ODZYSKANIE NIEPODLEGŁOŚCI POLSKI - 11 XI 1918 r.
Wysłuchanie utworu muzycznego – F. Chopin: Polonez A-dur (z wyciszeniem końcowej części).
Jak matka dzieciom ciekawym
O latach znaczonych blizną
Na wiekach chwały i sławy.
O wojach mieszka nam powiedz,
o słupach nad Odrą stawianych.
Niech niesie twoją opowieść
wiatr halny i morskie szkwały.
Matczynej ucz nas miłości,
Jak ojciec w życie wprowadzaj,
Nie żałuj serdecznej troski,
Za trudy szczodrze nagradzaj.
Biel śniegu i żar czerwieni
I orły dumne, piastowskie,
To wieczne symbole tej ziemi
Najbliższej sercu, bo polskiej!
Wytłumacz nam, tak jak umiesz,
Skąd czerwień i biel sztandarów.
Niech ludzie żyją tu dumnie,
Że taki wydał ich naród.
(Janusz Szczepkowski-„Opowiedz nam Ojczyzno”)
Zanim nadszedł upragniony dla Polaków dzień niepodległości, 11 listopada 1918 r., kraj nasz znajdował się 123 lata pod zaborami: rosyjskim, pruskim i austriackim. Przez tyle let zaborcy próbowali narzucić Polakom swoją kulturę, język, obyczaje, religię.
Ale dzięki patriotycznemu sercu naszych pradziadów najcenniejsze wartości zostały uratowane. Polacy swoją postawą wnieśli olbrzymi wkład w kształtowanie dwu wielkich i ważnych epok: romantyzmu i pozytywizmu.
Być Polakiem – romantykiem to nie tylko marzyć o wolnej Polsce. Wówczas to znaczyło walczyć o nią, a często i oddać życie. I szli młodzi chłopcy na śmierć dla nas, byśmy mieli dziś wolny i własny kraj. Tysiące Polaków, często kilkunastoletnich chłopców, ginęło na obcych ziemiach w Legionach Polskich służąc Napoleonowi. On to w 1807 r.utworzył Księstwo Warszawskie, ale to nie była nasza wolna Ojczyzna.
Tu melodia „Mazurka Dąbrowskiego”.
Potem nastąpiły dalsze powstania; listopadowe i styczniowe, które zakończyły się klęską. Polacy zrozumieli, że są słabi, a zaborcy zbyt silni.
Recytacja ucznia nr 3
Trzeba czekać, ale jak? Jeśli czekać to pozytywnie, być poddanym, ale mieć honor.
Chodzić do niemieckiej czy rosyjskiej szkoły, ale w domu uczyć się języka polskiego i polskiej historii. A historię Polska miała piękną. Całe dziesiątki lat to walki z Niemcami, Szwedami, Rosjanami, Turkami, Austriakami. Pozytywny Polak to taki, który dobrze wykonywał swoja pracę, dużo od siebie wymagał, był uczciwy.
Recytacja czterech uczniów
To rodzic, który był przykładem dla swoich dzieci.
To nauczyciel, który uczył polskiego, mimo zakazu zaborców.
To ksiądz, który dbał o wiarę chrześcijańską.
To żołnierz, który musiał służyć w armii carskiej
Ale pamiętał, że jest Polakiem.
To wszystko było dla nich wówczas skarbem narodowym. Polacy wtedy byli biedni, nie mieli wolnego kraju, ale mieli polska kulturę, to dzieki niej wytrzymali lata niewoli. Polska wykreślona z mapy Europy – istniała.
Wysłuchanie utworu muzycznego „Rota”.
Po cichu i po kryjomu
Z trwogą za siebie i innych
Szeptano w ojców mych domach.
Prawdziwe jakieś nieprawdy
Opowiadano o Tobie
Mówiono, że jesteś świętą,
Mówiono, że leżysz w grobie.
(Edward Słoński: „Ta co nie zginęła”).
Kiedy 1 sierpnia 1914 r. wybuchła wojna między Rosją a Niemcami i Austrią w sercach Polaków zapłonęła nadzieja, że nadchodzi godzina wyzwolenia. Trzy państawa zaborcze rozpoczęły z sobą wojnę. Polacy musieli walczyć w szeregach wrogich armii. Ci, którzy żyli w zaborze rosyjskim walczyli po stronie Rosji. Ci z zaborów niemieckiegi i austriackiego po stronie przeciwnej. Polacy odziani w mundury wrogich armii zmuszeni byli strzelać wzajemnie do siebie.
Wysłuchanie utworu muzycznego (z wyciszeniem ostatniego fragmentu) F. Chopin –
Etiuda A-moll
Podzielił nas, mój bracie
zły los i trzyma straż
w dwóch wrogich sobie szańcach
patrzymy śmierci w twarz.
W okopach, pełnych jęku,
wsłuchania w armat huk,
stoimy na wprost siebie
ja- wróg twój, ty – mój wróg!
Las płacze, ziemia płacze,
cały świat w ogniu drży ...
W dwóch wrogich sobie szańcach
Stoimy – ja i ty.
(Władysław Bełza – „Z doli niedoli”)
Armaty zaczną grać,
Ty świstem kul morderczym
O sobie dajesz znać
I wołasz mnie i mówisz:
To ja, twój brat... twój brat!.
( Władysław Bełza – cd.,j.w.)
od razu bierz na cel
i do polskiego serca
moskiewska kulą strzel.
Bo wciąż na jawie widzę
i co noc mi się śni,
że ta, co nie zginęła wyrośnie z naszej krwi.
(Władysław Bełza – cd., j. w.)
Szli na wojnę wierząc, że spełnią się ich marzenia. Polacy chcieli mieć Ojczyznę niepodległą, tylko nie bardzo wiedzieli jak uzyskać tę wolność, w dodatku byli rozbici na partie i stronnictwa różniące się poglądami. Dążyli też odmiennymi drogami do niepodległości.
Działało wielu patriotów, a wśród nich politycy i wojskowi.
Dziewięciu uczniów wymienia kolejno nazwiska.
1. Wojciech Korfanty,
2. Józef Piłsudski,
3. Wincenty Witos,
4. Ignacy Daszyński,
5. Roman Dmowski,
6. Ignacy Paderewski,
7. Kazimierz Sosnkowski,
8. Józef Haller,
9. Edward Rydz-Śmigły
Dziś często nie zdajemy sobie sprawy, jak ogromne i trudne problemy stanęły przed Polakami u progu wolności. Jak wiele potrzeba było do ich rozwiązania: pracy i pieniędzy, myśli politycznej, ekonomicznej i technicznej, inicjatywy i codziennego trudu.
Dziś, w dniu rocznicy odzyskania niepodległości, warto zwrócić się wdzięczną myślą ku naszym dziadkom i pradziadkom, wspomnieć, jak z patriotyzmu i entuzjazmu, z walki i idei wyłoniła się Polska.
Naczelnikiem Polski został lubiany przez Polaków dowódca Legionów Polskich z okresu I wojny światowe, Józef Piłsudski, któremu 11 listopada rząd, zwany Radą Regencyjną, powierzył władzę.
Ach, jakże mi nie mówić o tych dniach radości,
szedł nad miastem rodzinnym pierwszy powiew wolności.
Kiedyśmy pełną piersią pili to powietrze,
nocą w ciemnych alejach stłoczeni szpalerem
czekając, aż zapłonie świt nad Belwederem.
Jakże ciebie przywitać, radosna swobodo?
i czym uczcić najpiękniej? Chyba tym uśmiechem
i młodzieńczej poezji burzliwą urodą,
co szła śpiewem przez miasto i wracała echem.
(Antoni Słonimski „Niepodległość”)
mieć serce suche jak orzeszek,
malutki los naparstkiem pić
z dala od zgryzot i pocieszeń,
na własną miarę znać nadzieję,
w mroku kryjówkę sobie uwić,
o blasku próchna mówić “dnieje”,
o blasku słońca nic nie mówić.
Jakiej miłości brakło im,
że są jak okno wypalone,
rozbite szkło, rozwiany dym,
jak drzewo z nagła powalone,
które za płytko wrosło w ziemię,
któremu wyrwał wiatr korzenie
i jeszcze żyje cząstką czasu,
ale już traci swe zielenie
i już nie szumi w chórze lasu?
Ziemio ojczysta, ziemio jasna,
nie będę powalonym drzewem.
Codziennie mocniej w ciebie wrastam
radością, smutkiem, dumą, gniewem.
Nie będę jak zerwana nić.
odrzucam pusto brzmiące słowa.
Można nie kochać cię i żyć,
ale nie można owocować.
Ta dawność jej w głębokich warstwach...
Czasem pośrodku drogi stanę:
może nieznanych piesni garstka
w skrzyni żelazem nabijanej,
a może dzban, a może łuk.
(Wisława Szymborska ”Gawęda o miłości ziemi ojczystej”)
I już swobodny wzleciałeś w przestworza.
Wzrok twój ogarnia i bory i łany –
Od Tatr śnieżystych do polskiego morza.
W potędze dzisiaj widzą Cię me oczy.
Wszak 20 lat już dziś nam upływa,
Odkąd nasz naród pośród wolnych kroczy,
I odkąd polską zwie się nasza niwa.
Pośród proporców poszumu, wśród pieśni,
Od których wszystkie rozbrzmiewają miasta,
W mej duszy i tych, co są mi rówieśni,
Pytanie wielkie, poróżne wyrasta:
Com się wychował na wolnych zbóż chlebie
Dziś, gdy Twe skronie blask chwały okolił?
Już wiem! Przestrzennie pierś moją rozszerzę
By Cię objęła, i umysł poświęcę
Dla twego dobra – i te słabe ręce
Dla Ciebie, Polsko, składam dziś w ofierze.
(„11 listopada” – z gazety ECHO Wyd. Młodego Las-1938 r.,
art.: Na 20 rocznicę odzyskania niepodległości)
Na zakończenie wszyscy zebrani odśpiewają „Mazurka Dąbrowskiego”.
5
grazia5