Teoria wymiany Homansa
Wszyscy jesteśmy uczestnikami procesów społecznych z punktu widzenia jednostki, każdy z nas ma podobne doświadczenia na podstawie relacji z innymi.
Od dołu do góry takie podejście przedstawia Homans, czyli teoria systemowa (funkcjonalna). Żyje w czasach dominacji funkcjonalizmu. System społeczny powstał z zachowań jednostek, a nie najpierw system, który narzucił i wyrobił w nas pewne zachowania. Homans nie chce robić różnicy pomiędzy socjologią a psychologią. Teoria wymiany ma źródła w psychologii behawioralnej, ekonomii politycznej i antropologii kulturowej.
G. Homans – 5 twierdzeń teorii wymiany (źródła teorii: psychologia behawioralna, ekonomia)
1. twierdzenie „O SUKCESIE”
Im częściej działanie jednostki jest nagradzane, tym bardziej jest prawdopodobne podjęcie przez nią tego działania.
Im częściej będziemy dostawać plusy, tym bardziej się będziemy przykładać
2. twierdzenie „O BODŹCU”
Jeżeli w przeszłości wystąpienie określonego bodźca lub zespołu bodźców było okolicznością, w której działanie jednostki zostało wynagrodzone, to im bardziej aktualny bodziec jest podobny do tych występujących w przeszłości, tym bardziej jest prawdopodobne, że jednostka podejmie to lub podobne działanie.
Pewien bodziec towarzyszy nagrodzie. Jeśli był pozytywny, to chcemy więcej go odczuwać, czyli będziemy działać żeby go odczuć.
3. twierdzenie „O WARTOŚCI”
Im bardziej działanie jest dla jednostki wartościowe, tym bardziej jest prawdopodobne, że będzie ona przejawiała to działanie.
Im bardziej działanie jest dla jednostki wartościowe tym bardziej jest prawdopodobne, że będzie przejawiała działanie.
4. twierdzenie „O DEPRYWACJI – NASYCENIU”
Im częściej w niedawnej przeszłości jednostka otrzymywała określoną nagrodę, tym mniej wartościowa staje się dla niej każda następna porcja tej nagrody.
Im częściej otrzymywało się nagrodę tym mniej wartościowe SA następne porcje nagród.
5. twierdzenie „O AGRESJI – FRUSTRACJI”
Jeżeli działanie jednostki nie doprowadza do otrzymania oczekiwanej nagrody lub owa jednostka otrzymuje karę, której się nie spodziewa, zareaguje gniewem, a w gniewie rezultaty zachowania agresywnego będą miały wartość nagradzającą.
Jeśli działanie nie zostało nagrodzone to się denerwujemy i nie mamy ochoty działać!
PETER M. BLAU
1. Czy Blau neguje podstawowe założenia Homansa? -> nie neguje
2. Czy różni wymianę społeczną od ekonomicznej? - > ekonomiczna – umowa – określone elementy wymiany – nie budzi wdzięczności brak zaufania; społeczna – brak spójnej umowy – zobowiązania nie określone np. zaproszenie kogoś na obiad do domu – budzi wdzięczność - zaufanie
3. Jakie warunki wpływają na proces wymiany społecznej? Jak wpływa na nią kontekst społeczny? Zespół ról, dominująca proporcja wymiany; wynika również władza zwłaszcza w momencie gdy my wyświadczyliśmy komuś przysługę, ale była ona mniejsza. Pojawia się poczucie wyższości nad tą drugą osobą bo ona jest nam jeszcze coś winna. Np. UE pomaga krajom III świata a w zamian otrzymuje posłuszeństwo, podporządkowanie. Władza jest jednostronna.
Warunki wymiany:
- stadium rozwoju (lub pierwszy wyciągnie rękę) i charakter stosunków między partnerami wymiany (np. stosunek władzy)
- istota korzyści objętych transakcją oraz ich koszt
- kontekst społeczny w którym dochodzi do wymiany:
a) wielkość grupy (wpływa na wartość poprzez alternatywy)
b) dominująca proporcja wymiany (jeżeli w grupie studentów ma jakąś historię i ma jakąś określoną nagrodę za pożyczenie notatek np. piwo to nie wymaga się od kogoś za notatki pożyczenie auta na 3 dni, bo nagroda jest jasno określona, albo jeżeli nie przeczytamy tekstów to karą jest upomnienie albo kartkówka a profesor nie może nam zadać robienie pompek bo normą są upomnienia lub kartkówki)
c) koalicja (połączenie sił w celu obrony np. przed nieodpowiednią karą za nieprzeczytanie tekstów)
d) różnica władzy (różny rozkład np. osoby które pożyczają notatki – mają władzę i osoby, które korzystają z tych notatek)
e) wymiana może być częścią innych wymian (wymiana pośrednia np. pożyczam notatki koledze, który notorycznie nie chodzi na zajęcia i wymiana odbywa się nie tylko między nimi, bo również pozostali koledzy, którzy to widzieli darzą mnie uznaniem i szacunkiem za takie działanie. Otrzymuje nagrodę nie od osoby, której udzielił pomocy tylko od osób które to widziały
4. Jakie dwie nagrody ludzie chcą uzyskać w swoich kontaktach społecznych i jak to pogodzić ze sobą? -> uznanie społeczne(wspaniałomyślność); (przysługi) korzyści instrumentalne)
Różne role partnerów w jednej grupie mogą zyskiwać uznanie a w innej grupie korzyści instrumentalne (np. wynagrodzenie w pracy)
J. COLEMAN
Waga kapitału społecznego, wyjaśnianie krachów i innych „anomalii” wolnego rynku, działania zbiorowe, teoria organizacji, firmy, polityka (Coleman)
1. Jaka jest różnicy między działaniem w diadzie, a działaniem zbiorowym?
W diadzie – korzyści dla obu stron, tylko wtedy kiedy zachodzi działanie
W grupie – korzystne dla kilku osób, dla reszty nie
(inne notatki) działanie w „dwójce” – aktorzy dążą do zmaksymalizowania własnej korzyści
Działanie zbiorowe – działania są skierowane na dobro wspólne, a nie korzyść indywidualną jednostki (musimy podjąć wspólną decyzję – wszyscy, musimy coś zrobić wspólnie)
Kolejność głosowania zaburza wyniki bo ma wpływ na jego wyniki
- różne rozwiązania mają dla nas różną użyteczność, jak można je zmienić?
- ile jestem w stanie dać za nasze rozwiązanie
„każdy aktor poprzez wymianę głosów lub zawieranie umowy wyraża ze szczególną gradacją swoje zainteresowanie dla danego wyniku tzn. wyraża ze swojego punktu widzenia rozkład użyteczności poszczególnych możliwych rozwiązań”.
Rozwiązanie nie są stałe, zależą np. o zmieniającego się zainteresowana innych aktorów.
Idealny system decyzji zbiorowych to taki w którym istnieje wolna konkurencja a wszelkie zasoby (tzn. każdy głos każdego aktora), a cena (tzn. inne głosy) zostaje określona. Do systemu takiego zbliża się system spełniający następujące warunki (władza musi być rozproszona)
a) Liczba aktorów jest bardzo duża
b) Ustanowiony zakres kontroli każdego aktora jest w stosunku do całości niewielki
c) Rozkład zainteresowań poszczególnych aktorów – zróżnicowany
d) Podejmowanych jest wiele decyzji zbiorowych
e) Istnieje pełna komunikacja
f) Decyzje podejmowane są zgodnie z regułą probabilistyczną 9tzn.podejmowane są działania większości nie koniecznie 50 + 1, im większy próg zgodności tym mniejsza szansa na konsensus) -> prawdopodobieństwo danego wyniku jest proporcjonalne do procentu oddanych nań głosów; kontrola aktora jest równa jego kontroli ustanowionej i nie zależy od konkretnych koalicji
2. Jak musiałby wyglądać system podejmowania decyzji w PL (demokracja), żeby zwiększyć szansę maksymalizacji dobra społecznego?
W Polsce liczba posłów jest stała, liczbą aktorów możemy sterować
Decyzje w PL podejmuje zarząd partii ok. 3 osób zdemokratyzowanie tych partii jest konieczne
Z jednej strony dobrze jest jak w systemie jest wiele różnych polityków o różnych zawodach, ale bez przesady, bo każdy reprezentuje swoją grupę i zacznie walczyć o korzyści tylko pod kątem tej grupy. Potrzebna jest jak największa komunikacja, przejrzystość systemu politycznego w PL.
3. Jakie formy może przyjąć zgeneralizowane nieposłuszeństwo? -> odejście z systemu (secesja, emigracja) i bunt(bunt przeciw systemowi)
goffu