Ida Kurcz - Pamięć, uczenie się, język.pdf - Psychologia(1) - Anastazja180

Kurcz Ida Pamięć, uczenie się, język

Pamięć, uczenie się, język

Ida Kurcz

p. Tło historyczne

adania nad pamięcią naleŜą do najstarszych w naukowej psychologii

sperymentalnej. Pierwsza monografia poświęcona pamięci, której autorem t

Ebbinghaus, ukazała się w 1885 r. W wyniku tych badań opracowano ereg

specyficznych metod badania pamięci, wyodrębniono fazy procesu mięciowego,

zastanawiano się nad rodzajami i cechami pamięci. Poznano ereg czynników

ułatwiających lub utrudniających zapamiętywanie, pczekowanie i odtwarzanie

zapamiętanego materiału (czynniki te omawiamy rozdziale o uczeniu się).

Ebbinghaus rozpoczął kierunek badań nad pamięcią, który moŜna reślić jako

badanie uczenia się werbalnego. Kierunek ten został następnie ejęty przez

behawioryzm, gdyŜ mieścił się w jego schemacie badań nad

czepiem. Psychologowie europejscy, zwłaszcza psychologowie radzieccy (Smirnow,

Zinczenko), a takŜe polscy (Szewczuk) krytykowali Ebbinghausa za posługiwanie

się materiałem bezsensownym, nie występującym w norąnalnych sytuacjach

Ŝyciowych, i rozwijali badania nad pamięcią przy uŜyciu :róŜnorodnych materiałów

sensownych. Generalnie rzecz ujmując, lata międzywojenne i bezpośrednio po

drugiej wojnie światowej charakteryzowały ;się spadkiem zainteresowań

psychologów problematyką pamięci:

W latach sześćdziesiątych zaznaczył się dość gwałtowny wzrostzainteresowań

problematyką pamięci w związku z postępami wiedzy neuro:psychologicznej, takŜe

dzięki nowym technicznym moŜliwościom stosowania niezwykle precyzyjnej aparatury

do ekspozycji bodźców i mierzenia reakcji, jak równieŜ w wyniku ograniczoności

teoretycznej dotychczasowych schematów S R.

W powstałym pod koniec lat sześćdziesiątych nowym paradygmacie badawczym

psychologii poznawczej, zajmującej się procesami przetwarza

nia informacji przez umysł ludzki, problematyka pamięci zajęła szcze eksponowane

miejsce. RozróŜnienie dwóch rodzajów pamięci: krótkoi i długotrwałej wyzwoliło w

latach siedemdziesiątych całą lawinę eksperymentalnych. Kolejna zmiana

paradygmatu badawczego poja~n się na początku lat osiemdziesiątych spowodowała

odejście od ana nych metod laboratoryjnych; przesuwając zainteresowanie badac

procesy pamięci zachodzące w wyniku codziennych doświadczeń v Ŝyciowych

czynności. Specyfiki tych procesów badania laboratoryjne w stanie uchwycić. Ten

nowy paradygmat określa się jako badani pamięcią ekologicŜną.

W niniejszym rozdziale, po krótkim omówieniu tradycyjnych rozrc rodzajów pamięci

i faz procesów pamięciowych, a takŜe głównych i badania tych procesów,

stosowanych od początku powstania nau psychologii, oraz po przeglądzie

podstawowych wyników uzysk owymi metodami, zajmiemy się rodzajami i systemami

pamięci bad. przez psychologów poznawczych. Poświęcimy teŜ nieco uwagi naj szemu

paradygmatowi badawczemu, jakim jest badanie pamięci w na nym jej przebiegu,

czyli pamięci ekologicznej. Na zakończenie roz~ zajmiemy się teoriami pamięci.

Fazyprocesów pamięci i jej rodzaje

W procesie opanowywania przez człowieka jakiegoś materiału ezy czyn wielu

badaczy wyodrębnia trzy fazy. Pierwsza faza to zmami t r,~...wąn kodowanie,

druga _pr~~~how~ie. i trzecia odtwarzanię tego, co zc przechowane w pamięci.

Faza zapamiętywania (kódowania) określar bywa jako faza nabywania. W fazie tej

jednostka zapamiętuje, mi najogólniej to, co na nją oddziałuje, lub jakieś formy

swojego zachovt Faza ta moŜe się sprowadzać do jednego aktu spostrzeŜeniowego, a

mo być złoŜoną aktywnością jednostki, polegającą na opanowywaniu trud zadania,

poprzedzonego jego rozwiązaniem, na przyswojeniu sobie mat werbalnego lub

umiejętności sensomotorycznych czy umysłowych:

Faza przechowania jest fazą utajoną, o jej przebiegu wnioskujen podstawie fazy

następnej. Czas trwania fazy .przechowania moŜe wynos kilku sekund do wielu lat.

Faza trzecia, tzw. faza odtwarzania', polec, ponownej aktywizacji czy

aktualizacji nabytych reakcji, czyli tego, co zc przyswojone i przechowane.

Stopień przechowania moŜemy porówn stopniem zapamiętania w pierwszej fazie.

Odtwarzanie jest więc procesów pamięci. Istnieje kilka rodzajów tej miary.

WyróŜnia się najcz~

' 1ermin odtwarzanie przyjmujemy tutaj za Hilgardem (1967). UwaŜamy, Ŝe jest on

nazwą ogólną,.obejmującą przypominanie, rozpoznawanie i ponowne uczenie się; niŜ

przypominanie jako nadrzędny, jakkolwiek niektórzy polscy autorzy (Włodarski,

1967, Budohoska i Włodarski, 1970) uŜywają tych terminów w znaczeniu odwrotnym.

!nie (Florćs, 1964;~Hunter 1963; Budohoska i Włodarski, 1970) trzytakie miary:

ałej p~in~ ni rozpoznawanie i _uczeni~ sig_n_,~,nowo. iań Przypominanie

Strona 1

Kurcz Ida Pamięć, uczenie się, język

moźe~przyjąć formę: 1 ) reprodukcji tego, czego uczyliś

fca my się uprzednio (np. recytacja wiersza, serii słów, sylab czy cyfr, słówek

cz jęryka obcego, twierdzeń itp.) lub wykonania jednej czy całego układu na

reakcji motorycznych (np. w labiryncie czy w tańcu); 2) przypomnienia sobie oku

tego, co było treścią naszego przeŜycia, np. sceny czy zdarzenia, w którym są

udział nasz mógł być zarówno czynny, jak i bierny. Tę formę przypomnień iad

Hilgard (1967) wyodrębnia jako oddzielną, czwartą miarę pamięci, nazywając ją

pamięcią wspomnieniową.

ień Rozpoznawanie polega na identyfikacji bodźca czy sytuacji występująod cej

uprzednio. W przeciwieństwie do przypominania, przedmiot zapamiętywania pojawia

się tu ponownie w polu spostrzeŜeniowym człowieka.

~ch Trzecia miara jest miarą pośrednią poprzez ponowne uczenie się. 'm~ Pozwala

ona wnioskować o procesie przechowania na podstawie zaoszczędzania czasu, liczby

prób itp. w drugim uczeniu się w porównaniu z pierwszym uczeniem się

zachodzącym w fazie zapamiętywania.

iłu Te trzy miary wyróŜniane są teŜ często ze względu na specyficzne metody

badania kaŜdej z nich (patrz niŜej).

NiezaleŜnie od faz, w tradycyjnych badaniach psychologicznych wyodrębniano teŜ

róŜne rodzaje pamięci. Jeszcze w XIX wieku psychologowie badali zakres pamięci

bezpośredniej (Jacobs, 1887). Osobie badanej eksponowano szeregi cyfr, liter,

zgłosek itp., które ona natychmiast powtarzała

.ci z pamięci. Zakres pamięci określany był liczbą cyfr, liter itp., które osoba

~b badana potrafiła poprawnie powtórzyć. W badaniach tych wystąpił ciekawy to

problem jednostki pamięci. Okazało się, Ŝe badani zapamiętują mniej więcej ~z

jednakową liczbę elementów, niezaleŜnie od ich rodzaju, a więc niezaleŜnie I od

tego, czy są to np. słowa czy litery (5 liter i 5 słów 5literowych). George

Miller (1956) obliczył, Ŝe ta jednostka pamięci wynosi 7±2. Jest ona z wyraźnie

jednostką znaczeniową, a nie formalną. To, co jest percypowane '° jako całość

mająca określone znaczenie, moŜe stanowić taką jednostkę. u ł Jednostka pamięci

pojawia się teŜ w badaniach pamięci krótkotrwałej,

gdyŜ jej ujmowanie bywa zbliŜone do ujmowania pamięci bezpośredniej (por. s.

39).

Inne rozróŜnienie polega na powiązaniu pamięci jako właściwości a układu

nerwowego z poszczególnymi analizatorami (Włodarski, 1964). Pamięć zaleŜną od

rodzaju analizatora a więc wzrokową, słuchową, dotykową itp., moŜna określić

jako zdolność peryferyczną. W eksperymentach Włodarskiego, dotyczących

zapamiętywania prostych bodźców na

'I granicy progu czułości, okazało się, Ŝe osoby badane róŜniły się nie tytko

interindywiduałnie, lecz i intraindywidualnie pod względem trwałości parnięci,

zaleŜnie od zaangaŜowanego w procesie odbiorczym analizatora, jeśli moŜliwość

werbalizacji została wyeliminowana. Tak więc moŜna mówić o istnieniu pamięci

jako zdolności ogólnej, funkcjonującej przy działaniu

bodźców złoŜonych dzięki wynikom pracy wielu analizatorów, I składnik stanowi

pamięć werbalna. MoŜna jednak badać odrębr ry, których zdolności przechowywania

śladów uprzednich pob być róŜne u tej samej osoby badanej (por. uwagi o pamięc

s. 36 i o modułowości, s. 54).

W wielu podręcznikach psychologii (por. Witwicki, 1962, v odróŜnia się pamięć

mechaniczną i logiczną pierwsza dotyczy c zapamiętywania materiału; druga

wiąŜe się ze zrozumie i zdolnością wyłuskania istoty rzeczy. To rozróŜnienie

odnosi ; innych procesów psychicznych (jak np. odtwórcze i twórcze n uczenie się

przez próby i błędy przeciwstawiane uczeniu sil wiązywanie problemów).

W badaniach pamięci waŜne jest wyodrębnienie fcryterii których jest ona

oceniana. Kryteria takie w dawnych podręcznik logii (Witwicki, 1962) określane

są jako cechy pamięci. Są to:

1 ) trwałość pamięci kryterium odnoszące się do fazy prz 2) szybkośćkryterium

dotyczące fazy zapamiętywania; o jako łatwość uczenia się;

3) dokładność lub wierność kryterium odnoszące się między odtwarzaniem a tym,

co stanowiło treść fazy zapamięty~ 4) gotowość kryterium odnoszące się do fazy

odtwarzani<

o to, czy przypominanie przebiega giadko i bez oporów czy teź p. dodatkowe

aktywizujące bodźce;

5) zakres pamięci lub jej pojemność określająca, ile rc go materiału potrafimy

zapamiętać w czasie jednej próby, jed zycji materiału (porównaj wymienioną wyŜej

jednostkę pamięci 7~2).

Jak juŜ powiedzieliśmy, dalszego podziału rodzajów pamięc krótkotrwałą i

długotrwałą dokonano analizując przebieg proc twarzania informacji. Wyodrębniono

jeszcze trzeci rodzaj pap pamięć ultrakrótką lub sensoryczną (patrz podrozdział

Strona 2

Kurcz Ida Pamięć, uczenie się, język

"Pamięć p i pamięć trwała"). W ramach pamięci długotrwałej analizowa

semantyczną, czyli ogólną wiedzę o świecie, i pamięć epizodyczni osobistych

doświadczeń danej jednostki. RozróŜnieniami tymi z< bardziej szczegółowo w

podrozdziale. "Pamięć semantyczna i epi

Metody badania pamięci

Dwa kryteria zwykle decydują o wyborze metody w konkretny Pierwsze z nich to

wybór miary pamięci, a więc takiej lub i odtwarzania. Drugie to cecha pamięci

(trwałość, szybkość, c gotowość), którą w danym badaniu chcemy wyeksponować.

W ciągu dziesięcioleci badań nad pamięcią opracowano w

z nich dotyczy tej formy odtwarzania, którą określamy jako gnie. Przypomnienia

występują w formie wspomnień lub re

Pamięć wspomnieniową badał Bartlett (1932), analizując przypomeiienia opowiadań

lub zdarzeń. Wysłuchane lub przeczytane opowiadanie po t~llywie określonego

czasu odtwarzane jest z pamięci. Tego typu przypom

rtia mogą być wywoływane kilkakrotnie w ustalonych odstępach czasu ~ńawet kilku

lat). Wskaźnikami analizowanymi w takim badaniu są: liczba ',;upamiętanych

szczegółów i zmiany wprowadzane przez osobę badańą fi~ł~olejnych odtworzeniach.

Przy metodzie reprodukcji dany materiał powtarza się kilkakrotnie aŜ do

ciągnięcia kryterium jednego lub więcej bezbłędnych potwórzeń: Mierzy fig: czas

uczenia się, liczbę prób do osiągnięcia kryterium, liczbę błędów w kolejnych

próbach itp. Szczególnymi odmianami badania przypomnień typu reprodukcji są

metody antycypacji i skojarzeń parami.

W metodzie antycypacji materiał jest ułoŜony w szereg a ł b > c

itd. Po jednorazowym przedstawieniu takiego szeregu (ekspozycja słuchowa b

wzrokowa na raz jeden element szeregu często przy uŜyciu i~ecjalnego

aparatu, zwanego mnemometrem) oczekuje się od osoby badanej, Ŝe będzie ona

antycypować kolejne elementy (porządek ekspozycji jest ~taiy), wypowiadając je

lub zapisując, zanim zostaną jej pokazane. Po

tycypacji elementu następuje jego ekspozycja aŜ do wyczerpania się liczby

ilłementów szeregu.

Z kolei metoda skojarzeń parami polega na prezentacji materiału iWparach.

Pierwszy element pary określa się jako bodziec, drugi jako reakcję. Osoba badana

ma zapamiętać podane jej pary tak, aby następnie, po podaniu, hej pierwszego

członu pary, wymieniała drugi. Kolejność ekspozycji par jest zwykle losowa.

Dwie pozostałe formy odtwarzania materiału: rozpoznawanie i uczenie uę na nowo,

bada się takŜe specyficznymi dla nich metodami.

W metodzie rozpoznań prezentuje się osobie badanej dwa rodzaje bodźców: stare

(tzn. wyuczone uprzednio), które powinna rozpoznać jako jej !ńane, i nowe, nie

znane jej. Bodźce prezentuje się na dwa sposoby. Pierwszy

nich polega na przedstawieniu bodźców w serii (liście itp.) złoŜonej zrówno ze

starych, jak i z nowych bodźców przemieszanych w porządku mowym, a zadaniem

osoby badanej jest wskazanie tych, które występowały tprzednio. Drugi sposób

polega na porównywaniu bodźców parami lub na wyborze z więcej niŜ dwu bodźców

(liczba nowych przewyŜsza liczbę tarych). Porównuje się zawsze bodziec nowy ze

starym.

Rozpoznanie zaleŜy od Liczby bodźców nowych i stopnią ich podobieńtwa do

uprzednio działających. MoŜe je zastąpić zgadywanie i dlatego przy obliczaniu

wyników naleŜy wziąć pod uwagę moŜliwość, Ŝe osoba badana rzez przypadek wybiera

właściwy bodziec. JednakŜe, im większa jest liczba odźców nowych, tym mniejsza

teoretycznie szansa przypadkowego wy

brania przez osobę badaną odpowiedzi prawidłowej (gdy np. do 1 i starych dodamy

10 nowych, to szansa zgadnięcia przez osol wynosi 1 do 2, ale gdy 10 starym

bodźcom przeciwstawimy 30 r szansa ta spada od 1 do 4).

