postepowanie_sciaga.doc

1.                          Pojęcie kompetencji administracyjnej i wyłączność kompetencyjna organów administracyjnych

Kompetencja jest to zdolność prawna organu do rozpoznawania i rozstrzygania – czyli załatwiania określonego rodzaju spraw w postępowaniu administracyjnym, jest to prawo i obowiązek działania organu w określonej formie.

Kompetencję administracyjną organu administracji publicznej określa właściwość:

·                  Rzeczowa – dotyczy kategorii spraw

·                  Miejscowa – dotyczy przestrzeni działania organu

·                  Instancyjna – rozstrzyga który stopień organu jest właściwy do załatwienia sprawy

·                  Funkcjonalna – który z wewnętrznych organów jest właściwy do załatwienia sprawy

Dla urzeczywistniania zasady kompetencyjności w prawie administracyjnym istotne znaczenie ma dyrektywa przestrzegania z urzędu właściwości przez organy administracji publicznej w postępowaniu.

2.                          Rodzaje działań administracyjnych i przykłady czynności opartych o kompetencję administracyjną

·               czynności faktyczne (oświadczenia wiedzy na temat określonego stanu faktycznego lub okoliczności prawnych, potwierdzenia zdarzenia, prowadzenie rejestrów, kartotek, doręczanie pism) i czynności prawne (jej celem jest wywołanie skutku prawnego – np.. decyzja o wywłaszczeniu)

·               czynności władcze (podatki np. za psa) i niewładcze (działania zawiadowcze – środki prawa cywilnego)

·               działania wykonawcze i organizatorskie (organizacja akcji społecznych, udzielanie świadczeń materialnych)

·               policja administracyjna (inspekcja, nadzór, prokurator – przestrzeganie prawa), reglamentacja, usługi publiczne (baseny, parki), administracja infrastruktury (budowa dróg)

·               stosowanie prawa (wydawanie decyzji, postanowień,..) i kontrola przestrzegania prawa (uprawnieni pracownicy mają prawo kontroli np. policja administracyjna, PIP, NIK..)

3.                          Stosowanie prawa administracyjnego a kontrola przestrzegania prawa administracyjnego

Stosowanie prawa to proces ustanawiania na podstawie ogólnej normy indywidualnych i konkretnych uprawnień/obowiązków strony. Odbywa się w 4 etapach:

·               wyjaśnienie i ustalenie stanu faktycznego

·               wykładnia i ustalenie stanu ustawowego

·               subsumcja (dowiedź na pytanie czy stan faktyczny odpowiada przewidzianemu w ustawie)

·               określenie następstwa prawnego i wydanie decyzji zawierającej wprowadzoną na podstawie ustalonego stanu rzeczy i normy prawnej konkluzje

Zgodnie z potocznym pojęciem kontroli powiedzieć można, że kontrola przestrzegania prawa administracyjnego polega na:

·                            zbadaniu istniejącego stanu rzeczy

·                            porównaniu stanu istniejącego ze stanem normatywnym (zbadaniu stanu realizacji obowiązków oraz zbadaniu warunków korzystania z uprawnień), czasem także na ustaleniu przyczyn rozbieżności (najczęściej jednak odpowiedzialność w prawie administracyjnym ma charakter obiektywny);

·                            sformułowaniu zaleceń w przypadku rozbieżności – zastosowaniu środków przymusu mających na celu wykonanie obowiązków lub nieprzekraczanie granic korzystania z uprawnień

4.                          Pojęcie i rodzaje aktów administracyjnych

Akt administracyjny – Aktem administracyjnym jest władcze działanie prawne organu administracji, skierowane na wywołanie konkretnych, indywidualnie oznaczonych skutków prawnych. Akt musi być wydany w oparciu o przepis prawny, przez organ właściwy – uprawniony do wydania aktu, musi być w odpowiedniej formie.

·               zewnętrzne i wewnętrzne

·               osobowe i rzeczowe

·               deklaratoryjne i konstytutywne

·               uznaniowe i w pełni związane

·               jednostronne i dwustronne

·               sformalizowane i tzw. rozstrzygnięcia bezpośrednie (bezpośrednio obowiązujące, nieformalne)

5.                          Ugoda administracyjna

Sprawy, w których uczestniczą strony o spornych interesach, mogą być załatwiane w drodze ugody sporządzonej przed organem administracji publicznej. Zawierana wyłącznie w indywidualnej sprawie. Po jej zatwierdzeniu zastępuje decyzję.Organ administracji publicznej, przed którym toczy się postępowanie w sprawie, powinien w tych przypadkach podejmować czynności skłaniające strony do zawarcia ugody, chyba że przepisy prawa nie dopuszczają możliwości ugodowego załatwiania sprawy.

6.                          Proces decyzyjny w administracji a wydawanie decyzji administracyjnych

Proces podejmowania decyzji jest sformalizowany przez przepisy proceduralne, które regulują tryb stosowania prawa materialnego

·               podstawa prawna (norma pośrednio kształtująca sytuację prawną adresata)

·               organy administracyjne jako podmioty stosujące prawo wobec strony

·               przedmiot stosowania czyli sprawa administracyjna

·               formalizm procesowy

organizacja procesu decyzyjnego

-udział administracji w sprawowaniu władzy – tzw. polityki ekspertyz

Mechanizmy decydowania:

- określenie problemu decyzyjnego (o co chodzi)

- jakie cele chcemy osiągnąć

- warianty – alternatywy

- określenie ograniczeń

- skutek decyzji

Etapy stosowania prawa:

·               ustalenie stanu faktycznego – na podstawie określonych materiałów i reguł dowodowych

·               ustalenie stanu prawnego – przepis, źródła prawa, jego wykładnia

·               subsumcja – określenie stopnia adekwatności – na ile stan faktyczny wyczerpuje przepis prawa

·               następstwa prawne i wydanie decyzji

7.                          Pojęcie i geneza postępowania administracyjnego

Postępowanie administracyjne jest ogół czynności procesowych organu administracyjnego i stron zmierzających do wydania aktu administracyjnego

v            Państwo policyjne:

-                wola panującego najwyższym prawem

-                zhierarchizowany aparat biurokratyczny ustalający swobodnie i jednostronnie zasady dla poddanych

-                rekurs hierarchiczny, via gratiae i ochrona praw słusznie nabytych

v            Państwo prawne:

-                normy prawne dwustronnie obowiązujące stanowione przez parlament i w ramach delegacji ustawodawczej

-                odwołanie i gwarancje proceduralne przejmowane z postępowania sądowego

-                powstanie sądownictwa administracyjnego dla ochrony publicznych praw podmiotowych z wyjątkiem uznania administracyjnego

-                kodyfikacja postępowania administracyjnego

8.                          Systematyka procedur administracyjnych a rodzaje postępowań unormowanych w k.p.a.

Systematyka procedur administracyjnych:

·               postępowanie jurysdykcyjne – wydawanie decyzji, orzekanie o prawach i obowiązkach w sprawach indywidualnych

- postępowanie administracyjne ogólne

- postępowanie odrębne, szczególne (celne, podatkowe,..)

- postępowanie wykonawcze - egzekucja w administracji

·               postępowanie uproszczone(w sprawach wydawania zaświadczeń, skarg i wniosków) – rozstrzyganie spraw kompetencyjnych pomiędzy organami administracyjnymi

postępowanie specjalne – kontrolne, nadzorcze

·               postępowanie przed sądem administracyjnym

stosunki sporne – warunki powstawania decyzji

·               Inne procedury:

- postępowanie mandatowe

- czynności śledcze

- postępowanie karno skarbowe…..

Wielość procedur administracyjnych – kpa, ordynacja podatkowa..

9.                          Podmiotowy zakres stosowania i zasada powszechności k.p.a.

·               Zakres podmiotowy - stosowane jest przez organy administracji publicznej, a także organy państwowe i inne podmioty, jeżeli z mocy prawa lub na podstawie porozumień są one powołane do załatwiania spraw indywidualnych rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnych

·               Zasada powszechności ogólnego postępowania administracyjnego - jeżeli nie podaje się o jaki rodzaj postępowania chodzi, to jest to postępowanie administracyjne ogólne, tzn. stosowane jest zawsze, jeżeli przepis prawa powołuje się ogólnie na przepisy o postępowaniu administracyjnym

10. Droga administracyjna a droga sądowa w sprawach indywidualnych

1. Krytrium   organów   państwowych   w   prawie    procesowym

od drogi sądowej są

                              * sądy powszechne  * rejonowy  *  okręgowy  * apelacyjny

wg organizacyjne  * sądy rejonowy  *  okręgowy  *najwyższy (kasacja w innym składzie)

sądy szczególne     *wojskowe * administracyjne   *  najwyższy

od drogi adm.   są    sądy adm .-   do 2004r. dopuszczalne były spory kompetencyjne

Droga  sądowa

2.  Domniemanie   właściwośći   sądów   powszechnych

dotyczy spraw indywidualnych, pojedynczych

co do zasady sądy powszechne, chyba, że przepisy prawa wyraźnie wskazują inne sądy

nie można domniemywać kompetencji organów

3.  Domniemanie   sprawy   cywilnej

w ustawodawstwie zwykłym podanie do sądu powszechnego , jeśli ten jako właściwy skieruje do organu adm. , to ten nie może odmówić  i  odwrotnie.

Gdy właściwego organu nie da się ustalić to sprawa trafia do sądu.

Droga  adm

4. Wyłączność   kompetencyjna   organów   adm

organy są właściwe o tyle o ile mają wprost wyrażone upoważnienie

nie ma działania poza kompetencjami

5. Wyczerpanie    drogi   adm.    i    prawo   do   sądu

strona może skorzystać z drogi sądowej  (kontrola legalności)

droga sądowa  -  bezpośrednio

  - po wyczerpaniu drogi adm.

  - jest prawem absolutnym

  - nie może być ograniczana

  - stan wojenny   (tryb doraźny , b. uproszczony)

11. Pojęcie sprawy administracyjnej

Sprawą administracyjną jest zespół okoliczności prawnych i faktycznych, w których organ administracji publicznej stosuje normę prawa administracyjnego w celu ustanowienia po stronie określonego podmiotu (podmiotów) sytuacji prawnej w postaci udzielenia żądanego uprawnienia albo w postaci obciążenia z urzędu obowiązkiem, czyli stan faktyczny możliwy do ukształtowania ze względu na obowiązującą normę prawa administracyjne.

12. Struktura postępowania administracyjnego w k.p.a. (tryby i fazy)

Tryby i fazy postępowania administracyjnego

·         postępowanie zwykłe

- postępowanie przed organem I instancji (wszczęcie postępowania, postępowanie wyjaśniające, rozstrzygające)

- postępowanie odwoławcze (wszczęcie, wyjaśnianie, rozstrzyganie)

·         postępowanie nadzwyczajne

- wznowienie postępowania (wszczęcie, rozstrzygnięcie)

- postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności (wszczęcie, wyjaśnienie, rozstrzygnięcie)

- postępowanie mające na celu uchylenie lub zmianę decyzji ostatecznej lub stwierdzenie jej wygaśnięcia

13. Zasada ogólna praworządności polega na tym, że organy prowadzące postępowanie obowiązane są działać na podstawie przepisów prawa (walor legalizmu administracji publicznej czy formalizmu procesowego w implementacji norm pośrednio kształtujących sytuację prawną adresata, niedający podstaw do rozwijania twórczej aktywności w procesie stosowania prawa), w toku postępowania powinny zapobiegać naruszeniom prawa przez uczestników postępowania (rola strażnika praworządności łącznie z ryzykiem przypisania negatywnych konsekwencji nieprzestrzegania prawa przez uczestników postępowania) oraz pogłębiać świadomość i kulturę prawną obywateli (materialny wymiar konstytucyjnego obowiązku przestrzegania prawa, warunkujący zewnętrzny format skuteczności władzy publicznej).

Pojęcie „przepisy prawa” oznacza przepisy powszechnie obowiązującego prawa administracyjnego, zwłaszcza materialnego i procesowego, ale także przepisy powszechnie obowiązujące w innych gałęziach prawa, o ile stanowią normatywną podstawę stosowania prawa w drodze postępowania administracyjnego

14. Zasada uwzględniania z urzędu interesu społecznego i słusznego interesu obywateli nakłada na organy administracji publicznej, prowadzące sprawy indywidualne, rozstrzygane w drodze decyzji administracyjnej, powinność harmonizacji czy też wyważania tych interesów, jeżeli są one, po zidentyfikowaniu ich treści, ze sobą sprzeczne, przy założeniu braku dominacji jednej z tych instytucji nad drugą. Zauważyć również trzeba, że sformułowanie „interes społeczny” jest niedookreślone i powinno być interpretowane w trakcie konkretnego postępowania na tle potrzeb i korzyści jednostkowych w konwencji studium przypadku.

Omawiana zasada w zestawieniu z zasadą praworządności warunkuje problem relacji kategorii prawnych – legalizm a celowość działania w postępowaniu administracyjnym i decyzji administracyjnej jako akcie kończącym to postępowanie.

15. Zasada Ogólna prawdy obiektywnej organy administracji publicznej „podejmują wszelkie kroki niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy”.

Organ administracji publicznej jest obowiązany zebrać i rozpatrzyć materiał dowodowy w toku postępowania wyjaśniającego tak, aby ustalone okoliczności faktyczne sprawy były zgodne z rzeczywistym stanem rzeczy (prawdą materialną). Nie jest on przy tym związany inicjatywą dowodową uczestników postępowania, albowiem ciężar dowodu i uznanie danych faktów za udowodnione w sprawach administracyjnych, rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnych, spoczywa na organie prowadzącym postępowanie, jakby na zasadzie metody śledczej czy regule oficjalności, która płynie z charakteru kompetencji administracyjnej. Z jej charakteru nie wynika jednak, aby tzw. ciężar przytoczenia (onus proferendi) spoczywał jedynie na organie administracji publicznej, albowiem przytoczenie okoliczności faktycznych w postaci twierdzeń należy, w zależności od typu sprawy, zarówno do wnioskodawcy, jak i organu.

W tym kontekście wspomnieć można o zasadzie prawdy formalnej, niemającej co prawda na ogół zastosowania w procedurach w administracji, lecz której praktyczne przejawy często zauważamy w życiu codziennym. Jej istota sprowadza się do założenia, że akt stosowania prawa lub inne orzeczenie organu państwowego ma być wydane na podstawie okoliczności faktycznych wynikających z akt sprawy, niezależnie od rozbieżności z rzeczywistym stanem rzeczy. Zasada ta wiąże się najczęściej z kontradyktoryjnym (spornym) charakterem sprawy będącej przedmiotem procesu stosowania prawa i zasadą rozporządzalności (dyspozycyjności) tym procesem przez strony sporu, na których spoczywa ciężar gromadzenia materiału dowodowego.

16. Zasada pogłębiania zaufania obywateli do organów Państwa wyraża wartości społeczno-polityczne, będące ważnymi składowymi konstrukcji demokratycznego państwa prawa, które na gruncie postępowania administracyjnego przybierają postać postulatów i dyrektyw warunkujących „powagę urzędu”. Dotyczą one ścisłego przestrzegania prawa, respektowania praw i wolności człowieka i obywatela oraz przyjmowania domniemania na rzecz takich wolności i praw, przewidywalności poczynań organów administracji publicznej wobec danego kręgu osób i określonych sytuacji, ujednolicania praktyki administracyjnej, w tym zwłaszcza wykonywania kompetencji administracyjnych na podstawie uznania administracyjnego i uprawnień dyskrecjonalnych, profesjonalnych i etycznych zachowań organów i urzędników dokonujących czynności w sprawie, sprawiedliwości i równości zarówno w aspekcie merytorycznym, jak i proceduralnym, oraz ochrony praw nabytych w drodze ostatecznej decyzji administracyjnej.

17. Zasada ogólna informowania uczestników o postępowaniu nakłada na organy administracji publicznej zróżnicowane podmiotowo obowiązki, mające na celu „równoważenie potencjałów” czy „wyrównywanie szans” stron proceduralnego stosunku administracyjno-prawnego. W stosunku do obligatoryjnych uczestników postępowania (stron) organy administracji publicznej są obowiązane do należytego i wyczerpującego informowania ich o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania administracyjnego. Organy czuwają również nad tym, aby strony nie poniosły szkody z powodu nieznajomości prawa i w tym celu udzielają im niezbędnych wyjaśnień i wskazówek.

Bezczynność organu administracji publicznej w tym względzie stanowi rażące naruszenie prawa.

W stosunku zaś do pozostałych uczestników postępowania organy procedujące sprawy indywidualne, rozstrzygane w drodze decyzji administracyjnej udzielają im niezbędnych wyjaśnień i wskazówek, aby strony nie poniosły szkody z powodu nieznajomości prawa.

Tym samym w sferze okoliczności faktycznych postępowanie administracyjne ogólne charakteryzuje się względną jawnością. Nie mamy tu do czynienia z tzw. jawnością zewnętrzną. Inaczej mówiąc, postępowanie, za wyjątkiem pewnego fragmentu – rozprawy administracyjnej, nie jest dostępne dla publiczności.

18. Z...