Historia_literatury_rosyjskiej_XX_wieku_drawicz.doc

Historia literatury rosyjskiej XX wieku

Grażyna Bobiiewicz

Andrzej Drawicz

Piotr Fast

Danuta Kułakowska

Florian Nieuważny Wiesława Olbrych Katarzyna Osińska Jerzy Szokalski Tomasz Tyczyński

w Wydawnictwo Naukowe PWN  Warszawa 2002

Otfcdke, obwolutę J *trony tytułowe projektowuła MARYNA WIŚNIRWSKA

Redukcja ANNA Kt;I)ZI()RKK

Indeks opracowała ANNA KĘDZIOREK

Redakcja techniczna LEONARD ZIELIŃSKI

Korekta Zespół

SPIS TREŚCI

Podręcznik akademicki dotowany przez Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu

Na okładce wykorzystano fragment obrazu

Pawła Fiłonowa „Bez tytułu (Miasto)", połowa lat 20.

Państwowe Muzeum Rosyjskie, Sankt Petersburg

Copyright © by Wydawnictwo Naukowe PWN Sp. z o.o. Warszawa 1997

ISBN 83-01-12224-2

Wydawnictwo Naukowe PWN SA (Ю-251 Warszawa, ul. Miodowa 10 Id. (O-prcfiks-22) 695-43-21 faks: (O-prefiks-22) 826-71-63 c-nuil: pwn(q?pwn.com.pl http://www.pwii.pl

Słowo wstępne — Andrzej Drawicz                    11

CZĘŚĆ I — LITERATURA LAT 1895-1929

Przełom modernistyczny                       19

U źródeł świadomości kryzysowej — Danuta Kułakowska . . .      19 Kultura, sztuka i życie towarzyskie — Grażyna Bobilewicz...     25

Ruch wydawniczy — 25; Prasa — 26; „Mir iskusstwa" — 26; „Wiesy" — 27; Mecenat prywatny — 27; Początki kinematografii — 28; Życie artystyczne: kółka, towarzystwa, salony — 29; Tendencje w sztuce przełomu XIX i XX wieku — 31; Lew Tołstoj — 33; Anton Czechów — 34; Nikołaj Leskow — 35; Władimir Korolenko — 35; Aleksandr Kuprin — 35; Maksim Górki — 35; Sztuki plastyczne — 37; Architektura — 43; Muzyka, opera, balet — 43

Literatura Srebrnego Wieku                       47

Główne  motywy  i  wątki   literatury  przełomu  XIX  i  XX  wieku

— Grażyna Bobilewicz                   47

Nowa sztuka poetycka — 50; O genezie symbolizmu — 52

Symboliści o symbolu — Tomasz Tyczyński                   54

Założenia teoretyczne symbolizmu — 54; Teurgiczny sens symbolu — 56; W poszu­kiwaniu „wewnętrznego kanonu" symbolizmu — 58; Władimir Sołowjow — 60

Symbolizm w poezji — Grażyna В obile wic z                   61

Dmitrij Mierieżkowski — 61; Zinaida Gippius — 63; Walerij Briusow — 64; Konstantin Balmont — 67; Fiodor Sołogub — 71; Wiaczesław Iwanów — 74; Andriej Bieły — 77; Aleksandr Błok — 83

Poetyka powieści symbolistycznej -— Grażyna Bobilewicz...     90

Fiodor Sołogub — 90; Mały bies — 93; Andriej Bieły — 95; Petersburg — 95

Poza ugrupowaniami — Grażyna Bobilewicz                   98

Innokientij Annienski — 99: Maksimiiian Wołoszyn — 101; Jurgis Baltrusaitis — 103; Michaił Kuzmin — 105; Między realizmem a modernizmem — 108; Aleksiej Riemizow — 109; Boris Zajcew — 112; Aleksandr Sierafimowicz — 113; Aleksiej Tołstoj — 113; Michaił Priszwin — 114; Siergiej Siergiejew-Censki — 114; Iwan Bunin — 115; Leonid Andriejew — 118

Futuryzm — Tomasz Ty czy ński                  122

Futuryzm jako rewolta w sztuce — 122; W opozycji wobec symbolizmu — 123; Manifesty literackie futurystów -    123; Kubofuturyzm jako koncepcja literatury

б

SPIS TREŚCI

SPIS TREŚCI

i języka 125; Władimir Majakowski 127; WielimirChlebnikow 129; Futuryści mniejsi — 135

Akmeizm — Tomasz Tyczyński                  136

Akmeizm jako poetyka świadomego ograniczenia — 136; Osip Mandelsztam — 139; Nikołaj Gumilow — 142; Anna Achmatowa — 144; Debiut Mariny Cwietajewej

—              147; Władysław Chodasiewicz — 147; Akmeiści mniejsi — 150

Dramaturgia i teatr w latach 1895-1917 — Katarzyna Osińska . .    151

Lata 80. i 90. XIX wieku — 151; Powstanie Moskiewskiego Teatru Artystycznego

—                    152; Anton Czechów — 152; Maksim Górki — 157; Recepcja dramaturgii
zachodniej w pierwszych latach XX wieku — 160; Ku teatrowi umownemu — 161;
Leonid Andriejew — 162; W kręgu tradycji dionizyjskiej — 163; Wiaczesław Iwanów

—                    163; Trylogia liryczna Aleksandra Błoka — 164; Tendencje stylizatorskie w teatrze

—                    166; Nikołaj Jewrieinow — 166

Główne kierunki poszukiwań teoretycznych — Tomasz Tyczyński    167

Rosyjska szkoła formalna — 167; Fakt literacki Jurija Tynianowa — 170; Badania folkloru Władimira Proppa — 172

Stan wyjątkowy (1917— 1921)                      173

Po przewrocie bolszewickim — Andrzej Drawicz                  173

Poezja czasu próby — Jerzy Szokalski                  177

Maksimilian Wołoszyn — 178; Ilja Erenburg — 178; Marina Cwietajewa — 180; Anna Achmatowa — 181; Nikołaj Gumilow — 181; Aleksandr Błok — 182; Andriej Bieły — 184; Poezja nowochłopska: Siergiej Kłyczkow, Piotr Orieszyn — 185; Nikołaj Klujew — 186; Siergiej Jesienin — 189; Imażynizm: Wadim Szerszeniewicz

—              192; Poeci proletariaccy: Aleksiej Gastiew, Diemian Biedny — 195; Władimir
Majakowski — 198; Futuryści: Wasilij Kamieński, Nikołaj Asiejew — 201

Dramaturgia i teatr — Katarzyna Osińska                 203

Ekspansja Proletkultu w teatrze — 204; Widowiska masowe — 205; Misterium-Buffo Władimira Maj akowskiego — 208

Lata dwudzieste                     210

Proza — Andrzej Drawicz                 211

W kręgu ornamentalizmu — 212; Jewgienij Zamiatin — 214; My — 215; Boris Pilniak — 216; Wsiewołod Iwanów — 219; Artiom Wiesioły — 220; Aleksandr Małyszkin — 221; Lidia Siejfullina — 222; Boris Ławrieniow — 223; Władimir Zazubrin — 225; Konstantin Fiedin — 227; Miasta i lata, Bracia — 227; Michaił Zoszczenko — 228; Ilja Erenburg — 230; Burzliwe życie Lejzorka Rojtszwańca — 231; Michaił Bułhakow — 231; Biała Gwardia — 232; Aleksiej Tołstoj — 233; Droga przez mękę — 234; Wikientij Wieriesajew — 234; Wieniamin Kawierin — 235; Iwan Katajew — 235; Aleksandr Grin — 236; Isaak Babel — 238; Armia Konna — 238; Jurij Olesza — 239; Zawiść— 239; Leonid Leonów — 241; Złodziej — 241; Andriej Płatonow — 242; Wykop, Czewengur — 243; Klasyka rewolucyjna: Aleksandr Sierafimowicz, Dmitrij Furmanów, Aleksandr Fadiejew, Fiodor Gładkow — 244; Powieść o tematyce internatowej — 246; Maksim Górki — 248; Siergiej Kłyczkow

—              250; Ilja Ilf i Jewgienij Pietrow — 251; Proza historyczna: Jurij Tynianow, Olga
Forsz. Aleksiej Czapygin — 252; Literatura dla dzieci i młodzieży: Korniej Czukowski,
Sumuił Marszak. Siergiej Michałkow, Arkadij Gajdar, Ruwim Frajerman — 255;
Ugrupowania literackie lal dwudziestych — 257; Polityka władz wobec środowiska
literackiego — 264

268

Poezja po wojnie domowej — Jerzy Szokalski

Władimir Majakowski — 268; Boris Pasternak — 269; Moją siostrą jest życie — 271; „Cech poetów" — 273; Osip Mandelsztam — 274; Eduard Bagricki — 275; Nikołaj Tichonow — 278; Ugrupowanie „Mołodaja Gwardija" — 280; Poeci komsomolscy

—                     281; Michaił Swietłow — 281; Schyłek lat dwudziestych: Dobrze! i Pełnym głosem
Majakowskiego — 282; Zeszyty woroneskie Mandelsztama — 285; Ilja Sielwinski

—                     286; Władimir Ługowskoj — 288; Oberiuci: Daniił Charms, Nikołaj Zabołocki

—                     290; Nowe pokolenie poetów — Pawieł Wasiljew — 294

Dramaturgia i teatr — Katarzyna Osińska              296

Piotrogród na początku lat dwudziestych. Fascynacje ekspresjonizmem — 296; Życie teatralne Moskwy — 297; Ekspansja komedii — 298; Nikołaj Erdman — 299; Próby nowego odczytania klasyki — 301; Teatr Michaiła Bułhakowa — 302; Aleksiej Fajko

—              304; Twórczość teatralna oberiutów — 305; Władimir Majakowski: Pluskwa
i Łaźnia — 306; Dramaturgia agitacyjna i publicystyka sceniczna — 307; Dramaturgia
„heroiczno-rewolucyjna": Władimir Bill-Biełocerkowski, Wsiewołod Iwanów — 308;
Lubow Jarowaja Konstantina Trieniowa — 309; Dramaty poetyckie Mariny Cwietaje­
wej — 309; Zmierzch Isaaka Babla — 310

Literatura pierwszej emigracji — Andrzej Drawicz                 311

Główne ośrodki literackie na wygnaniu — 311; „Nuta paryska" w poezji emigracyjnej

—...