Rozpozadzenie rady ministrów.docx

Dz.U.90.81.473

ROZPORZĄDZENIE
MINISTRA PRZEMYSŁU
z dnia 8 października 1990 r.

w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać urządzenia elektroenergetyczne w zakresie ochrony przeciwporażeniowej.
(Dz. U. z dnia 26 listopada 1990 r.)

Na podstawie art. 6 ust. 2 ustawy z dnia 24 października 1974 r. - Prawo budowlane (Dz. U. Nr 38, poz. 229, z 1981 r. Nr 12, poz. 57, z 1983 r. Nr 44, poz. 200 i 201, z 1984 r. Nr 35, poz. 185 i 186, z 1987 r. Nr 21, poz. 124, z 1988 r. Nr 41, poz. 324 i z 1990 r. Nr 34, poz. 198) zarządza się, co następuje:

§ 1. Ustala się:

1) warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać urządzenia elektroenergetyczne o napięciu znamionowym nie wyższym niż 1 kV w zakresie ochrony przeciwporażeniowej, stanowiące załącznik nr 1 do rozporządzenia,

2) warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać urządzenia elektroenergetyczne o napięciu znamionowym wyższym niż 1 kV w zakresie ochrony przeciwporażeniowej dodatkowej, stanowiące załącznik nr 2 do rozporządzenia.

§ 2. 1. Warunki techniczne, o których mowa w § 1, stosuje się przy budowie nowych oraz przy przebudowie i modernizacji istniejących urządzeń elektroenergetycznych, z wyjątkiem urządzeń:

1) w podziemiach kopalń i w nadziemnych obiektach budowlanych, związanych siecią elektroenergetyczną,

2) ruchomych, urabiających i zwałujących oraz przenośników taśmowych - w kopalniach odkrywkowych, składowiskach i kamieniołomach,

3) wojskowych polowych,

4) w sieci i podstacji trakcji elektrycznej kolejowej i miejskiej oraz taboru kolejowego i trakcji miejskiej,

5) zasilających i odbiorczych, znajdujących się w strefie oddziaływania trakcji elektrycznej kolejowej,

6) zasilających telekomunikacji, licząc od zacisków wejściowych siłowni zasilanych napięciem 220/380 V ze wspólnej sieci elektroenergetycznej,

7) na stanowiskach prób (pomiarów) w laboratoriach,

8) prądu stałego o napięciu znamionowym wyższym niż 1 kV,

9) jednostek pływających morskich i śródlądowych,

10) statków powietrznych,

11) pojazdów mechanicznych ruchu drogowego,

12) latarni morskich i znaków nawodnych.

2. Warunków technicznych, o których mowa w § 1, nie stosuje się do ochrony zwierząt przed porażeniem prądem elektrycznym.

§ 3. Warunki techniczne, o których mowa w § 1, nie mają zastosowania do urządzeń elektroenergetycznych, dla których założenia techniczno-ekonomiczne inwestycji lub dokumentacja jednostadiowa zostały zatwierdzone lub będą zatwierdzone w ciągu 3 miesięcy od dnia wejścia w życie rozporządzenia.

§ 4. Tracą moc:

1) rozporządzenie Ministra Górnictwa i Energetyki oraz Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 30 stycznia 1976 r. w sprawie niektórych warunków technicznych, jakim powinna odpowiadać ochrona przeciwporażeniowa w urządzeniach elektroenergetycznych o napięciu do 1 kV (Dz. U. Nr 6, poz. 31),

2) zarządzenie Ministra Górnictwa i Energetyki oraz Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 5 października 1966 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinna odpowiadać ochrona przeciwporażeniowa w urządzeniach elektroenergetycznych o napięciu wyższym niż 1 kV (Dziennik Budownictwa Nr 17, poz. 70),

3) zarządzenie Ministra Górnictwa i Energetyki oraz Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 31 grudnia 1968 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinna odpowiadać ochrona przeciwporażeniowa w urządzeniach elektroenergetycznych o napięciu do 1 kV (Dziennik Budownictwa z 1969 r. Nr 4, poz. 13 i Nr 6, poz. 22, z 1971 r. Nr 4, poz. 14, Nr 7, poz. 28 i Nr 10, poz. 35, z 1974 r. Nr 3, poz. 6 oraz Dz.U. z 1976 r. Nr 6, poz. 31).

§ 5. Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

Załącznik nr 1 WARUNKI TECHNICZNE, JAKIM POWINNY ODPOWIADAĆ URZĄDZENIA ELEKTROENERGETYCZNE O NAPIĘCIU ZNAMIONOWYM NIE WYŻSZYM NIŻ 1 KV W ZAKRESIE OCHRONY PRZECIWPORAŻENIOWEJ

I. Przepisy ogólne

§ 1. Użyte w niniejszym załączniku określenia oznaczają:

1) część czynna - żyłę przewodu lub inną część przewodzącą prąd elektryczny, znajdującą się w czasie normalnej pracy pod napięciem, w tym także przewód neutralny N, z wyjątkiem przewodu ochronno-neutralnego PEN,

2) części jednocześnie dostępne - części czynne, części przewodzące dostępne, części przewodzące obce, przewody ochronne, wyrównawcze i uziomy, które znajdują się w zasięgu ręki,

3) część przewodzącą dostępna - przedmiot przewodzący lub część przewodzącą urządzenia, znajdujące się w zasięgu ręki, oddzielone od części czynnych jedynie izolacją roboczą, mogące znaleźć się w warunkach zakłóceniowych pod napięciem,

4) część przewodząca obca - przedmiot przewodzący lub część przewodząca, nie będącą częścią urządzenia elektrycznego, mogące znaleźć się pod napięciem,

5) miejsce dostępne - miejsce, na które można wejść bez korzystania z przedmiotów pomocniczych, jak np, drabiny, słupołazy,

6) napięcie dotykowe - napięcie, które występuje w warunkach normalnych lub może pojawić się w warunkach zakłóceniowych pomiędzy dwoma częściami jednocześnie dostępnymi, nie należącymi do obwodu elektrycznego,

7) Ochrona przeciwporażeniowa podstawowa (ochrona przed dotykiem bezpośrednim) - ochronę zapobiegającą niebezpiecznym skutkom dotknięcia części czynnych,

8) ochrona przeciwporażeniowa dodatkowa (ochrona przed dotykiem pośrednim) - ochronę zapobiegającą niebezpiecznym skutkom dotknięcia części przewodzących, dostępnych w wypadku pojawienia się na nich napięcia w warunkach zakłóceniowych,

9) przewód neutralny N - przewód roboczy wyprowadzony z neutralnego punktu układu sieciowego,

10) przewód ochronny PE - przewód stanowiący element zastosowanego środka ochrony przeciwporażeniowej, do którego przyłącza się części przewodzące dostępne i części przewodzące obce w celu objęcia ich ochroną przeciwporażeniową dodatkową,

11) przewód ochronno-neutralny PEN - przewód spełniający jednocześnie funkcję przewodu ochronnego PE i przewodu neutralnego N,

12) przewody skrajne - przewody fazowe przy prądzie przemiennym oraz przewody dodatni i ujemny przy prądzie stałym,

13) przewód uziomowy - przewód łączący uziom z przewodem ochronnym PE lub zaciskiem probierczym uziomowym,

14) stopień ochrony urządzeń IP2X, IP4X - stopnie ochrony urządzeń, dobrane według PN/79/E-08106 "Obudowy urządzeń elektroenergetycznych. Stopnie ochrony. Podział, wymagania i badania",

15) zasięg ręki - dostępny wokół człowieka obszar w kształcie walca, o średnicy 2,5 m, rozciągający się 2,5 m ponad poziomem ustawienia stóp i 1,25 m poniżej tego poziomu.

§ 2. 1. Napięcie robocze lub dotykowe uważa się za bezpieczne, jeżeli w określonych warunkach środowiskowych nie przekracza wartości napięcia bezpiecznego UL[,] podanego w tabeli nr 1.

Tabela nr 1

[1)] Napięcie bezpieczne UL jest to największa bezpieczna wartość napięcia roboczego lub dotykowego, utrzymująca się długotrwale w określonych warunkach oddziaływania otoczenia.

[2)] Warunki środowiskowe 1 są to takie warunki, w których rezystancja ciała ludzkiego w stosunku do ziemi wynosi co najmniej 1000 ŕ.

[3)] Warunki środowiskowe 2 są to takie warunki, w których rezystancja ciała ludzkiego w stosunku do ziemi wynosi mniej niż 1000 ŕ.

2. W wypadku występowania szczególnych warunków środowiskowych, np. zanurzenia ciała w wodzie, pracy wewnątrz zbiorników metalowych, należy zastosować niższe napięcia bezpieczne od podanych w tabeli nr 1, ustalone w drodze indywidualnej analizy zagrożenia porażeniem prądem elektrycznym.

§ 3. 1. W urządzeniach elektroenergetycznych o napięciu znamionowym nie wyższym niż 1 kV ochronę przeciwporażeniową należy zapewnić przez zastosowanie:

1) napięć bezpiecznych albo

2) ochrony przeciwporażeniowej podstawowej oraz co najmniej jednego z następujących środków ochrony przeciwporażeniowej dodatkowej:

a) zerowania,

b) uziemienia ochronnego,

c) sieci ochronnej,

d) wyłączników przeciwporażeniowych różnicowo-prądowych,

e) separacji odbiorników,

f) izolacji stanowiska,

g) izolacji ochronnej.

2. Dopuszcza się:

1) niestosowanie ochrony przeciwporażeniowej:

a) w obwodach roboczych (głównych obwodach prądowych) urządzeń spawalniczych, elektrotermicznych i elektrochemicznych, jeżeli ochrona taka, ze względów technologicznych lub eksploatacyjnych, nie może być wykonana i zastosowano inne ochronne środki techniczne i organizacyjne, skutecznie ograniczające prawdopodobieństwo porażenia,

b) w urządzeniach laboratoryjnych, jeżeli przy użytkowaniu i obsłudze urządzeń są stale obecne co najmniej dwie osoby i jeżeli urządzenia te są zabezpieczone przed dostępem osób nie upoważnionych,

c) w urządzeniach iskrobezpiecznych,

2) zastosowanie innych technicznie uzasadnionych środków ochrony przeciwporażeniowej niż wymienione w niniejszym załączniku, jeżeli środki te zapewnią ochronę przeciwporażeniową w stopniu nie mniejszym niż środki określone w tym załączniku,

3) stosowanie w urządzeniach podlegających stałemu nadzorowi wyłączników przeciwporażeniowych w innych układach niż różnicowoprądowe, pod warunkiem że zapewnią one co najmniej taką samą skuteczność i zakres ochrony.

§ 4. Ochrony przeciwporażeniowej dodatkowej można nie stosować do:

1) odcinków rur metalowych lub innych osłon przewodzących o długości do 2 m, zabezpieczających izolowane przewody przed uszkodzeniami mechanicznymi lub stanowiących przepusty przez ściany i stropy,

2) przepustów kablowych i przewodów oponowych,

3) uchwytów, obejmek, klamer i wieszaków metalowych, służących do zamocowania przewodów i kabli,

4) drobnych części metalowych, jak śruby i nity, przymocowanych do izolacyjnych części urządzenia,

5) metalowych płaszczy ochronnych rur izolacyjnych oraz przewodów płaszczowych, zainstalowanych w pomieszczeniach o wilgotności względnej nie przekraczającej 75 %,

6) metalowych osłon sprzętu instalacyjnego, np. łączników, gniazd wtyczkowych, puszek zaciskowych, opraw oświetleniowych i urządzeń znajdujących się w pomieszczeniach o wilgotności względnej nie przekraczającej 75 % oraz z nieprzewodzącą podłogą lub stanowiskiem,

7) metalowych osłon liczników i innych przyrządów w układach taryfowych, zainstalowanych w urządzeniach odbiorczych nieprzemysłowych, oraz tablic metalowych, na których przyrządy te są umieszczone,

8) stojaków dachowych i przyściennych oraz części konstrukcyjnych, służących do ich zamocowania i uszczelnienia - niedostępnych z ziemi,

9) wsporników izolatorów linii napowietrznych i połączonych z nimi części metalowych - niedostępnych z ziemi,

10) słupów stalowych i żelbetowych, na których nie ma innych urządzeń elektroenergetycznych oprócz przewodów zawieszonych na izolatorach lub znajdują się, niedostępne z ziemi, urządzenia elektroenergetyczne, oddzielone od słupa izolacją dodatkową,

11) metalowych drzwi wejściowych do pomieszczeń dostępnych tylko dla osób upoważnionych, metalowych osłon złączy kablowych, tablic rozdzielczych i innych elementów osadzonych w ścianie z cegły lub z betonu,

12) metalowych ram okiennych i ościeżnic drzwiowych,

13) trzonów izolatorów,

14) metalowych konstrukcji wsporczych kabli i przewodów mających zewnętrzną powłokę izolacyjną, umieszczonych na wydzielonych trasach kopalni odkrywkowych,

15) półek i wsporników kablowych.

§ 5. 1. Ochroną przeciwporażeniową należy obejmować całe urządzenia, z tym że dobór środków dla ich części lub poszczególnych urządzeń powinien być dostosowany do warunków środowiskowych i rodzaju urządzeń.

2. Przy doborze środków ochrony przeciwporażeniowej w danym obiekcie należy ograniczać ich różnorodność oraz zapobiegać możliwości występowania niepożądanych oddziaływań wzajemnych.

§ 6. 1. Instalowanie urządzeń elektroenergetycznych w budynku wymaga ułożenia przewodu wyrównawczego głównego lub zastosowania zacisku wyrównawczego łączącego ze sobą następujące części przewodzące, w celu wyrównania ich potencjałów:

1) przewody ochronne, uziemione przewody neutralne oraz wszystkie wprowadzone do budynku przewody uziomowe, połączone z uziomami naturalnymi i sztucznymi, w tym piorunochronne, jeżeli odrębne przepisy nie stanowią inaczej,

2) części przewodzące obce:

a) rurociągi wodne,

b) rurociągi gazowe,

c) rurociągi centralnego ogrzewania,

d) dostępne elementy metalowe konstrukcji budynku, tory jezdne suwnic, estakady,

e) elementy metalowe innych instalacji.

2. Dopuszcza się nieprzyłączanie do przewodów wyrównawczych głównych przewodów uziomowych, przyłączonych do uziomów roboczych, jeżeli połączenie to uniemożliwiłoby działanie uziomu roboczego zgodnie z przeznaczeniem.

II. Urządzenia elektroenergetyczne o napięciu bezpiecznym

§ 7. 1. Urządzenia elektroenergetyczne o napięciu bezpiecznym powinny być zasilane z bezpiecznych źródeł o napięciu roboczym nie przekraczającym napięcia bezpiecznego UL w określonych warunkach środowiskowych i powinny być oddzielone elektrycznie, w sposób pewny, od innych obwodów elektroenergetycznych.

2. Za bezpieczne źródła zasilania, o których mowa w ust. 1, uważa się:

1) transformatory bezpieczeństwa lub przetwornice bezpieczeństwa,

2) baterie akumulatorów i zespoły prądotwórcze, o napięciu roboczym nie przekraczającym wartości napięcia bezpiecznego UL,

3) urządzenia elektroniczne wykonane w taki sposób, aby w razie wewnętrznego uszkodzenia napięcie na zaciskach wyjściowych nie mogło przekroczyć wartości napięcia bezpiecznego UL; napięcie wyższe dopuszcza się na zaciskach wyjściowych urządzenia elektronicznego pod warunkiem zapewnienia obniżenia tego napięcia w czasie określonym w tabeli nr 2 do wartości napięcia bezpiecznego przy dotyku części czynnej lub części przewodzącej dostępnej.

3. Urządzenia elektroniczne, o których mowa w ust. 2 pkt 3, nie mogą być zasilane z sieci napięcia wyższego od bezpiecznego napięcia UL poprzez autotransformatory, prostowniki, półprzewodniki lub inne urządzenia nie zapewniające elektrycznego oddzielenia od tej sieci.

4. Przenośne transformatory bezpieczeństwa lub przetwornice bezpieczeństwa powinny być urządzeniami klasy ochronności II, w których ochrona przeciwporażeniowa jest zapewniona przez zastosowanie izolacji o parametrach ograniczających do minimum możliwość porażenia prądem elektrycznym.

§ 8. 1. W celu zapewnienia elektrycznego oddzielenia urządzeń o napięciu bezpiecznym od innych obwodów elektroenergetycznych, w urządzeniach tych:

1) nie należy:

a) uziemiać części czynnych i łączyć ich z częściami czynnymi i przewodami ochronnymi innych obwodów,

b) wykonywać połączeń części przewodzących dostępnych z ziemią lub z przewodami ochronnymi i częściami przewodzącymi dostępnymi innych instalacji oraz z częściami przewodzącymi obcymi,

2) należy układać przewody obwodów oddzielnie w stosunku do obwodów o wyższym napięciu.

2. Dopuszcza się:

1) wykorzystywanie dla obwodów o napięciu bezpiecznym żył w przewodach wielożyłowych, w których inne żyły są przeznaczone dla obwodów o wyższym napięciu, pod warunkiem izolowania obwodów o napięciu bezpiecznym do najwyższego napięcia przewidzianego w przewodzie wielożyłowym, lecz nie niższego niż 500 V,

2) uziemienie i stosowanie połączeń z przewodami ochronnymi innego urządzenia obwodów o napięciu bezpiecznym, służących wyłącznie do sygnalizacji, sterowania lub telekomunikacji.

§ 9. W razie konieczności ułożenia przewodów obwodów o napięciu bezpiecznym i przewodów obwodów o wyższych napięciach na wspólnych konstrukcjach przewodzących lub w sposób stykający się ze sobą, należy zastosować jedno z następujących rozwiązań:

1) przewody obwodu o napięciu bezpiecznym powinny być izolowane do najwyższego napięcia przewidzianego dla przewodów układanych na wspólnej konstrukcji przewodzącej lub obok siebie, lecz nie niższego niż 500 V, albo

2) przewody obwodu o napięciu bezpiecznym powinny być osłonięte dodatkowym, poza własną izolacją roboczą, nieprzewodzącym płaszczem, albo

3) przewody obwodów o wyższych napięciach powinny być osłonięte uziemionym płaszczem lub uziemionym przewodzącym ekranem.

§ 10. 1. Wtyczki i gniazda wtyczkowe zastosowane w obwodach o napięciu bezpiecznym powinny odpowiadać następującym warunkom:

1) wtyczki nie mogą pasować do gniazd wtyczkowych obwodów o innych napięciach,

2) gniazda wtyczkowe powinny uniemożliwiać przyłączenie wtyczek odbiorników o innych napięciach,

3) gniazda wtyczkowe nie mogą być wyposażone w zaciski do przyłączania przewodów ochronnych.

2. Jeżeli napięcie znamionowe urządzeń elektroenergetycznych o napięciu bezpiecznym jest wyższe niż 25 V prądu przemiennego lub 60 V prądu stałego, wszystkie części czynne powinny być chronione przez zastosowanie osłony lub izolacji roboczej wytrzymującej w czasie 60 s napięcie probiercze 500 V przy 50 Hz.

III. Ochrona przeciwporażeniowa podstawowa

§ 11. Ochronę przeciwporażeniową podstawową urządzeń elektroenergetycznych o napięciu znamionowym nie wyższym niż 1 kV należy wykonać przez zastosowanie co najmniej jednego z następujących środków:

1) w pomieszczeniach i na terenach z urządzeniami elektroenergetycznymi, dostępnymi tylko dla osób upoważnionych, oraz w pomieszczeniach przemysłowych i na zewnątrz budynków - izolacji roboczej, osłon, barier i ogrodzeń przenośnych lub umieszczenie części czynnych poza zasięgiem ręki,

2) w pomieszczeniach nie wymienionych w pkt 1 - izolacji roboczej lub osłon.

§ 12. 1. Izolacja robocza zastosowana jako środek ochrony przeciwporażeniowej podstawowej urządzeń elektroenergetycznych powinna pokrywać całkowicie części czynne i powinna być tak wykonana, aby była trwale odporna na występujące w czasie eksploatacji oddziaływania mechaniczne, chemiczne, elektryczne i cieplne, a usunięcie jej było możliwe tylko przez zniszczenie.

2. W wyrobach fabrycznych dopuszcza się wykonanie izolacji roboczej przez zastosowanie żywic izolacyjnych i lakierów, pod warunkiem spełnienia przez nie wszystkich wymagań stawianych materiałom izolacyjnym i przeprowadzenia w tym zakresie odpowiednich prób.

§ 13. 1. Osłony zastosowane jako środek ochrony przeciwporażeniowej podstawowej powinny mieć wystarczającą w warunkach eksploatacyjnych trwałość dla zachowania wymaganego stopnia ochrony i odpowiedniej odległości od części czynnych urządzeń elektroenergetycznych. Usunięcie osłon powinno być możliwe tylko z użyciem odpowiednich narzędzi.

2. Nieizolowane części czynne urządzeń elektroenergetycznych powinny znajdować się wewnątrz osłon o stopniu ochrony co najmniej IP2X. Dopuszcza się stosowanie osłon, poza ich częściami poziomymi, o stopniu ochrony niższym niż IP2X, pod warunkiem zastosowania napisów ostrzegawczych, lamp sygnalizacyjnych lub innych równorzędnych środków.

§ 14. 1. Bariery i ogrodzenia przenośne i inne podobne urządzenia, zastosowane jako środek ochrony przeciwporażeniowej podstawowej, powinny być tak wykonane, aby zapobiegały nie zamierzonemu dotknięciu części czynnych chronionych urządzeń elektroenergetycznych w razie konieczności usunięcia w czasie eksploatacji innych środków ochronnych.

2. Urządzenia, o których mowa w ust. 1, mogą być usuwane bez użycia narzędzi, z tym że powinny być zabezpieczone przed nie zamierzonym usunięciem i wyposażone w napisy ostrzegawcze.

§ 15. 1. Ochrona przeciwporażeniowa podstawowa, polegająca na umieszczeniu urządzeń elektroenergetycznych poza zasięgiem ręki, powinna być tak wykonana, aby w zasięgu ręki nie znajdowały się części jednocześnie dostępne o różnych potencjałach.

2. Jeżeli części jednocześnie dostępne o różnych potencjałach są oddzielone od siebie osłoną (siatką, ekranem) o niższym stopniu ochrony niż IP2X, to zasięg ręki powinien być określony bez jej uwzględnienia.

IV. Ochrona przeciwporażeniowa dodatkowa

1. Zerowanie

§ 16. 1. Zerowanie, jako środek ochrony przeciwporażeniowej dodatkowej, polegający na połączeniu części przewodzących dostępnych z uziemionym przewodem ochronnym PE lub przewodem ochronno-neutralnym PEN i powodujący w warunkach zakłóceniowych samoczynne odłączanie zasilania, może być stosowne w urządzeniach prądu przemiennego o napięciu znamionowym nie przekraczającym 500 V i o układzie sieciowym TN, mającym punkt neutralny bezpośrednio uziemiony, a części przewodzące dostępne odbiorników mogą być połączone z tym punktem:

1) przewodem ochronnym PE (układ TN-S),

2) przewodem ochronno-neutralnym PEN (układ TN-C),

3) w części układu przewodem ochronnym PE, a w części układu przewodem ochronno-neutralnym PEN (układ TN-C-S).

2. Wszystkie części przewodzące dostępne powinny być przyłączone do przewodu ochronnego PE lub przewodu ochronno-neutralnego PEN sieci.

§ 17. 1. Charakterystyka urządzenia odłączającego napięcie i przekroje przewodów powinny być tak dobrane, aby w wypadku zwarcia pomiędzy przewodem skrajnym a przewodem ochronnym PE lub przewodem ochronno-neutralnym PEN albo częściami urządzeń objętych ochroną następowało samoczynne odłączenie zasilania w czasie nie dłuższym od podanego w tabeli nr 2, w zależności od napięcia pomiędzy przewodem skrajnym a ziemią i warunków środowiskowych.

Tabela nr 2