Kiedy dziecko powinno trafić do logopedy?
Zainteresowanie moje wadami wymowy wynikało z obserwacji dzieci, które podejmowały naukę w klasie pierwszej i miały spore problemy z poprawną wymową.
Jak wykazują badania, w grupie sześciolatków stwierdza się ok. 30% dzieci z nieprawidłowościami wymowy. Statystyki podają, że mniej więcej co trzecie dziecko w przedszkolu wymaga szczególnej i zindywidualizowanej opieki. Skala zjawiska ma raczej tendencje rosnące.
Podstawowym środowiskiem kształtowania, myślenia i mowy dziecka jest rodzina. Rozwój tych funkcji przebiega tu samorzutnie w związku z różnorakimi sytuacjami dnia powszedniego. Ale nie każda rodzina dobrze spełnia tę funkcję. Częstokroć rodzice, a zwłaszcza dziadkowie, sami przyczyniają się do powstania zaburzeń mowy przez zbytni liberalizm, a nawet tzw. spieszczanie.
Podejmując pracę nad rozwojem, doskonaleniem i korygowaniem mowy dziecka trzeba przede wszystkim samemu mówić prawidłowo.
Rozwój mowy jest uwarunkowany genetycznie, zależy od wrodzonych właściwości organizmu człowieka, ale możliwy jest jedynie kontakcie ze środowiskiem społecznym, z innymi ludźmi. Jest to proces, w którym współgrają czynniki biologiczne i społeczne.
Według L. Kaczmarka w rozwoju mowy wyodrębnia się cztery okresy
· okres melodii ( O – 1 r. ż.)
· okres wyrazu (1 – 2 r. ż.)
· okres zdania (2 – 3 r. ż.)
· okres swoistej mowy dziecięcej (3 – 7 r. ż.)
Mówienie jest sprawnością i trzeba się jej uczyć, tak jak wszelkich innych sprawności. Mowa wytwarza się dzięki skoordynowanej aktywności muskulatury języka, warg, gardła, podniebienia, krtani i płuc. Do rozwoju i koordynacji poszczególnych części wchodzących w skład skomplikowanego narządu mowy potrzebny jest pewien okres i aktywne ćwiczenia.
Tempo i dynamika rozwoju dzieci w wieku przedszkolnym są bardzo nierównomierne, a co za tym idzie, różnice w poziomie rozwoju poszczególnych dzieci są znaczne. W grupie przedszkolnej znajdują się dzieci z różnymi problemami rozwojowymi, które niejednokrotnie wymagają indywidualnego programu wspomagającego.
O wadach wymowy mówimy wtedy, gdy odbiega ona od normy fonetycznej ogólnie przyjętej w danym języku.
Dzieci w przedszkolu lub młodszych klasach przejawiają najczęściej:
§ Kłopoty artykulacyjne wynikające z naśladownictwa złego wzoru mowy, trudności motoryczne, nieprawidłowe nawyki utrwalone w okresie kształtowania się mowy (dyslalie): seplenienie, reranie, nieprawidłowe wymawianie „k”, „g”, nosowanie
- seplenienie to nieprawidłowa wymowa głosek s,z,c, dz,sz ,rz,cz,dż,ś,ź,ć, dź. Jedną z odmian seplenienia jest seplenienie międzyzębowe spotyka się również seplenienie wargowo-zębowe, przyzębowe oraz świszczące.
- reranie to nieprawidłowa realizacja głoski „r”, głoska ta może być wymawiana jako l, j, rl, r języczkowe lub opuszczana
- nieprawidłowa wymowa głosek „k”, „g”, które są wynikiem nieprawidłowej pracy języka
- nosowanie zachodzi wówczas, gdy głoski nosowe są wymawiane jak głoski ustne lub odwrotnie
§ Opóźnienie rozwoju słowno- pojęciowego
- dziecko ma ubogi słownik
- mówi mało i trudno nawiązuje kontakt słowny
- buduje zdania niepełne i niegramatyczne
- nie rozumie wielu pojęć
- ma trudności w analizie słuchowej
- jest nieśmiałe i zahamowane
§ brak dźwięczności w realizacji głosek dźwięcznych, wynikające z zaburzenia słuchu fonematycznego
- brak głosek dźwięcznych b, d, g, w, z, ż, ź
- mylenie głosek dźwiękopodobnych, np. c-s, sz-cz,
- duże trudności w pisowni powyższych dźwięków
§ zniekształcenia niektórych głosek spowodowane niedosłuchem
§ jąkanie funkcjonalne wynikające z różnych przyczyn, np. z zaburzeń koordynacji narządów: oddechowego, fonacyjnego i artykulacyjnego
- powtarzanie sylab wyrazu
- napięcia mięśniowe, zahamowanie wypowiedzi
- oddech krótki przerywany lub zatrzymany
Warto zauważyć, że wczesne rozpoznanie i dobrze prowadzone zajęcia mogą wyrównać defekty rozwojowe i usunąć trudności w nauce szkolnej.
Maria Kuczko
SP. 3 Środa Wielkopolska
Bibliografia:
Demel G. Minimum logopedyczne nauczyciela przedszkola. WSiP Warszawa 1998 r.
Chmielewska E. Zabawy logopedyczne nie tylko. Kielecka Oficyna Wydawnicza MAC. Kielce 1997 r.
Bartkowska T. Rozwój mowy dziecka przedszkolnego. PZWS. Warszawa 1968 r.
Antos D. , Demel G. , Styczek I. Jak usuwać seplenienie i inne wady wymowy. WSiP Warszawa 1978 r.
Karczmarek L. Nasze dziecko uczy się mowy. Wydawnictwo Lubelskie Lublin 1988 r.
RIGHTLEFT444