pomidorów, sałaty, rzodkiewek i papryki z ogrodu. Mężczyźni i kobiety jedzą oddzielnie,

niezamężne dziewczyny pomagają zaś rodzinie gospodarzy w przyrządzeniu posiłku, rozkładaniu

naczyń i myciu po obiedzie. Często rodzina gospodarzy zaprasza chętnych na pozostanie do

wieczora. Wtedy serwuje się wieczorny posiłek.

Obfita kolacja: mięso i yummasetti

Kolacja to czas, kiedy wszyscy zbierają się po

ciężkim dniu. W północnej Indianie noc zapada

szybko, dlatego je się przy świetle lampy naftowej.

Przed jedzeniem rodzina najpierw przystępuje do

modlitwy. Jednym z ulubionych dań na kolację są

ziemniaki „w koszulkach” w śmietanie. Ponadto

grillowany kurczak, gulasz wołowy, szynka, duszone

mięso i warzywa. Kolacja to zawsze wesoły, rodzinny

posiłek, przy śpiewach i rozmowie. Po kolacji dzieci

chodzą na spacery. To też jest czas, gdy amisze

zwykle piszą listy (przy braku telefonów jest to

podstawowy środek komunikacji).

W letnie, gorące wieczory zwykle jadane są kotlety

wieprzowe, kurczaki albo grilowana wieprzowina.

Kurczak jest zwykle marynowany. Typowa marynata

składa się z octu jabłkowego, stopionego masła oraz

soli i pieprzu. Amisze jedzą także hamburgery,

robione z okruchów krakersowych, jajek, cebuli i

świeżej, mielonej wieprzowiny. Natomiast zimą na kolację zwykle serwowane jest yummasetti . To

dosyć skomplikowane danie. Przyrządza się je z makaronu, grzanek, smażonej mielonej wołowiny i

zupy grzybowej oraz rosołu, które układa się w żaroodpornym naczyniu warstwami i zapieka z

serem w piecu.

Gdzie zjeść w amiszowym stylu?

Na terenie Amish Country znajduje się wiele restauracji i barów, które serwują tradycyjne

amiszowe dania. Najsłynniejszą i zapewne najlepszą restauracją w Shipshewana jest Blue Gate

Restaurant . Jest to jedna z największych restauracji w Indianie - właściciele twierdzą, że może tam

na raz zmieścić się 600 jedzących. Można tam spróbować potrwa amiszy i

menonitów w domowym stylu. Są

to między innymi: soczysta

wołowina, przygotowana według

tradycyjnego przepisu i pieczona w

naturalnym sosie; gruby, domowy

makaron, który dodawany jest do

różnych dań, jak zupy czy

kurczak; grillowana pierś z

kurczaka, podawana wraz serem

cheddar, pomidorami i cebulą;

liczne sałatki i kanapki. Do

obiadów dodaje się domowego

wypieku chleb, masło jabłkowe i

orzechowe. Ulubione dania

śniadaniowe to omlety z

dodatkiem bekonu, szynki,

kiełbasy i sera, czy francuski tost

robiony ze słodkiego cynamonowo-

jabłkowego chleba. Przy restauracji jest piekarnia, gdzie można kupić ponad 20 rodzajów ciast.

Jako ciekawostkę, można podać, że toaleta Blue Gate Restaurant jest nominowana do nagrody

America's Best Restroom (czyli najlepszej toalety Ameryki). Ta wyjątkowa ubikacja to działo

rzemiosła artystycznego. Składa się ona z 18 kabin w stylowo zaprojektowanym wnętrzu, z

pięknym oświetleniemj i świeżo ściętymi kwiatami.

Przy drodze stanowej nr 20 (na trasie z Elkhart w kierunku Shipshewana, przy skrzyżowaniu z

drogą nr 13) znajduje się restauracja Das Dutchman Essenhaus . Ta największa rodzinna

restauracja w Indianie może pomieścić aż 1100 klientów. Można tam zjeść pieczonego kurczaka,

kruchą wołowinę czy soczysty stek z prawdziwymi puree z ziemniaków obficie polanymi domowym

sosem pieczeniowym. Do dań dodawane jest domowe pieczywo, różne sałatki ze specjalnymi

dressingami, kukurydza i fasola

szparagowa, chleb z masłem

jabłkowym i

wyrabiane domowym sposobem

masło orzechowe. Na śniadanie

poleca się tutaj amiszową

jajecznicę z tostem, omlet serowy,

czy tosty z owocami i bekonem,

szynką i kiełbaską. Także i tutaj

znajduje się piekarnia, która

oferuje 29 różnych rodzajów ciast.

Przy restauracji jest pensjonat i

centrum konferencyjne, farma z

wiatrakiem i stawem, pole do

mini-golfa i inne atrakcje.

W skansenie Amish Acres w

Nappanee, także znajduje się

Restaurant Barn (dosłownie

restauracyjna stodoła). Polecanym jest tutaj tzw. Threshers Dinner , czyli „obiad młocarzy”. Nazwa

powstała na cześć amiszy-młocarzy, którzy zbierali się razem w okresie żniw i młócili zboże. Byli to

przyjaciele, sąsiedzi i rodzina z okolicy. Wspólnej pracy towarzyszyły obfite posiłki. Obecnie Amish

Acres celebruje tą tradycję już nie raz do roku, ale codziennie. Obowiązuje tu zasada „szwedzkiego

stołu”, wśród wielu potraw znajduje się gar zupy fasolowej z szynką, pieczywo, świeże, żółte masło,

wyrabiane na miejscu masło jabłkowe, sezonowe przysmaki, sałatka z kapusty, fasola szparagowa

z mięsem wędzonym, wołowina z makaronem. Do tego serwuje się dania główne, jak pieczony

indyk, pieczony kurczak, wędzona szynka pieczona w jabłeczniku czy pieczona na chrupko

wołowina. Na każdą osobę przypada też jeden deser, jak świeże ciasto z owocami czy pudding

waniliowy.

Śniadanie w naczyniu żaroodpornym

8 kromek pszennego chleba, pokruszone

6 jaj

2 kubki mleka

1 cebula, pokrojona w kostkę

½ łyżeczki soli

½ łyżeczki musztardy

½ kg pokruszonej dużej kiełbasy,

smażonej lub suszonej

½ kg startego sera colby, cheddar

lub podobnego

¼ kubka margaryny lub masła

Podgrzać piec do 160°. Włożyć

chleb na dno wysmarowanego

tłuszczem naczynia

żaroodpornego. W oddzielnej

misce rozbić jajka, dodać mleko,

cebulę, sól i musztardę. Położyć

kiełbasę i ser na chleb. Dodać do

tego margaryny i polać mieszanką

z jaj. Piec przez 45 minut do godziny, aż stanie się złoto-brązowe.

Makaron amiszy

3 kubki mąki pszennej

3 jajka

3 łyżeczki wody

1/8 łyżeczki soli

Wsyp mąkę do małej miski i zrób otwór w środku. Wrzuć jajka, wodę i sól do otworu. Wyrób ciasto,

podziel je na dwie połowy. Rozwałkuj ciasto, tak cienko jak to tylko możliwe, około 1,5 mm

grubości. Lekko obsyp ciasto mąką. Rozwałkuj w kształt podłużnego prostokąta. Potnij prostokąt w

długie pasy o szerokości ok. 12 mm. Odłóż paski do wysuszenia. Podobnie postąp z drugą częścią

ciasta. Potem odstaw makaron do wyschnięcia przez godzinę, a potem odwróć go i pozostaw do

wyschnięcia na dodatkową godzinę. Makaron powinien wysychać przez tydzień, codziennie należy

go odwracać, by równo wysychał.

Dressing do sałatki

1 jajko

1 łyżeczka i jeden kubek wody

2/3 kubka mąki

2 łyżeczki musztardy

2/3 kubka cukru

½ kubka jabłecznika

¾ kubka oleju roślinnego

1 łyżeczka soku z cytryny

W małej misce, lekko roztrzep jajko z łyżeczką wody. W

rondlu zmieszaj mąkę, musztardę i cukier i rozgnieć

widelcem grudki. Wymieszaj razem z kubkiem wody,

jabłecznikiem, olejem i sokiem cytrynowym. Podgrzej

na średnim ogniu przez minutę, stale mieszając.

Dressing stanie się gęsty. Dodaj mieszankę z jajka i

kontynuuj gotowanie około minuty, mieszając stale, aż

dressing stanie się gęsty. Zdejmij z ognia, przykryj i

schłodź. Dressing można trzymać w lodówce przez wiele

tygodni.

Sałatka z ziemniaków

3 jajka ugotowane na twardo, schłodzone

3 kubki ugotowanych, pokrojonych w kostkę i

schłodzonych ziemniaków ze skórkami

¾ kubka dressingu do sałatki

1 ½ łyżeczki żółtej musztardy

2 łyżeczki jabłecznika

¼ małej cebuli, dobrze posiekanej

¾ kubka cukru

1 łyżeczka soli

½ kubka posiekanego selera naciowego

2 łyżeczki mleka

Obrać jajka i rozgnieść je w dużej misce. Dodać ziemniaki, dressing, musztardę, jabłecznik, cebulę,

cukier, sól, seler naciowy, mleko i dobrze wymieszać.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: