Metoda SI
Metoda Sensory Integration
Kompleksową metodą rehabilitacyjną jest metoda nazywana SI (z ang. sensory integration), czyli integracja sensoryczna. Została opracowana przez psychologa Jean Ayres, która prowadziła prace badawcze i leczyła osoby ze schorzeniami neurologicznymi w Instytucie Badań Mózgu Uniwersytetu Kalifornijskiego w Los Angeles. Metoda ta polega na integracji czynności zmysłów z właściwą reakcją ruchową. Jest to możliwe dzięki procesom dokonujących się w mózgu każdego człowieka, polegającym na odbieraniu, rozpoznawaniu, przetwarzaniu, odpowiednim interpretowaniu już posiadanych informacji, które mózg czerpie ze zmysłów, a następnie odpowiada właściwą reakcją ruchową. Dzięki wieloletniej praktyce i doświadczeniu J. Ayres opracowała sposoby oraz zasady rehabilitacji przeznaczonej dla dzieci z dysfunkcjami psychoruchowymi. Od roku 1980 stosowany jest test południowokalifornijski (Test-SCSIT), który określa bardzo dokładnie rodzaj zaburzenia ruchu oraz czucia. Na podstawie przeprowadzonych badań i wyników testu opracowuje się dokładne wskazówki terapeutyczne dla każdego dziecka. Rehabilitacja, zależnie od potrzeb, obejmuje stymulację poszczególnych zmysłów np. motoryki dużej, motoryki małej, percepcji, koordynacji wzrokowo-ruchowej itp. Głównymi kierunkami w rehabilitacji są procesy hamowania, eliminowania lub ograniczania drogą stymulacji negatywnych bodźców, które występują przy nadwrażliwości układu zmysłów np. nadpobudliwości ruchowej, trudnościach w koncentracji uwagi, oraz dostarczaniu bardzo silnych, różnorodnych bodźców przy niedostatecznej wrażliwości układu zmysłów np.; zaburzeniach ruchowych, percepcji i koordynacji. Jean Ayres w swojej metodzie rehabilitacyjnej skupiła uwagę nie tylko na sposobach postępowania z dzieckiem, u którego występują zaburzenia układu nerwowego, ale również na zaburzeniach emocjonalnych, wynikających z nieustannego poczucia niepewności. Uważa, że neurologiczne zaburzenia są dostatecznym upośledzeniem, ale na szczycie tych zaburzeń dziecko zwykle ma dodatkowe upośledzenie, którym jest negatywne samowyobrażenie. Istnieją trzy przyczyny negatywnego samowyobrażenia: to, w jaki sposób funkcjonuje układ nerwowy, poczucie frustracji i niewystarczalności, które pojawia się wtedy gdy dziecko nie potrafi wykonać dobrze czegoś oraz gdy inni ludzie negatywnie reagują na to, co dziecko zrobiło . Stymulacja dziecka polega na dostarczaniu odpowiednich bodźców poszczególnym zmysłom najczęściej podczas zabawy lub wykonywania określonego zadania. W rehabilitacji biorą udział przede wszystkim rodzice, którzy otrzymują od terapeuty wskazówki i zalecenia dotyczące zasad postępowania z ich dzieckiem. Jednak rodzice bez fachowej pomocy specjalistów i wykorzystania odpowiedniego sprzętu rehabilitacyjnego nie są w stanie samodzielnie pomóc swojemu dziecku. Wraz z nimi współpracują psycholodzy, pedagodzy, logopedzi oraz rehabilitanci.
Terapia w metodzie SI wygląda jak zabawa, ale jest to zabawa „naukowa”, poprzez którą układ nerwowy i mózg uczą się i integrują wrażenia zmysłowe, nabywają doświadczenia w ich celowym wykorzystaniu. To system ćwiczeń mających nauczyć mózg właściwego reagowania na bodźce zewnętrzne. Wśród używanego sprzętu terapeutycznego są różnego typu: huśtawki, hamaki, platformy równoważne, duże piłki i wałki, deskorolki, talerze obrotowe itp.
Dzieci odczytują litery, które terapeuta pisze im na plecach, bawią się pluszowymi zwierzętami, wąchają różne zapachy, leżą na dużej piłce, ściskają gumową gruszkę, wodzą oczami za ruchomym przedmiotem, uczą się liczyć podczas zabaw ruchowych.
Terapia sprawia, że nie tylko ciało ale i umysł pracuje coraz lepiej. Dzieci, których problemy szkolne miały charakter słuchowo-językowy, stają się bardziej rozmowne, łatwiej zapamiętują polecenia, osiągają większe postępy w czytaniu.
W czasie terapii metodą SI dziecko ma nie tyle nauczyć się konkretnych umiejętności, ile raczej usprawnić bazowe systemy sensoryczne i procesy nerwowe, leżące u podłoża tych umiejętności.
Terapia trwa zwykle od 1 roku do 2 lat, a sesje terapeutyczne odbywają się zwykle 1-2 razy w tygodniu i trwają około 1 godziny.
SI jest metodą głównie przeznaczoną dla dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, nadpobudliwych, nadruchliwych, doświadczających trudności w szkole, ale również z upośledzeniem umysłowym, autyzmem, Zespołem Downa, z mózgowym porażeniem dziecięcym czy z zaburzeniem komunikacji językowej.
W Polsce również działają ośrodki, w których diagnozuje się i usprawnia dzieci metodą SI. Zaliczamy do nich np. Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy TPD „Helenów” w Warszawie, Prywatny Ośrodek dla Dzieci
z Zaburzeniami Rozwoju „Elpis-Rehabilitacja” w Warszawie czy Ośrodek Wczesnej Interwencji Polskiego Stowarzyszenia na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym w Gdańsku.
1. E. Grzybowska „Metoda Integracji Sensorycznej (SI)” W: Rewalidacja 2 (6), 1999.
2. E. Grzybowska „Metoda Integracji Sensorycznej – nowy kierunek w diagnozie i terapii dzieci z dysfunkcjami ośrodkowego układu nerwowego” W: E. Tomasik,
3. E. Mazanek red. – Współczesne tendencje w rehabilitacji, Wyd. Akademickie Żak, Warszawa, 1998.
3. Z. Przyrowski „Podstawy diagnozy i terapii integracji sensorycznej”, 2001
1
Baranka