Innym problemem, wiąŜącym się z podobieństwem stosowan ców, jest konieczność

uwzględnienia, przy zapisie odpowiedzi fałszywego rozpoznania bodźców nowych

jako starych. Jeśli ~ A rozpoznała 4 bodźce z 10 starych, ale Ŝadnego nowego nie

r~ fałszywie, to wydaje się, Ŝe powinniśmy wyŜej ocenić jej wynik v naniu z

osobą B, która takŜe rozpóznała 4 bodźce, ale jednocześni bodźce oceniła jako

juŜ jej znane z poprzednich prób.

W celu uwzględnienia powyźej przedstawionych wątpliwo: formy rejestracji wyników

rozppznania, Postman (1950) zaprc następujący wzór do badania rozpoznań:

R=I B N1

gdzie R oznacza miarę rozpoznania, 1 liczbę prawidłowych idei bodźców starych, B

Strona 3

Kurcz Ida Pamięć, uczenie się, język

liczbę błędnych identyfikacji, N ogólr wyborów.

Metoda powtórnego uczenia się, zwana teŜ metodą zaoszcz polega na tym, Ŝe

występują w niej zawsze dwa etapy ucz pierwotne i po upływie pewnego czasu

uczenie się powtói zastosowaniu tego samego kryterium wyuczenia się.

RóŜnica między liczbą prób lub czasem trwania pierwszego się w porównaniu; z

drugim jest miarą zaoszczędzania. JednakŜe ta w swej wielkości absolutnej nie

jest dokładną miarą (porównajmy w pierwszym uczeniu się i 15 w drugim z

sytuacją, gdy przy bach w pierwszym uczeniu potrzebnych jest 5 prób w drugim

wypadkach zaoszczędzenie wynosi 5 prób). Konieczna okazała się w miara

zaoszczędzenia. Opracował ją Hilgard (1934) w formie ~ zaoszczędzenia:

O = 100(UK) (WK) 100~UW~, (UK) (UK)

gdzie O jest miarą zaoszczędzenia, U jest liczbą prób uzyskanych w się

początkowym, Wliczbą prób w uczeniu się wtórnym, a Klici odpowiadającą

przyjętemu kryterium (jeśli przyjmuje się za kryteriu czenia pierwsze poprawne

powtórzenie, to K = 1 ).

Te klasyczne juŜ dziś metody pamięci wciąŜ są stosowane w ba laboratoryjnych nad

pamięcią. Wzbogacone zostały wieloma specyi dla określonych zadań metodami, o

niektórych z nich będziemy w podrozdziale pt. Pamięć przemijająca i pamięć

długotrwała.

Prawidłowości odnoszące się

~o faz procesów pami~ci

Przebieg pierwszej fazy zapamiętywania lub kodowania zaleŜy od róŜnych

czynników. Jednym z nich jest powtarzanie, które okazuje się niezbędne do

wyuczenia się materiału przekraczającego zakres pamięci bezpośredniej. Innym

takim czynnikiem jest strukturalizacja materiału, jego obróbka, jak np.

nadawanie tytułów poszczególnym partiom czy fragmentom tekstu, robienie

streszczeń, konspektów itp. Kolejną grupę czynników stanowią róŜne sposoby

uczenia się, jak: rozłoŜenie powtórzeń w czasie, uczenie się całości lub części,

wpływ próbnego odtwarzania, wpływ rodzaju materiału, rola przyjmowanych

nastawień lub instrukcji otrzymywanych przez osobę uczącą się.

Wpływ wymienionych tu czynników na fazę zapamiętywania ujawnia się w tym, jak

szybko materiał został opanowany (szybkość ta mierzona jest zwykle liczbą prób

do pierwszego bezbłędnego powtórzenia materiału lub do trzech kolejnych

bezbłędnych powtórzeń). Wpływ ten bada się jednak takŜe iwfazie odtworzenia,

tzn. wtedy, gdy sprawdza się stopień przechowania juŜ wyuczonego materiału po

upływie jakiegoś czasu.

Czynniki związane z róŜnymi sposobami uczenia się omawiamy w rozdziale o uczeniu

się (s. 98). W niniejszym podrozdziale po przedstawieniu klasycznej krzywej

przechowywania w czasie wyuczonego materiału (zwanej teŜ krzywą zapominania lub

krzywą Ebbinghausa) zajmiemy się róŜnicami między rodzajem odtwarzania,

zwłaszcza między przypominaniem a rozpoznawaniem oraz źjawiskiem reminiscencji,

a następnie samym pojęciem przechowania i związanym z nim pojęciem zapominania.

Szukając wyjaśnień zjawiska zapominania, przedstawimy badania nad interferencją

pro i retroaktywńą oraz inne koncepcje wyjaśniające zapominanie, takie jak:

koncepcja zacierania się śladu pamięciowego, wygasania czy tłumienia. Na

zakończenie tego podrozdziału poświęcimy nieco uwagi szczególnej roli procesu

rozpoznawania i jego związku z percepcją i procesami decyzyjnymi.

Krzywe Ebbinghausa

Pierwsze eksperymentalne badania nad zapamiętywaniem i przechowywaniem materiału

werbalnego przeprowadzał Hermann Ebbinghaus (1850 1909). Przedstawił je w pracy

zatytułowanej O pamięci (Ober das Geda'chtnis) opublikowanej w 1885 r. W

badaniach tych sam sobie słuŜył za osobę badaną, zapamiętując, a następnie

odtwarzając z pamięci tysiące list złoŜonych ze zgłosek bezsensownych (dwie

spółgłoski z jedną samogłoską wśrodku, np. zap lub lik. Ebbinghaus skonstruował

ponad 2 tys. takich sylab i napisawszy kaŜdą na oddzielnej kartce wyciągał je

losowo, tworząc listy zgłosek o długości od 7 do 36 elementów.

Zapamiętywał owe listy zgłosek stosując metodę antycypacji, aparaturę słuŜył mu

metronom, na uderzenie którego starał się repro z pamięci kolejny element

szeregu zgłosek. Uczył się list stosując I jednego bezbłędnego powtórzenia całej

listy. UŜywał list róŜnej i ustalił zaleŜność między liczbą prób potrzebnych do

opanowania ~ (w stałej kolejności występowania jej elementów) a jej długoś rys.

Rys. 1. ZaleŜność między dlugościa listy sylab bezsensownych a liczba prób

potrzet jednego bezblędnego powtórzenia calej listy. (Według: H. Ebbinghaus,

Strona 4

1985

Najbardziej jednak znana jest jego krzywa zapominania, którą w usiłując

przypomnieć sobie wyuczoną w fazie zapamiętywania li upiywie jakiegoś czasu od

jednej godziny do 48 godzin (posług róŜnymi listami dla róŜnych odcinków czasu).

Krzywa zapominania c teryzuje się gwałtownym spadkiem w pierwszej godzinie

uczenia się i I nym w dalszym przebiegu czasu. Ebbinghaus badał, ile razy musi

pov~ ponownie daną listę sylab, aby znów ją bezbłędnie odtworzyć. Jest

pamiętamy, metoda zaoszczędzenia prób w ponownym uczeniu się równaniu z uczeniem

się pierwotnym (por..s. 12). Rysunek 2 przec krzywą zapominania mierzonego

procentem zaoszczędzonyctl prób v~ wnaniu z uczeniem się wyjściowym, w

zaleŜności od czasu przechow~

2. Krzywa zapominania Ebbinghausa. Przedstawia procent zaoszczędzenia powtórzeń

listy w ponownym jej uczeniu się w porównaniu z pierwszym uczeniem się tej

listy.

(Według: H. Ebbinghaus, 1985).

pamiętanego materiału, upływającego między pierwszym a drugim uczesię.

Ebbinghaus zakładał; iŜ między poszczególnymi elementami danej listy wstają

skojarzenia i są one tym silniejsze, im bardziej przeuczona jest dana ' a, tzn.

powtarzana dalej po osiągnięciu pierwszego bezbłędnego po

órzenia (por. uwagi na temat powtarzania w rozdziale o uczeniu się . 111 ).

Przypomnijmy, Ŝe pojęciem skojarzenia, czyli związku czasowego, sługiwał się teŜ

Pawłow w swoich pionierskich badaniach nad warun

owaniem. Pojęcie to we współczesnych badaniach nad pamięcią nabiera 'nnego

sensu. Niejasne jest bowiem, co znaczy "siła skojarzenia". Zastępuje ię więc

samo pojęcie skojarzenia pojęciem określonej relacji (np. podrzędości) między

elementami struktury pamięci. Do rozwaŜań tych wrócimy podrozdziale pt. "Modele

pamięci semantycznej".

Dla Ebbinghausa pojęcie skojarzenia było kluczowe w jego rozwaŜalach nad

pamięcią i tylko po to, aby nie korzystać z nie kontrolowanych skojarzeń, jakie

mogą istnieć np. między róŜnymi wyrazami, posługiwał się gioskami bezsensownymi,

między którymi tworzył w swoich eksperymen

Mach nie istniejące dotąd związki i starał się badać ich naturę. Psychologowie

~za)mujący się po nim badaniami pamięci zarzucali mu niejednokrotnie, Ŝe

iodsensownienie materiału werbalnego nie jest potrzebne, gdyŜ w gruncie rzeczy

interesuje nas przede wszystkim to, jak zapamiętujemy materiał sensowny. Nie

moŜemy przenosić wniosków uzyskanych w badaniach

:materiału bezsensownego na uczenie się materiału sensownego. j Materiałem

werbalnym, jakim wiele laboratoriów psychologicznych

na świecie posługuje się od czasów Ebbinghausa, są wyrazy, litery, cyfry i coraz

rzadziej, zgłoski bezsensowne. Okazało się przy tym, Ŝe krzywa

Ebbinghausa nie ma tak gwałtownego spadku, jeśli stosuje się i sensowny (por. s.

18).

Trzeba stwierdzić, Ŝe paradygmat badawczy zapoczątkowan Ebbinghausa uczenie

się w laboratorium róŜnych elementów werk seryjnie lub parami okazał się

niezwykle trwałym paradygmaten swojonym przez psychologię behaviorystyczną pod

nazwą ucze werbalne (verbal learning), a następnie dalej wykorzystywanyn

psychologię poznawczą.

Zjawisko reminiscencji

Reminiscencją oznacza przypomnienie sobie bez dodatkowych pov materiału, "który

w poprzedniej próbie nie został całkowicie odtw RozróŜniamy dwa rodzaje tego

zjawiska. Jeden rodzaj, tzw. z WardaHovlanda, oznacza ilościową poprawę

odtworzenia z pamięci sie następującym bezpośrednio po wyuczeniu się bez

dodatkowe wtarzania.

', Drugi rodzaj, tzw. zjawisko Ballarda, oznacza stopniową ilc poprawę

odtwarzania w czasie kolejnych przypomnień.To ostatnie zj uwaŜane jest na ogół

za właściwą reminiscencję. Przyjrzyjmy się irr

Zjawisko WardaHovlanda [badania zapoczątkował L. B. Ward (' rozwinął je i

potwierdził jego wyniki C. J. Hovland (1938 a, b)] prze< rysunek 3.

Rys. 3. Procent pamiętanych elementów po krótkich odstępach czasu od momentu ucz

(Według: L. B.' Ward, 1937).

W eksperymencie Warda badani uczyli się metodą anty~ypac złoŜonych z 12 zgłosek:

Strona 5

Kurcz Ida Pamięć, uczenie się, język

Ida Kurcz - Pamięć, uczenie się, język.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: