Praca Magisterska - SAPARD (do druku).doc

Starania Polski o przyjęcie do Unii Europejskiej oficjalnie rozpoczęły się 8 kwietnia 1994 r. Rolnictwo postrzegane jest jako jeden z kluczowych problemów mogących opóźnić integrację z krajami UE. Wspólna Polityka Rolna prowadzona od początku lat sześćdziesiątych w krajach członkowskich Unii spowodowała przebudowę ich rolnictwa. Konsekwentnie prowadzona i finansowana, doprowadziła do osiągnięcia wielu stawianych przed nią celów. Należało do nich między innymi osiągnięcie samowystarczalności żywnościowej Unii oraz poprawa wydajności pracy i dochodów rolniczych. Pojawiły się też skutki negatywne, do których przede wszystkim należy zaliczyć: powstanie nadmiernych nadwyżek produktów rolnych, których magazynowanie powodowało ogromne koszty budżetowe, nadmierną chemizację rolnictwa powodującą degradację środowiska, pogłębianie się dysproporcji w dochodach różnych grup rolników oraz pomiędzy rolnikami w ogóle i innymi grupami zawodowymi oraz niekorzystne oddziaływanie protekcjonizmu rolniczego Unii Europejskiej na rynki rolne innych krajów.

Polskę dzieli od państw Europy Zachodniej duży dystans w dziedzinie rolnictwa. Aby wstąpienie do Wspólnoty Europejskiej mogło odbyć się na pełnych zasadach niezbędne jest konieczne przystosowanie polskiego rolnictwa do standardu rolnictwa europejskiego. W tym celu w Polsce uruchomiono programy pomocy przedakcesyjnej i strukturalnej. W ramach pomocy przedakcesyjnej dla polskiego rolnictwa główną rolę odgrywa program SAPARD
i PHARE, natomiast w ramach pomocy strukturalnej podstawowe znaczenie przypisuje się Europejskiemu Funduszowi Orientacji i Gwarancji Rolnej.

Głównym celem pracy jest charakterystyka programu SAPARD, który służy adaptacji sektora rolnego i obszarów wiejskich do wymogów unijnych. Analiza tego programu została przeprowadzona na podstawie województwa warmińsko-mazurskiego, w którym rolnictwo jest dominującym sektorem zatrudnienia. W pracy zastosowano metody analizy tabelarycznej oraz prezentacji graficznej.

Województwo warmińsko-mazurskie należy do regionów gdzie występuje zróżnicowanie gleb, zróżnicowanie średnich temperatur oraz długości okresu wegetacji. Czynniki te stawiają przed rolnictwem województwa wymóg wysokiego poziomu uzbrojenia technicznego, powodują, że jednostkowe koszty produkcji rolniczej są wyższe, dochodowość natomiast mniejsza niż w innych regionach kraju. Słabo rozwinięta infrastruktura techniczna na wsi stanowi jedną z najpoważniejszych barier rozwoju obszarów wiejskich. Nieodpowiedni stopień rozwoju infrastruktury wiejskiej nie tylko obniża standard życia i gospodarowania, lecz także decyduje o słabej atrakcyjności obszarów wiejskich dla inwestorów. Szansę na rozwój rolnictwa stwarza zatem program SAPARD, poprzez który będzie wspierany rozwój infrastruktury technicznej oraz nastąpi poprawa ekonomicznej konkurencyjności sektora rolno-spożywczego.

W pierwszym rozdziale został porównany stan rolnictwa polskiego z rolnictwem Unii Europejskiej. Ponadto poruszono temat pomocy przedakcesyjnej Wspólnoty Europejskiej
w finansowaniu polskiego rolnictwa, w której główną rolę odgrywa fundusz SAPARD
i PHARE. Na koniec omówiono Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej jako podstawowy fundusz pomocy strukturalnej dla rolnictwa.

Rozdział drugi pracy prezentuje zasady działania programu SAPARD. Zostały przedstawione w nim zasady działania tego programu, cele, struktura działań oraz wielkość pomocy finansowej. Zaprezentowano również analizę wykorzystania środków w Polsce oraz porównano wykorzystanie środków finansowych z krajami Wspólnoty.

Kolejny rozdział pracy stanowi analizę wykorzystania Funduszu SAPARD w województwie warmińsko-mazurskim. Zawiera również próbę odpowiedzi na pytanie czy polskie rolnictwo jest przygotowane do zagospodarowania środków finansowych z funduszy pomocowych Unii Europejskiej.

W ostatnim rozdziale przedstawiono analizę wykorzystania funduszy pomocowych w województwie Warmińsko-Mazurskim na tle Polski. Przy okazji analizy problemu pokazano także bariery i możliwości absorpcji środków pomocowych w regionie.

Praca opiera się na materiałach zawartych w dostępnej literaturze przedmiotu, pismach, ustawach oraz raportach udostępnionych przez Warmińsko-Mazurski Oddział Regionalny Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w Olsztynie. W niniejszej pracy oparto się również na informacjach udostępnionych przez odpowiednie jednostki rządowe na stronach internetowych. Ze względu na ograniczone źródło danych o programie SAPARD z bieżącego i ubiegłego roku wykorzystano dane z lat 2000-2006.

ROZDZIAŁ I.

FINANSOWE UWARUNKOWANIA ROZWOJU ROLNICTWA W ŚWIETLE LITERATURY PRZEDMIOTU

1.1. Stan rolnictwa polskiego na tle rolnictwa Unii Europejskiej

Rolnictwo polskie, wskutek odmiennego rozwoju historycznego, jest kilkakrotnie mniej wydajne i wolniej przebiegają w nim procesy modernizacyjne. Zachowało ono jednak wiele walorów naturalności produkcji. Jest bardzo zróżnicowane, dlatego niejednokrotnie trudno jest przeprowadzić jednoznaczne porównanie między rolnictwem polskim i unijnym.

Obszary wiejskie w Polsce zachowały swoje unikatowe, na skalę europejską walory. Urozmaicenie rzeźby terenu, przy różnorodności warunków glebowych i klimatycznych sprawia, że Polska posiada duże zróżnicowanie siedlisk i krajobrazów naturalnych. Produkcja rolna rozwija się z poszanowaniem przyrody i w zgodzie z ekologią. Zachowana różnorodność biologiczna, wielu rodzimych gatunków roślin i zwierząt pozwala na utrzymanie tych walorów również w przyszłości. Mądrością polskiego rolnika, wynikającą również z obawy przed gwałtownymi zmianami jest to, że potrafił zachować zdrowy rozsądek. Dzięki takiemu podejściu w Polsce nie został przekroczony krytyczny punkt równowagi ekologicznej w rolnictwie. Wracamy do Europy z typem rolnictwa, który w niektórych jej krajach został już utracony. Nie bez powodu Unia Europejska próbuje zreformować Wspólną Politykę Rolną, odchodząc od intensyfikacji produkcji na rzecz rozwoju rolnictwa zrównoważonego [1].

Polskie rolnictwo jest silnie zróżnicowane. Powierzchnia użytków rolnych w Polsce odpowiada 1/5 całkowitej powierzchni rolniczej UE [2]. Występuje spore rozdrobnienie gospodarstw - średnia wielkość gospodarstwa to 8,44 ha użytków rolnych. Ponad 32,2%
z ogólnej ich liczby, to gospodarstwa posiadające 15 i więcej hektarów. Kolejną grupę stanowią gospodarstwa o powierzchni 10-15 ha - jest ich 26,5%. Taka struktura, bez nadmiernej koncentracji produkcji pozwoliła na zachowanie różnorodności biologicznej, która jest jedną z najbogatszych w Europie [3]. W Polsce jest duży obszar ziemi rolniczej
(18 mln hektarów, trzecie miejsce w Europie, po Francji i Hiszpanii), który pozwala użytkować ją w sposób mniej intensywny.

Okazało się, że to, co było poczytywane za opóźnienie w stosunku do wysokowydajnego rolnictwa zachodnioeuropejskiego dziś jest naszym atutem i tym do czego chce powrócić Europa. Świadomość korzyści wynikających z braku nadmiernej koncentracji pojawiła się w latach dziewięćdziesiątych, kiedy to mieliśmy do czynienia w wielu państwach Unii Europejskiej z problemami związanymi z aferą dioksynową, BSE czy pomorem świń. Wówczas to przyroda upomniała się o swoje prawa i przypomniała, że pogoń za maksymalizacją zysku i doprowadzenie do tak dużej koncentracji produkcji rolnej niesie ze sobą ogromne zagrożenia. Efektem tych zdarzeń były reakcje konsumentów, którzy zaczęli poszukiwać bezpiecznej żywności, najchętniej produkowanej metodami naturalnymi, bez nadmiernej chemizacji i sztucznych dodatków.

Wymiernym wskaźnikiem obrazującym poziom rozwoju gospodarczego kraju jest udział rolnictwa w tworzeniu produktu krajowego brutto (PKB). Udział polskiego sektora rolnego w tworzeniu PKB jest nadal znaczący, choć od początku transformacji znacznie się zmniejszył. W porównaniu z innymi krajami europejskimi, Polska posiada stosunkowo wysoki odsetek zatrudnionych w rolnictwie, porównywalny jedynie ze wskaźnikiem występującym w Grecji [4].

