Tytuł cyklu: WYDAWNICTWO M. ROŻAK: „PRZEZ WIEKI – Podręcznik do historii dla klasy pierwszej gimnazjum”. Autorzy: Danuta Musiał, Krystyna Polacka, Stanisław Roszak.
Wydawnictwo M. Rożak Spółka z o.o. Gdańsk 2002. Wydanie II.
Etap edukacyjny: Gimnazjum kl. 1.
Przedmiot: Historia.
Czas trwania: 45 min.
Miejsce: zajęcia w klasie.
Temat: Unia Polski z Litwą.
a) Uczeń pamięta
postacie: Ludwika Węgierskiego, Elżbiety Łokietkówny, Jadwigi, Władysława Jagiełły. [ P ]
daty: 1385, 1386. [ D ]
b) Uczeń rozumie
– Pojęcia i nazwy: przywilej generalny, bezkrólewie, poganie, unia, unia personalna, dynastia, Andegawenowie, Jagiellonowie. [ P ]
– Postanowienia i znaczenie przywileju koszyckiego dla króla i szlachty. [ P ]
– Postanowienia i znaczenie unii w Krewie dla Polski i Litwy. [ P ]
– Powody niezadowolenia Krzyżaków z chrztu Litwy i unii z Polską. [ P ]
c) Uczeń potrafi
– Wyjaśnić w jaki sposób Jadwiga została królem Polski? [ P ]
– Wymienić okoliczności i przyczyny zawarcia unii w Krewie. [ P ]
– Dokonać analizy tekstu źródłowego, określić zobowiązania Jagiełły zawarte w akcie unii w Krewie. [ P ]
– Dokonać oceny, bilansu unii Polski i Litwy. [ R ]
– Panowanie Ludwika Węgierskiego w Polsce.
– Przywilej koszycki i problem następstwa tronu.
– Jadwiga królem Polski.
– Litwa przed unią.
– Unia w Krewie.
– Ocena unii.
samodzielna praca uczniów z podręcznikiem i mapką z podręcznika
analiza tekstu źródłowego z podręcznika
drzewko decyzyjne
Praca w grupach jednorodnych.
Pomoce dydaktyczne
„PRZEZ WIEKI – Podręcznik do historii dla klasy pierwszej gimnazjum”.
WYDAWNICTWO M. ROŻAK, Wydanie II, Gdańsk 2002 (s. 191 – 193)
„Poczet królów i książąt polskich” Jana Matejki
Tekst źródłowy z podręcznika (s. 193)
Mapka z podręcznika „Unia Polski z Litwą” (s. 193), lub mapa ścienna
Schemat drzewka decyzyjnego
1. Faza wprowadzająca: [ Ogniwo wstępne ]
a) Czynności organizacyjne: sprawdzenie obecności, podanie tematu lekcji i treści kształcenia ujętych w formie punktów, które uczniowie zapisują w zeszytach przedmiotowych.
b) Nauczyciel prosi o przypomnienie:
- Jaka dynastia władców panowała w Polsce od poł. X w. do drugiej poł. XIV w.?
- Kto był ostatnim władcą z tej dynastii?
- Jakie były zasady następstwa tronu w Polsce?
- Na czym polegał układ zawarty pomiędzy Kazimierzem Wielkim a Ludwikiem Węgierskim?
- Jak nazywamy związek dwóch państw, których władcą jest ten sam król?
Oczekiwane odpowiedzi uczniów:
W Polsce od poł. X do drugiej poł. XIV w. panowała dynastia Piastów. Ostatnim władcą z tej dynastii był Kazimierz Wielki. W Polsce obowiązywała wówczas zasada, że następcą tronu może być wyłącznie mężczyzna, syn zmarłego władcy. Układ zawarty pomiędzy Kazimierzem Wielkim a Ludwikiem Węgierskim polegał na porozumieniu, że władcą Polski i Węgier zostanie ten król, który będzie dłużej żył. Była to unia personalna.
2. Realizacja nowego tematu:
a) Nauczyciel zwraca uwagę uczniów na portret Ludwika Węgierskiego (wg J. Matejki) podręcznik (s. 191), dzieli klasę na 4 grupy i prosi aby przy pomocy podręcznika ustaliły one odpowiedzi na następujące pytania:
- Kto został królem Polski po śmierci Kazimierza Wielkiego?
- Jakiej dynastii przedstawicielem, był ten król?
- Kto faktycznie rządził wtedy Polską?
Przedstawiciele grup udzielają odpowiedzi. Oczekiwane odpowiedzi uczniów:
Królem Polski po śmierci Kazimierza Wielkiego został Ludwik Węgierski. Pochodził on z dynastii Andegawenów. Faktycznie Polską rządziła jego matka Elżbieta, córka Władysława
Łokietka.
b) Nauczyciel wyjaśnia, że Ludwik Węgierski także nie miał syna, po jego śmierci panowie małopolscy uznali Jadwigę, młodszą jego córkę, za króla. Stało się tak ponieważ Ludwik Węgierski wydał w Koszycach przywilej generalny dla szlachty polskiej zwalniający szlachtę z części podatków. Po przybyciu do Polski w 1384 r. została ona koronowana. Nauczyciel prezentuje portret królowej namalowany przez Jana Matejkę (podręcznik s. 192) i przedstawia uczniom postać królowej. Między innymi informuje uczniów, że Jadwiga, gdy przybyła do Polski, miała zaledwie 10 lat i już wcześniej zawarła ślub dziecięcy z Wilhelmem Habsburgiem. W Polsce szlachta była jednak przeciwna temu małżeństwu, ponieważ nie chciała Niemca jako króla, obawiając się uzależnienia państwa od Cesarstwa Niemieckiego. Chętnie natomiast widziano zawarcie związku z Litwą, który otwierał możliwość ekspansji polskiej na wschód i dawał szansę pokonania Krzyżaków.
c) Uczniowie w grupach, na podstawie podręcznika i mapki (s.193), ustalają informacje na temat Litwy w drugiej poł. XIV w.
- Czy Wielkie Księstwo Litewskie było państwem większym czy mniejszym od
Polski?
- Jakie ziemie obejmowało oprócz Litwy i Żmudzi?
- Jakie państwa były sąsiadami Litwy od wschodu i od północnego zachodu?
- Kto zagrażał Litwie?
- Jakiego pretekstu używali wrogowie Litwy atakując to państwo?
- Kto był w tym czasie władcą Litwy?
Wielkie Księstwo Litewskie było państwem trzy razy większym od Polski. Obejmowało oprócz ziem litewskich i Żmudzi ziemie ruskie. Sąsiadami Litwy: od wschodu było Księstwo Moskiewskie a od północnego zachodu Zakon Krzyżacki. Litwie zagrażali Krzyżacy.
Jako pretekstu do atakowania Litwy wykorzystywali oni hasła walki z poganami i szerzenia chrześcijaństwa. Władcą Litwy był książę Jagiełło.
Nauczyciel zwraca uwagę na portret Władysława Jagiełły (wg J. Matejki podręcznik s. 193) oraz zdjęcie zamku w Trokach (s.191).
d) Grupy otrzymują schemat drzewka decyzyjnego, nauczyciel wyjaśnia jakie są zasady jego wypełniania. Następnie precyzuje problem wymagający podjęcia decyzji.
Czy królowa Jadwiga powinna zgodzić się na ślub z Jagiełłą i zawarcie unii Polski z Litwą?
- Wzmocnienie Polski.
- Pozyskanie sojusznika do walki z Krzyżakami.
- Pokonanie Krzyżaków.
- Chrystianizacja Litwy
P
O
Z
Y
T
W
N
E
- Odzyskanie ziem zabranych przez
Krzyżaków.
- Dostęp do Morza Bałtyckiego.
- Rozwój gospodarczy kraju.
- Ekspansja polska na wschód.
- Chrystianizacja Litwy, rozwój kultury i administracji państwa.
- Możliwość uniknięcia wojny z Krzyżakami.
- Dobre stosunki z papiestwem i cesarstwem.
G
A
- Nieunikniony konflikt z Krzyżakami.
- Straty i zniszczenia wojenne.
- Pogorszenie się opinii o Polsce w Europie.
- Zaangażowanie się Polski na wschodzie.
- Ewentualne konflikty z Moskwą.
- Dalsza ekspansja Krzyżaków.
- Prawdopodobieństwo utraty kolejnych ziem.
- Marginalizacja pozycji Polski w Europie.
- Litwa pozostaje państwem pogańskim
Zgodzić się na unię z Litwą. Nie zgodzić się na unię z Litwą
Możliwe rozwiązania
Sytuacja wymagająca podjęcia decyzji
Uczniowie prezentują swoje wnioski, wybierają najważniejsze i zapisują na tablicy oraz w zeszytach.
e) Nauczyciel wyjaśnia, że królowa Jadwiga zgodziła się na zawarcie unii, konsekwencją tego był chrzest Jagiełły, ślub z nim i koronacja Jagiełły na króla Polski. W ten sposób Polska i Litwa zostały połączone pod władzą nowej dynastii Jagiellonów.
Zawierając unię w Krewie Jagiełło podjął pewne zobowiązania. Uczniowie w grupach analizują tekst źródłowy z podręcznika (s. 193). Analizę tekstu ukierunkowujemy pytaniami:
- Jaki charakter ma analizowane źródło?
- Kto sporządził ten dokument?
- Gdzie i kiedy był on podpisany?
- Wymień zobowiązania Jagiełły zawarte w tekście unii.
- Które z nich miały charakter polityczny, a które religijny?
Oczekiwane odpowiedzi uczniów: Analizowane źródło jest źródłem pisanym aktowym. Dokument ten sporządził Jagiełło.
Został on podpisany w Krewie w 1385 roku. Jagiełło podejmował zobowiązania polityczne takie jak:
- odzyskanie ziem utraconych przez Polskę
- zwolnienie wszystkich polskich jeńców wojennych
Zobowiązaniem religijnym było przyjęcie chrześcijaństwa przez Jagiełłę, dwór książęcy i wszystkich poddanych.
3. Podsumowanie tematu:
a) Bilans unii. Uczniowie na podstawie informacji w podręczniku (s. 192 – 193) dyskutują nad konsekwencjami unii dla Polski i Litwy.
Wspólnie wypełniamy tabelę zapisując wnioski na tablicy i w zeszytach przedmiotowych.
Konsekwencje unii w Krewie
dla Polski
...
silent_cichy