Przodkowie człowieka przepłynęli Gibraltar już paleolicie.pdf

Przodkowie człowieka przepłynęli Gibraltar

już paleolicie

Jak pochodzący z Afryki przodkowie człowieka przezwyciężyli dziedziczony po małpach lęk przed

wodą i dzięki tratwom skolonizowali Europę oraz Azję.

Hominidzi, żyjący w Afryce 1,8 -1,4 miliona lat temu, unikali wody. Nie potrafili pływać. Mieli

natomiast dość długie nogi w porównaniu np. z australopitekami, dzięki czemu mogli przemierzać

duże odległości i pieszo skolonizować świat. Tak dotychczas można było przeczytać w

podręcznikach antropologii. Uczeni przyjęli, że nasi praprzodkowie, zwani Homo erectus lub

Homo ergaster , penetrowali wyłącznie lądy. Około 1,6 mln lat temu opuścili co prawda Afrykę, ale

do Europy przedostali się suchą stopą, przez półwysep Synaj do Azji i dalej przez Anatolię i

Bałkany. Natomiast pierwsze łodzie lub tratwy zaczęli budować dopiero pod koniec paleolitu, czyli

jakieś 10 tysięcy lat przed naszą erą.

Dziś jednak archeolodzy uważają, że przedstawiciele Homo erectus radzili sobie w wodzie

całkiem dobrze . Właśnie na nowo przeanalizowali ślady obecności hominidów – zrobione ponad

milion lat temu narzędzia otoczakowe – znalezione na obu brzegach Cieśniny Gibraltarskiej,

łączącej Afrykę z Europą. Eksperci przypuszczają, że nasi dalecy przodkowie nie przywędrowali,

lecz przypłynęli z południa na Półwysep Iberyjski. – Z tego okresu nie ma żadnych dowodów ich

obecności na Bałkanach. Najstarsze znalezione tam narzędzia pierwszych przedstawicieli rodzaju

Homo pochodzą dopiero sprzed 350 tysięcy lat – twierdzi dr Andrzej Pydyn, archeolog z

Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, w wydanej kilka tygodni temu książce „Argonauci

epoki kamienia. Wczesna aktywność morska od pierwszych migracji z Afryki do końca neolitu”.

Przez Gibraltar

Aby stać się pierwszymi żeglarzami, przedstawiciele rodzaju Homo musieli przezwyciężyć

odziedziczony po małpach lęk przed wodą. Zaczęli wykorzystywać przedmioty pomagające im

unosić się na wodzie, np. dryfujące pnie drzew czy napełnione powietrzem pęcherze zwierzęce.

Według dr. Pydyna za pomocą tych naturalnych pływaków mogło przemieszczać się nawet

kilkunastu osobników.

Najpierw przekraczali w ten sposób rzeki i jeziora w Afryce. Gdy około 1,8 mln lat temu dotarli na

wybrzeże kontynentu, na tereny dzisiejszego Maroka, zobaczyli leżące na przeciwległym brzegu

morza skały nieznanego lądu (dzisiejszego Gibraltaru) i prawdopodobnie zapragnęli się tam dostać.

Przesmyk między Afryką a Europą ma dziś w najwęższym miejscu szerokość 14 kilometrów.

Dawniej przypuszczalnie był usiany wyspami, które sprawiały, że hominidzi mieli do przepłynięcia

odcinki nie dłuższe niż 5 km. Ponad milion lat temu Atlantyk i Morze Śródziemne były o ok. 150

metrów płytsze. Prawdopodobnie więc prądy morskie w Cieśninie Gibraltarskiej nie utrudniały

żeglugi tak bardzo jak dziś . Najsłabsze były (i są) zimą. Wtedy dwa razy na dobę woda uspokajała

się na kilka godzin pomiędzy przypływem a odpływem. Hominidzi wykorzystywali ten czas i

wyruszali w rejs. Nie mogli używać pływaków, jak w przeprawie przez rzekę, bo podczas

kilkugodzinnej wyprawy morskiej nadmiernie by się wyziębili. Prawdopodobnie przypłynęli do

Europy na prymitywnych tratwach z drewnianych bali, powiązanych linami z młodych, bardzo

wytrzymałych korzeni roślin.

Trasa sycylijska

Inna grupa naszych praprzodków mogła pokonać kilkanaście, a może i kilkadziesiąt kilometrów i

przeprawić się z przylądka Bon w dzisiejszej Tunezji, by dotrzeć na Sycylię. Dowodzić tego mogą

narzędzia otoczakowe znajdowane przez archeologów zarówno w Tunezji, jak i na południu

Sycylii, np. w rejonie Agrigento. Wyprawa musiała trwać wiele dni, ale była możliwa nawet bez

korzystania z łodzi. Wystarczy, że stojąc na tratwie, widzieli przeciwległy ląd. Dzięki temu mogli

skutecznie nawigować, wiosłując rękami lub prymitywnymi wiosłami – twierdzi dr Pydyn.

Pierwsi żeglarze pokonywali jednak nie więcej niż 50-60 km. To wyliczona przez prof. Seána

McGraila, archeologa morskiego z University of Southampton w Wielkiej Brytanii, graniczna

odległość, przy której unosząc się na tratwie na morzu, nie traci się z oczu przeciwległego lądu.

To m.in. dlatego archeolodzy uważają, że hominidzi skolonizowali drogą morską nie tylko Europę,

lecz także Azję. Przypłynęli tam przez Bramę Łez, czyli cieśninę Bab al-Mandab, która oddziela

Morze Czerwone od Oceanu Indyjskiego. Dokonali tego już 1,8 mln lat temu. Wyprawili się

najpewniej w okresie, gdy pojawia się tam prąd morski zwany shami; masy wody z Oceanu

Indyjskiego wlewają się wtedy do Morza Czerwonego. Pokonali odcinek około 5 km (dziś cieśnina

jest szeroka na 32 km) i znaleźli się na Półwyspie Arabskim. Na tym nie poprzestali. Pieszo dotarli

aż na Jawę, która w trakcie regresji mórz połączona była z kontynentem azjatyckim, a także

wyspami Borneo i Sumatrą. Przepłynęli bardzo głęboką i niebezpieczną cieśninę Lombok, liczącą

18 km. Następnie zasiedlili kolejne wyspy Archipelagu Sundajskiego, czego dowodem mogą być

narzędzia sprzed około 800 tys. lat znalezione na wyspie Flores.

Zdolni budowniczowie

By udowodnić, że hominidzi prawie milion lat temu byli na tyle wytrawnymi żeglarzami, iż udało

im się skolonizować azjatyckie wyspy, archeolog Robert Bednarik , dyrektor International

Institute of Replicative Archeology w Australii, postanowił pokonać tę trasę tak jak nasi

przodkowie . Na Bali za pomocą kopii narzędzi otoczakowych pociął wiązki bambusa na 12-

metrowe kawałki, związał je dziką winoroślą, ratanem oraz włóknami palm. Wiosła wystrugał

kamieniami z miękkiego drewna bulalu. W pracy pomagało mu kilku mieszkańców wyspy. Po

dwóch miesiącach tratwa była gotowa. Wraz z Bednarikiem wsiadło na nią 12 ludzi. Cieśninę

Lombok pokonali w 12 godzin, nie bez problemów. Nieraz zalewały ich fale wysokie na 1,5 metra,

a silny prąd sprawił, że zamiast planowanych 20 km przepłynęli 51, ale do celu dotarli.

Według Roberta Bednarika umiejętność żeglowania dowodzi, że Homo erectus – wbrew

dotychczasowym poglądom wielu uczonych – nie był prymitywnym hominidem, bardziej

przypominającym szympansa niż człowieka współczesnego. Żeby wypłynąć w morze, musiał

umieć planować, porozumiewać się z towarzyszami prawdopodobnie za pomocą prostych form

mowy artykułowanej i dobrze zorganizować pracę nad budową tratw. – Umiejętność budowania

prostych środków transportu wodnego, oprócz zdolności rozpalania ognia i wytwarzania narzędzi,

należała do największych sukcesów pierwszych przedstawicieli rodzaju Homo – twierdzi dr

Andrzej Pydyn.

Ich wiedzę przejęli neandertalczycy , którzy w środkowym paleolicie dotarli na Kretę, Korsykę,

Sardynię i Wyspy Jońskie na Morzu Śródziemnym. Zdolności te rozwinął Homo sapiens, dzięki

czemu 60 tys. lat temu dopłynął do Australii, a potem do wybrzeży obu Ameryk.

Ale to już zupełnie inna historia.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: