Termin Budda pochodzi z sanskryckiego slowa "bodhi" - przebudzony, przebudzony ze snu niewiedzy. Tybetanskie slowo okreslajace Budde to "Sang dzie". "Sang" oznacza bycie calkowicie oczyszczonym badz przebudzonym
a "dzie" oznacza rozwiniety badz pelen rozkwitu. Odnosi sie to do oczyszczenia splamien i rozwiniecia wszystkich wewnetrznych wlasciwosci.
Tym co nalezy oczyscic sa trzy zaslony:
Zaslony przeszkadzajacych emocji i negatywnych dzialan;
Zaslony zwiazane z procesem postrzegania, np. blednych pogladów i koncepcji na temat rzeczywistosci;
Subtelne zaslony nawykowych tendencji;
To, co nalezy rozwinac to pierwotna madrosc;
madrosc, która pojawia sie kiedy umysl urzeczywistnia swa wrodzona nature.
Pierwotna madrosc mozna z kolei podzielic na dwie inne:
Madrosc urzeczywistniajaca prawdziwa nature wszystkich zjawisk, ostatecznej prawdy;
Madrosc urzeczywistniajaca przejawianie sie wszystkich zjawisk w ich najpelniejszym wymiarze, prawdy relatywnej;
Budda, Przebudzony, jest kims kto oczyscil wszystkie zaslony, kto poznal wszystko to co mozna poznac.
Jest on najwyzsza, najdoskonalsza istota posród calej ludzkosci. Jest jedynym posiadajacym wszechwiedze.
Dlatego tez wymienia sie go, jako pierwszego w kolejnosci: Budda, Dharma, Sanga.
Razem z wszechwiedza, Budda posiada pelna milosci dobroc i wspólczucie dla wszystkich czujacych istot i naucza je majac na celu wyzwolenie ich od cierpienia. Dlatego Dharme wymienia sie jako druga w kolejnosci.
W tym miejscu nalezy postawic wyraznie rozróznienie pomiedzy Dharma rozumiana jako zbiór pism, a Dharma urzeczywistnienia. Pisma Dharmy sa klasyfikowane na Sutry i Tantry. Sutry dziela sie na Trzy Kosze: Winaja, Sutra i Abhidharma. Tantry dziela sie na cztery klasy tantr.
Dharme urzeczywistnienia klasyfikuje sie na trzy rodzaje cwiczen: cwiczenia sie w dyscyplinie, medytacji i madrosci. Trzy kosze odnosza sie do tych trzech rodzajów cwiczen.
Jesli ludzie poznajacy nauki Buddy wkraczaja na sciezke - to znaczy: jesli sluchaja nauk, rozmyslaja nad nimi i ostatecznie praktykuja je medytujac - wówczas ustanowiona jest Sanga. Sa to przyjaciele i ci, którzy pomagaja na drodze do wyzwolenia. Dlatego tez Sanga jest trzecim z Klejnotów.
Takze Sange mozemy podzielic na dwa rodzaje: zwykla Sange i Szlachetna Sange. Do zwyklej Sangi zalicza sie praktykujacych, którzy jeszcze nie osiagneli realizacji prawdziwej natury swego umyslu. Szlachetna Sanga to ci, którzy zrealizowali jeden z czterech poziomów realizacji Malego Pojazdu (Hinajana) lub jednego z poziomów Bodhisatwy Duzego Pojazdu (Mahajana). Budda, Dharma i Sanga, Trzy Klejnoty, sa wspólnym schronieniem wszystkich buddystów na calym swiecie zarówno szkól poludniowych jak i pólnocnych.
LAMA, JIDAMY, STRAZNICY - TRZY KORZENIE
Czyms szczególnym w Buddyzmie Tybetanskim jest przyjmowanie dodatkowego schronienia w Trzech Korzeniach:
Lama reprezentuje zywe polaczenie z oswieceniem, poniewaz jest on czescia nieprzerwanej linii przekazu, która ma swój poczatek od historycznego Buddy Sziakjamuniego i trwa do dzisiejszych czasów. Lama przekazuje swoje doswiadczenie i blogoslawienstwo dla naszej praktyki.
Aspekty Buddy badz Jidamy sa wyzwalajacymi metodami danymi przez Lame, które wyrazaja rózne oswiecone wlasciwosci i umozliwiaja nam osiagnac zwykle i nadzwyczajne uzdolnienia (siddhi).
Ostatecznie Lama usuwa wszystkie wewnetrzne i zewnetrzne przeszkody dzieki znaczeniu Strazników, którzy wykonuja spontaniczne i bezwysilkowe dzialania Buddy i zmieniaja wszystkie rodzaje doswiadczen zyciowych
w kroki na drodze prowadzacej do oswiecenia.
Te trzy aspekty: Lama, Jidam i Straznik to Trzy Korzenie, które sa nieoddzielone od Trzech Klejnotów. Razem tych szesc aspektów tworzy tak zwane "Drzewo Schronienia", drzewo spelniajace wszelkie zyczenia, które wedlug tybetanskiej mitologii rosnie w swiecie bogów i spontanicznie spelnia wszystkie pragnienia. Drzewo to symbolizuje wszechspelniajace wlasciwosci oswiecenia. Zródlem Trzech Klejnotów oraz Trzech Korzeni jest historyczny Budda Sziakjamuni, który zyl okolo 2500 lat temu. W tym eonie, zgodnie z Bhadrakalpikasutra, pojawi sie 1000 Buddów, z których Budda Sziakjamuni jest czwartym. Trzej pierwsi Buddowie naszego eonu to Krakukczanda, Kanakamuni
i Mahakaszjapa. Kolejnym, piatym Budda bedzie Maitreja. Kazdy z tych Buddów wykonuje dwanascie szczególnych dzialan.
DWANASCIE DZIAŁAŃ BUDDY
Z powodu swego niezmierzonego wspólczucia wobec wszystkich czujacych istot, kazdy Budda wykonuje dwanascie dzialan. Budda posiada calkowita wiedze i poprzez swa wszechwspólczujaca madrosc jest w stanie rozpoznac wszystkie zjawiska w róznych swiatach egzystencji. (Z ta madroscia wszechwiedzy wykonuje dwanascie dzialan.) Najpierw Budda Sziakjamuni przebywal w niebie Tuszita, gdzie wykorzystywal swa niezmierzona aktywnosc. Glównie zajmowal sie tam przekazywaniem nauk Dharmy bogom. Dzieki swej madrosci widzial nieczysty swiat ludzi i po wyznaczeniu bodhisatwy Maitreji na swe miejsce w niebie Tuszita, zdecydowal sie zstapic do naszego swiata. W ten sam sposób przyszly Budda Maitreja inkarnuje sie jako ludzka istota.
1. Zstapienie z nieba Tuszita
Pierwszym dzialaniem Buddy bylo zstapienie z nieba Tuszita w formie bialego slonia z szescioma klami.
2. Wejscie w lono matki Budda wstapil w lono swej matki, Majadewi, królowej rodu Sziakjów.
3. Narodziny Narodzil sie niedaleko Lumbini jako Siddharta Gautama. Niektóre nauki mówia, ze w tym samym czasie, w którym przebywal w lonie matki, wciaz pojawial sie w innych swiatach, gdzie nauczal. Bezposrednio po swych narodzinach natychmiast nauczal mówiac wierszem i przeszedl siedem kroków w kierunku wschodnim.
Za kazdym krokiem pod jego stopami rozkwital kwiat lotosu.
4. Studiowanie sztuki i rzemiosla
Stal sie bardzo sprawny we wszystkich rzemioslach i sztukach, takich jak lucznictwo itp.
5. Pelne radosci zycie w palacu
Mial zone Jasodhare i wiele innych kobiet, zyl tak, jak zylo wiekszosc ksiazat tamtych czasów.
6. Wyrzeczenie
Pewnego dnia Siddharta opuscil palac i stanal w obliczu choroby, starosci i smierci. Kiedy jego przyjaciel potwierdzil, ze przydarza sie to wszystkim istotom, powstalo w mlodym ksieciu pragnienie wielkiego wyrzeczenia. W wyniku tego porzucil swiatowe zycie. Gdy w palacu wszyscy spali, ukradkiem uciekl. Towarzyszyl mu tylko jeden zaufany sluga. Kiedy znajdowali sie juz daleko od palacu, ksiaze odeslal sluge z powrotem razem z konmi.
7. Praktykowanie ascezy Obcial dlugie wlosy i praktykowal asceze przez szesc lat na brzegu rzeki Nerandzana, niedaleko Bodhgaja.
8. Udanie sie do Bodhgaja Kiedy uswiadomil sobie, ze sama asceza nie prowadzi do najwyzszej realizacji, udal sie do Bodhgaja, gdzie osiagnal oswiecenie, tak jak wszyscy inni Buddowie tego eonu.
9. Pokonanie wszystkich negatywnych sil
W dniu poprzedzajacym jego oswiecenie, demon Mara wyslal wszystkie rodzaje gniewnych manifestacji w postaci pieknych, uwodzicielskich kobiet, które demonstrowaly Siddharcie swoje wdzieki. Jednak Budda siedzial wciaz
w glebokim stanie skupienia (samadhi), nieporuszony i spokojny, stosownie do swojego wielkiego wspólczucia.
10. Oswiecenie
O swicie w dniu pelni ksiezyca, w maju, dzieki sile niezachwianej, mocnej i przejrzystej jak diament koncentracji, zamanifestowal swoje calkowite oswiecenie. Po tym jak osiagnal stan Buddy, nie udzielal nauk jeszcze przez siedem tygodni, chociaz osiagnal ten stan po to, by pomóc wszystkim czujacym istotom. Istnieje zwykle
i nadzwyczajne wyjasnienie takiego postepowania.
Zwykle wyjasnienie tlumaczy to w ten sposób, ze podczas tych siedmiu tygodni nie bylo w poblizu zadnych istot
o tak dobrej karmie, aby mogly otrzymac nauki od samego Buddy.
Nadzwyczajne wyjasnienia mówia, ze w tym czasie Budda dawal nauki tantryczne, czyli tajemne nauki, takie jak np. Hewadzratantra.
Po siedmiu tygodniach pojawil sie Buddzie indyjski bóg Brahma, trzymajacy piekna konche, której spirale byly zwrócone w prawa strone. Muszla ta nie miala sobie równych na tym swiecie. Inny bóg Indra podarowal Buddzie kolo Dharmy o tysiacu szprychach.
11. Obrócenie kolem Dharmy
Po pierwszych siedmiu tygodniach, które minely od czasu oswiecenia, Budda udal sie do Parku Jeleni, na rubiezach miasta Varanasi. Tam poruszyl kolem Dharmy po raz pierwszy, nauczajac o Czterech Szlachetnych Prawdach.
Jego pierwszymi uczniami byli glównie bogowie i zwierzeta takie jak antylopy i jelenie oraz pieciu ludzi, którzy byli jego towarzyszami na poczatku ascetycznych praktyk.
Drugi obrót kolem Dharmy mial miejsce w miejscowosci Radzgir, gdzie Budda przekazal nauki Pradzniaparamity, natomiast trzeci obrót, w którym wyjasnil nature Buddy, mial miejsce w wielu innych miejscach. Wszystkie trzy obroty kolem Dharmy traktuje sie jako jeden czyn.
12. Wejscie w Parinirwane
Budda wszedl w Parinirwane w wieku 84 lat w Kuszinagara. Odszedl poza dwubiegunowosc cyklu odrodzin (Samsary) i wyzwolenia Arhatów (Nirwany). Jest to dwanascie czynów Buddy. Zamanifestowal je, zeby ustanowic polaczenie ze swiatem ludzi. Pokazal ludzkim istotom sciezke, dzieki której moga wyzwolic sie ze swiata uwarunkowanej egzystencji.
(zródlo: "Buddhism Today" 1/1996 tlumaczyl Jarek Wierny)
Yeshe1