W skali kraju istnieje około 13-15% gospodarstw chłopskich posiadających względnie dobre wyposażenie w potencjał wytwórczy, zdolnych do jego modernizacji we własnym zakresie. Przy ocenie wyposażenia rolnictwa w ciągniki istotne jest również uwzględnienie mocy i wieku maszyn. Pod tym względem sytuacja Polski jest o wiele mniej korzystna [5].

Tradycje chowu zwierząt gospodarskich i przyzwyczajenia kulinarne sprawiają, że największy udział w produkcji mięsa mają trzoda chlewna i drób. Zmniejsza się stan liczebny bydła i produkcja mięsa wołowego. Natomiast krów utrzymywanych w celu pozyskania mleka było w 2005 roku 2795 tys. sztuk. Największy postęp w dziedzinie jakości dokonał się właśnie w sektorze mleczarskim. O skali dokonań najlepiej świadczy fakt, że w ciągu 4-5 lat udział mleka w klasie ekstra, a więc tej najwyższej, wzrósł z niecałych 40% do blisko 80%.

Bardzo unowocześnione zostały gospodarstwa rolne specjalizujące się w hodowli bydła mlecznego oraz mleczarnie.

Klimat, o charakterze przejściowym między oceanicznym i kontynentalnym wywołuje dużą zmienność plonów i tym samym całej produkcji rolniczej, zmuszając do utrzymywania dużych rezerw pasz i żywności lub też środków finansowych na ich import. Polska jest krajem o bardzo małych zasobach wody. Niebezpieczny dla rolnictwa jest rosnący niedobór wody dla celów produkcyjnych i domowych. Również warunki infrastruktury nie są dla rolnictwa dobre. Ze względu na przestrzenny charakter niezmiernie istotny dla funkcjonowania i rozwoju wsi i rolnictwa jest poziom komunikacji i łączności oraz sieci handlowej. Tymczasem od lat pogarsza się stan dróg szczególnie lokalnych, zatem najważniejszych dla rolnictwa [6].

Zalety polskiego rolnictwa [7]:

· duże zasoby ziemi rolniczej (zasoby ziemi rolniczej mamy duże i na ogół zachowane w dobrym stanie. Nie są bowiem nadmiernie skażone środkami chemicznymi: nawozamimineralnymi, środkami ochrony roślin i dodatkami do pasz dla zwierząt [8]),

· niskie koszty pracy rolników,

· wyższa ekologicznie jakość produktów rolniczych, wynikająca z mniejszego wykorzystania nawozów sztucznych i środków ochrony roślin (coraz częściej Unia widzi większą rolę rolnictwa i wsi niż tylko wytwarzanie żywności; obecnie rolnictwu i wsi przypisuje się funkcje dbałości o ochronę środowiska i zachowanie szeroko rozumianych wartości kulturowych [9]),

· korzystniejsza struktura wieku (młody wiek polskich rolników).

Wady polskiego rolnictwa [10]:

· wysokie zatrudnienie w rolnictwie,

· przewaga gospodarstw małych,

· trudna sytuacja finansowa większości gospodarstw wiejskich,

· słabo rozwinięta sieć drogowa, wodociągowa i kanalizacyjna,

· mało ludzi wykształconych na wsi,

· istotnie ograniczony popyt na produkty rolne, co hamuje produkcję i zmniejsza dochody rolnika.

Szanse dla polskiego rolnictwa po wejściu do Unii Europejskiej [11]:

· dostęp do największego na świecie rynku żywności i wzrost eksportu rolnego,

· poprawa i stabilizacja ekonomicznych warunków produkcji,

· zwiększenie dochodów rolników dzięki wzrostowi cen niektórych towarów (mleka,
wołowiny),

· objęcie polskich rolników wsparciem z budżetu Unii Europejskiej,

· wpływ na decyzje dotyczące wspólnej polityki rolnej,

· ułatwiony import nowoczesnych technologii,

· napływ inwestorów,

· powstanie ekonomicznego przymusu rekonstrukcji rolnictwa polskiego w kierunku struktur bardziej efektywnych i zdolnych do osiągania postępu,

...

Plik z chomika:

polonistka34

Inne pliki z tego folderu:

Praca Magisterska - SAPARD (do druku).doc (2272 KB)

Praca Magisterska - SAPARD (do druku).doc

Praca dyplomowa – magisterska

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: