Glaukopis_11-12_zalobna_karta.pdf

Z żałobnej karty

419

Z żałobnej karty

ś.p.IrenaSendler

ś.p. Irena Sendler

SprawiedliwawśródNarodówŚwiat a

Irena Sendler, z domu Krzyża-

nowska, urodziła się 15 lutego 1910 r.

w Otwocku. W 1932 r. podjęła pracę

w Obywatelskim Komitecie Pomocy

Społecznej, w którym prowadziła dział

opieki nad matkami nieślubnych dzie-

ci.

W czasie II wojny światowej

aktywnie zaangażowała się w dzia-

łalność konspiracyjną. Brała również

udział w wielu akcjach społecznych.

Już jesienią 1939 r. wraz z grupą współ-

pracowników m.in. Janem Dobraczyń-

skim, Ireną Schultz, Jadwigą Piotrow-

ską i Jadwigą Deneką założyła przy

Wydziale Opieki Społecznej Zarządu

Miejskiego w Warszawie tajną komór-

kę, której zadaniem było niesienie po-

mocy ludności żydowskiej. Dzięki pracy w Zarządzie Miejskim jej członkowie mogli

swobodnie przedostawać się na teren getta, nawiązywać kontakty z działającymi tam

grupami konspiracyjnymi i nieść pomoc mieszkańcom. Do jesieni 1940 r. grupa udzie-

liła pomocy materialnej ok. 3 tys. Żydów. Mimo, iż niemieckie władze okupacyjne nie

wyraziły zgody, aby opieka społeczna docierała do mieszkających tam Żydów, zezwa-

lano na udzielanie im pomocy medycznej. Wykorzystując ten fakt Irena Sendlerowa

przebierała się za pielęgniarkę i wraz ze współpracownikami przemycała do getta je-

dzenie, leki i pieniądze.

We wrześniu 1942 r. rozpoczęła współpracę z założonym przez Zoię Kossak-

Szczucką Tymczasowym Komitetem Pomocy Żydom, przekształconym w grudniu

w „Żegotę”, jako kierowniczka Referatu Dziecięcego. Kiedy w drugiej połowie 1942 r.

rozpoczęła się likwidacja warszawskiego getta, Irena Sendlerowa zainicjowała szeroko

zakrojoną akcję ratowania dzieci. Wyprowadzane z getta, były umieszczane w polskich

rodzinach, sierocińcach i klasztorach w Warszawie, Turkowicach i Chotomowie. Za-

420

działaczkaspołeczna,

Z żałobnej karty

opatrzone w fałszywe dokumenty otrzymywały również pomoc inansową. Uratowano

w ten sposób 2,5 tys. żydowskich dzieci.

Pod koniec 1943 r. Irena Sendlerowa została aresztowana przez gestapo. Tor-

turowana na Pawiaku i skazana na karę śmierci, uniknęła wykonania wyroku dzięki

wysokiemu okupowi wpłaconemu przez „Żegotę”. Do końca wojny ukrywała się pod

fałszywym nazwiskiem. W okresie Powstania Warszawskiego pracowała jako pielęg-

niarka PCK. Przechowywana w zakopanych w ziemi butelkach, razem z pieniędzmi

„Żegoty”, dokumentacja dzieci przemyconych z getta przetrwała wojnę.

Po wojnie Irena Sendlerowa pracowała w wydziale opieki miasta stołecznego

Warszawy, przyczyniając się do tworzenia nowych domów dziecka i domów starców.

Sprawowała też funkcję szefowej departamentu szkolnictwa medycznego w Minister-

stwie Zdrowia, gdzie zabiegała o utworzenie ponadpodstawowych szkół pielęgniar-

skich dla dziewcząt. Ostatnie 17 lat pracy spędziła jako szkolna bibliotekarka.

Za swą heroiczną postawę Irena Sendlerowa otrzymała w 1965 r. od Instytutu

Yad Vashem w Jerozolimie tytuł Sprawiedliwego wśród Narodów Świata, zaś w 1991 r.

przyznano jej honorowe obywatelstwo Izraela.

W 2003 r. została odznaczona Orderem Orła Białego. W 2006 r. prezydent Lech

Kaczyński wystąpił z inicjatywą przyznania jej Pokojowej Nagrody Nobla. W 2007 r.

Senat RP jednogłośnie przyjął uchwałę w sprawie uhonorowania działalności Ireny

Sendler i Rady Pomocy Żydom „Żegota” w tajnych strukturach Polskiego Państwa

Podziemnego w okresie II wojny światowej.

Zmarła 12 maja 2008 r. w Warszawie. Miała 98 lat.

421

(oprac. J. Mysiakowska)

ś.p.RutaCzaplińskaps.„Ewa”

ś.p. Ruta Czaplińska ps. „Ewa”

żołnierzNOW-AK,członekKomendyGłównejNZW ,

422

Ruta Czaplińska urodziła

się 10 września 1918 r. w Janowicach,

k. Kazimierza Dolnego, w rodzinie

ziemiańskiej. W 1937 r. zdała maturę

w Toruniu i podjęła studia na Wydziale

Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego.

W okresie studiów ukończyła kurs ra-

diotechniki i radiotelegraii. Od 1942 r.

żołnierz NOW-AK. Do 1941 r. prze-

bywała w majątku rodzinnym w Jano-

wicach, zagrabionym po wojnie przez

komunistów.

W kwietniu 1945 r. przenio-

sła się do Łodzi, gdzie podjęła studia

w tamtejszym oddziale Szkoły Głów-

nej Handlowej. Jednocześnie konty-

nuowała działalność niepodległościo-

wą i antykomunistyczną. W czerwcu

1945 r. rozpoczęła działalność w szeregach Narodowego Zjednoczenia Wojskowego.

Jako członek Komendy Głównej NZW pod pseudonimem „Ewa” od sierpnia 1945 r.

pełniła funkcję szefa łączności. W okresie od czerwca do września 1945 r. kilkakrot-

nie wyjeżdżała do Krakowa przekazując pieniądze i korespondencję członkom kon-

spiracyjnego Prezydium Stronnictwa Narodowego. Kontaktowała się m.in. z Janem

Małachowskim, Augustem Michałowskim i Leonem Mireckim. W 1945 r. otrzymała

stopień podporucznika czasów wojny. W okresie od czerwca do stycznia 1946 r. przy-

gotowywała zebrania organizacyjne Komendy Głównej NZW na ternie Łodzi. Brała

również udział w wydaniu drugiego i trzeciego numeru, wznowionego po wojnie pis-

ma Wszechpolak.

Aresztowana 5 kwietnia 1946 r. w Łodzi w związku z dekonspiracją w struk-

turach Komendy Głównej Narodowego Zjednoczenia Wojskowego. Po dziewiętna-

stomiesięcznym śledztwie skazana 3 listopada 1947 r. przez Wojskowy Sąd Rejonowy

w Warszawie na karę 10 lat pozbawienia wolności, utratę praw publicznych i obywatel-

więzieńkomunizmu

Z żałobnej karty

skich praw honorowych na okres 5 lat oraz utratę mienia. Najwyższy Sąd Wojskowy

decyzją z dnia 10 grudnia 1947 r. utrzymał w mocy wyrok W S R z 3 listopada 1947 r.

Więziona w siedzibie Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego, w Więzieniu

Karno-Śledczym Warszawa-Mokotów, więzieniach w Fordonie, Inowrocławiu i po-

nownie w Fordonie. Zwolniona 5 kwietnia 1956 r. po 3653 dniach spędzonych za wię-

ziennymi murami.

Po wyjściu na wolność rozpoczęła studia na Wydziale Biologii Uniwersytetu

Łódzkiego, które ukończyła na Uniwersytecie Wrocławskim. Pracowała w administracji

Instytutu Matematycznego PAN oraz jako starszy redaktor i tłumacz w wydawnictwie

Politechniki Wrocławskiej. W latach 1981–1985 zaangażowana w działalność Arcybi-

skupiego Komitetu Charytatywnego we Wrocławiu.

Członkini środowiska „Fordonianek” zgrupowanego w Związku Więźniów

Politycznych Okresu Stalinowskiego, Związku Młodocianych Więźniów Politycznych

„Jaworzniacy”, Klubu Inteligencji Katolickiej, Towarzystwa Ziemiańskiego i Związku

Inwalidów Wojennych.

Postanowieniem z dn. 15 IX 1992 r. Sąd Warszawskiego Okręgu Wojskowego

w Warszawie unieważnił wyrok WSR z 3 XI 1947 r. Odznaczona m.in. londyńskim

Krzyżem Armii Krajowej, Medalem Wojska Polskiego (dwukrotnie), Krzyżem Naro-

dowego Czynu Zbrojnego oraz awansowana do stopnia podporucznika. W dniu 26

listopada 2007 r. z rąk wojewody dolnośląskiego otrzymała Krzyż Oicerski Orderu

Odrodzenia Polski przyznany przez Prezydenta RP.

Zmarła 22 lutego 2008 r. we Wrocławiu. Miała 90 lat.

423

(oprac.) J. Mysiakowska

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: