METODA WERONIKI SHERBORNE
Weronika Sherborn w latach sześćdziesiątych opracowała metodę pod nazwą „Ruch Rozwijający”. Celem tej metody jest wspomaganie prawidłowego rozwoju dziecka i korekcja jego zaburzeń. Stąd ważne miejsce w metodzie zajmuje wielozmysłowa stymulacja psychomotoryczna i społeczna oparta o ruch, jako czynnik wspomagania. Proponowany terapeutyczny system ćwiczeń wywodzi się z okresu wczesnego dzieciństwa z tzw. baraszkowania, które zawiera w sobie element bliskości fizycznej i emocjonalnej. Jest to zdaniem W. Sherborne naturalna potrzeba dziecka do zaspokojenia tych potrzeb, poprzez kontakt z osobami dorosłymi. Powstałe podczas ćwiczeń doznania wypływające z własnego ciała i odczuwania go w kontekście z elementami otoczenia, dają dziecku poczucie jego odrębności od tego, co go otacza oraz poczucie jego indywidualności. Cechą charakterystyczną metody jest rozwijanie przez ruch świadomości własnego ciała i usprawniania ruchowego, świadomości przestrzeni i działania w niej oraz dzielenia przestrzeni z innymi ludźmi i nawiązywania z nimi kontaktu Jest to program nastawiony na rozwijanie-przez odpowiednie ćwiczenia i zabawy ruchowe-takich cech, jak: poczucie własnej wartości i pewności siebie, poczucie bezpieczeństwa, odpowiedzialność, wrażliwość, umiejętność nawiązywania kontaktów z drugą osobą. Metodę traktuje się często jako formę niewerbalnego treningu interpersonalnego. Zajęcia odbywają się indywidualnie bądź grupowo i trwają około 30 minut. Partnerami dzieci są często ich rodzice , nauczyciele bądź wolontariusze. Dzieci nie są przymuszane do uczestnictwa w zajęciach, zajęcia prowadzone tą metodą stanowią element doskonałej zabawy dając chwile odprężenia, są czynnikiem w rozładowaniu napięć i tym samym obniżają spastyczność. Metoda ta jest szczególnie przydatna w pracy z dziećmi nadpobudliwymi, agresywnymi, lękliwymi, autystycznymi oraz w przypadkach głębszych i głębokich zaburzeń rozwojowych, dzieciom o zaburzonym schemacie ciała. W metodzie wyróżnia się cztery grupy ćwiczeń:
- ćwiczenia prowadzące do poznania własnego ciała,
- ćwiczenia pomagające zdobyć pewność siebie,
- ćwiczenia utrwalające nawiązanie kontaktu i współpracy z partnerami grupy,
- ćwiczenia twórcze.
Nie wszystkie można wykorzystać w pracy z dziećmi upośledzonymi umysłowo w stopniu umiarkowanym, znacznym czy głębokim. Największe zastosowanie ma grupa ćwiczeń pozwalająca poznać dzieciom własne ciało. Są one wskazane, gdyż nie wymagają od ucznia ukierunkowanej aktywności własnej. Innym ważnym powodem dużego znaczenia tej grupy ćwiczeń jest fakt, że wykonuje się je na podłodze, co daje poczucie bezpieczeństwa dziecku. Wykonując ćwiczenia, nauczyciel przechodzi od ćwiczeń wymagających całkowitej styczności z podłożem do tych w których stopniowo zmniejsza się ten kontakt. Ponadto przekazywana jest dziecku wiedza o budowie jego ciała metodą bezpośredniego doświadczenia.
1. Wiadomości o ciele dziecka i jego możliwościach:a) ćwiczenia wyczuwania brzucha, pleców, pośladków ( wszelkie dotykanie, masowanie, nazywanie części ciała),b) ćwiczenia wyczuwania rąk, nóg ( dotykanie stopą i dłonią podłoża, podnoszenie i opuszczanie całej nogi na podłogę, zginanie i przyciąganie nóg, maszerowanie, bieganie),c) ćwiczenia wyczuwania twarzy ( witania się z uszami i nosem swoimi i dorosłego),d) ćwiczenia wyczuwania stawów ( dotykanie łokciami podłogi, dotykanie kolan i łokci, dotykanie łokciem kolana, machanie stopą i dłonią, czołganie się).
2.Ruch kształtujący związek dziecka z otoczeniem fizycznym:a) ćwiczenia te mają na celu rozszerzenie umiejętności poznawania najbliższego otoczenia ( poznanie różnych grup przedmiotów, mebli, ludzi),b) samodzielne przechodzenie pod "mostem" zbudowanym przez dorosłych pozostających w klęku podpartym,
3.Ruch prowadzący do wytworzenia się związku z drugim człowiekiem:a) ćwiczenia prowadzące do poznania własnego ciała- punkt 1, b) ruch "z": ćwiczenia te prowadzą do budowania relacji opartej na zaufaniu. Ruch "z" to takie ćwiczenia ruchowe, w których jeden partner jest bierny, drugi zaś aktywny i opiekuńczy względem niego. Wymaga to ze strony aktywnego partnera zrozumienia potrzeb i możliwości drugiej osoby, a ze strony partnera pasywnego - całkowitego zaufania do osoby aktywnej.- dorosły w klęku podpartym kołysze dziecko znajdujące się na jego plecach,- kołyska- dziecko leży w kocu a dorośli kołyszą je jak w hamaku,- ciąganie dziecka po podłodze za stopy lub za ręce na kocu,- kołysanie dziecka na kolanach.c) ruch "przeciwko": Ćwiczenia prowadzą do wyczuwania ciężaru i siły drugiej osoby a także dostarczają dziecku możliwości doświadczenia sprawności własnego działania. Ruch "przeciwko" to ćwiczenia ruchowe, których celem jest uświadomienie uczestnikom ich własnej siły przy współdziałaniu z partnerem. Mają one charakter zabaw pseudoagresywnych, umożliwiają dzieciom poznanie własnych i cudzych sposobów reagowania, uczą radzenia sobie w sytuacji konfliktu, uświadamiają emocje. Korzystnie oddziałuje tu wprowadzenie reguł zachowania, np. jestem silny, ale delikatny, nie obrażam się, gdy przegram, nie śmieję się z pokonanego, nie zawsze muszę być lepszy itp.- siłowanie się na ręce lub na stopy,-dorosły siada naprzeciwko dziecka, trzymając je za ręce kładzie dziecko na podłodze z pochyleniem się nad nim, po czym przyciąga dziecko ku sobie aż do momentu w którym sam leży na podłodze a dziecko na nim. d) ruch "razem" : ćwiczenia ruchowe, które wymagają jednakowego zaangażowania partnerów. Udział w nich wymaga wzajemnego zaufania, zrozumienia, współpracy i równego wkładu wysiłku fizycznego i dlatego nie są wykorzystywane w pracy z dziećmi głęboko upośledzonymi umysłowo. Metoda należy do grupy metod rozwijających świadomość ciała. Metoda W. Sherborne koncentruje się przede wszystkim na kontakcie z innymi osobami, komunikacji pozawerbalnej oraz aspekcie terapeutycznym, którego podstawą jest ruch. Stosując tę metodę, rozwijamy u dzieci:- poczucie bezpieczeństwa,- pewność siebie w poruszaniu się w przestrzeni,- zaufanie do innych,- spontaniczność i aktywność,- poczucie sprawstwa,- świadomość własnego ciała,- umiejętność nawiązywania kontaktów, - umiejętność rozróżniania kierunków i tempa ruchów ciała.
W bezpośredniej pracy z uczniem nie używamy określeń ćwiczymy, ćwiczenie, czy ćwiczenia zawsze określamy że „wykonujemy ruch, wykonamy ruch, wykonamy takie ruchy”, „będziemy robić tak – pokazujemy ruch jaki dziecko, uczeń ma wykonać” lub „ doświadczamy takiego ruchu”, „wykonamy doświadczenie”.
Książki:
Bogdanowicz M., Kisiel B., Przasnyska M. (1992) Metoda Weroniki Sherborne w terapii i wspomaganiu rozwoju dziecka.. Warszawa, WsiP.
Bogdanowicz M., Kasica A. (2003) Ruch Rozwijający dla wszystkich. Efektywność Metody Weroniki Sherborne. Wyd. Harmonia.
Bogdanowicz M., Okrzesik D.(w druku) opis i planowanie zajęć według metody Weroniki Sherborne. Gdańsk. Wyd. Harmonia.
Sherborne W. (1997, 2002) Ruch Rozwijający dla dzieci. Warszawa, PWN.
Kursy z upoważnienia ISCO w Wielkiej Brytanii może prowadzić w Polsce pięciu trenerów: Maria Przasnyska, Marta Bogdanowicz, Alicja Wilkołazka, Małgorzata Mroziak i Bożena Kisiel, która reprezentuje tę grupę w tej międzynarodowej społeczności. Informacja dotycząca szkolenia I i II stopnia www.cmppp.edu.pl
Scenariusz sesji ruchowej według metody Ruchu Rozwijającego W. Sherborne
Ruch Rozwijający W.Sherborne odtwarza wczesnoniemowlęce zabawy rodziców
z dzieckiem. Jest terapeutyczną metodą w pracy z dziećmi, rozwija osobowość, stymuluje rozwój psychiczny i fizyczny. Metoda rozwijająca świadomość ciała.
Główne hasło: „Weź dziecko na kolana, przytul, kołysz i dotykaj.
Zasady:
- udział w doświadczeniach jest dobrowolny,
- staramy się nawiązać kontakt z każdym dzieckiem,
- prowadzący bierze udział we wszystkich doświadczeniach,
- dziecko może decydować o przebiegu doświadczeń,
- nie krytykujemy,
- chwalimy za wysiłek, starania, nowe osiągnięcia,
- unikamy rywalizacji,
- stosujemy zasadę stopniowania trudności,
- stosujemy przemienność doświadczeń dynamicznych i relaksacyjnych,
- poznajemy własne ciało i kontrolujemy je,
- zdobywamy pewność siebie i poczucie bezpieczeństwa,
- nawiązujemy kontakty, współpracę z partnerem, grupą,
- zapewniamy dobrą zabawę, śmiech, okrzyki, rozładowanie emocji.
Przebieg:
Część wstępna: Przywitanie piosenką. Zaproszenie do koła.
1. Poznawanie własnego ciała.
- W siadzie rozkrocznym uderzanie o kolana dłońmi, spychanie kolan do podłogi, dotykanie łokciami kolan, palców stóp.
- W siadzie podpartym wyczuwanie pośladków, kręcenie się w kółko, na zewnątrz i do środka koła.
- Wyczuwanie brzucha i pleców: ślizganie się na plecach, ślizganie się, czołganie na brzuchu.
- Relaks: w pozycji leżącej na plecach, głębokie oddechy z zamkniętymi oczami.
- Przechodzenie wokół leżących i nad nimi – odczarowanie przez dotyk prowadzącego
i osoby wstające.
2. Doświadczenia w parach
- W siadzie rozkrocznym twarzą do siebie naprzemiennie skłony aż do pozycji leżącej.
- W siadzie tyłem do siebie, dowolny sposób łączenia rąk, kołysanie się na boki, zataczanie kółek, przyjmowanie ciężaru partnera na plecy.
- Próba sił – w siadzie tyłem przesuwanie partnera tak, aby pokonać jego opór.
- Przejście dziecka do pozycji leżącej na podłodze, ciągnięcie go przez dorosłego za nogi po podłodze.
- Przejście dziecka do pozycji leżącej na brzuchu, masaż wykonany przez dorosłego.
- Zmiana ról – dziecko wykonuje masaż dorosłej osobie.
3. Doświadczenia z grupą
- W klęku podpartym – dorośli tworzą tunele /3-4 osoby/, dzieci pokonują je w dowolny sposób, chodząc na czworaka, pełzając, czołgając się, ślizgając się.
- W klęku podpartym – kołyszący tunel: dorośli i dzieci mogą być kołysani w pozycji leżącej – na brzuchu lub na plecach.
- Relaks – dziecko siada między nogami dorosłego partnera plecami do jego twarzy, dorosły je kołysze, przytula.
4. Część końcowa
Wszyscy siadamy w kole. Podziękowanie za wspólną zabawę – pracę rozdanie żetonów. Pożegnanie „Iskierka przyjaźni.”
3
Baranka