Wszystko o mikrofonach dynamicznych.pdf

Dynamiczne mikrofony wokalowe

Dynamiczny mikrofon wokalowy jest jak instrument. Wytrawni wokaliści potrafią perfekcyjnie

wykorzystać jego zalety i unikać wad. Niedoświadczeni adepci sztuki estradowej, nie znający reguł

pracy z tego typu mikrofonami, poprzez nieumiejętne obchodzenie się z nimi potrafią skutecznie

zepsuć opinię nawet najlepszemu realizatorowi dźwięku. Po lekturze poniższego tekstu będziecie

w stanie odpowiedzieć na pytanie, czy istnieje idealny dynamiczny mikrofon wokalowy dla

waszych zastosowań, a jeśli nie, to który z aktualnie dostępnych na rynku może okazać się

najlepszy.

Zacznijmy od prawd podstawowych. Wszystkie mikrofony będące przedmiotem niniejszego tekstu

mają specjalnie ukształtowaną charakterystykę kierunkową, czyli w różnym stopniu reagują na

dźwięk dobiegający z różnych kierunków. Charakterystyka tych mikrofonów najczęściej nosi

nazwę nerkowej i supernerkowej, co oznacza, że mikrofony głośniej przetworzą dźwięk

dobiegający z przodu i nieco z boku, a znacznie słabiej, lub wcale, sygnały docierające z boku i z

tyłu. Jest to robione po to, by mikrofon nie zbierał wszystkiego "jak leci", a jedynie te źródła

dźwięku, na które został skierowany. Z tego typu charakterystyką kierunkową wiąże się jednak

zjawisko zwane efektem zbliżeniowym (proximity effect), które - dodajmy - nie wynika z tego, że

tak założyli producenci mikrofonów, ale z praw fizyki. Polega on na eksponowaniu częstotliwości

z przedziału 50-300Hz w miarę zbliżania mikrofonu do źródła dźwięku i zmniejszaniu ich poziomu

przy oddalaniu. Zjawisko to występuje tylko w przypadku mikrofonów o charakterystyce

kierunkowej (w tym nerkowej i pochodnych) i nie zaobserwujemy go w przypadku mikrofonów o

charakterystyce kołowej (mniej więcej z jednakowym poziomem odbierające dźwięki ze

wszystkich kierunków).

Nie wszystkie mikrofony charakteryzują się jednakowym natężeniem efektu zbliżeniowego.

Niektórzy producenci starają się go minimalizować za pomocą odpowiednich zabiegów

technologicznych, a niektórzy (jak na przykład Shure) bardzo nieznacznie ingerują w jego istotę,

traktując go jako naturalną cechę mikrofonu. Wiedząc już o istnieniu efektu zbliżeniowego można

zrozumieć, dlaczego pieczołowite ustawianie finalnej korekcji w zakresie niskich tonów w

niektórych wypadkach może być całkowicie pozbawione sensu. Będzie ona skuteczna tylko wtedy,

gdy odległość źródła dźwięku od mikrofonu pozostanie niezmieniona, a w przypadku wokalistów

jest to bardzo trudne do uzyskania. Niektórzy projektanci mikrofonów wykorzystują to zjawisko i

przyjmując pewną określoną odległość źródła sygnału od mikrofonu dobierają taką

charakterystykę, by głos brzmiał atrakcyjnie - zazwyczaj jest to silnie konturowe, "męskie"

brzmienie, tak lubiane przez prezenterów, ale nie zawsze sprawdzające się w przypadku

wokalistów.

Drugi parametr charakteryzujący dynamiczne mikrofony wokalowe to prezencja (presence peak),

czyli kilkudecybelowe wyeksponowanie częstotliwości odpowiedzialnych za czytelność brzmienia.

Zazwyczaj mieszczą się one w przedziale 4-10kHz. W przeciwieństwie do efektu zbliżeniowego

zjawisko prezencji raczej nie ulega zmianie w zależności od odległości źródła dźwięku od

mikrofonu.

Szukając idealnego mikrofonu sformułujmy pierwszą zasadę, którą będziemy się kierować. Efekt

zbliżeniowy powinien być na tyle płytki, by nie zmieniać w sposób dramatyczny charakterystyki

brzmieniowej w zależności od odległości od źródła dźwięku i na tyle głęboki, by móc go

wykorzystywać w sposób kreatywny. Mikrofon charakteryzujący się pięknym, głębokim dołem

przy zapowiedzi z odległości 5 centymetrów stanie się koszmarem akustyka, gdy za chwilę weźmie

go do ręki hip-hopowiec rymujący do niego w odległości równej lub mniejszej od zera. Niezbędna

w takiej sytuacji głęboka korekcja niskich tonów sprawi wówczas, że głos zabrzmi bezbarwnie i

mało dynamicznie. Mikrofon wykonany tak, by efekt zbliżeniowy był w nim minimalny, w wielu

sytuacjach okazuje się być znakomitym rozwiązaniem, ale czasami może to przeszkadzać. Wielu

wokalistów, którzy starannie wypracowali technikę mikrofonową i potrafią wykorzystywać efekt

głębszego brzmienia przy bliższej odległości od ust, nie przepada za mikrofonami, które nie

poddają się tym zabiegom. Jednak w każdej innej sytuacji mikrofon ze zminimalizowanym

efektem zbliżeniowym jest najbardziej optymalnym wyborem - raz ustawiamy korekcję i możemy

pracować spokojnie.

Zasada numer dwa - liniowa charakterystyka przenoszenia nie jest warunkiem koniecznym do tego,

by mikrofon wokalowy zdał egzamin na scenie. Jego zadaniem jest wyeksponowanie brzmienia

głosu w taki sposób, by zachował czytelność, witalność i prezencję, a przy pracy z dźwiękiem o

dużym natężeniu i przy głośno grających monitorach liniowe przenoszenie może wręcz okazać się

przeszkodą w osiągnięciu zadowalających efektów brzmieniowych.

Zasada numer trzy - każdy mikrofon powinien być oceniany w trzech sytuacjach: w bezpośredniej

bliskości źródła dźwięku, oddaleniu około 3-4 centymetrów i oddaleniu 20 centymetrów. Dopiero

wtedy będzie można w wiarygodny sposób określić zachowanie się mikrofonu w warunkach

scenicznych.

Zasada numer cztery - w przypadku polskiego odbiorcy nic nie wynika z faktu, że na określonych

modelach poszczególnych marek świetnie brzmi śpiewający po angielsku wokalista. Wystarczy

sprawdzić jaka jest różnica w widmie angielskiego "one, two, check, check", a polskiego, starannie

wysłowionego "raz, dwa, sześć, siedem". Wniosek? Mikrofony podobające się Amerykanom czy

Brytyjczykom nie muszą przypaść do gustu Polakom, a to głównie z powodu naszej "strasznie

szeleszczącej i silnie przesyconej sybilantami mowy" (powiedzcie to na głos do mikrofonu...).

Warunki testu musiały być jednakowe dla wszystkich mikrofonów. Korzystając z pięknej pogody

wystawiliśmy całą aparaturę na zewnątrz, gdzie w komfortowych warunkach (ciepło, sucho i bez

wiatru) można było usłyszeć wszystkie różnice w brzmieniu poszczególnych modeli. Zapachniało

ekstrawagancją, gdy jako mikser ostatecznie wybraliśmy lampowy TL Audio M-3 Tubetracker. Po

kilku próbach z popularnymi modelami mikserów innych firm, które bez problemów wypełniały

swoje zadanie, doszliśmy do wniosku, że to jednak M-3 najlepiej eksponuje różnice między

mikrofonami, a przy okazji daje największe możliwości w zakresie regulacji barwy dźwięku. Jako

wzmacniacz mocy posłużył potężny Crest CA18 zasilający dwa pasywne monitory JBL EON 15

(na głośnikach 15-calowych) oraz sterowany z innego toru wyjściowego miksera Crown 5000VLZ

napędzający dwa zestawy JBL SR4733. Dodatkowo kontrolowaliśmy brzmienie na niewielkim, ale

bardzo sprawnym zestawie Pol-Audio z modułem aktywnym DS300. Do miksera podłączony był

także odtwarzacz CD, z którego odtwarzaliśmy muzykę, chcąc sprawdzić jak przebija się przez nią

wokal w warunkach ekstremalnej głośności. W torze sygnałowym nie było żadnej kompresji,

bramek ani korekcji.

Drugą część testu przeprowadziliśmy z pomocą tego samego miksera TL Audio, z którego wyjście

cyfrowe podłączyliśmy bezpośrednio na wejście magnetofonu DAT, rejestrując różnice w

brzmieniu mikrofonów przy zapowiedzi w odległości 2 centymetry od siatki. Odsłuchu

dokonywaliśmy z wykorzystaniem słuchawek Sennheiser HD600. Oczywiście zarejestrowane w

ten sposób brzmienie głosu ma niewiele wspólnego z finezją pojemnościowych mikrofonów

studyjnych, ale pozwala wyrobić opinię na temat zastosowania danego typu mikrofonu

dynamicznego w domowym studiu, co wbrew pozorom czasem może mieć rację bytu.

Bohaterowie testu, czyli biorące w nim udział mikrofony, zostali podzieleni na trzy grupy. O

przynależności do każdej z nich decydowała cena detaliczna.

W grupie mikrofonów o cenie detalicznej do 600 zł znalazły się: Audio-Technica MB1000L,

StageLine DM-3700, Audio-Technica MB3000L, Sennheiser e835, JTS NX-8, JTS NX-7 i

Beyerdynamic TGX 58. Grupa druga obejmowała mikrofony w cenie 600-799 zł i znalazły się w

niej: Peavey PVM 22, Shure SM57, Shure SM58, Sennheiser e855, Beyerdynamic Opus 69 oraz

Electro-Voice N/D267a.

Elita cenowa, czyli mikrofony kosztujące powyżej 800 zł to: Audio-Technica AE4100, Shure Beta

57A, Shure Beta 58A, Electro-Voice N/D767a, Electro-Voice N/D967 i najdroższy Beyerdynamic

M 88 TG.

Najtańszym mikrofonem w naszym zestawieniu jest Audio-Technica MB1000L z serii Midnight

Blues, jak sama nazwa sugeruje dedykowanej muzykom pracującym nierzadko do późnych godzin

nocnych. MB1000L ma wręcz pancerną budowę i jest wyposażony w wyłącznik z możliwością

blokady położenia w pozycji włączonej. Za te pieniądze mikrofon wygląda wyjątkowo solidnie, no

i nazywa się Audio-Technica. Neodymowy magnes zastosowany w przetworniku pozwala na

uzyskanie sporej efektywności - bez obciążenia na wyjściu mikrofonu uzyskamy 3,5mV przy 1Pa

(94dB SPL). Obok Electro-Voice'a N/D967 to jeden z najbardziej efektywnych mikrofonów w

niniejszym porównaniu. Znajdująca się wewnątrz kapsuły cienka gąbka (zabezpieczająca przed

występowaniem efektu pop) jest przyklejona do krawędzi i sprawia wrażenie, iż po "pierwszym

praniu" (okresowym czyszczeniu gąbek i szorowaniu osłon - czynnościach niezbędnych dla

zachowania higieny), nie ułoży się już tak jak powinna. Mikrofon MB1000 występuje także w

wersji H, o dużej impedancji wyjściowej (10kW), pozwalającej na bezpośrednie przyłączenie do

wejść kart dźwiękowych czy aparatury karaoke.

Wspomnienia wracają, gdy weźmie się do ręki StageLine DM-3700, który wygląda niemal

identycznie jak nieśmiertelny Shure 565 produkowany do końca lat siedemdziesiątych. Mikrofon

wykonany jest bardzo starannie, ale błyszczące wykończenie, jak lustro odbijające światło

reflektorów, może sprawić, że nie wszędzie będzie go można zastosować. Znajdujący się z boku

korpusu wyłącznik nie daje się zablokować w pozycji włączonej. Bezpośredni dostęp do gąbki

wyściełającej wnętrze stalowej osłony kapsuły jest dość utrudniony, gdyż trzeba rozkręcać całą

górną część mikrofonu. Pożytecznym dodatkiem jest znajdujący się w zestawie 6-metrowy,

elastyczny kabel, z jednej strony zakończony niesymetrycznym wtykiem 1/4". Znajdujące się z

drugiej strony złącze XLR nie zatrzaskiwało się w zaczepie korpusu mikrofonu, ale po jego

rozebraniu i odpowiedniej regulacji wszystko było tak jak trzeba.

Wyższy model z serii Midnight Blues, czyli Audio-Technica MB3000L, ma nieco inną konstrukcję

niż MB1000, choć charakteryzuje go równie militarna budowa i kolorystyka. MB3000 jest większy

od tańszego modelu, ma też większą i ściętą płasko u góry osłonę kapsuły. Przy pierwszych

oględzinach zaskoczyła nas jedna rzecz - luźne zawieszenie wkładki sprawiało, że przy potrząsaniu

mikrofon zachowywał się jak... grzechotka. Po odkręceniu złącza XLR i zajrzeniu do środka

okazało się, że poluzował się wkręt mocujący kapsułę do korpusu. Rachunek za naprawę wyślemy

pocztą...

Gąbka wewnątrz kapsuły jest wklejona podobnie jak w modelu MB1000, choć zapewne przy

odrobinie zaangażowania można ją spróbować odkleić, ale nie wiadomo czy nie będzie kłopotów z

jej ponownym włożeniem.

Ewolucyjna seria mikrofonów Sennheisera (Evolution) składa się z kilkunastu modeli mikrofonów

przewodowych, a Sennheiser e835 jest jednym z najtańszych. Jest to jeden z najładniejszych i

najlepiej wykonanych mikrofonów, jakie dane nam było oglądać. Niską cenę przy tak wysokiej

jakości osiągnięto w genialny sposób. Łatwo zauważyć, że cała seria mikrofonów przewodowych i

bezprzewodowych opiera się na takich samych korpusach (czasami frezowanych np. pod

wyłączniki), wewnątrz których znajdują się plastikowe chassis, na których z kolei montowane są

kapsuły, wyprowadzenia XLR i - w zależności od potrzeb - elektronika mikrofonów

pojemnościowych, nadajniki mikrofonów bezprzewodowych itd. Masowość produkcji wynikająca

z dużej liczby modeli sprawiła, że koszt wyprodukowania jednego korpusu znacząco spadł. Z tego

względu najtańsze mikrofony Evolution mają taki sam wygląd, a ich korpusy są wykonane z takich

samych materiałów co te najdroższe.

W przypadku e835 nie ma najmniejszych kłopotów z wyjęciem i włożeniem gąbki pop-filtru,

zatem osoby uczulone na punkcie higieny mikrofonu będą się czuły usatysfakcjonowane.

Minęły już czasy, kiedy produkty koreańskiej firmy JTS wywoływały skojarzenia z produktami

innej, bardzo znanej marki. Produkty znajdujące się w aktualnej ofercie JTS mają już własny

design i choć w gronie redakcji mieliśmy nieco odmienne zdania na temat ich urody, to wszyscy

uznaliśmy, że są wyjątkowo oryginalne. Po odkręceniu siatkowych osłon kapsuł mikrofony JTS

NX7 i NX8 niczym się od siebie nie różnią. Mają te same przetworniki w identyczny sposób

zamocowane w takich samych korpusach, okrągłych u góry i spłaszczających się ku dołowi. Tego

typu konstrukcja nieco utrudnia wkładanie mikrofonu do uchwytu (mikrofon wchodzi głębiej tylko

w jednym położeniu, z logiem skierowanym na bok). Gąbki umieszczone wewnątrz kapsuł dają się

łatwo wyciągać, czyścić i wkładać na swoje miejsce.

Najdroższy z najtańszych mikrofonów testowanych przez nas to Beyerdynamic TGX 58. Od

samego początku bardzo przypadła nam do gustu jego współpraca z dołączonym uchwytem, do

którego mikrofon znakomicie się wkłada i bardzo wygodnie wyjmuje. Korpus mikrofonu

wykończony jest specjalnym lakierem, ciepłym w dotyku i przypominającym gumę. Znajdujący się

z boku wyłącznik można zablokować w pozycji włączonej. TGX 58 jako jedyny mikrofon w

zestawieniu zawiera w instrukcji opis sposobu czyszczenia gąbki i osłony kapsuły. Jak się można

domyślać, czynności te są bardzo proste do przeprowadzenia.

Cenowi średniacy zaczynają się od mikrofonu Peavey PVM 22. Po odkręceniu osłony kapsuły

możemy zobaczyć wyjątkowo dużą membranę, wytłaczaną w bardzo oryginalny sposób mający

zapewnić dobrą odpowiedź na transjenty i szeroki zakres przenoszonych częstotliwości. Gąbki

praktycznie nie da się wyjąć z osłony, dlatego w razie potrzeby osłonę należy "prać i suszyć" w

całości. Korpus mikrofonu powleczony jest podobnym lakierem jaki zastosowano w TGX 58.

Peavey równie dobrze współpracuje z uchwytem jak Beyerdynamic, ale jest to cecha właściwa dla

profesjonalnych mikrofonów tej klasy - na zawodowej estradzie nie ma miejsca na szarpanie się z

mikrofonem zamocowanym na statywie.

Czas na klasykę, choć obserwując foldery reklamowe coraz częściej dochodzimy do wniosku, że

chyba już każdy mikrofon takim klasykiem jest... Nic jednak nie zmieni faktu, że to Shure SM57

jest, i pewnie przez jakiś czas zostanie najpopularniejszym mikrofonem używanym do nagłaśniania

i nagrywania instrumentów, i równie chętnie wykorzystywanych do wokalu, szczególnie w

chórkach. Obracającą się plastikową osłonę kapsuły zawsze można ustawić tak, by widać było

napis Shure - ot, taka mała ekstrawagancja. Osłony celnie "trafione" pałką przez perkusistę można

wymieniać na nowe - firma ma w swej ofercie odpowiednie zestawy naprawcze z instrukcją

wymiany. Poza tym SM57 jest wyjątkowo solidny i masywny. Znajdujący się w zestawie uchwyt

dobrze sprawdza się gdy mikrofon ma służyć do nagłośnienia instrumentów, ale kiepsko jeśli ma to

być wokal. Jest mało elastyczny i mikrofon wchodzi w niego bardzo ciężko. Zalecamy zatem

kupno odpowiedniego uchwytu elastycznego, który również znajduje się w ofercie tego

producenta.

Tak jak SM57 uważany jest za klasykę w przypadku instrumentów, tak Shure SM58 od

kilkudziesięciu już lat cieszy się opinią standardowego mikrofonu wokalowego. Charakterystyczną

okrągłą osłonę kapsuły dostrzeżemy na większości koncertów. SM58 ma niemal identyczny korpus

jak SM57, ale nieco inny model kapsuły. Wiele osób twierdzi jednak, że nie mając pod ręką SM57

wystarczy zdjąć osłonę z SM58, a uzyskamy dokładnie takie samo brzmienie. Sprawa uchwytu

mikrofonowego taka sama jak w przypadku SM57 - standardowy jest mało elastyczny i dość

niewygodny. Gąbkę pop-filtru i stalową osłonę kapsuły możemy bez problemu odkręcić, rozebrać i

wyczyścić.

To ciekawe, że po zdjęciu osłony Sennheiser e855 wygląda identycznie jak e835, ma dokładnie

taką samą i tak samo zawieszoną kapsułę, a jedyne co różni oba mikrofony to wymiary,

umieszczony wewnątrz e855 korek tłumiący oraz kształt osłon.

Nietypowa konstrukcja mikrofonu Beyerdynamic Opus 69 objawia się tym, że jako jedyny z

opisywanych tu mikrofonów zawiera wewnątrz układ filtru RLC, którego zadaniem jest

odpowiednie ukształtowanie charakterystyki częstotliwościowej. Kapsuła wraz z osłoną stanowią

jednolitą, nierozbieralną bez serwisowych zabiegów całość, o określonych właściwościach

akustycznych. Niewielka waga tego elementu mikrofonu pozwala przypuszczać, że element

magnetyczny przetwornika wykonany jest z neodymu, a osłona ze stopu metali lekkich. O wadze

całości w znacznej mierze stanowi masywny korpus. Znajdujący się w zestawie uchwyt pozwala na

wygodne wkładanie i wyjmowanie mikrofonu od góry.

Neodymowy magnes to cecha mikrofonu Electro-Voice N/D267s, wchodzącego w skład serii

N/DYM. Zastosowano w nim szereg nowatorskich rozwiązań, jak na przykład powlekany miękkim

plastikiem korpus dający znakomitą separację od zewnętrznych zakłóceń mechanicznych, miękkie

zawieszenie kapsuły czy technologię pozwalającą na znaczną redukcję efektu zbliżeniowego.

Znajdujący się w zestawie bardzo wygodny uchwyt oprócz płynnej regulacji kąta pozwala na

ustawienie mikrofonu w pięciu standardowych pozycjach. Gąbka pop-filtru i siatka osłaniająca

kapsułę są bardzo łatwe do utrzymania w czystości.

Cenowa elita zaczyna się od modelu Audio-Technica AE4100 z serii, nomen-omen, Artist Elite.

Mikrofon jest wykonany bardzo solidnie. Na frezie korpusu umieszczono napis Artist Elite; taki

sam znajdziemy na aluminiowym pierścieniu otaczającym kapsułę. Osłona kapsuły złożona jest z

dwóch siatek, gęstszej i rzadszej - zewnętrznej, a dodatkowo wewnątrz wyściełana jest gąbką,

którą bez problemu można wyciągnąć do wyczyszczenia. Standardowy uchwyt jest bardzo

sprężysty i wytrzymały. Mikrofon można wkładać tradycyjnie, najpierw przewlekając kabel, jak i

od góry, pod pewnym kątem. Trzymanie uchwytu jest pewne i stabilne, a wyciąganie odbywa się

błyskawicznie.

Ogórek - tak często nazywany jest Shure Beta 57A. W porównaniu do modelu SM57 ma on

zupełnie inną kapsułę, o nieco innej charakterystyce brzmieniowej. Całkowicie zmieniono też

kształt siatkowej osłony, przez co zredukowano głębokość efektu zbliżeniowego - no i wreszcie

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: