Kinga Sadło
IV IKF 03/04
PODZIAŁ SKOLIOZ
Najczęściej spotykanym podziałem skolioz jest podział Cobba, który dzieli skoliozy na:
1. czynnościowe,
2. strukturalne.
Przez skoliozy czynnościowe rozumiemy skoliozy, w których nie stwierdza się utrwalonych zmian w budowie kręgosłupa.
Skoliozy strukturalne – to skoliozy , w których stwierdzamy utrwalone zmiany. Ze względów etiologicznych dzielimy je na:
1. kostno-pochodne:
a) wrodzone,
b) torakopochodne,
c) układowe;
2. neuropochodne:
b) porażenne-wiotkie,
c) porażenne- spastyczne,
d) inne ;
3. mięśniowo-pochodne:
b) dystrofie mięśniowe,
c) inne;
4. idiomatyczne- o nie ustalonej etiologii ( 80-90 % skolioz strukturalnych).
Inne podziały:
1. ze względu na lokalizację skrzywienia :
- skoliozy piersiowe,
- skoliozy lędźwiowe,
- skoliozy szyjne;
2. z uwagi na liczbę łuków skrzywienia;
- jednołukowe,
- dwu- i wielołukowe (maksymalnie 4- łukowe) ;
3. biorąc pod uwagę stopień mechanicznego wyrównania się skrzywienia:
- wyrównane ,
- nie wyrównane;
4. ze względu na stopień wyrównania się czynno-biernego skrzywienia:
a) skrzywienia wyrównujące się czynnie – za pomocą napięcia mięśni,
b) skrzywienia wyrównujące się biernie- poprzez ułożenie na boku , zwis itd. ;
5. z uwagi na wielkość kąta skrzywienia skoliozy dzielimy na stopnie;
6. ze względu na występowanie skolioz w różnych okresach wzrostu dziecka dzielimy je na:
a) skrzywienia wczesno–dziecięce – od 1/2 do 3 roku życia,
b) skrzywienia dziecięce- od 3 do 8 roku życia,
c) skrzywienia dorastających- występują w okresie pokwitania.
Rozwój nauki, zwłaszcza nauk medycznych , wyłania istotne współcześnie zagadnienie zastosowania pływania jako jednego ze środków nowoczesnego lecznictwa. Osobom z dystonicznymi bocznymi skrzywieniami kręgosłupa zaleca się ćwiczenia w wodzie. Podczas pływania , a więc utrzymywania pozycji poziomej w wodzie , następuje: 1) wyeliminowanie ciążenia masy ciała znajdującego się powyżej miejsca schorzenia, co wpływa na samokorekcję ( w skrzywieniach aktywnych); 2) dodatkowy wymuszony ruch mięsni oddechowych głównych i pomocniczych , biorących udział w akcie oddechowym; 3) wzrost pojemności życiowej płuc do 4,7-5,O l; 4) zwiększony wpływ na układ wegetatywny; 5) rozwój gorsetu mięśniowego , a w szczególności wybiórcze aktywizowanie określonych partii mięśniowych.
Pojęcie pływanie kojarzymy najczęściej ze sportem pływackim lub określoną formą wypoczynku. Tymczasem spełnia ono również inne role. Wydaje się słuszne dokonanie podziału pływania na: a) sportowe, b) rekreacyjne, c) użytkowe, d) lecznicze.
Pływanie lecznicze –hydrokinezyterapia. Coraz częściej wykorzystuje się wodę oraz umiejętność pływania w procesie rehabilitacji. Doświadczenia Tomaszewskiej ( 1950 ), Czergiez-Zade ( 1963 ), Tygerman ( 1964,1965 ) potwierdzają, że gimnastyka wodna przyczynia się istotnie do uzyskania pozytywnych rezultatów w procesie leczenia bocznych skrzywień kręgosłupa. Stąd też można tę formę pływania określić mianem pływania leczniczego.
Poziome ułożenie ciała w wodzie stwarza optymalne warunki do osiagnięcia korekcji bocznego skrzywienia kręgosłupa. Wykonując ruchy lokomocyjne w wodzie wpływamy na likwidację dystonii mięśniowej i tworzenie silnego gorsetu mięśniowego, mającego utrzymać kręgosłup w prawidłowym, skorygowanym ułożeniu.
W kinezyterapii skolioz są stosowane zarówno ćwiczenia symetryczne wykorzystujące fakt, że przez elongację kręgosłupa można uzyskac jego pełną lub znaczną korekcję, jak i ćwiczenia asymetryczne, w których pozycję wyjsciowa i ruch dobiera się tak, aby powodować korekcyjne lub hiperkorekcyjne ustawienie kręgosłupa. Również w zajęciach korekcyjnych w wodzie prowadzonych dla dzieci z bocznym skrzywieniem kręgosłupa należy wyróżnić pływackie ćwiczenia korekcyjne symetryczne i asymetryczne.
Ćwiczenia symetryczne w leczeniu skolioz
Ruchy lokomocyjne wykonywane przez pływaka są najczęściej symetryczne. Asymetrycznym praca rąk czy nóg jest z reguły uważana za błąd. W pływaniu korekcyjnym również dąży się do symetrycznej pracy kończyn prawej i lewej strony. Taka praca, w połączeniu z rozlużnieniem mięśni antygrawitacyjnych i elongacją kregosłupa, sprzyja korekcji w przypadku większości wad postawy. W ćwiczeniach symetrycznych u dzieci ze skoliozami korekcję skrzywienia osiąga się przez elongacje kregosłupa. Niezależnie od lokalizacji i kierunku skrzywienia bocznego elongacja powoduje zniesienie lub zmniejszenie każdej skoliozy (przy założeniu, że jest to wada korygująca się- tzw. „miękka”).
Zajęcia z gimnastyki i pływania korekcyjnego są ćwiczeniami grupowymi. Pod okiem jednego instruktora, w grupie dobranej najcześciej pod względem wieku i płci ćwiczy 10-15 dzieci z różnymi rodzajami skrzywień. Dobieranie dla każdego dziecka pozycji asymetrycznej i egzekwowanie jej utrzymania jest trudne i czasochłonne. Dlatego łatwiej i wygodniej jest stosować ćwiczenia symetryczne. Uczestnicy zajęć z gimnastyki korekcyjnej mają, z reguły, małe skrzywienia (postawy skoliotyczne, skoliozy I stopnia) i u nich korekcja skrzywienia przez elongację jest pełna lub prawie pełna. Ćwiczenia asymetryczne rezerwuje się raczej dla rehabilitacji.
Pozycja wyjściowa
Ruch
Leżenie na brzuchu z nogami ugiętymi, przy brzegu basenu. Ręce wyprostowane, wyciągnięte przed siebie.
Odbicie się nogami od brzegu basenu i wykonanie ślizgu po wodzie. Zabawa „Dalekie ślizgi”.
Leżenie na plecach z nogami ugiętymi, przy brzegu basenu. Ręce wyprostowane, wyciągnięte przed siebie.
Leżenie na brzuchu. Ręce wyprostowane, Wyciągnięte przed siebie, w dłoniach deska.
Nogi wykonują ruchy wiosłujące do stylu klasycznego, z zaakcentowaniem przedłużonej fazy poślizgu po odepchnięciu się nogami.
Leżenie na plecach. Ręce wyciągnięte przed siebie, w dłoniach deska.
Leżenie na plecach.
Ręce wykonują symetryczne ruchy wiosłujące do stylu grzbietowego, a nogi- ruchy do stylu klasycznego. Po odepchnięciu się nogami i przeniesieniu rąk do głowy, zaakcentowanie fazy leżenia na wodzie z elongacją kręgosłupa.
Pływanie stylem grzbietowym z symetryczną praca rąk i akcentowaniem fazy leżenia na wodzie po fazie odepchnięcia rękoma.
Nogi wykonują ruchy wiosłujące do kraula, a ręce kolejno wykonują ruchy wiosłujące do kraula. Po wykonaniu pełnego ruchu jedną ręką zaakcentowanie wyleżenia z rękoma wyciągniętymi w przód („dokładanka”).
Leżenie na brzuchu. Ręce wyprostowane, Wyciągnięte przed siebie, w dłoniach deska ustawiona pionowo, prostopadle do kierunku płynięcia.
Nogi wykonują ruchy wiosłujące do kraula.
Leżenie na plecach. Deska trzymana między udami, ustawiona pionowo.
Ręce wykonują symetryczne ruchy wiosłujące do stylu grzbietowego.
Leżenie na brzuchu. Ręce wyprostowane, Wyciągnięte przed siebie, w dłoniach deska. Na nogach założone płetwy. W ustach „fajka” umożliwiająca oddychanie bez wynurzania głowy.
Pływanie stylem grzbietowym z symetryczną praca rąk. Akcentowanie wyleżeniu na wodzie po wykonaniu ruchu wiosłującego rąk.
W kinezyterapii bocznych skrzywień kręgosłupa często – oprócz ćwiczeń symetrycznych – są stosowane także ćwiczenia asymetryczne. Tutaj korekcję uzyskuje się przez odpowiednie asymetryczne ułożenie ciała, skośne ustawienie barków i bioder. Ćwiczenia asymetryczne ustawiają kręgosłup w pozycji korekcyjnej lub hiperkorekcyjnej. Asymetryczne ćwiczenia korekcyjne powinny być prowadzone w rehabilitacji. Wymagają one wysokich kwalifikacji prowadzącego i indywidualnej pracy z dzieckiem. Ponadto wymagają również indywidualnego dobrania pozycji i ruchów dla każdego dziecka, zapewnienia stabilizacji sąsiednich odcinków kręgosłupa oraz doboru dzieci w grupy pod względem rodzaju wady.
W przypadku zajęć z pływania korekcyjnego podział ten jest podyktowany techniką prowadzenia pływackich ćwiczeń asymetrycznych. Prowadzący te ćwiczenia wyróżniają 4 grupy skolioz:
v jednołukowe w odcinku piersiowym,
v jednołukowe w odcinku lędżwiowym,
v jednołukowe w odcinku piersiowo-lędżwiowym,
v dwułukowe piersiowo-lędzwiowe.
Analizując wpływ asymetrycznych ćwiczeń pływackich na boczne skrzywienia kręgosłupa można się posłużyć statycznym schematem określającym zmiany w ukształtowaniu linii kręgosłupa w płaszczyżnie czołowej zależnie od ustawienia linii bioder i barków. Charakteryzuje się on tym, że:
- przy poziomym ustawieniu linii barków i bioder kręgosłup utrzymuje linię pionową,
- przy skośnym ustawieniu linii barków kręgosłup wygina się w odcinku piersiowym w stronę barku ustawionego wyżej,
- skośne ustawienie linii bioder powoduje wygięcie kręgosłupa w odcinku lędżwiowym, w stronę niższego biodra.
Przykłady asymetrycznych ćwiczeń pływackich dla skolioz jednołukowych piersiowych (na przykładzie skoliozy piersiowej prawostronnej)
Leżenie na brzuchu. Lewa ręka wyprostowana, wyciągnięta przed siebie, prawa ręka wyprostowana przyciągnięta do tuwia.
Nogi wykonują ruchy wiosłujące do stylu klasycznego (lub kraula).
Leżenie na plecach. Lewa ręka wyprostowana, wyciągnięta przed siebie, prawa ręka wyprostowana przyciągnięta do tułowia.
Nogi wykonują ruchy wiosłujące do stylu klasycznego (lub grzbietowego).
Leżenie na brzuchu. Lewa ręka wyprostowana, wyciągnięta przed siebie, prawa ręka wyprostowana, wyciągnięta w bok (lub ułożona w skrzydełko).
...
alisea